Στο αγαπημένο μου βιβλιοκαφέ,
ολοκληρώνοντας αυτό το βιβλίο-ντοκουμέντο.
«Έπρεπε να δοθεί κάποιο νόημα σε αυτό που δεν είχε κανένα νόημα.»
(Annette Wieviorka)
Τον Σεπτέμβριο του 1942, ένας νεαρός Εβραίος γιατρός, ο Βίκτορ Φρανκλ, η νέα γυναίκα του, η μητέρα του, ο πατέρας και ο αδερφός του, συνελήφθησαν στη Βιέννη και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο πατέρας του πέθανε από την πείνα. Η μητέρα και ο αδελφός του σκοτώθηκαν στο Άουσβιτς το 1944. Η σύζυγός του σκοτώθηκε το 1945.
Αυτός ο άνθρωπος βίωσε την εμπειρία τεσσάρων διαφορετικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, απογυμνωμένος από καθετί που τον συνέδεε με τη ζωή, χάνοντας τελικά ό,τι πολυτιμότερο είχε - όλη του την οικογένεια. Στο βιβλίο του περιέγραψε τις εμπειρίες του στα στρατόπεδα αφανισμού, μα κυρίως το τι τον κράτησε στη ζωή και ανέλυσε τη ψυχοθεραπευτική του μέθοδο της λογοθεραπείας.
Αυτά που αποκόμισε έγιναν η βάση για το σπουδαίο βιβλίο του και best seller το ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1946, έχει πουλήσει μέχρι σήμερα πάνω από δώδεκα εκατομμύρια αντίτυπα κι έχει αναδειχθεί ένα από τα δέκα πιο σπουδαία βιβλία της εποχής μας.
Portrait of austrian psychologist Viktor Frankl, Photograph, 1948
«Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κάποιοι σύντροφοί μας συμπεριφέρονταν σαν γουρούνια, ενώ άλλοι σαν άγιοι. Ο άνθρωπος έχει αμφότερες τις δυνατότητες εντός του, το ποια θα ενεργοποιηθεί, εξαρτάται από αποφάσεις και όχι από συνθήκες».
«H κάθε μέρα, η κάθε ώρα πρόσφεραν την ευκαιρία να πάρεις μια απόφαση, μια απόφαση που όριζε αν θα υποτασσόσουν ή όχι στις δυνάμεις εκείνες που απειλούσαν να σου κλέψουν τον ίδιο σου τον εαυτό, την εσώτερη ελευθερία σου».
«Εμείς που ζήσαμε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μπορούμε να θυμηθούμε τους άντρες που περνούσαν από τις παράγκες παρηγορώντας τους άλλους, δίνοντάς τους το τελευταίο τους ξεροκόμματο. Ίσως ήταν λίγοι, αποτελούν όμως επαρκή απόδειξη ότι μπορεί κανείς να πάρει τα πάντα από έναν άνθρωπο, εκτός από ένα πράγμα την τελευταία από τις ανθρώπινες ελευθερίες – να επιλέξει τη στάση του σε οποιεσδήποτε συνθήκες, να επιλέξει το δικό του δρόμο».
Έχει ενδιαφέρον το πώς αυτός ο άνθρωπος βρήκε τη δύναμη να κρατηθεί στη ζωή στις πλέον αντίξοες συνθήκες και είναι συγκλονιστικά απλοί οι λόγοι για τους οποίους μπόρεσε τελικά να μείνει ζωντανός. Αξιοθαύμαστη η καθαρή σκέψη, ο αλτρουισμός, η γνώση και όλα όσα μετέφερε στην ανθρωπότητα.
