Επίσκεψη στο Αρχοντικό Μπενιζέλων, το πιο παλιό σπίτι της Αθήνας

 

Στο εσωτερικό της αυλής της κατοικίας

Το μεσημέρι της Κυριακής, πήγαμε έναν περίπατο στην Πλάκα, αυτή τη φορά με σκοπό μια επίσκεψη στο πιο παλιό σπίτι της Αθήνας, στο Αρχοντικό Μπενιζέλων στην Αδριανού 96. 

H πρώτη πινακίδα στο εσωτερικό του μας παροτρύνει: "Κινήσου ελεύθερα στο χώρο, ζήσε στο σπίτι μιας άλλης εποχής, παρατήρησε, μάθε, σκέψου"

Αυτό είναι η επίσκεψη σε αυτό το Αρχοντικό. Ένα ταξίδι στο χρόνο, ταξίδι σε μια άλλη μακρινή εποχή της Αθήνας μας, μια ενθάρρυνση για παρατήρηση, μάθηση, σκέψη, γνώση.

 Η πινακίδα έξω από το κτήριο, μας ενημερώνει ότι το Αρχοντικό των Μπενιζέλων αποτελεί την παλαιότερη κατοικία της Αθήνας. Ένα ιστορικό κτήριο, τυπικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της προεπαναστατικής Αθήνας και το τελευταίο ανάλογης κατασκευής στην πρωτεύουσα.

Ανεγέρθηκε πιθανότατα στο πρώτο μισό του 18ου αιώνα, είναι το τελευταίο σωζόμενο κονάκι στην Αθήνα, και ένα από τα λίγα ανάλογα αρχοντικά που σώζονται στη Ελλάδα!

Η φαντασία τρέχει στην ιστορία και στο χρόνο...

Ανήκε στην αριστοκρατική οικογένεια του Αθηναίου άρχοντα Άγγελου Μπενιζέλου και αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα οθωμανικής αρχιτεκτονικής, με χαγιάτι, εσωτερική αυλή και πηγάδι, τυπικό δείγμα αστικής αρχιτεκτονικής της προεπαναστατικής Αθήνας. 

Απ' έξω από αυτό το σπίτι έχω περπατήσει αμέτρητες φορές. Αυτή τη φορά χάζεψα την περιοχή, την Ακρόπολη και την Πλάκα από το εσωτερικό.

Σε αυτό το σπίτι έζησε μια από τις πιο σημαντικές γυναικείες προσωπικότητες της Αθήνας, η Αγία Φιλοθέη, και είναι έντονα συνδεδεμένο με την παρουσία της.

Η οσία Φιλοθέη υπήρξε σπουδαία προσωπικότητα του καιρού της, κάτι που αντικατοπτρίζεται στη φήμη που είχε τόσο στην εποχή της όσο και κατά τους μετέπειτα αιώνες, φήμη που απορρέει από το κοινωνικό και φιλανθρωπικό της έργο. 

Η Ρεβούλα Μπενιζέλου (1545;-1589), όπως ήταν το κοσμικό όνομα της οσίας Φιλοθέης, γόνος μιας από τις παλαιότερες αρχοντικές οικογένειες των Αθηνών, διέθετε μεγάλη περιουσία. Αφού έμεινε χήρα σε νεαρή ηλικία, αφιερώθηκε στο μοναχισμό. Παρείχε στέγη, τροφή και περίθαλψη σε φτωχούς και ασθενείς αλλά και καταφύγιο σε σκλάβους και δυστυχείς μουσουλμάνες, οι οποίες συχνά ασπάζονταν το Χριστιανισμό. Αντιδρώντας στη δράση αυτή της Φιλοθέης, οι οθωμανικές αρχές προκάλεσαν βίαιη σε βάρος της επίθεση, η οποία λίγους μήνες αργότερα την οδήγησε στο θάνατο.

Τα λείψανα της Αγίας Φιλοθέης βρίσκονται σήμερα στον Μητροπολιτικό Ναό της Αθήνας. 

Πραγματικά αξιόλογη η ανακαίνιση που έγινε και η μουσειολογική παρουσίαση! Οι επεξηγηματικές επιγραφές είναι και σε γραφή Braille. Ανακαινίστηκε εκ βάθρων και άνοιξε τις πύλες του το 2017.

