παράθυρα

Σαφώς επηρεασμένη από τις καταστάσεις που βιώνουμε στη χώρα μας..., έγραψα πριν λίγες μέρες στο facebook : «Ποιος να νοιαστεί για την "ποιότητα" σε αυτή τη χώρα και γιατί; Πρέπει πρώτα να γνωρίζεις κάτι για να το αναδείξεις σωστά και να το πονέσεις.» 

Τα γεγονότα που ακολούθησαν και όλα όσα εξακολουθούν να συμβαίνουν με καταιγιστικό ρυθμό καθημερινά, επιβεβαιώνουν την παραπάνω σκέψη.

Η  Υπατία η Αλεξανδρινή, από το προσωπικό της προφίλ στο fb, μου έγραψε το παρακάτω σχόλιο :

«Παραφρασμένο το "(pour) qui et pourqoi" των Γάλλων στον β΄ παγκόσμιο πόλεμο, στο οποίο οδήγησε μία σήπουσα πολιτική σκηνή και που έκανε τόσο εύκολη την κατάκτηση της χώρας τους από τη ναζιστική πολεμική μηχανή. Αν πέσουμε στην παγίδα της παραίτησης -και από τον πολιτισμό-, θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας.»

Υπάρχουν φορές που διαβάζοντας κάποιο σχόλιο τόσο εδώ, όσο στο facebook, σκέφτομαι ότι θα μπορούσε να σταθεί αφορμή για ανάρτηση. Έτσι έγινε με το παραπάνω.

 time machine

Σήμερα περισσότερο από ποτέ άλλοτε, είναι δυσκολότερο το να συνεχίσεις να ενημερώνεσαι για τις τέχνες και τον πολιτισμό. Τι αξία θα έχει όμως η ζωή αν δε μπορείς να απολαύσεις τις εκφράσεις, τα έργα των ανθρώπων; Να περιηγηθείς έτσι σε άλλους τρόπους σκέψεις, σε άλλους τόπους και σε άλλες εποχές; Να αφεθείς ελεύθερος στο να κρίνεις, να γνωρίσεις, να αγαπήσεις το διαφορετικό από σένα;  Υπάρχει καλύτερη χρονομηχανή απο την τέχνη; Πιστεύω πως η μεγαλύτερη αντίσταση στα όσα συμβαίνουν είναι το να εξακολουθήσουμε πεισματικά να διαβάζουμε, να ενισχύουμε τα αξιόλογα πράγματα και να παρατηρούμε το κάδρο της ζωής με όλες τις αποχρώσεις του... Αν δεν πολεμήσουμε την ασχήμια που μας επιβάλλουν, αν δε διακρίνουμε και την ομορφιά τριγύρω μας, τότε δε θα μπορέσουμε ποτέ να πολεμήσουμε εναντίον του σκοταδιού.  Θα έχουμε ήδη παραδοθεί στη μιζέρια.

Μην αφήσεις να σου σφραγίσουν το παράθυρο προς τη ζωή. Όπως ανοίγεις τα παντζούρια και γεμίζει το δωμάτιο με φως και ζεστασιά, έτσι συμβαίνει και με τη ψυχή μόλις την ανοίγεις προς τα θαύματα του κόσμου.  Μην επιτρέψεις να σου κλείσουν το παράθυρο σου στον κόσμο. Κάθε βιβλίο που διαβάζεις, κάθε θεϊκή μουσική μελωδία, κάθε αξιόλογη ταινία, κάθε προσεκτικά επιλεγμένο θεατρικό έργο, αφήνει το μυαλό, τη ψυχή και τη φαντασία να εισβάλλουν σε άλλους κόσμους, μακρινούς και διαφορετικά απόλυτα απρόσιτους.

