Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χαλ, Κίχλη

Ένα από τα πιο καλογραμμένα και ενδιαφέροντα βιβλία που διάβασα τις προηγούμενες μέρες ήταν οι «Ιστορίες του Χαλ» του Γιώργου Μητά, από εκδόσεις Κίχλη. Το βιβλίο αποτελείται από τρία διηγήματα. Όλες οι ιστορίες διαδραματίζονται στο Χαλ, ένα λιμάνι σε μια «ανεμοδαρμένη γωνιά της βορειοανατολικής Αγγλίας», όπου και ο συγγραφέας έζησε για ένα διάστημα ως μεταπτυχιακός φοιτητής.

Τα διηγήματα έχουν δομηθεί γύρω από ένα ζευγάρι ηρώων, που αποτελείται από κάποιον φοιτητή μεσογειακής προέλευσης (έναν Ισπανό, έναν Έλληνα και έναν Τούρκο) και κάποιο ντόπιο.  Το πρώτο (και πιο αγαπημένο μου) διήγημα έχει τον τίτλο «Κεντρική Βιβλιοθήκη». Μας περιγράφεται η ζωή της μοναχικής, ηλικιωμένης κυρίας Ρότζερς και το πώς εκείνη ανατρέπεται όταν εισβάλλει στη ζωή της ένας νεαρός Ισπανός φοιτητής, θαμώνας της κινηματογραφικής λέσχης της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Χαλ, όπου εργάζεται ως ταξιθέτρια. Στο δεύτερο διήγημα, με τον τίτλο «Ντόναλντ και Τζόυ», μάς παρουσιάζεται η γνωριμία του τυφλού φοιτητή Ντόναλντ με έναν έλληνα μεταπτυχιακό φοιτητή και με τη Τζόυ, το πολύτιμο σκυλί-οδηγό του.  Στο τρίτο διήγημα με τον τίτλο «Ένα ποτήρι μπύρα», περιγράφεται η σχέση του λαϊκού Στηβ με τον Τούρκο φοιτητή Ασίζ. 

Διάβασα το βιβλίο πριν λίγες μέρες εν μέσω της ασφυκτικής ζέστης της καλοκαιρινής Αθήνας. Ήταν ενδιαφέρουσα αντίθεση με τις συνθήκες στις οποίες σε μεταφέρουν οι σελίδες του βιβλίου. Καθώς ο αναγνώστης μέσα από τις εξαιρετικές περιγραφές, συναισθάνεται τις δυσκολίες της διαβίωσης λόγω των χαμηλών θερμοκρασιών και την «παγωνιά που απλωνόταν παντού σαν αόρατο πέπλο».  Όλες οι ιστορίες αποπνέουν την ηχηρή μοναξιά και γκρίζα διάθεση της πόλης. 

«Καμιά φορά έπιανε τον εαυτό της να σκέφτεται το νότο, χώρες που δεν επισκέφτηκε ποτέ αλλά τις γνώριζε μέσα από τις σελίδες των βιβλίων και από την οθόνη του σινεμά. Πόσο διαφορετική θα ήταν άραγε η ζωή της αν ζούσε… στη Γρανάδα; Ή στη Νάπολη; Στα μέρη αυτά θα μπορούσε ν’ απλώνει την μπουγάδα της έξω, σ’ ένα τεντωμένο σχοινί, και θα έπρεπε να κλείνει προσεκτικά τις κουρτίνες, μες στο καταχείμωνο, για να μην αφήνει τον ήλιο να την ξυπνά το πρωί. Της φάνηκε τόσο εξωπραγματική αυτή η εικόνα, που την απώθησε αμέσως, κουνώντας το κεφάλι. Πίεσε τον εαυτό της να συγκεντρωθεί στο βιβλίο που διάβαζε. Χρωστούσε τόσα πολλά στα βιβλία! Αμέτρητες ώρες συντροφιάς, συγκινήσεων, ταξιδιού, κουβεντούλας…» (σ. 24)

