Το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στον Πύργο Τήνου

Με το που φτάνει ο επισκέπτης στον Πύργο, το κεφαλοχώρι της Τήνου, αντικρίζει το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στην είσοδο του χωριού. 

Ο Πύργος της Τήνου είναι ένας τόπος που έχουν επίσης γεννηθεί μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Είναι και η έδρα της Τηνιακής μαρμαροτεχνίας, είναι το χωριό του μαρμάρου. Κάθε γωνιά του είναι ένα έργο τέχνης από μάρμαρο.

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς (Πύργος Τήνου, 14 Αυγούστου 1851 – Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938) γεννήθηκε, γαλουχήθηκε και δημιούργησε σε αυτό το σπίτι.

Το ταπεινό του δωμάτιο. Το κρεββάτι του, η τσάντα του, 

το κρεμασμένο σακάκι του, χρηστικά αντικείμενα, σκίτσα και έργα που παρατηρείς καθώς περπατάς στο σπίτι, σου δημιουργούν την εντύπωση ότι ο Χαλεπάς ζει εκεί ακόμη. 

Έχεις την αίσθηση ότι για λίγο έχει βγει έξω στον κήπο και θα τον δεις να περνά την πόρτα και να μπαίνει μέσα στο σπίτι.

Ο Χαλεπάς υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη με τραγική μοίρα. Η ζωή του υπήρξε απόλυτα μυθιστορηματική μοιρασμένη ανάμεσα στην τρέλα, στη δημιουργία και στη δόξα. 

Γόνος οικογένειας φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών, καθώς ο πατέρας του και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, την Σμύρνη και τον Πειραιά. Η οικογένεια του τον προόριζε για έμπορο, αλλά ο ίδιος αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική. Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο, εξέθεσε τα έργα του Το παραμύθι της Πεντάμορφης και Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα, για τα οποία βραβεύθηκε. Παρά τις συνεχείς διακρίσεις, η διακοπή της υποτροφίας του τον ανάγκασε να επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα.

Το 1876 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο. Το 1877 άρχισε να δουλεύει το πιο διάσημο γλυπτό του, την Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Τα έργα αυτά, όπως και άλλα της ίδιας περιόδου, χαρακτηρίζονται από τη ρεαλιστική απόδοση και την εξαιρετική χρησιμοποίηση των διδαγμάτων του κλασικισμού.

Τον χειμώνα του 1877, ο Χαλεπάς υπέστη νευρικό κλονισμό. Άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε κατ' επανάληψη να αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ίσως ένας άτυχος έρωτας για μία συμπατριώτισσά του. 

 Ωστόσο, εκείνη την εποχή, με τη ψυχολογία και τη ψυχιατρική ακόμα στα πρώτα τους στάδια, οι γονείς του Χαλεπά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ψυχασθένειας του. Οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, μήπως τον βοηθούσε να συνέλθει, αλλά η θεραπεία του ήταν μόνο πρόσκαιρη.

 Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στην σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο. 

Η σταδιακή επιδείνωση της υγείας του τα χρόνια που ακολούθησαν οδήγησε στον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας από το 1888 ως το 1902 και στη διακοπή της εργασίας του για σαράντα ολόκληρα χρόνια αφού μετά την έξοδό του από το Ψυχιατρείο και την εγκατάστασή του στην Τήνο, ό,τι έπλαθε το κατέστρεφε είτε ο ίδιος είτε η μητέρα του, που θεωρούσε τη γλυπτική υπαίτια για την ασθένεια του γιου της.

Στο Ψυχιατρείο, ο Χαλεπάς αντιμετωπίστηκε με το σκληρό τρόπο που αντιμετώπιζαν όλους τους ψυχασθενείς την εποχή εκείνη: οι γιατροί και οι φύλακες είτε του απαγόρευαν να σχεδιάζει και να πλάθει, είτε του κατέστρεφαν οτιδήποτε εκείνος είχε δημιουργήσει και κρύψει στο ερμάριό του. 

Λέγεται πως από όσα έργα προσπάθησε να δημιουργήσει μέσα στο Ψυχιατρείο,

 ένα μόνο σώθηκε, κλεμμένο από κάποιον φύλακα και παραπεταμένο στα υπόγεια του ιδρύματος, όπου ξαναβρέθηκε τυχαία το 1942.

Ο θάνατος της μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, πλέον ο Χαλεπάς μπορούσε απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Σε αυτή τη φάση όμως κανένα έργο δε θυμίζει το παλιό ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα στυλ ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την ωραιοποίηση.

