ημερολόγιο Τήνου

Εν πλω

Κοιτάζω τη θάλασσα από το παράθυρο του πλοίου. Τα κύματα τρέχουν όπως και οι σκέψεις μου. Προσπαθώ να τις αφήσω στην άκρη, να τις "διακόψω", να κάνει διακοπές το μυαλό από έγνοιες. Αναλογίζομαι τους παλιούς περιηγητές. Έχω διαβάσει πολλά βιβλία με καταγραφές από τα ταξίδια τους. Αναρωτιέμαι πώς θα διέσχιζαν εκείνοι το Αιγαίο. Δίχως ίντερνετ και υπερπληροφόρηση, χωρίς γρήγορα καράβια, σ' έναν αλλιώτικο κόσμο. Τότε η αίσθηση του ταξιδιού ήταν τελείως διαφορετική. "Αναγκασμένοι" να ταξιδεύουν πιο αργά, ανακάλυπταν πρώτοι τα νησιά, έβλεπαν το φως του Αιγαίου πιο λαμπερό και την πιο αγνή, αυθεντική μορφή των Κυκλάδων. Αυτή που πια χάνεται. Την απλότητα στον υπέρτατο βαθμό της. Αφήνονταν στο χρόνο, κατέγραφαν, εξερευνούσαν, άκουγαν τον τόπο και τη βουή του. Είναι μεθυστικό αυτό το είδος περιπλάνησης και μόνο που το φέρνω στο νου μου. Αυτό που κάποιοι αναζητούμε ν' αισθανθούμε, όσο γίνεται στη σημερινή πραγματικότητα, έστω σε μια γωνιά, σε μια ματιά, σε κάτι ακόμα ανέγγιχτο. 

Τήνος

Οι Κυκλάδες στα μάτια μου είναι μαγικές. Όποτε φτάνω σε αυτές, ακόμα κουβαλώντας την κούραση ενός χειμώνα, ταιριάζουν με την αύρα μου. 

Φτάνοντας στο νησί της Τήνου, τη ματιά σου αρπάζει ο Ναός της Παναγίας. Η Τήνος υπήρξε για πολλά χρόνια ένα παρεξηγημένο νησί, καθώς οι περισσότεροι την είχανε συνδυάσει με μια επίσκεψη για θρησκευτικούς λόγους, ένα ημερήσιο πέρασμα για ένα τάμα. Είναι φυσικά και αυτό, αλλά όμως δεν είναι μόνο αυτό. Η Τήνος έχει πολλά πρόσωπα, τα οποία θα τα ανακαλύψετε αν θα την γυρίσετε. Είναι νησί της τέχνης, της γαστρονομίας, των πανηγυριών, της παράδοσης, των πανέμορφων χωριών της.

Ενδοχώρα Τήνου

Η γοητεία της Τήνου κρύβεται στα χωριά της και απαριθμεί σχεδόν 62. Να επισκεφτείς την ενδοχώρα της, αν αγαπάς τις εξερευνήσεις. Είναι τόσα όσα αξίζει να δεις που το πιθανότερο είναι ότι θα επιστρέψεις στο νησί, μένοντας σ' ένα φαύλο κύκλο που θα σε τραβά κοντά του. 

Πύργος Τήνου

Το κεφαλοχώρι της Τήνου και ένα από τα ομορφότερα χωριά των Κυκλάδων. Το χωριό των καλλιτεχνών, του μαρμάρου, της αρχιτεκτονικής, της τέχνης, των μουσείων. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ έχουν γεννηθεί μερικοί από τους πιο σημαντικούς Έλληνες καλλιτέχνες. 

Εδώ είναι και το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά

Έχει δημοσιευθεί στο blog αφιέρωμα σε αυτό το σπίτι-μουσείο.

Αξίζει να το επισκεφτείτε. 

Από τους πιο ταλαντούχους γλύπτες της νεότερης Ελλάδας, ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη, με τραγική μοίρα. Με ζωή, απόλυτα μυθιστορηματική.

