15 Σεπτεμβρίου 2013

Γιαννούλης Χαλεπάς



Γιαννούλης Χαλεπάς 
 (Πύργος Τήνου, 14 Αυγούστου 1851 – Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938)

Σαν σήμερα έφυγε από τη ζωή ένας από τους πιο ταλαντούχους γλύπτες της νεότερης Ελλάδας ο Γιαννούλης Χαλεπάς (Πύργος Τήνου, 14 Αυγούστου 1851 – Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938). Ο Χαλεπάς υπήρξε αναμφισβήτητα μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη, με μια τραγική μοίρα. Με ζωή, απόλυτα μυθιστορηματική ανάμεσα στην τρέλα και τη δόξα.

Αναπαυομένη, 1931 
Γύψος , 49 x 158 x 60 εκ. 

Γόνος οικογένειας φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών, καθώς ο πατέρας του και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, την Σμύρνη και τον Πειραιά. Η οικογένεια του τον προόριζε για έμπορο, αλλά ο ίδιος αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική.

Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα, 1877 
Μάρμαρο , 135 x 105 x 73 εκ.

Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο, εξέθεσε τα έργα του Το παραμύθι της Πεντάμορφης και Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα, για τα οποία βραβεύθηκε. Παρά τις συνεχείς διακρίσεις, η διακοπή της υποτροφίας του τον ανάγκασε να επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα.


Το 1876 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο. Το 1877 άρχισε να δουλεύει το πιο διάσημο γλυπτό του, την Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Τα έργα αυτά, όπως και άλλα της ίδιας περιόδου, χαρακτηρίζονται από τη ρεαλιστική απόδοση και την εξαιρετική χρησιμοποίηση των διδαγμάτων του κλασικισμού.

Ο θεριστής, 1924-1930 
Πηλός , 60 x 28 x 21 εκ.

    Τον χειμώνα του 1877, ο Χαλεπάς υπέστη νευρικό κλονισμό. Άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε κατ' επανάληψη να αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία του, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ένας άτυχος έρωτας για μία συμπατριώτισσά του. Ωστόσο, εκείνη την εποχή, με τη ψυχολογία και τη ψυχιατρική ακόμα στα πρώτα τους στάδια, οι γονείς του Χαλεπά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ψυχασθένειας του νεαρού γλύπτη. Έτσι οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, για να συνέλθει, αλλά η θεραπεία ήταν μόνο πρόσκαιρη. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στην σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο.

    Αφροδίτη, 1931 
    Γύψος , 75 x 20 x 21 εκ.

    Η σταδιακή επιδείνωση της υγείας του τα χρόνια που ακολούθησαν οδήγησε στον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας από το 1888 ως το 1902 και στη διακοπή της εργασίας του για σαράντα ολόκληρα χρόνια αφού, μετά την έξοδό του από το Ψυχιατρείο και την εγκατάστασή του στην Τήνο, ό,τι έπλαθε το κατέστρεφε είτε ο ίδιος είτε η μητέρα του, που φαίνεται ότι θεωρούσε τη γλυπτική υπαίτια για την ασθένεια του γιου της.

    Στο Ψυχιατρείο, ο Χαλεπάς αντιμετωπίστηκε με το σκληρό τρόπο που αντιμετώπιζαν όλους τους ψυχασθενείς την εποχή εκείνη: οι γιατροί και οι φύλακες είτε του απαγόρευαν να σχεδιάζει και να πλάθει, είτε του κατέστρεφαν οτιδήποτε εκείνος είχε δημιουργήσει και είχε κρύψει στο ερμάριό του. Λέγεται πως από όσα προσπάθησε να δημιουργήσει μέσα στο Ψυχιατρείο ένα μόνον έργο σώθηκε, κλεμμένο από κάποιον φύλακα και παραπεταμένο στα υπόγεια του ιδρύματος, όπου ξαναβρέθηκε τυχαία το 1942.