Έχοντας αφήσει πίσω τα διδάγματα της Ακαδημίας, μοιάζει σα να δοκιμάζει τις δυνάμεις του, αντλώντας από την περίοδο που ο ίδιος είχε δηλώσει ότι προτιμούσε: την «πριν Φειδίου». Οι μορφές του γίνονται στιβαρές, επιβλητικές, μερικές φορές σχεδόν ιερατικές, εσωστρεφείς και αποτραβηγμένες σε ένα δικό τους κόσμο, οι συνθέσεις αποτελούνται από όγκους συμπαγείς, χωρίς κενά, κατεργασμένους τόσο, ώστε να τονίζουν τα ουσιαστικά στοιχεία της φόρμας.

Ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης που ακροβατούσε ανάμεσα στο τεράστιο ταλέντο, στη μεγάλη εσωστρέφεια, στην τραγική μοίρα, στην τρέλα και στην απομόνωση. Η ζωή του υπήρξε ένας ασταμάτητος αγώνας ανάμεσα στη δημιουργία και στην αυτοκαταστροφή. Με μια μάνα που κατέστρεφε τα έργα του και του απαγόρευε την ενασχόληση με ό,τι περισσότερο αγαπούσε με τη γλυπτική. 

Στο σπίτι του, τόσα χρόνια μετά το θάνατο του, μοιάζει να ζει ακόμη εκεί. Σαν να δημιουργεί στα σιωπηλά σε μια γωνιά, σαν να περιφέρεται η σκιά του. Αν βρεθείτε στο Πύργο, μπείτε στο ταπεινό αυτό σπίτι και αφουγκραστείτε το. 

Μπορεί να σε ενδιαφέρει και αυτό:

Αφιέρωμα στον Γιαννούλη Χαλεπά

Σχετικές πηγές :

Εθνική Πινακοθήκη

Γιαννούλης Χαλεπάς 
tinos.biz

Παύλιανη: το πιο ζωγραφισμένο χωριό στην Ελλάδα

"Μια αστραπή είναι η ζωή, μα προλαβαίνουμε." (Ν. Καζαντζάκης)

Η Παύλιανη είναι ένα υπέροχο χωριό. Έχουμε μοιραστεί μια χορταστική ανάρτηση για το μαγικό Πάρκο Αναψυχής της Παύλιανης. Σας παροτρύνω να το περπατήσετε!

Πάμε σήμερα να ταξιδέψουμε μαζί στο χωριό της Παύλιανης. Ελάτε να περπατήσετε μαζί μου! Πρόκειται για το πιο ζωγραφισμένο χωριό της Ελλάδας. Αν αγαπάς την street art, θα το λατρέψεις.

Κάνε μπύρα το νερό, Θεέ μου σε παρακαλώ.

(Στη βρύση του χωριού)

Στο χωριό βλέπεις παντού τριγύρω ζωγραφιές, φράσεις και μικρά έργα τέχνης, που είτε θα σε προβληματίσουν, είτε θα σε κάνουν να χαμογελάσεις. 

Το μόνο που θα αφήσουμε ιστορίες

και κάνα δυό φωτογραφίες.

Ποιος είναι σοφός; Αυτός που μαθαίνει απ' όλους τους ανθρώπους.

Σε κάθε στροφή στο μικρό αυτό χωριό της ορεινής Φωκίδας, υπάρχει κάτι που θα τραβήξει την προσοχή σου.

Η δύναμη βρίσκεται στις διαφορές, όχι στις ομοιότητες. 

Η δύναμη βρίσκεται μόνο στο μαζί.

Ρατσισμός είναι να μισείς, κάτι που τυχαία δεν είσαι.

Τα παιδιά πρέπει να διδάσκονται πως να σκέφτονται, όχι τι να σκέφτονται!

Τι να την κάνω εγώ την πραγματικότητα τους λέω - εγώ έχω τ' όνειρο.

(Τ. Λειβαδίτης)

:)

Δημιουργίες και αφορμές για έμπνευση από το οτιδήποτε.

"Πατάτε με σεβασμό την άσφαλτο.  Από κάτω της υπάρχουν πέτρες που ονειρεύονται κήπους"

Όλες οι ζωγραφιές και οι κατασκευές τόσο στο χωριό, όσο και στο Πάρκο, έχουν πραγματοποιηθεί με τον εθελοντισμό και με το υστέρημα των κατοίκων. Όλοι συμμετέχουν στη δημιουργία, στη συντήρηση και στον καθαρισμό. Άνθρωποι κάθε ηλικίας προσφέρουν υλικά, χρήματα, προσωπική εργασία, ενώ η είσοδος στο πάρκο Αναψυχής είναι δωρεάν.  Αυτό το χωριό είναι ένα φωτεινό παράδειγμα για το τι μπορεί να κάνει το μεράκι και η αγάπη σε έναν τόπο. Οι κάτοικοι αξίζουν συγχαρητήρια! Ο κόσμος τους ανταμείβει με τις επισκέψεις του. Ευχή να συνεχίσουν έτσι, με έμπνευση, δημιουργία και συνεργασία μεταξύ τους, αγαπώντας τον τόπο και να γίνουν αφορμή για έμπνευση σ' άλλα χωριά!