Όλοι γνωρίζουν πως κάθε μέτρο που στρέφεται κατά της παιδείας και του πολιτισμού είναι καταδικασμένο για να αποτύχει.  Δεν νοείται ανάπτυξη δίχως έμφαση στην παιδεία και στον πολιτισμό. Δεν πρέπει να αφήσουμε να κοπούν αυτές οι γέφυρες προς την κοινωνία. Ακριβώς αυτή η μάχη είναι η μητέρα όλων των μαχών. 

Το διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει ως παράθυρο σε όσα προσπαθούν να κρατήσουν για ένα περιορισμένο κοινό. Να προσφέρει διεξόδους και ανάσες σε διχασμένες ψυχές. Ένας άλλος κόσμος θα μπορούσε να είναι εφικτός. Όντως ναι, "αν πέσουμε στην παγίδα της παραίτησης -και από τον πολιτισμό-, θα είμαστε άξιοι της μοίρας μας."

"Πριν τα μεσάνυχτα", Cine Θησείον

"Πριν τα μεσάνυχτα" ταιριάζει και ως τίτλος στο έργο που παίζεται στη χώρα μας... 

Λίγο φως, πριν από το σκοτάδι(σμό) που επέρχεται...

Ένα από τα προηγούμενα βράδια, βρεθήκαμε στο ιστορικό Σινέ Θησείον για να δούμε την ταινία με πρωταγωνιστές τον Ethan Hawke και τη Julie Delpy. 

Στην ταινία, ανάμεσα σε άλλους εμφανίζονται η αγαπημένη Ξένια Καλογεροπούλου και ο Γιάννης Παπαδόπουλος.

Ο συγκεκριμένος θερινός κινηματογράφος είναι ένα πραγματικό στολίδι στην πόλη.

Πρόκειται για το παλαιότερο θερινό σινεμά της Αθήνας, φτιαγμένο το 1935. Λειτουργεί από τότε αδιάκοπα, εκτός από μια μικρή αναγκαστική διακοπή της λειτουργίας του, που έγινε κατά τη διάρκεια της κατοχής.

Το κυλικείο με τη διακόσμηση του σε μεταφέρει αμέσως "αλλού". 

Τέτοιες μέρες, ευτυχώς που έχουμε ακόμη την τέχνη, για να μπορούμε να ταξιδεύουμε έστω νοερά και να ξεφεύγει λίγο το μυαλό απ' όλα όσα μας κατακλύζουν.

Ένα υπέροχο θερινό σινεμά, στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, 

ακριβώς κάτω από την Ακρόπολη.

Με μια εξαιρετική διάκριση, καθώς βραβεύτηκε από το CNN ως  το καλύτερο σινεμά στον κόσμο. Κάτι που έχει οδηγήσει στο αυξημένο ενδιαφέρον του ξένου τύπου και τουριστών.

Το «Πριν τα μεσάνυχτα» είναι η τρίτη ταινία των τριών συνεργατών Χοκ, Ντελπί και Λινκλέιτερ, που καταπιάνεται με τον έρωτα του Τζέσε και της Σελίν σε διαφορετικές φάσεις της ζωής τους. Η αρχή έγινε στη Βιέννη το 1995 με το «Πριν το ξημέρωμα», ενώ η ιστορία συνεχίστηκε στο Παρίσι το 2004 με το «Πριν το ηλιοβασίλεμα» και τώρα στην Καρδαμύλη με τους πρωταγωνιστές να έχουν δύο παιδιά. 

Σε αυτό το σινεμά έχει τόσο εκπληκτική θέα, που δε ξέρω αν θα μπορέσεις να συγκεντρωθείς στην ταινία ή αν θα μείνεις να χαζεύεις την Ακρόπολη...

To «Πριν τα μεσάνυχτα» γυρισμένο εξολοκλήρου στην Ελλάδα. Χαζεύοντας τα πανέμορφα τοπία, τις ατάκες και την ελληνική νοοτροπία που περνούσε η ταινία, αισθάνθηκα συγκίνηση και μια περίεργη θλίψη.  Πως γίνεται να βλέπεις στη μεγάλη οθόνη την πατρίδα σου και ενώ ζεις σε αυτή, να αισθάνεσαι γεμάτη νοσταλγία σαν να έχεις φύγει μακρυά; Ίσως ήταν μια προσωπική στιγμαία αίσθηση.