    Μήδεια ΙΙΙ, 1933 
    Γύψος , 72 x 43 x 24 εκ.

    Ο θάνατος της μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, αφού ο Χαλεπάς μπορούσε πλέον απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Σε αυτή τη φάση όμως τίποτα δεν θυμίζει το παλιό του ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα ύφος ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την ωραιοποίηση. 

    Ερμής, Πήγασος και Αφροδίτη, 1933 
    Γύψος , 72 x 55 x 43 εκ.

    Έχοντας αφήσει πίσω τα διδάγματα της Ακαδημίας, μοιάζει σα να δοκιμάζει τις δυνάμεις του, αντλώντας από την περίοδο που ο ίδιος είχε δηλώσει ότι προτιμούσε: την «πριν Φειδίου». Οι μορφές του γίνονται στιβαρές, επιβλητικές, μερικές φορές σχεδόν ιερατικές, εσωστρεφείς και αποτραβηγμένες σε ένα δικό τους κόσμο, και οι συνθέσεις αποτελούνται από όγκους συμπαγείς, χωρίς κενά, κατεργασμένους τόσο, ώστε να τονίζουν τα ουσιαστικά στοιχεία της φόρμας.

    Ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης με τεράστια αναγνώριση, μεγάλη εσωστρέφεια, τραγική μοίρα, την τρέλα και την πλήρη απομόνωση.  Με μια μάνα που καταστρέφει τα έργα του και του απαγορεύει την ενασχόληση με τη γλυπτική. Η ζωή του υπήρξε ένας ασταμάτητος αγώνας ανάμεσα στην τρέλα, στη δημιουργία, στη δόξα...

    Σχετικές πηγές :
    Γιαννούλης Χαλεπάς 
    tinos.biz

    26 σχόλια:

    city art είπε...

    Αξιζε το αφιερωμα στο μοναδικο αυτον γλυπτη μας. Ζωη σαν σεναριο ταινιας!

    ΥΓ που να ηξεραν οσοι κατεστρεφαν τα εργα του στο ψυχιατρειο της Κερκυρας τι κακο εκαναν... Τι παραξενα παιχνιδια παιζει η ζωη!!

    kostas είπε...

    ΕΥΤΥΧΩΣ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΤΕΤΟΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΜΠΛΟΓΚΟΣΦΑΙΡΑ... ΠΟΥ ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ, ΕΠΙΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΤΕΤΟΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ.
    ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΗ ΕΠΙΛΟΓΗ,
    ΣΠΑΝΙΖΟΥΝ ΠΛΕΟΝ.

    Giannis Pit. είπε...

    Τιμή και υπόκλιση σε έναν μεγάλο καλλιτέχνη.
    Καλό σου βράδυ, εξαίρετο το αφιέρωμα.

    Hfaistiwnas είπε...

    Καλημερούδια!!!!
    Καλή εβδομάδα!

    Ανώνυμος είπε...

    Συμφωνώ με τον Κώστα, εξαιρετική ανάρτηση όπως πάντα άλλωστε, καλημέρα και καλή εβδομάδα :)

    Roadartist είπε...

    @ city art : Έχω πολλές ιδέες και για άλλα, παρόμοια αφιερώματα. Αν με βοηθήσει και ο χρόνος, ίσως να τα ανεβάσω. Σίγουρα πιστεύω πως αξίζει. Οι βιογραφίες σπουδαίων προσωπικοτήτων πάντα μας δίνουν πράγματα.

    Roadartist είπε...

    @ kostas : Πολλά ευχαριστώ για την ανάγνωση. ;)

    Roadartist είπε...

    @ Giannis Pit : Χαίρομαι που σου άρεσε, άξιζε η αναφορά... επίσης καλή εβδομάδα!

    Roadartist είπε...

    @ Hfaistiwnas : καλή μας εβδομάδα!!

    Roadartist είπε...