Η Παύλιανη απέχει μόλις 2,5 ώρες από την Αθήνα. Αποτελεί ιδανικό προορισμό για κάθε εποχή του χρόνου, για μια ημερήσια ή (ακόμη καλύτερα) διήμερη εκδρομή. Βάλτε τη στο πρόγραμμα σας και δε θα το μετανιώσετε!

**

Αξίζει να διαβάσεις και αυτό: στο μαγικό Πάρκο Αναψυχής της Παύλιανης!

Κύθνος 2022. Το ελληνικό καλοκαίρι ακόμη επιμένει...

Οι προηγούμενοι μήνες είχανε πίεση, αναστάτωση. Ο Αύγουστος ήρθε να χαρίσει κάποιες στιγμές ηρεμίας. Είναι καταπληκτικό το πώς έστω λίγες μέρες σε έναν τόπο, σε γεμίζουν εικόνες, που τις κρατάς σαν φυλακτό. Τα ταξίδια είναι λυτρωτικά και πηγή γνώσης, αρκεί να αγαπάς να εντοπίζεις την ομορφιά κάθε τόπου. 

Φέτος τον Αύγουστο βρεθήκαμε στην Κύθνο. Είχα επισκεφτεί ξανά το νησί το 2016. Τότε είχα μοιραστεί φωτογραφίες, σκέψεις, διαβάζετε εδώ εκείνη τη δημοσίευση.

Ας μοιραστούμε φετινές φωτογραφίες και στο τέλος της ανάρτησης σκέψεις.

Η Χώρα της Κύθνου γεμάτη ομορφιά. Ξεχειλίζει παντού. 

Με πολλά μαγαζιά για κάθε γούστο (και βαλάντιο). 

Και με αρκετές επιλογές.

Λευκό και γαλάζιο. 

Η αρχιτεκτονική των Κυκλάδων. 

Αν αγαπάς το περπάτημα, θα χαθείς πολλές φορές σκόπιμα στα στενά της.

Δώσε μου χρόνο και δε θα βαρεθώ ποτέ να ψάχνω κάθε γωνιά για κάτι όμορφο
 να το κρατήσω μέσα μου για πάντα! 

Αν κάτι αξίζει να θαυμάζουμε είναι το μεράκι των ανθρώπων.  Σε μια γωνιά της Χώρας, μια κυρία είχε την ιδέα να ζωγραφίσει τα σπίτια της γειτονιάς.

Έκτοτε όποιος περνάει, φωτογραφίζεται στις ζωγραφιές. Αρκετοί μοιράζονται στα social media φωτογραφίες. Εδώ, κάποιες δικές μου στο instagram.

Να σημειώσω ότι λατρεύω αυτή τη χρήση των κοινωνικών δικτύων. Το να μοιράζεσαι τα όμορφα που συναντάς, να τα αναδεικνύεις, να τα ξαναζείς έτσι με αυτό τον τρόπο και να τα επιβραβεύεις. Εννοείται όχι με σκοπό επίδειξης, με δημιουργικό και καλλιτεχνικό τρόπο. 

Γιατί τι ψάχνουμε τελικά όλοι μας; Ένα χαμόγελο, χρώματα, χαρά στη ζωή.

Εκείνη η κυρία γέμισε χρώματα και ομορφιά τη γειτονιά της. Έτσι ομορφαίνει τη μέρα όσων διασχίζουν το δρομάκι και τη δική της. Αυτό συμβαίνει με την street art στις πόλεις, γι' αυτό μου αρέσει. Φανταστείτε να χρησιμοποιούσαμε τα κοινωνικά δίκτυα με εξίσου καλλιτεχνικό τρόπο, να μοιραζόμαστε όμορφα και ενδιαφέροντα πράγματα. Ακόμη και ενός ανθρώπου τη μέρα να αλλάζαμε, μαζί με την ενίσχυση της δικής μας θετικότητας, μόνο καλό θα ήταν. 