Δεν υπάρχει εισιτήριο εισόδου. Ο επισκέπτης αφήνει όποιο χρηματικό ποσό επιθυμεί σε ένα κουτί για τον οργανισμό "Αποστολή", μιας και το Μουσείο ανήκει στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών.

Αξίζει να αφήσετε κάτι. Τα χρήματα πηγαίνουν σε φιλανθρωπικούς σκοπούς. 

Η Αρχιεπισκοπή παρέδωσε ένα διαμαντάκι, 

πραγματικό κόσμημα στο ιστορικό κέντρο της Πόλης!

Τι να έβλεπε άραγε τότε, πριν τόσους αιώνες, η Αγία Φιλοθέη από το μπαλκόνι της; Σίγουρα όχι αυτά τα κτήρια -που αν και φρεσκοβαμμένα, όμως κόβουν τη θέα...

Γνωρίζοντας την πόλη σου, διαβαίνοντας την, διαβάζοντας την ιστορία της,

 την αγαπάς πιο πολύ. 

Στην αυλή του αρχοντικού υπάρχει πηγάδι, ενώ στο πλάι της κτιστής σκάλας, που οδηγεί στον όροφό του, εντάσσεται νιπτήρας, πρόκειται για δύο στοιχεία που διασφάλιζαν το νερό για οικιακές ανάγκες και χαρακτήριζαν τα αρχοντόσπιτα της εποχής.

Ήθελα πολύ καιρό να πάω και το ανέβαλλα λόγω του ωραρίου του. Θα μπορούσε να γίνει πιο προσιτό και για τους εργαζόμενους.

Αν αγαπάτε την Αθήνα, αξίζει να επισκεφτείτε αυτό το κτήριο!

Αδριανού 96, Πλάκα, Αθήνα, 210 3248861

Το μουσείο είναι ανοιχτό Τρίτη, Πέμπτη 10:00-13:00 και την Κυριακή 11:00-16:00.

Αρχοντικό Μπενιζέλων

Οδοιπορικό στην κατεχόμενη Λευκωσία

Όταν βρέθηκα στην Κύπρο, γύρισα όλο το νησί. Έπειτα μοιράστηκα τα σημαντικότερα σημεία του σε μια χορταστική ανάρτηση. Λάτρεψα τη Λευκωσία, αφιέρωσα πολλά πρωινά σε περιπάτους και βόλτες σε αυτή. Επισκέφτηκα όλα τα μουσεία, κάθισα σε καφέ, αφουγκράστηκα τους παλμούς αυτής της πληγωμένης πόλης. Περπάτησα το βράδυ κατά μήκος της πράσινης γραμμής, χάζεψα γκράφιτι, τράβηξα αμέτρητες φωτογραφίες, ήπια ποτό δίπλα από το φυλάκιο του ΟΗΕ και τους στρατιώτες.

Σε εκείνο το ταξίδι έκανα και ένα ιδιαίτερο οδοιπορικό στην κατεχόμενη Λευκωσία. 

Πάμε να περάσουμε σήμερα μαζί στην απέναντι μεριά.

Ήταν ένα καυτό μεσημέρι του Αυγούστου με αποπνικτική ζέστη και υγρασία.

Ο έλεγχος από το σημείο των τουρκικών φυλάκων ήταν εξονυχιστικός. Πέρασμα της αστυνομικής ταυτότητας σε υπολογιστή, διασταύρωση στοιχείων, έλεγχος αστυνομικών. Σε αντίθεση, ο έλεγχος στο φυλάκιο με τους Κύπριους αστυνομικούς ήταν χαλαρός, μόλις που έδειξα από μακριά την ταυτότητα μου και στην έξοδο και στην είσοδο... 

Περνώντας στη μεριά της τουρκοκρατούμενης Λευκωσίας, αμέσως ένιωσα ανησυχία και ένα έντονο συναίσθημα θλίψης.  Πριν ξεκινήσω την έρευνα, κάθισα σε κεντρική καφετέρια στην πλατεία. Παρήγγειλα ένα καφέ και ένα γλυκό. Έβγαλα το σημειωματάριο μου και παρατήρησα τον κόσμο τριγύρω και μπροστά μου. Οι αντιθέσεις ήταν παντού πολύ έντονες. 

