Με το που φτάνει ο επισκέπτης στον Πύργο, το κεφαλοχώρι της Τήνου, αντικρίζει το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στην είσοδο του χωριού.
Ο Πύργος της Τήνου είναι ένας τόπος που έχουν επίσης γεννηθεί μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Είναι και η έδρα της Τηνιακής μαρμαροτεχνίας, είναι το χωριό του μαρμάρου. Κάθε γωνιά του είναι ένα έργο τέχνης από μάρμαρο.
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς (Πύργος Τήνου, 14 Αυγούστου 1851 – Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938) γεννήθηκε, γαλουχήθηκε και δημιούργησε σε αυτό το σπίτι.
Το ταπεινό του δωμάτιο. Το κρεββάτι του, η τσάντα του,
το κρεμασμένο σακάκι του, χρηστικά αντικείμενα, σκίτσα και έργα που παρατηρείς καθώς περπατάς στο σπίτι, σου δημιουργούν την εντύπωση ότι ο Χαλεπάς ζει εκεί ακόμη.
Έχεις την αίσθηση ότι για λίγο έχει βγει έξω στον κήπο και θα τον δεις να περνά την πόρτα και να μπαίνει μέσα στο σπίτι.
Ο Χαλεπάς υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη με τραγική μοίρα. Η ζωή του υπήρξε απόλυτα μυθιστορηματική μοιρασμένη ανάμεσα στην τρέλα, στη δημιουργία και στη δόξα.
Γόνος οικογένειας φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών, καθώς ο πατέρας του και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, την Σμύρνη και τον Πειραιά. Η οικογένεια του τον προόριζε για έμπορο, αλλά ο ίδιος αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική. Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο, εξέθεσε τα έργα του Το παραμύθι της Πεντάμορφης και Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα, για τα οποία βραβεύθηκε. Παρά τις συνεχείς διακρίσεις, η διακοπή της υποτροφίας του τον ανάγκασε να επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα.
Το 1876 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο. Το 1877 άρχισε να δουλεύει το πιο διάσημο γλυπτό του, την Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Τα έργα αυτά, όπως και άλλα της ίδιας περιόδου, χαρακτηρίζονται από τη ρεαλιστική απόδοση και την εξαιρετική χρησιμοποίηση των διδαγμάτων του κλασικισμού.
Τον χειμώνα του 1877, ο Χαλεπάς υπέστη νευρικό κλονισμό. Άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε κατ' επανάληψη να αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ίσως ένας άτυχος έρωτας για μία συμπατριώτισσά του.
Ωστόσο, εκείνη την εποχή, με τη ψυχολογία και τη ψυχιατρική ακόμα στα πρώτα τους στάδια, οι γονείς του Χαλεπά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ψυχασθένειας του. Οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, μήπως τον βοηθούσε να συνέλθει, αλλά η θεραπεία του ήταν μόνο πρόσκαιρη.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στην σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο.
Η σταδιακή επιδείνωση της υγείας του τα χρόνια που ακολούθησαν οδήγησε στον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας από το 1888 ως το 1902 και στη διακοπή της εργασίας του για σαράντα ολόκληρα χρόνια αφού μετά την έξοδό του από το Ψυχιατρείο και την εγκατάστασή του στην Τήνο, ό,τι έπλαθε το κατέστρεφε είτε ο ίδιος είτε η μητέρα του, που θεωρούσε τη γλυπτική υπαίτια για την ασθένεια του γιου της.
Στο Ψυχιατρείο, ο Χαλεπάς αντιμετωπίστηκε με το σκληρό τρόπο που αντιμετώπιζαν όλους τους ψυχασθενείς την εποχή εκείνη: οι γιατροί και οι φύλακες είτε του απαγόρευαν να σχεδιάζει και να πλάθει, είτε του κατέστρεφαν οτιδήποτε εκείνος είχε δημιουργήσει και κρύψει στο ερμάριό του.
Λέγεται πως από όσα έργα προσπάθησε να δημιουργήσει μέσα στο Ψυχιατρείο,
ένα μόνο σώθηκε, κλεμμένο από κάποιον φύλακα και παραπεταμένο στα υπόγεια του ιδρύματος, όπου ξαναβρέθηκε τυχαία το 1942.
Ο θάνατος της μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, πλέον ο Χαλεπάς μπορούσε απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Σε αυτή τη φάση όμως κανένα έργο δε θυμίζει το παλιό ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα στυλ ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την ωραιοποίηση.
Έχοντας αφήσει πίσω τα διδάγματα της Ακαδημίας, μοιάζει σα να δοκιμάζει τις δυνάμεις του, αντλώντας από την περίοδο που ο ίδιος είχε δηλώσει ότι προτιμούσε: την «πριν Φειδίου». Οι μορφές του γίνονται στιβαρές, επιβλητικές, μερικές φορές σχεδόν ιερατικές, εσωστρεφείς και αποτραβηγμένες σε ένα δικό τους κόσμο, οι συνθέσεις αποτελούνται από όγκους συμπαγείς, χωρίς κενά, κατεργασμένους τόσο, ώστε να τονίζουν τα ουσιαστικά στοιχεία της φόρμας.
Ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης που ακροβατούσε ανάμεσα στο τεράστιο ταλέντο, στη μεγάλη εσωστρέφεια, στην τραγική μοίρα, στην τρέλα και στην απομόνωση. Η ζωή του υπήρξε ένας ασταμάτητος αγώνας ανάμεσα στη δημιουργία και στην αυτοκαταστροφή. Με μια μάνα που κατέστρεφε τα έργα του και του απαγόρευε την ενασχόληση με ό,τι περισσότερο αγαπούσε με τη γλυπτική.
Στο σπίτι του, τόσα χρόνια μετά το θάνατο του, μοιάζει να ζει ακόμη εκεί. Σαν να δημιουργεί στα σιωπηλά σε μια γωνιά, σαν να περιφέρεται η σκιά του. Αν βρεθείτε στο Πύργο, μπείτε στο ταπεινό αυτό σπίτι και αφουγκραστείτε το.
Μπορεί να σε ενδιαφέρει και αυτό:
.jpg)
%20(%CE%A6%CE%91_11_%CE%9D1864).jpg)
%20(%CE%A6%CE%91_11_N6610).jpg)
.jpg)
%20(%CE%A6%CE%91_11_N2102%CE%B1).jpg)