Τι λέτε; Δεν έχει αξία, νόημα; Σε πείσμα δύσκολων ανθρώπων και καιρών.

Επίσης ταιριάζει εδώ η φράση του Νίκου Καζαντζάκη, που συχνά έρχεται στο μυαλό μου:

"Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα.”

Με την έννοια ότι ακόμη και στις δύσκολες εποχές είναι στο χέρι μας να φτιάξουμε τη ζωή μας όπως θέλουμε. Όσο γίνεται τουλάχιστον, ας μη μένουμε στα αρνητικά. Αν το περιβάλλον μας είναι τοξικό, ας το αλλάξουμε και ας φτιάξει ο καθένας τον δικό του παράδεισο. Όπως μπορεί. Με χρώματα, με γούστο, με λουλούδια. Η Χώρα της Κύθνου είναι γεμάτη με λουλούδια.

Και εξίσου σημαντικό: Καθαριότητα. 

Αν επίσης κάτι αγαπώ στις Κυκλάδες, είναι ο μινιμαλισμός τους. 

Αλλά και τέτοιες εικόνες.

Αυτή η αγνή, αμόλυντη ομορφιά της Ελλάδας που μου λείπει στην Αθήνα.

Αυτή πρέπει να διατηρήσουν οι ντόπιοι, για να μη χαθεί.

Τα γατάκια είναι από μόνα τους, αξιοθέατο στις Χώρες των Κυκλάδων και  χαρίζουν τις καλύτερες πόζες.  Όλες τις ώρες, όλα τα συναισθήματα. 

Αυτό το βλέμμα εξηγείται στην επόμενη φωτογραφία... :)

Αν ζουμάρατε θα τη δείτε πίσω από το μπλε παράθυρο. Έξω από το "σπίτι" που τη φιλοξενεί, ήταν όλες αυτές οι γάτες που περίμεναν να φάνε, το φαγητό που νιώθει ότι "δικαιωματικά" της ανήκει.  Τις παρατηρεί με βλοσυρό βλέμμα από το παράθυρο. Πόσο αστεία!

Οι γάτες στα νησιά, είναι από τις πιο τυχερές αυτού του σύμπαντος.

Πώς να μην είναι τυχερές όταν στριφογυρίζουν σε τέτοια σοκάκια;

Δείτε εδώ αυτό το πανέμορφο ανηφορικό δρομάκι με τους βασιλικούς!

 Στην Δρυοπίδα, ορεινό χωριό της Κύθνου, από τα πιο όμορφα των Κυκλάδων.

Δε χρειάζονται πολλά...

Στην απλότητα βρίσκεται η ομορφιά...

Αν βρεθείτε στην Κύθνο αξίζει να πάτε βόλτα σε αυτό το χωριό. Είχε γίνει σχετική αναφορά και στην ανάρτηση του 2016. 

Ο κυρ-Αντώνης, ετών 93, διατηρεί ακόμη το μαγαζί του στη Δρυοπίδα. Χαίρεται να μιλάει με τους επισκέπτες, τους παρακινεί να αγοράσουν ένα αναμνηστικό, τους ρωτάει αν τους αρέσει το νησί, αν πήγανε στο Σπήλαιο Καταφυκι, του οικισμού. Μας είπε ότι είναι ευτυχισμένος, είχε μια όμορφη ζωή και την αγάπη του κόσμου. Το χαμόγελο του τα λέει όλα.

Η Κύθνος έχει σχεδόν 100 παραλίες! Πολλές οι επιλογές, ωστόσο οι περισσότερες προσβάσιμες από τη θάλασσα ή κακοτράχηλους δρόμους. 

Υπάρχουν όμως και πολύ όμορφες με εύκολη πρόσβαση.

Παραλίες για όλα τα γούστα. Ήρεμες με φυσική σκιά και beach bar με ομπρέλες.

"Ο έρωτας

Το αρχιπέλαγος

Κι η πρώρα των αφρών του

Κι οι γλάροι των ονείρων του

Στο πιο ψηλό κατάρτι του ο ναύτης ανεμίζει

Ένα τραγούδι"

Οδυσσέα Ελύτη, «Του Αιγαίου. Ι»

-

Ο Ελύτης, ο ποιητής του Αιγαίου. 

Όχι είναι τυχαία ένας από τους πιο αγαπημένους μου ποιητές.

Όσο παράξενο και αν σας ακουστεί, αυτή η πρώτη βραδιά στο νησί ήταν και η πρώτη φορά στο φετινό καλοκαίρι που βγήκα για ένα κρασί έξω... Οι συνθήκες δεν είχανε ευνοήσει, λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων. Οπότε τώρα βλέπω τη φωτογραφία και μπορώ ν' εκτιμήσω αλλιώς τη στιγμή. 