Νιώθεις τους αργούς,  μονότονους ρυθμούς της ζωής των ηρώων («Είχαν ανοίξει οι ουρανοί. Έβρεχε όλη την ημέρα, με την ένταση της βροχόπτωσης να αυξομειώνεται αλλά το νερό να μη σταματάει ούτε λεπτό. Μου ήταν δύσκολο να πιστέψω ότι είχε μπει ο Ιούνιος. Ο καιρός ήταν κρύος όλη την τελευταία εβδομάδα, αλλά εκείνη την ημέρα το είχε παρακάνει. Πέφτοντας στο κρεβάτι το βράδυ άφησα τη θερμάστρα ανοιχτή. Ένα δύσκολο καλοκαίρι ξεκινούσε.» σ. 86) και τη βαθιά μελαγχολία τους («Θα μπορούσες να βεβαιωθείς για τα αισθήματα κάποιου αν δεν μπορούσες να δεις τα μάτια του;  Προσπάθησα αλλά δεν βρήκα τίποτα να απαντήσω.» σ. 77).

Και όμως από τις αγωνίες και τις δυσκολίες των ηρώων, εισπράττεις μια παράξενη ελπίδα ότι η ζωή μπορεί να γεμίσει με χρώμα και νόημα, μέσα από τη συντροφικότητα και την ανθρώπινη επαφή. Η ανάγκη για τον άλλο είναι παρούσα σε κάθε άνθρωπο ανεξαρτήτως φυλής και κουλτούρας.  «Παρουσίαζε εκείνη τη μοναδική εικόνα που, αν κάποιος έχει την τύχη να την αντικρίσει έστω και μια φορά στη ζωή του, δεν πρόκειται να την μπερδέψει ποτέ με καμία άλλη: του ανθρώπου που όλο του το σύμπαν έχει συρρικνωθεί στο πρόσωπο εκείνου που αποτελεί το αντικείμενο του έρωτά του.» (σ.71)

«Μ’ αρέσει πολύ που περπατώ εδώ. Ο αέρας είναι πιο λεπτός, ο ουρανός ανοίγεται αχανής πάνω από το κεφάλι μου – νιώθω να με τραβά προς τα πάνω, γίνομαι απίστευτα ελαφρύς. Είναι η μαγική μου γέφυρα. Κι έτσι όπως η γη απλώνεται απέραντη στα πόδια μου, όπως ο άνεμος έρχεται ανεμπόδιστος από παντού – έτσι απλώνονται και τα όνειρα μου : ξαφνικά όλα γίνονται πιθανά, όλα μπορώ να τα καταφέρω» (σ. 80).

Η πρώτη αυτή συλλογή διηγημάτων του πρωτοεμφανιζόμενου στη λογοτεχνία Γιώργου Μητά (γενν. 1966) σε κερδίζει με την καλοδουμένη χρήση της γλώσσας, τις εικόνες και τις παρατηρήσεις του. Το βιβλίο βραβεύτηκε με το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα για το 2012 από το περιοδικό Διαβάζω. Αυτή η αρχή αφήνει τους καλύτερους οιωνούς για τη συνέχεια, αναμένουμε το επόμενο βιβλίο.

Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χαλ, Κίχλη, 2011

Μάνος Χατζιδάκις : «Διψάμε για ουρανό»!

(23 Οκτωβρίου 1925 – 15 Ιουνίου 1994) 

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 1994. 
Όπως έχω ξαναγράψει, αισθάνομαι απίστευτo θαυμασμό για αυτόν τον άνθρωπο. Οι αναφορές που έχουν γίνει στο blog για τον Χατζιδάκι είναι αρκετές, μα όσο θα υπάρχει αυτό το blog, δεν θα σταματήσουν να γίνονται.

Για τη σημερινή μέρα επέλεξα ένα απόσπασμα από τα "Σχόλια του Τρίτου".

[ Στο τέλος της ανάρτησης υπάρχουν παλαιότερα σχετικά αφιερώματα που έχουν παρουσιαστεί στο blog, τα οποία αξίζει να διαβάσετε ]

«Γιατί έτσι καθώς γίναμε πολλοί πάνω στη Γη, πως θα ελέγξουμε τον κάθε ένα χωριστά, πως θα τον παρακολουθήσουμε και πως θα ξέρουμε τι σκέφτεται και που το πάει ο λογισμός του; Μόνο σαν είναι κάπου εγγεγραμμένος, που να εκπροσωπείται και να εκπροσωπεί. Μονάχα τότες είναι δυνατόν να ελεγχεί, και να μην προκαλεί, να μην αποτελεί μιαν απειλή.