Στο πιο κεντρικό σημείο της πλατείας, ακριβώς απέναντι μου, δεσπόζει μια τεράστια φωτογραφία του Κεμάλ Ατατούρκ, ο οποίος στέκεται σαν να επιτηρεί τα πάντα. 

Εδώ βλέπεις την εικόνα σε κοντινό.

Ο εθνικισμός παντού έκδηλος στην πόλη. 

Φωτογραφίες του Ατατούρκ και της τούρκικης σημαίας μέσα σε μαγαζιά και σπίτια. 

Φτάνω το Μπουγιούκ Χαν ή Μεγάλο Χάνι, το μεγαλύτερο πανδοχείο στο νησί της Κύπρου που θεωρείται ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ιστορικά κτίσματα του νησιού.   Χτίστηκε από τους Οθωμανούς το 1572, έναν χρόνο αφότου κατέλαβαν την Κύπρο από τους Ενετούς.  

Ένα διώροφο πανδοχείο με τετράγωνη κάτοψη, μεγάλη εσωτερική αυλή, καμάρες και δύο εισόδους. Στο κέντρο της αυλής υπάρχει μικρό οκτάγωνο θολωτό τζαμί, με βρύσες για πλύση πριν την προσευχή. Σήμερα λειτουργεί ως ένα κέντρο τεχνών, το οποίο αποτελείται από σειρά χώρων εκθέσεων, καταστημάτων, εργαστηρίων και εστιατορίων. 

Όπως βλέπετε και εδώ δεσπόζουν οι φωτογραφίες του Κεμάλ Ατατούρκ. 

 Περίεργη αίσθηση να τρως και να τον έχεις συνέχεια από πάνω σου.

Δεν υπήρχαν πάντως πουθενά φωτογραφίες του Ταγίπ Ερντογάν.

Προχωρώντας φτάνω στον Καθεδρικό Ναό της Αγίας Σοφίας, ο οποίος σήμερα έχει μετατραπεί στο Τέμενος Σελιμιέ, προς τιμήν του Σουλτάνου Σελίμ Β’ (1566-1574), επί της εποχής του οποίου οι Οθωμανοί κατέλαβαν την Κύπρο.  

Στο στιγμιότυπο παιδιά μπαίνουν, αφήνοντας στην είσοδο τα παπούτσια τους.

Εισέρχομαι μέσα στο ναό. Πραγματικά εντυπωσιακός. 

Στέκομαι σε κάθε μια γωνιά του και φωτογραφίζω.

Γίνεται κατήχηση του κορανίου σε παιδιά. Χαζεύω διακριτικά. Ο άντρας ξαφνικά με κοιτάζει και μου φωνάζει γιατί δε φοράω μαντήλι στα μαλλιά. 

Δε είχα σκοπό να φορέσω μαντήλι- οπότε βγαίνω γρήγορα εκτός.

Τουρίστες στην Αγία Σοφία. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε την ιστορία του κτηρίου.

Απομακρύνομαι από τα τουριστικά σημεία και φτάνω στο εσωτερικό της κατεχόμενης Λευκωσίας.

Εγκατάλειψη. Σπίτια λεηλατημένα. Αυλές έρημες που άλλοτε γέμιζαν ζωή και με γέλια.

Τράβηξα πολλές φωτογραφίες, τόσες που είναι αδύνατον να αναρτηθούν όλες από εδώ.

Παρακάτω μια μικρή επιλογή όπου οι εικόνες "μιλάνε", μαρτυρώντας μια άλλη εποχή.

Η ζωή προχωρά με τα σημάδια να μένουν στο χρόνο και να σε γυρνάνε πίσω ακόμη και αν δεν υπήρξες εσύ εκεί στο παρελθόν.  Το πέρασμα στην κατεχόμενη Λευκωσία είναι ένα πραγματικό ταξίδι στο χρόνο και στην ιστορία που σε κατακλύζει σκέψεις. 