Έπειτα ο περίπατος δίπλα από το μνημείο, καθώς επιστρέφεις προς το σπίτι, 

σε αποζημειώνει. Σαν να σου δίνει δύναμη για όσα συμβαίνουν...

Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χαλ, Κίχλη

Ένα από τα πιο καλογραμμένα και ενδιαφέροντα βιβλία που διάβασα τις προηγούμενες μέρες ήταν οι «Ιστορίες του Χαλ» του Γιώργου Μητά, από εκδόσεις Κίχλη. Το βιβλίο αποτελείται από τρία διηγήματα. Όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται στο Χαλ, ένα λιμάνι σε μια «ανεμοδαρμένη γωνιά της βορειοανατολικής Αγγλίας», όπου και ο συγγραφέας έζησε για ένα διάστημα ως μεταπτυχιακός φοιτητής.

Τα διηγήματα έχουν δομηθεί γύρω από ένα ζευγάρι ηρώων, που αποτελείται από κάποιον φοιτητή μεσογειακής προέλευσης (έναν Ισπανό, έναν Έλληνα και έναν Τούρκο) και κάποιο ντόπιο.  Το πρώτο (και πιο αγαπημένο μου) διήγημα έχει τον τίτλο «Κεντρική Βιβλιοθήκη». Μας περιγράφεται η ζωή της μοναχικής, ηλικιωμένης κυρίας Ρότζερς και το πώς εκείνη ανατρέπεται όταν εισβάλλει στη ζωή της ένας νεαρός Ισπανός φοιτητής, θαμώνας της κινηματογραφικής λέσχης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Χαλ, όπου εργάζεται ως ταξιθέτρια. Στο δεύτερο διήγημα, με τον τίτλο «Ντόναλντ και Τζόυ», μάς παρουσιάζεται η γνωριμία του τυφλού φοιτητή Ντόναλντ με έναν έλληνα μεταπτυχιακό φοιτητή και με τη Τζόυ, το πολύτιμο σκυλί-οδηγό του.  Στο τρίτο διήγημα με τον τίτλο «Ένα ποτήρι μπύρα», περιγράφεται η σχέση του λαϊκού Στηβ με τον Τούρκο φοιτητή Ασίζ. 

Διάβασα το βιβλίο πριν λίγες μέρες εν μέσω της ασφυκτικής ζέστης της καλοκαιρινής Αθήνας. Ήταν ενδιαφέρουσα αντίθεση με τις συνθήκες στις οποίες σε μεταφέρουν οι σελίδες του βιβλίου. Καθώς ο αναγνώστης μέσα από τις εξαιρετικές περιγραφές, συναισθάνεται τις δυσκολίες της διαβίωσης λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και την «παγωνιά που απλωνόταν παντού σαν αόρατο πέπλο».  Όλες οι ιστορίες αποπνέουν την ηχηρή μοναξιά και γκρίζα διάθεση της πόλης. 

«Καμιά φορά έπιανε τον εαυτό της να σκέφτεται το νότο, χώρες που δεν επισκέφτηκε ποτέ αλλά τις γνώριζε μέσα από τις σελίδες των βιβλίων και από την οθόνη του σινεμά. Πόσο διαφορετική θα ήταν άραγε η ζωή της αν ζούσε… στη Γρανάδα; Ή στη Νάπολη; Στα μέρη αυτά θα μπορούσε ν’ απλώνει την μπουγάδα της έξω, σ’ ένα τεντωμένο σχοινί, και θα έπρεπε να κλείνει προσεκτικά τις κουρτίνες, μες στο καταχείμωνο, για να μην αφήνει τον ήλιο να την ξυπνά το πρωί. Της φάνηκε τόσο εξωπραγματική αυτή η εικόνα, που την απώθησε αμέσως, κουνώντας το κεφάλι. Πίεσε τον εαυτό της να συγκεντρωθεί στο βιβλίο που διάβαζε. Χρωστούσε τόσα πολλά στα βιβλία! Αμέτρητες ώρες συντροφιάς, συγκινήσεων, ταξιδιού, κουβεντούλας…» (σ. 24)