Άλλο ένα καλοκαίρι τελείωσε. Κρατάμε όσες όμορφες στιγμές μας χάρισε, με ευγνωμοσύνη, μέσα μας. Ανυπομονούμε για επόμενες αποδράσεις.

Κύθνος χτες και σήμερα. Τι επέρχεται...

Το 2016, η Κύθνος ήταν ένα οικονομικό νησί, που ελάχιστοι απ' όσο φαίνεται είχανε ανακαλύψει. Τα θετικά της Κύθνου παραμένουν όσα είχαμε μοιραστεί στην προηγούμενη επίσκεψη μας. Όπως καταλάβατε από τις φωτογραφίες, έχει μια πανέμορφη, γραφική Χώρα, με αυθεντική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Έχει υπέροχες παραλίες και το μεγάλο ατού της: μια αίσθηση ότι είσαι (πολύ) μακριά από την Αθήνα και ας απέχει 1,5 ώρα από το Λαύριο. 

Έξι χρόνια μετά, το νησί παραμένει πανέμορφο, έχουν αλλάξει όμως αρκετά πράγματα, κυρίως ως προς τις υποδομές και τις τιμές. Είναι βέβαιο ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα αλλάξουν περισσότερα. Αν θέλετε να βρείτε πιο οικονομικές λύσεις, όπως κάναμε εμείς, θα χρειαστεί να κάνετε γρήγορα κράτηση (δηλαδή κάποιους μήνες πριν πάτε) και αρκετό ψάξιμο. Το αντίβαρο είναι τα οικονομικά ακτοπλοϊκά, δε γνωρίζω αν την ερχόμενη σεζόν θα ισχύει αυτό ακόμη. 

Επιστρέφοντας από την Κύθνο, είχα τις ίδιες σκέψεις με όσες έγραψε στο άρθρο του, ο Στάθης Καλύβας στην Καθημερινή "Μια Ελλάδα χωρίς καλοκαίρι;" σχετικά με το μέλλον του ελληνικού καλοκαιριού και ιδιαίτερα των Κυκλάδων. Και αυτό το άρθρο για τη μετάλλαξη του ελληνικού τοπίου. 

Οι ντόπιοι ας κρατήσουν καλά στο μυαλό τους το εξής: αν αναζητά κάτι η πλειονότητα των επισκεπτών στις Κυκλάδες, αυτό είναι φυσική ομορφιά, ηρεμία, απλότητα, ωραίες παραλίες, ποιότητα και γαλήνη. Και φυσικά όχι αισχροκέρδεια. Ας κάνουν όλα όσα πρέπει τώρα, για να μη χάσουν τους Έλληνες από τα νησιά τους... και κατά επέκταση την περιουσία τους και την ιδιαιτερότητα του τόπου τους.

Λίγο... Κυκλάδες ακόμα...

Αγαπημένοι μου, ας ταξιδέψουμε λίγο ακόμη. Ακολουθούν συγκεντρωμένα links με κάποιες δημοσιεύσεις για αγαπημένα νησιά από τις Κυκλάδες από τα προηγούμενα χρόνια. Έχουμε περισσότερο από ποτέ, ανάγκη τη διαφυγή και το ταξίδι! 

Ελάτε ας θυμηθούμε δημοσιεύσεις.  Επιλέγετε νησί, πατάτε link και... φεύγετε! Εύχομαι να σας ταξιδέψω. Περιμένω εντυπώσεις, σχόλια και ό,τι επιθυμείτε για όσα θα διαβάσετε. Άλλωστε αυτός είναι ο σκοπός των μοιρασμάτων εδώ, η επικοινωνία, το μοίρασμα και η ανταλλαγή απόψεων για θέματα που αγαπάμε!

Φωτογραφίες / κείμενα:

Φολέγανδρος / Σύρος  / Τήνος  / Σέριφος  / Σίκινος  / Αμοργός / Κύθνος / Νάξος 2011 / Νάξος 2012 / Κάστρο Νάξου (2012) / Κάστρο Νάξου (2014) / Κουφονήσια / Ηρακλειά / Απείρανθος Νάξου (2011)/ Απείρανθος Νάξου 2014 / Νάξος (ξανά) 2014 

Να είμαστε καλά, να έχουμε τη δύναμη ν' αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, να κρατάμε το θετικό σε κάθε περίσταση και την ευλογία ν' εντοπίζουμε την ομορφιά στις μέρες μας! Eυχαριστώ πολύ για τις αναγνώσεις σας!