    @ Silena : σε ευχαριστώ πολύ Silena, καλή μας εβδομάδα!

    Διονύσης Μάνεσης είπε...

    Γεια σου, roadartist,

    Μου είναι αδύνατο να κάνω πως ξεχνάω τα λημέρια σου, καθώς έχουν μειωθεί κατακόρυφα οι διαδικτυακές μου βόλτες. Κι απ' ό,τι βλέπω στέκει και αδύνατο να ... απογοητευτώ από την επίσκεψή μου εδώ. Η εγγυημένη αισθητική, ποιότητα, ευαισθησία, που κρατάει χρόνια. Να σου πω, λοιπόν, καλή χρονιά ( εκπαιδευτική διαστροφή αυτή, να ευχόμαστε φθινοπωριάτικα για τον καινούριο χρόνο..), καλή αντοχή και ευχή να ανθίζεις ανεξαρτήτως εποχών.

    Όσον αφορά στο σημερινό σου θέμα, κάνε τον κόπο κάποτε και ψάξε λίγο το φοβερό χωριό της Τήνου, την πατρίδα του Χαλεπά, τον Πύργο, και θα εντυπωσιαστείς από τη συμβολή του σε ό,τι έχει να κάνει με τη γλυπτική. ( Υπάρχει κι ένα υπέροχο ντοκιμαντέρ αυτής της...απαίσιας ΕΡΤ, που δυστυχώς, δε θυμάμαι τον τίτλο του)

    Πολλά πολλά φιλιά. Χαίρομαι αφάνταστα που συνεχίζεις και που συνεχίζεις έτσι.

    *Φαντομάς. είπε...

    πολύ όμορφο αφιέρωμα.
    χαιρετώ σε.
    καλώς σε βρήκα!

    Άστρια είπε...

    Προσυπογράφω το σχόλιο του Διονύση Μάνεση όσον αφορά την ποιότητα των θεμάτων σου πάντα.

    Πολύ ωραίο αφιέρωμα!
    Να σκεφτεί κανείς ότι έκανε ήδη τόσα πολλά σ' αυτή την πρώτη περίοδο ως τα 26 του, αλλά και από την άλλη, στην ίδια ηλικία το πρόβλημα της υγείας του.

    Και θυμάμαι αυτό που έχουμε συζητήσει κάποιες φορές, σε άλλες αναρτήσεις, ότι οι ιδιοφυείς άνθρωποι που ξεχωρίζουν μοναδικά, να φαίνεται ότι η μοίρα τους φέρεται σκληρά, σαν αντιστάθμισμα για κάτι που τους χάρισε.

    Καλό βραδάκι:)



    Roadartist είπε...

    @ Διονύσης Μάνεσης : Να ήξερες τι δύναμη και τι μεγάλη σημασία και αξία έχουν κάτι τέτοια (δικά σου) σχόλια για μένα. Επειδή ξέρω ότι είσαι αληθινός και τα εννοείς. Σε ευχαριστώ από την καρδιά μου. Θα ήταν υπέροχο αν έβρισκες λίγο χρόνο εβδομαδίαιως να αφιερώσεις στην επίσκεψη σου εδώ. Όπως χαίρεσαι εσύ όποτε περνάς ;) έτσι χαίρομαι κ εγώ τα σχόλια σου.
    Πολλές καλημέρες.

    Roadartist είπε...

    @ *Φαντομάς. : καλώς βρεθήκαμε, σε ευχαριστώ!

    Roadartist είπε...

    @ Άστρια : Όπως έγραψα και στο facebook : "Ίσως οι ιδιαίτεροι άνθρωποι, με αληθινά καλλιτεχνική φύση, άλλη ματιά και ευαισθησία, να μη μπορούν τελικά να συμβαδίσουν με του γενικότερου κόσμου την νοοτροπία." Η διαφορετικότητα που δεν γίνεται και ανεκτή εύκολα από το γενικότερο σύνολο. Άστρια μου, ότι έγραψα στο Διονύση, τα ίδια ισχύουν και προς εσένα. :-)

    ξωτικό είπε...

