14 Σεπτεμβρίου 2011

Σκακιστική νουβέλα, Stefan Zweig


Ένα από τα βιβλία που διάβασα το καλοκαίρι ήταν η Σκακιστική Νουβέλα, το τελευταίο έργο του Στέφαν Τσβάιχ, μια από τις πιο διαβασμένες νουβέλες του εικοστού αιώνα, η οποία δημοσιεύτηκε το 1943 στη Στοκχόλμη.

Στο πλοίο, με δρομολόγιο από τη Νέα Υόρκη στο Ρίο και το Μπουένος Άιρες, όπου αρκετοί Ευρωπαίοι επιβάτες, φεύγοντας μακριά από τη βία και τη σύγχυση του ναζισμού, αναζητούν καταφύγιο στην Αργεντινή και τη Βραζιλία ως τόπο εξορίας και ελπίδας, ο δρ. Μπ. αντιμετωπίζει σε μια παρτίδα σκακιού τον Μίρκο Τσέντοβιτς, παράξενο παγκόσμιο πρωταθλητή του σκακιού.
The Austrian writer Stefan Zweig (1881-1942). Photograph: Bettmann/Corbis

Ο συγγραφέας αναπτύσσει με αριστοτεχνικό τρόπο το θέμα του πνευματικού εγκλεισμού που δεν μπορεί να βρει διέξοδο μονάχα στην τρέλα. Ο δρ. Μπ., πριν ταξιδέψει, υπέστη από τους ναζί μια ιδιαίτερη φυλάκιση σ’ ένα εντελώς άδειο δωμάτιο ξενοδοχείου, χωρίς τίποτα να μπορεί ν’ απασχολήσει ή να διασκεδάσει το μυαλό του, μέχρι που ανακάλυψε ένα εγχειρίδιο με παρτίδες σκακιού, άρχισε να αποστηθίζει και να ξαναπαίζει από μνήμης. Έχοντας εξαντλήσει τις πηγές του βιβλίου, το μυαλό του τον οδήγησε σε παρτίδες με αντίπαλο τον εαυτό του κι έτσι άρχισε να υποβάλλεται σε μια σχιζοφρενική διάλυση που επρόκειτο να αποβεί μοιραία.

 Poison on the Night Stand: Bodies of exiled Austrian author Stefan Zweig & his wife lying on bed, still holding hands, after they committed suicide together – Rio De Janeiro, Brazil – 1942

Πρόκειται για μια μεταθανάτια έκδοση, αφού ο συγγραφέας αυτοκτόνησε τον προηγούμενο χρόνο μαζί με τη δεύτερη γυναίκα του στη Βραζιλία, τον τόπο όπου πήγε το 1940 αυτοεξόριστος. Πίστευε ότι η καταστροφή της Ευρώπης στη δεκαετία του ’40 σηματοδοτούσε την καταβαράθρωση του έργου του.

Στο αφήγημα απεικονίζεται η πάλη του πνεύματος και της φαντασίας - χαρακτηριστικά του παλαιού κόσμου - ενάντια στον εσωτερικό δαίμονα και την πεισματική λογική τής σύγχρονης βαρβαρότητας.

Μου θύμισε τη σκηνή από την ταινία του Ingmar Bergman "Η έβδομη σφραγίδα" με την παρτίδα σκακιού που παίζει ο Ιππότης με τον Θάνατο.


Bio Stefan Zweig : wikipedia.org

24 σχόλια:

ΥΠΑΤΙΑ είπε...

ΟΝΤΩΣ ΤΟ ΣΚΑΚΙ ΕΧΕΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ ΩΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΕΡΓΑ. ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΧΝΗΣ.

Η ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ ΠΟΛΥ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ, ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ Η ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΣΚΗΝΗ!

ΕΠΙΣΗΣ ΠΟΛΥ ΠΕΤΥΧΗΜΕΝΗ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ... ΟΠΩΣ ΣΤΗ ΣΚΑΚΙΣΤΙΚΗ ΝΟΥΒΕΛΑ, Ο ΗΡΩΑΣ ΨΑΧΝΕΙ ΔΙΑΦΥΓΕΙ ΣΤΗ ΒΡΑΖΙΛΙΑ ΣΕ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΠΟΛΗ.
ΕΤΣΙ ΚΑΙ ΣΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Ο ΗΡΩΑΣ ΑΝΑΖΗΤΑ ΜΙΑ ΑΟΡΑΤΗ ΠΟΛΗ.

Hfaistiwnas είπε...