Αλλά κανείς δεν θέλει να πιστέψει, πως βασικό μας αίτημα, υπήρξε πάντα κι είναι ο Ουρανός.

Κι όχι μόνο δικό μας, αλλά κι ολόκληρων λαών.

Πάντα επιμένουν να μας διδάσκουνε, αυτό το κάπως ύποπτο «επιστροφή στη Γη». Μας αποκρύπτουν πως το φυσικό μας είναι να πετάμε. Πως στην τελειωτική μορφή μας θάχουμε φτερά. Γι’ αυτό και ανέκαθεν η νοσταλγία των Ουρανών, στα όνειρα των εφήβων, των εραστών και των παρθένων. 

Και θα τελειώσω μ’ ένα θαυμαστό ποίημα του Σαχτούρη, που αποκαλύπτει την μόνη αλήθεια μας, με τρόπο καθοριστικό: 

"Ένα τεράστιο καρβέλι, μια πελώρια φρατζόλα ζεστό

ψωμί είχε πέσει στο δρόμο από τον ουρανό

ένα παιδί με πράσινο κοντό βρακάκι και με μαχαίρι

έκοβε και μοίραζε στον κόσμο γύρω 
όμως και μια μικρή, ένας μικρός άσπρος άγγελος κι αυτή

μ’ ένα μαχαίρι έκοβε και μοίραζε κομμάτια γνήσιο ο υ ρ α ν ό

κι όλοι τώρα έτρεχαν σ’ αυτή, λίγοι πήγαιναν στο ψωμί,

όλοι τρέχανε στο μικρόν άγγελο που μοίραζε ο υ ρ α ν ό."

Ας μη το κρύβουμε

Διψάμε για ουρανό!

(Κυριακή, 24 Ιουνίου 1979)

Το παραπάνω απόσπασμα προέρχεται από τα Σχόλια του Τρίτου και έχει τον τίτλο "Οι πολιτικές παρατάξεις μες στα συμπλέγματα των αστρικών σωμάτων", στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να ακούσετε τον Μάνο Χατζιδάκι, καθώς διαβάζει ολόκληρο το Σχόλιο.

Πατώντας τον παρακάτω σύνδεσμο κατεβάζετε το ένθετο αφιέρωμα :
|Μάνος Χατζιδάκις / Επτά μέρες της Καθημερινής, 6 Ιουνίου 1999 |

Παλιότερες αναφορές για τον Μάνο Χατζιδάκι στο blog, 

αξίζουν την περιήγηση σας :

"Βιογραφικό σημείωμα" Μάνου Χατζιδάκι

Μάνος Χατζιδάκις: "Ας περάσουμε μια καταστροφή, μπας και σωθούμε σοβαρά."

Μάνος Χατζιδάκις, ο Λαχειοπώλης του Ουρανού...

Άποψη του Μάνου για την Παιδεία

κείμενο Μ.Χατζιδάκι, γραμμένο το χειμώνα του '85 προς '86 

Το Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι

Αφιέρωμα από την εκπομπή «Μηχανή του χρόνου»
"Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι"
Το πρόσωπο του τέρατος, Μάνος Χατζιδάκις

"Ο καθρέφτης και το μαχαίρι", του Μάνου Χατζιδάκι
Αναφορά του Μάνου Χατζιδάκι στο Ρεμπέτικο 
σχόλια του Τρίτου
 ..τα παιδιά του Πειραιά..
..όταν έρχονται τα σύννεφα..

ert no signal

Είχα ετοιμάσει να ανεβάσω άλλη ανάρτηση, όμως με όλα όσα συνέβησαν εχτές το βράδυ, προφανώς αναβλήθηκε. Νιώθω την ανάγκη να μοιραστώ μόνο κάποιες σκέψεις. Να εκφράσω και από εδώ την αντίθεση μου για το χτεσινό φασιστικό, αιφνιδιαστικό κλείσιμο της Δημόσιας Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης.