    Το πρώτο που ένοιωσα είναι να επαναλάβω ακριβώς (ναι και με κεφαλαία ;-)

    ΕΥΤΥΧΩΣ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΑΚΟΜΗ ΤΕΤΟΙΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΜΠΛΟΓΚΟΣΦΑΙΡΑ... ΠΟΥ ΚΟΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ, ΕΠΙΜΕΝΟΥΝ ΣΕ ΤΕΤΟΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ.

    και επίσσης είχα ακριβώς την σκέψη της Άστρια :
    ότι οι ιδιοφυείς άνθρωποι που ξεχωρίζουν μοναδικά, να φαίνεται ότι η μοίρα τους φέρεται σκληρά, σαν αντιστάθμισμα για κάτι που τους χάρισε.


    Ε άμα αργώ αυτά παθαίνω ;-))

    Να'σαι καλά βρε αρτιστάκι μου ,και μόνο η διαδικασία να φανταστείς και να σκεφτείς την ζωή του σε ταρακουνάει ψυχικά και πνευματικά.....

    φιλί γλυκό !!

    Roadartist είπε...

    @ ξωτικό : Τι να πω (ή μάλλον να γράψω) εγώ μετά από αυτά τα σχόλια. Όσα ευχαριστώ που είστε εδώ και να γράψω, θα είναι τόσα λίγα. Και εσύ να είσαι καλά, φιλιά, πολλές καληνύχτες.

    :-)

    nikiplos είπε...

    Τι θεϊκό πράγμα να δίνεις στην πέτρα ψυχή, σώμα, συναισθήματα, ζωή κανονική σχεδόν...
    κι ας είσαι πλάσμα φθαρτό, εκ προοιμίου τραγικό, δηλαδή ατελές...

    Σεβάχ ο Θαλασσινός είπε...

    Γεια σου, roadartist μου!
    Πραγματικά υπέροχη παρουσίαση ενός σπουδαίου καλλιτέχνη.

    angelvslife είπε...

    Να έρθεις μια μέρα στον Πύργο να σε κεράσω γλυκό του κουταλιού κάτω από τον πλάτανο ;ο)

    Side21 είπε...

    Όταν πρωτοείδα την "κοιμωμένη" νόμισα πως θ' ανοίξει τα μάτια της να μου μιλήσει !!!
    Η τρομερή ευαισθησία κι ο ψυχισμός του καλλιτέχνη, που καμιά φορά αγγίζουν τα όρια της τρέλας έφεραν το αποτέλεσμα της δουλειάς του ...
    Καμιά φορά βλέπεις αυτά πληρώνονται ακριβά !!!
    Την καλησπέρα μου απ' το Μαραθόκαμπο ...

    Roadartist είπε...

    @ nikiplos : Τι ωραία που περιέγραψες την τέχνη της γλυπτικής. Σε ευχαριστώ πολύ Νικιπλέ... καλό βράδυ!

    Roadartist είπε...

    @ Σεβάχ ο Θαλασσινός : να είσαι καλά θαλασσινέ! Καλή μας εβδομάδα... :)

    Roadartist είπε...

    @ angelvslife : Ποποποπο!!!!!! τι μου λες τώρα! Μη μου γράφεις τέτοια... Αχ και βάχ.. Μη τάζεις στο μικρό και στο τρελό λένε. Και στα δυο (για μένα) μέσα πέφτει η λαική παροιμία. :)
    Οπότε μην τάζεις!!!!!!!!! Αχ!!!!

    Roadartist είπε...

    @ Side21 : Φυσικά πληρώνονται ακριβά. Καλώς σε βλέπω εδώ side21, χαίρομαι που πέρασες. Καλό φθινόπωρο να έχουμε, και να είσαι καλά!!!

    Related Posts with Thumbnails