Καλημέρα!
Δεν γνώριζα το συγγραφέα, πάντως τραγική η εικόνα τους στο κρεβάτι που αυτοκτόνησαν.. Την ταινία δεν την έχω δει..

treno fantasma είπε...

Kalimera.
I kali logotexnia mas deixnei to dromo. Mas jenagei sti zwi. Einai sxoleio. Gia to prin, to twra, to meta, pio aparaititi apo pote.
Thnx road.

Juanita La Quejica είπε...

Εξαιρετικό βιβλίο.

Κωνσταντίνος είπε...

Το σκάκι είναι ένα από τα πιο πνευματικά παιχνίδια, είναι σπουδαία η ιδέα του συγγραφέα να το εντάξει στο έργο... και ο ρόλος που διαδραμάτισε στην απελευθερώση του...

Δες ένα σχετικό άρθρο για το σκάκι, ενάντια στην άνοια και τη νόσο Alzheimer

http://www.kala-nea.gr/archives/22085

Dee Dee είπε...

Το βιβλιο αυτο το ειχα διαβασει οταν σπουδαζα. Πολυ ωραιο!!!

Καλημερα αρτιστακι μου!!

Roadartist είπε...

@ ΥΠΑΤΙΑ : Χαίρομαι που σου άρεσε το τραγούδι, είναι το καινούργιο του Άλκη Κωνσταντόπουλου. Οι ταινίες του Μπέργκμαν είναι πολύ αγαπημένες μου :)

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : Ιστορική πλέον η φωτογραφία... Έτσι είναι η ζωή, με αρχή και τέλος. Τον συγγραφέα αξίζει να τον ανακαλύψεις. Φιλάκια!

Roadartist είπε...

@ treno fantasma : συμφωνώ απολύτως!

Roadartist είπε...

@ Juanita La Quejica : Χαίρομαι που συμφωνείς :) καλό απόγευμα!

Roadartist είπε...

@ Κωνσταντίνος : Πολύ ωραίο το άρθρο που παρέπεμψες και σε ευχαριστώ. Σκάκι έπαιζα πολύ μικρή, πλέον έχω πολλά χρόνια να παίξω.

Roadartist είπε...

@ Dee Dee : Χαίρομαι που το έχεις διαβάσει και που σου άρεσε... Εξαιρετική η περιγραφική ικανότητα του Zweig.. Την καλησπέρα μου, φιλί!

Διονύσης Μάνεσης είπε...

Γεια σου, Ροδούλα,

Είναι, νομίζω κι εγώ, πολύ ενδιαφέροντες οι συμβολισμοί του έργου, αλλά και η γραφή του.

Αρπάζω την ευκαιρία να κάνω αναφορά στον αγαπημένο μου Αναγνωστάκη, εκμεταλλεύομαι το θέμα σου αλλά και το χώρο σου και αντιγράφω
"Το σκάκι", το Μανόλη Αναγνωστάκη:
Ἔλα νὰ παίξουμε...
Θὰ σοῦ χαρίσω τὴ βασίλισσά μου
Ἦταν γιὰ μένα μιὰ φορὰ ἡ ἀγαπημένη
Τώρα δὲν ἔχω πιὰ ἀγαπημένη

Θὰ σοῦ χαρίσω τοὺς πύργους μου
Τώρα πιὰ δὲν πυροβολῶ τοὺς φίλους μου
Ἔχουν πεθάνει ἀπὸ καιρὸ
πρὶν ἀπὸ μένα

Ὅλα, ὅλα καὶ τ᾿ ἄλογά μου θὰ στὰ δώσω
Ὅλα, ὅλα καὶ τ᾿ ἄλογά μου θὰ στὰ δώσω
Μονάχα ἐτοῦτο τὸν τρελό μου θὰ κρατήσω
ποὺ ξέρει μόνο σ᾿ ἕνα χρῶμα νὰ πηγαίνει

δρασκελώντας τὴν μίαν ἄκρη ὡς τὴν ἄλλη
γελώντας μπρὸς στὶς τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στὶς γραμμές σου ξαφνικὰ
ἀναστατώνοντας τὶς στέρεες παρατάξεις

Ἔλα νὰ παίξουμε...