Για να είμαι ειλικρινής δε μπορώ να πιστέψω ότι αποφάσισαν έτσι ξαφνικά και σε λίγες ώρες να σταματήσουν κάποιες εκπομπές που ήταν από τις λίγες που άξιζαν στην τηλεόραση (Κεραίες της εποχής μας, Στα άκρα,  Εξάντας, Σημείο art, Η εποχή των εικόνων, Κόσμο της Μουσικής, Ανιχνεύσεις, το Ριμέηκ, το Μονόγραμμα κ.α.), το κλείσιμο των Μουσικών Συνόλων, το Δεύτερο και το Τρίτο Πρόγραμμα, την εμβέλεια του δικτύου. Τυχαίνει να ήμουν ακροάτρια για χρόνια του Β’ και του Γ’ Προγράμματος…

Επίσης δε μπορώ να καταλάβω γιατί αποφασίστηκε η απαγόρευση της πρόσβασης στο ψηφιακό αρχείο (πραγματικό θησαυρό) της ΕΡΤ. Όλα αυτά θυμίζουν πρακτικές άλλων εποχών, που η Ελλάδα δεν πρέπει να ζήσει ξανά.  Εύχομαι και ελπίζω άμεσα να επιτραπεί η πρόσβαση στο αρχείο των εκπομπών, όπως και να ξαναρχίσει η μετάδοση. Πρόκειται για ένα ανόητο, επικίνδυνο λάθος. Η εξυγίανση ενός οργανισμού δεν γίνεται με το θάνατο του. Δυστυχώς ως κοινωνία κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας, το οποίο έχουμε υψωμένο ανά πάσα στιγμή προς τον απέναντι μας για να προσάψουμε ευθύνες, δίχως να κάνουμε εμείς πρώτοι την αυτοκριτική μας. Όσον αφορά την τηλεόραση, κατά την ταπεινή μου άποψη, έχει ήδη πεθάνει. Με το κλείσιμο της ΕΡΤ απλώς την αποτελείωσαν.

Αισθάνομαι πως σταδιακά λιγοστεύουν οι επιλογές μας, ότι πλέον μας απομένει μονάχα το ίντερνετ. Είναι στο χέρι μας να εκμεταλλευτούμε τουλάχιστον αυτό το μέσο, όπως μπορεί ο καθένας, για να παραχθούν αξιόλογα πράγματα και να διαδοθεί ότι αξίζει. Πρέπει να στραφεί περισσότερος κόσμος για την ενημέρωση του πλέον στο διαδίκτυο. Ας αντισταθεί ο καθένας μας με όποιον τρόπο μπορεί στο σκοταδισμό που επιβάλλεται, με στροφή σε όλα όσα προσπαθούν να μας στερήσουν.

Ας ενδυναμώσουμε οτιδήποτε αξίζει να υπάρχει. Ας συνειδητοποιήσουμε το δυναμικό ρόλο που πρέπει να αντιπροβάλλει πλέον το διαδίκτυο. Υπάρχει ένα κενό που συνεχώς μεγαλώνει. Ελπίζω η συγκεκριμένη χρονική συγκυρία να γίνει μια ευκαιρία και για τους ανθρώπους των ΜΜΕ, ν’ αναλογιστούν τα λάθη τους και να πράξουν όπως πρέπει για να αλλάξουν κάποιες καταστάσεις. 

...εν-τάσεις

"Κι αν μας πουν ότι είμαστε σχεδόν ρομαντικοί,

 ότι είμαστε αδιόρθωτοι ιδεαλιστές, ότι σκεφτόμαστε το αδύνατο, 

εμείς πρέπει χίλιες φορές να απαντήσουμε «ναι, είμαστε»"

Ernesto Che Guevara

Βάζεις μουσική και το μυαλό ξεκουράζεται. Διαβάζεις κάποιες ξεχωριστές λέξεις και η αντίληψη διευρύνεται. Σηκώνεις το βλέμμα προς τον ουρανό και αντιλαμβάνεσαι τη σπουδαιότητα της ύπαρξης. Αντικρίζεις τη θάλασσα και συνειδητοποιείς το θαύμα του κόσμου τούτου.  Γεμάτη με διαφορετικές τάσεις, εναλλασσόμενες εντάσεις, η κάθε μας μέρα. 