Νιώθεις τους αργούς,  μονότονους ρυθμούς της ζωής των ηρώων («Είχαν ανοίξει οι ουρανοί. Έβρεχε όλη την ημέρα, με την ένταση της βροχόπτωσης να αυξομειώνεται αλλά το νερό να μη σταματάει ούτε λεπτό. Μου ήταν δύσκολο να πιστέψω ότι είχε μπει ο Ιούνιος. Ο καιρός ήταν κρύος όλη την τελευταία εβδομάδα, αλλά εκείνη την ημέρα το είχε παρακάνει. Πέφτοντας στο κρεβάτι το βράδυ άφησα τη θερμάστρα ανοιχτή. Ένα δύσκολο καλοκαίρι ξεκινούσε.» σ. 86) και τη βαθιά μελαγχολία τους («Θα μπορούσες να βεβαιωθείς για τα αισθήματα κάποιου αν δεν μπορούσες να δεις τα μάτια του;  Προσπάθησα αλλά δεν βρήκα τίποτα να απαντήσω.» σ. 77).

Και όμως από τις αγωνίες και τις δυσκολίες των ηρώων, εισπράττεις μια παράξενη ελπίδα ότι η ζωή μπορεί να γεμίσει με χρώμα και νόημα, μέσα από τη συντροφικότητα και την ανθρώπινη επαφή. Η ανάγκη για τον άλλο είναι παρούσα σε κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως φυλής και κουλτούρας.  «Παρουσίαζε εκείνη τη μοναδική εικόνα που, αν κάποιος έχει την τύχη να την αντικρίσει έστω και μια φορά στη ζωή του, δεν πρόκειται να την μπερδέψει ποτέ με καμία άλλη: του ανθρώπου που όλο του το σύμπαν έχει συρρικνωθεί στο πρόσωπο εκείνου που αποτελεί το αντικείμενο του έρωτά του.» (σ.71)

«Μ’ αρέσει πολύ που περπατώ εδώ. Ο αέρας είναι πιο λεπτός, ο ουρανός ανοίγεται αχανής πάνω από το κεφάλι μου – νιώθω να με τραβά προς τα πάνω, γίνομαι απίστευτα ελαφρύς. Είναι η μαγική μου γέφυρα. Κι έτσι όπως η γη απλώνεται απέραντη στα πόδια μου, όπως ο άνεμος έρχεται ανεμπόδιστος από παντού – έτσι απλώνονται και τα όνειρα μου : ξαφνικά όλα γίνονται πιθανά, όλα μπορώ να τα καταφέρω» (σ. 80).

Η πρώτη αυτή συλλογή διηγημάτων του πρωτοεμφανιζόμενου στη λογοτεχνία Γιώργου Μητά (γενν. 1966) σε κερδίζει με την καλοδουμένη χρήση της γλώσσας, τις εικόνες και τις παρατηρήσεις του. Το βιβλίο βραβεύτηκε με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για το 2012 από το περιοδικό Διαβάζω. Αυτή η αρχή αφήνει τους καλύτερους οιωνούς για τη συνέχεια, αναμένουμε το επόμενο βιβλίο.

Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χαλ, Κίχλη, 2011

Μάνος Χατζιδάκις : «Διψάμε για ουρανό»!

(23 Οκτωβρίου 1925 – 15 Ιουνίου 1994) 

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 1994. 
Όπως έχω ξαναγράψει, αισθάνομαι απίστευτo θαυμασμό για αυτόν τον άνθρωπο. Οι αναφορές που έχουν γίνει στο blog για τον Χατζιδάκι είναι αρκετές, μα όσο θα υπάρχει αυτό το blog, δεν θα σταματήσουν να γίνονται.