Ανάμεσα σε πολλά ξεχώρισα τις περιγραφές του πώς μπορεί να μετατρέψει τον άνθρωπο η όποια εξουσία. Εξαιρετικά σημαντική η σημείωση ότι ένα μεγάλο ποσοστό από τους επιβιώσαντες, όταν συνέχισαν τη ζωή τους ως ελεύθεροι, έγιναν εκείνοι καταπιεστές άλλων. Τα θύματα έγιναν θύτες. Δικαιολογούσαν τη βία που άσκησαν σε άλλους εξαιτίας των δικών τους εμπειριών. Η άλλη όψη του νομίσματος, ο καταπιεζόμενος που γίνεται καταπιεστής. Το πόσο δύσκολο είναι να παραμείνεις Άνθρωπος αλλά και το πόσο φωτεινές -έστω λίγες- εξαιρέσεις υπήρξαν μέσα στην απόλυτη κόλαση.
Αγάπη και Δημιουργία: το Νόημα της ζωής
«Η αγάπη είναι ο υπέρτατος και υψηλότερος σκοπός στον οποίο μπορεί ο άνθρωπος να αποβλέπει. Τότε άδραξα το νόημα του μέγιστου μυστικού που έχουν να μεταδώσουν η ανθρώπινη ποίηση και η ανθρώπινη σκέψη και πίστη: Η σωτηρία του ανθρώπου είναι μέσα από την αγάπη και μέσα στην αγάπη.»
Η αναζήτηση ενός Νοήματος στη ζωή μας είναι, εντέλει, η κινητήρια δύναμη των πάντων. Ακόμα και ένας άνθρωπος, που φαινομενικά δεν του έχει απομείνει τίποτα, μπορεί και πάλι να νιώσει ευδαιμονία έστω και για λίγο όταν σκέφτεται τους αγαπημένους του. Μέσα από την αγάπη ένας άνθρωπος είναι ικανός να αναγνωρίσει τα ουσιώδη χαρακτηριστικά στο αγαπημένο του πρόσωπο, βλέποντας παράλληλα αυτό που βρίσκεται μέσα του.
Portrait of austrian psychologist Viktor Frankl, 1994
Ο Βίκτορ Φράνκλ πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου 1997 από καρδιακή ανεπάρκεια. Πραγματοποίησε 209 διαλέξεις σε πανεπιστήμια στις 5 ηπείρους.
Σύμφωνα με το American Journal of Psychiatry, το έργο του είναι «ίσως η πιο σημαντική σκέψη και από του Freud και Adler». Οι επιδράσεις του στην ψυχολογία και την ψυχιατρική θα παραμείνουν αισθητές και στους αιώνες που έρχονται. Το βιβλίο αυτό θεωρείται ένας σταθμός στην ανθρωπότητα.
Ο ΒΙΚΤΟΡ Ε. ΦΡΑΝΚΛ (1905-1997), ένας από τους σημαντικότερους διανοητές του 20ού αιώνα, ήταν καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και, για 25 χρόνια, διευθυντής της περίφημης Νευρολογικής Πολυκλινικής της. Είναι ο ιδρυτής της λεγόμενης «Τρίτης Σχολής Ψυχοθεραπείας της Βιέννης». Μετά την απελευθέρωσή του από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και για σαράντα χρόνια, έκανε αμέτρητα ταξίδια σε κάθε γωνιά του κόσμου, δίνοντας πάμπολλες διαλέξεις στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία, την Ασία και την Αφρική. Ήταν καθηγητής στο Χάρβαρντ, στο Στάνφορντ και στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπεργκ, καθώς και Διακεκριμένος Καθηγητής Λογοθεραπείας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ηνωμένων Πολιτειών του Σαν Ντιέγκο. Είκοσι εννέα πανεπιστήμια του απένειμαν τιμητικούς τίτλους, ενώ η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση τον τίμησε με το βραβείο Oskar Pfister. Το σύνολο του συγγραφικού έργου του Βίκτορ Ε. Φρανκλ έχει μεταφραστεί σε 38 γλώσσες, το δε βιβλίο του ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα και συμπεριλαμβάνεται στα δέκα βιβλία που έχουν ασκήσει τη μεγαλύτερη επιρροή στις ΗΠΑ.