Σημεία όπου απαγορεύεται αυστηρά η είσοδος.

Προσπαθώντας να δω τους ανθρώπους και τη ζωή στην πόλη, πίσω από τις προκαταλήψεις και από τις ταμπέλες. 

Αγορά, τα γνωστά παζάρια...

με πάμφθηνα προϊόντα, απομιμήσεων.

Και όμως ακόμη υπάρχουν κολλημένες αφίσες -εδώ σε τρία μάλιστα διαφορετικά σημεία- από εκείνη τη συναυλία ειρήνης και συμφιλίωσης του Σάκη Ρουβά και του Μπουράκ Κουτ στην Κύπρο, στις 19 Μαΐου 1997, η οποία προκάλεσε σοβαρά επεισόδια και μπαράζ δηλώσεων. 

Απαγορευμένη ζώνη. Έχουν σημειωθεί αιματηρά επεισόδια σε αυτά τα σημεία, και έχουν συμβεί πολλές δολοφονίες στρατιωτών.

Πίσω από τους φράκτες υπάρχει μια νεκρή πόλη. 

Ο χρόνος σταμάτησε σε μια στιγμή και έκτοτε έμεινε στάσιμος.

Βαρέλια, οδοφράγματα, στρατιωτικά φυλάκια, σημαίες, ερειπωμένα κτήρια, τσουβάλια, πέτρες, καδρόνια... και αν ρίξεις μια ματιά πίσω από αυτά, θα δεις τις ζωές που σταμάτησαν στα ξαφνικά. Μια ακατοίκητη πόλη, ακινητοποιημένη στο χρόνο. 

Μετά από πολλές ώρες περπατήματος, παρατήρηση αυτής της θεοκρατούμενης κοινωνίας, των γυναικών με μαντίλια, παιδιών σε κατήχηση, τα ερείπια, τα τζαμιά, τη φωνή του ιμάμη, τα παζάρια και τη ζωή στους δρόμους... αφήνω πίσω το ψευδοκράτος, μπαίνω στην οδό Λήδρας, και αρχίζει η επιστροφή μου στην Ελληνική πλευρά.

Αυτή η αφίσα πριν το ελληνικό φυλάκιο αναφέρει: 

"Ο ανθρώπινος πόνος δεν έχει εθνικότητα ή θρησκεία.

Βοηθήστε στην ανεύρεση των αγνοουμένων μας"

Με το που εισέρχεσαι ξανά στην ελληνική πλευρά της Λευκωσίας είναι σαν να μπαίνεις στην Ευρώπη.  Το αισθάνεσαι. Αφήνεις πίσω σου κάτι το "βαρύ", διαφορετικό, κάτι κολλημένο σε αλλιώτικες αντιλήψεις και πεποιθήσεις. Η ελληνική Λευκωσία είναι η Ευρώπη. Η κατεχόμενη Λευκωσία απέχει πολύ από αυτό. Πατώντας στην αγαπημένη Λευκωσία στέκομαι σε αυτό το παγκάκι. Πάνω του στην ταμπέλα η λέξη "ειρήνη". 

Όσα και αν έχεις ακούσει, όσα και αν έχεις διαβάσει, αν δε δεις, αν δεν περπατήσεις αυτά τα χώματα, δύσκολα θα αισθανθείς και θα καταλάβεις τι σημαίνει να έχεις χάσει την περιουσία σου, την πατρίδα σου, το σπίτι σου, τόσο βίαια από μια εισβολή.

Πατήστε να δείτε το παρακάτω βίντεο που τράβηξα, καθώς ακούγεται η φωνή του Ιμάμη. 

Ίσως να πάρετε μια γεύση ακουστική από αυτό το οδοιπορικό...

 

 Φωτογραφίες, βίντεο και κείμενο δημοσίευσης: Μαρία Αναστασοπούλου / Roadartist. 

© Απαγορεύεται η χρήση τους, χωρίς άδεια.

Παλαιότερες αναφορές στην Κύπρο: 

Κύπρος: γωνιές & στιγμές ενός ιδιαίτερου τόπου 

και Μουσείο των Παραμυθιών, Λευκωσία.