Σκακιστική νουβέλα, Stefan Zweig

Ένα από τα βιβλία που διάβασα το καλοκαίρι ήταν η Σκακιστική Νουβέλα, το τελευταίο έργο του Στέφαν Τσβάιχ, μια από τις πιο διαβασμένες νουβέλες του εικοστού αιώνα, η οποία δημοσιεύτηκε το 1943 στη Στοκχόλμη.

Στο πλοίο, με δρομολόγιο από τη Νέα Υόρκη στο Ρίο και το Μπουένος Άιρες, όπου αρκετοί Ευρωπαίοι επιβάτες, φεύγοντας μακριά από τη βία και τη σύγχυση του ναζισμού, αναζητούν καταφύγιο στην Αργεντινή και τη Βραζιλία ως τόπο εξορίας και ελπίδας, ο δρ. Μπ. αντιμετωπίζει σε μια παρτίδα σκακιού τον Μίρκο Τσέντοβιτς, παράξενο παγκόσμιο πρωταθλητή του σκακιού.

The Austrian writer Stefan Zweig (1881-1942). Photograph: Bettmann/Corbis

Ο συγγραφέας αναπτύσσει με αριστοτεχνικό τρόπο το θέμα του πνευματικού εγκλεισμού που δεν μπορεί να βρει διέξοδο μονάχα στην τρέλα. Ο δρ. Μπ., πριν ταξιδέψει, υπέστη από τους ναζί μια ιδιαίτερη φυλάκιση σ’ ένα εντελώς άδειο δωμάτιο ξενοδοχείου, χωρίς τίποτα να μπορεί ν’ απασχολήσει ή να διασκεδάσει το μυαλό του, μέχρι που ανακάλυψε ένα εγχειρίδιο με παρτίδες σκακιού, άρχισε να αποστηθίζει και να ξαναπαίζει από μνήμης. Έχοντας εξαντλήσει τις πηγές του βιβλίου, το μυαλό του τον οδήγησε σε παρτίδες με αντίπαλο τον εαυτό του κι έτσι άρχισε να υποβάλλεται σε μια σχιζοφρενική διάλυση που επρόκειτο να αποβεί μοιραία.

 Poison on the Night Stand: Bodies of exiled Austrian author Stefan Zweig & his wife lying on bed, still holding hands, after they committed suicide together – Rio De Janeiro, Brazil – 1942

Πρόκειται για μια μεταθανάτια έκδοση, αφού ο συγγραφέας αυτοκτόνησε τον προηγούμενο χρόνο μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του στη Βραζιλία, τον τόπο όπου πήγε το 1940 αυτοεξόριστος. Πίστευε ότι η καταστροφή της Ευρώπης στη δεκαετία του ’40 σηματοδοτούσε την καταβαράθρωση του έργου του.

Στο αφήγημα απεικονίζεται η πάλη του πνεύματος και της φαντασίας - χαρακτηριστικά του παλαιού κόσμου - ενάντια στον εσωτερικό δαίμονα και την πεισματική λογική τής σύγχρονης βαρβαρότητας.

Μου θύμισε τη σκηνή από την ταινία του Ingmar Bergman "Η έβδομη σφραγίδα" με την παρτίδα σκακιού που παίζει ο Ιππότης με τον Θάνατο.

Εκδόσεις Άγρα

Bio Stefan Zweig : wikipedia.org