Για τη σημερινή μέρα επέλεξα ένα απόσπασμα από τα "Σχόλια του Τρίτου".

[ Στο τέλος της ανάρτησης υπάρχουν παλαιότερα σχετικά αφιερώματα που έχουν παρουσιαστεί στο blog, τα οποία αξίζει να διαβάσετε ]

«Γιατί έτσι καθώς γίναμε πολλοί πάνω στη Γη, πως θα ελέγξουμε τον κάθε ένα χωριστά, πως θα τον παρακολουθήσουμε και πως θα ξέρουμε τι σκέφτεται και που το πάει ο λογισμός του; Μόνο σαν είναι κάπου εγγεγραμμένος, που να εκπροσωπείται και να εκπροσωπεί. Μονάχα τότες είναι δυνατόν να ελεγχεί, και να μην προκαλεί, να μην αποτελεί μιαν απειλή.

Αλλά κανείς δεν θέλει να πιστέψει, πως βασικό μας αίτημα, υπήρξε πάντα κι είναι ο Ουρανός.

Κι όχι μόνο δικό μας, αλλά κι ολόκληρων λαών.

Πάντα επιμένουν να μας διδάσκουνε, αυτό το κάπως ύποπτο «επιστροφή στη Γη». Μας αποκρύπτουν πως το φυσικό μας είναι να πετάμε. Πως στην τελειωτική μορφή μας θάχουμε φτερά. Γι’ αυτό και ανέκαθεν η νοσταλγία των Ουρανών, στα όνειρα των εφήβων, των εραστών και των παρθένων. 

Και θα τελειώσω μ’ ένα θαυμαστό ποίημα του Σαχτούρη, που αποκαλύπτει την μόνη αλήθεια μας, με τρόπο καθοριστικό: 

"Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φρατζόλα ζεστό

ψωμί είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό

ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι

έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω 
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος κι αυτή

μ’ ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ο υ ρ α ν ό

κι όλοι τώρα έτρεχαν σ’ αυτή, λίγοι πήγαιναν στο ψωμί,

όλοι τρέχανε στο μικρόν άγγελο που μοίραζε ο υ ρ α ν ό."

Ας μη το κρύβουμε

Διψάμε για ουρανό!

(Κυριακή, 24 Ιουνίου 1979)

Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από τα Σχόλια του Τρίτου και έχει τον τίτλο "Οι πολιτικές παρατάξεις μες στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων", στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να ακούσετε τον Μάνο Χατζιδάκι, καθώς διαβάζει ολόκληρο το Σχόλιο.

Πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο κατεβάζετε το ένθετο αφιέρωμα :
|Μάνος Χατζιδάκις / Επτά μέρες της Καθημερινής, 6 Ιουνίου 1999 |

Παλιότερες αναφορές για τον Μάνο Χατζιδάκι στο blog, 

αξίζουν την περιήγηση σας :

"Βιογραφικό σημείωμα" Μάνου Χατζιδάκι

Μάνος Χατζιδάκις: "Ας περάσουμε μια καταστροφή, μπας και σωθούμε σοβαρά."

Μάνος Χατζιδάκις, ο Λαχειοπώλης του Ουρανού...

Άποψη του Μάνου για την Παιδεία

κείμενο Μ.Χατζιδάκι, γραμμένο το χειμώνα του '85 προς '86 

Το Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι

Αφιέρωμα από την εκπομπή «Μηχανή του χρόνου»
"Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι"
Το πρόσωπο του τέρατος, Μάνος Χατζιδάκις

"Ο καθρέφτης και το μαχαίρι", του Μάνου Χατζιδάκι
Αναφορά του Μάνου Χατζιδάκι στο Ρεμπέτικο 
σχόλια του Τρίτου
 ..τα παιδιά του Πειραιά..
..όταν έρχονται τα σύννεφα..