Ὁ βασιλιὰς αὐτὸς δὲν ἤτανε ποτὲ δικός μου
Κι ὕστερα τόσους στρατιῶτες τί τοὺς θέλω!
Τραβᾶνε μπρὸς σκυφτοὶ δίχως κἂν ὄνειρα
Ὅλα, ὅλα, καὶ τ᾿ ἄλογά μου θὰ στὰ δώσω

Ὅλα, ὅλα, καὶ τ᾿ ἄλογά μου θὰ στὰ δώσω
Μονάχα ἐτοῦτο τὸν τρελό μου θὰ κρατήσω
ποὺ ξέρει μόνο σ᾿ ἕνα χρῶμα νὰ πηγαίνει
δρασκελώντας τὴν μίαν ἄκρη ὡς τὴν ἄλλη

γελώντας μπρὸς στὶς τόσες πανοπλίες σου
μπαίνοντας μέσα στὶς γραμμές σου ξαφνικὰ
ἀναστατώνοντας τὶς στέρεες παρατάξεις
Ἔλα νὰ παίξουμε...

Κι αὐτὴ δὲν ἔχει τέλος ἡ παρτίδα...


Με έναν περίεργο τρόπο, πιστεύω πως έχει εκλεκτικές συγγένειες με τη νουβάλα του Zweig.

Καλό βράδυ:-)

Νηφάλια Μέθη είπε...

πολυ ενδιαφερον ακουγεται...

ομορφο βραδυ Roadartist μου!

(αυτο το καλοκαιρι ειχε την τιμητικη της η αλκυονη παπαδακη στα βιβλιοταξιδα μου.. :) )

roadartist είπε...

@ Διονύσης Μάνεσης : Μα τι όμορφο σχόλιο. Τι υπέροχη σκέψη, τι τέλειο ποίημα! Είχα τόσο καιρό να το διαβάσω, έβαλα και ακούω τον Ανδρεάτο... Αφιερωμένο :

http://www.youtube.com/watch?v=KUm9cWB5m1k

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ!

:)
:)

Roadartist είπε...

@ Νηφάλια Μέθη : Έχει να μας πει αρκετά για τον ανθρώπινο ψυχισμό.. Νομίζω πως θα σου αρέσει.. το είχα αγοράσει αρκετό καιρό, και με περίμενε στη βιβλιοθήκη για να το διαβάσω. Αν θες μπορώ να στο δανείσω :)
Μου αρέσει η Αλκυόνη Παπαδάκη, το τελευταίο βιβλίο της που ξεφύλλισα ήταν το "Ξεφυλλίζοντας τη σιωπή".. Τρομερά ταξιδιάρικο :)

eva είπε...

Θα το αναζητήσω - Φιλιά!

QwfwqN είπε...

Εξαιρετικό (και επίκαιρο) βιβλίο από έναν εξαιρετικό συγγραφέα. Όπως εξαιρετικό σχόλιο είναι και το ποίημα του Αναγνωστάκη.

ELvA είπε...

Δεν το ηξερα, αλλα για να λες οτι αξιζει θα το ψαξω με την επομενη ευκαιρια!

Φιλια!

Άστρια είπε...

Είχα δει την έβδομη σφραγίδα, συγκλονιστικό. Το βιβλίο δεν το διάβασα, καταγράφηκε στον κατάλογο να το πάρω. Το θέμα σκάκι πάντα μου άρεσε.
Τί τέλος κι αυτό του ζευγαριού! αξιοπρεπώς ντυμένο.. το αγκάλιασμα, το κράτημα του χεριού ...

φιλάκια καληνύχτας:)

Roadartist είπε...

@ evaggelia-p : Μόλις βρεις χρόνο βάλτο στο πρόγραμμα σου :)

Roadartist είπε...

@ QwfwqN : Συμφωνώ απόλυτα. Και για το βιβλίο, και για τον συγγραφέα, και το σχόλιο του Διονύση. Την καλησπέρα μου, χαρά μου να σε βλέπω στην παρέα. :)

Roadartist είπε...

@ Elva : αν ήσουν κοντά.. θα στο δάνειζα! Καλή σου ανάγνωση, ελπίζω να μη σε απογοητεύσει! (Σίγουρα θα υπάρχει σε κάποια βιβλιοθήκη της Σουηδίας.. και αυτό όπως και άλλα έργα του!) Φιλιά!

Roadartist είπε...

@ Άστρια : Μου αρέσει πολύ η "ματιά" του Μπέργκμαν! Από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες! Να το πάρεις.. Το σκάκι λειτουργεί ως το μέσο για να αφηγηθεί την ιστορία, μα κυρίως την ψυχολογία του εγκλωβισμένου.
Πραγματικά φοβερό τέλος... πολύ μου άρεσε η παρατήρηση που έκανες για τη στάση του σώματος, το ντύσιμο κλπ...

Related Posts with Thumbnails