Η ζωή ολόκληρη είναι ένα παραμύθι. Άλλοτε γεννιέσαι βασιλιάς και σαν να στο χρωστούσε ο Θεός, όλοι αυτομάτως σε τιμούν και υποκλίνονται μπροστά σου. Ως άτομο με αριστοκρατική καταγωγή είναι αυτονόητο πως θα σπουδάσεις σε κάποιο από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, θα έχεις τις κατάλληλες διασυνδέσεις, οι οποίες θα σου ανοίξουν διάπλατα τις πόρτες, που ίσως μπορεί να είναι ήδη δικές σου, ως ένα αυτονόητο κληρονομικό απόκτημα. 

Άλλοτε γεννιέσαι φτωχός και κάθε μέρα είναι ένας αγώνας για να ισορροπήσεις με τα δυο πόδια στη γη. Ίσως συνδυάσεις τις σπουδές με το βιοπορισμό, κανείς δε σου χαριστεί και για υποκλίσεις ούτε λόγος. Θα χρειαστούν θυσίες και οι άνθρωποι θα σε τσεκάρουν πολλαπλώς για το αν αξίζει να σταθούν δίπλα σου. Όσοι παραμείνουν, θα είναι συνοδοιπόροι, φίλοι ζωής, κάτι σαν "αδέλφια". Στην αντίπερα όχθη, ο βασιλιάς θα έχει πάμπολλους παρατρεχάμενους, θα έχει υπηρέτες, κόλακες που θα τον συμβουλεύουν, θα τον φροντίζουν και θα του υπόσχονται αιώνια προσήλωση, με πλήρη ιδιοτέλεια και δουλοπρέπεια. 

Και ξαφνικά ο πλούσιος γίνεται πάμφτωχος, χάνοντας ολόκληρη την υλική περιουσία του. Και αναπάντεχα γυρίζει ο τροχός και ο φτωχός γίνεται πλούσιος. Τότε και οι δυο συνειδητοποιούν πως το παραμύθι της ζωής είναι γεμάτο ανατροπές, προσκρούσεις, αγάπες, μίση. Τίποτα δεν είναι αυτονόητο και όλα είναι υποκειμενικά.  Όταν έχεις φτιάξει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για τη ζωή σου, δε σημαίνει ότι και εκείνη θα το ακολουθήσει. Η ειρωνεία βρίσκεται στο ότι ο πλούσιος καθώς θα πτωχεύει, θα συνειδητοποιεί πού είχε στηρίξει ως τότε τη ζωή του. Θα δει κάποιους από τους "φίλους" να εξαφανίζονται και θα εκτιμήσει πράγματα που θεωρούσε ως δεδομένα. Ο φτωχός όταν ξαφνικά θα βρεθεί στα πλούτη, θα νιώθει σταδιακά πως και αυτή η ζωή έχει άγχη και άλλου είδους πίεση. 

Σε όποια πλευρά και αν ανήκεις, κάθε μέρα παρουσιάζονται προκλήσεις και κρίσεις που καλείσαι να τις προσπεράσεις, να τις μοιραστείς με τους ανθρώπους σου και να τις αξιοποιήσεις. Το πώς θα το κάνεις, είναι ένα θέμα προσωπικής φιλοσοφίας. Ίσως το κέρδος στη ζωή να είναι σχετικό. Kυρίως εξαρτάται από το πως διαχειρίζεσαι τους άλλους, τι αγαπάς και πώς επιλέγεις να διανύσεις την πορεία σου.  Σε μια κυνική εποχή σαν τη σημερινή, γεμάτη με κάθε είδους εν(-)τάσεις, αν αφεθούμε στο να ταυτίσουμε το ρομαντισμό και τον ιδεαλισμό ως άσκοπες, ανούσιες τάσεις, τότε θα έχουμε ήδη ολοκληρωτικά ηττηθεί.