Έχει δημοσιευθεί στο blog αφιέρωμα στο Χαλεπά, μπορείς να το διαβάσεις εδώ.

Η παρουσία και το έργο του 

έχει στιγματίσει την Τήνο.

Στον Πύργο θα βρεις και το Μουσείο Τηνείων Καλλιτεχνών, το παράρτημα της σχολής Καλών Τεχνών και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Πειραιώς. Αν έχεις χρόνο και διάθεση, αξίζουν την επίσκεψη σου. 

Μη φύγεις όμως αν δεν καθίσεις στην κεντρική πλατεία του χωριού, στη σκιά του αιωνόβιου πλάτανου, για να δοκιμάσεις το πιο νόστιμο γαλακτομπούρεκο που έχεις γευτεί. 

  Υπάρχει άραγε μεγαλύτερη πολυτέλεια από το να απολαμβάνεις τη σκιά ενός πλατάνου ένα καυτό καλοκαιρινό μεσημέρι; Αυτά τα τόσο αυτονόητα παλιότερα, μα τόσο ακριβοθώρητα πλέον σήμερα. Τέτοια δέντρα, είναι μουσειακά στοιχεία πλέον... 

Κουβέντα με το σερβιτόρο. Μου λέει ότι τα καλοκαίρια εργάζεται στο "Κεντρικόν" στην οικογενειακή επιχείρηση που έχουν στην Τήνο και το χειμώνα στα αθηναϊκά θέατρα. Μου περιγράφει περήφανος με ποιες παραστάσεις συνεργάστηκε στην περασμένη σεζόν. Του λέω πως φαίνεται ότι είναι καλλιτεχνικός τύπος. "Γκούγκλαρε να μας βρεις!", ανταπαντά ενθουσιασμένος. Άλλη μια καλλιτεχνική φιγούρα από τον Πύργο, λογικό...

Δανείζομαι το στυλό του, καθώς έχω ξεχάσει να πάρω το δικό μου και θέλω να γράψω στο σημειωματάριο μου - ναι ακόμη γράφω με το χέρι, όχι μόνο στο κινητό και πάντα έχω μαζί το journal μου. Ένας φίλος από την παρέα με ρωτά «τι γράφω πάλι» και επιμένει κυρίως «για ποιο λόγο γράφω συνέχεια». Η ίδια ερώτηση θα μου γίνει και όταν φωτογραφίζω όσα τραβούν τη ματιά μου. Η αυθόρμητη απάντηση ήταν «επειδή δε μπορώ να κάνω αλλιώς». 

Βώλαξ

Βώλαξ· το θρυλικό χωριό της Τήνου, με τους τοίχους του γεμάτους με ποίηση του Καβάφη, του Σεφέρη, του Ρίτσου κ.α. 

Είχα επισκεφτεί το χωριό και το 2018, όπου είχα αφιερώσει ανάρτηση. 

Μπορείς να τη διαβάσεις πατώντας εδώ. 

Το πιο εντυπωσιακό όμως σε αυτό το χωριό με τους περίπου 40 μόνιμους κατοίκους, είναι ότι περιτριγυρίζεται από πολλές τεράστιες πέτρες, εντυπωσιακούς μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους πιθανόν ηφαιστειογενούς προέλευσης. Γεωλόγοι το επισκέπτονται να ερευνήσουν το έδαφος του.  

Επίσης εδώ ακόμη επιβιώνει η σπάνια τέχνη της καλαθοπλεκτικής. Μπράβο -μαζί με ένα ευχαριστώ- στους λίγους μόνιμους κατοίκους αυτών των χωριών, που επιμένουν να ζουν σε δύσκολες συνθήκες και να κρατάνε όμορφο το τόπο, να δημιουργούν, να αντιστέκονται. 

Υστέρνια

Τα χωριά του Αιγαίου, η καρδιά της Ελλάδας.

Στα Υστέρνια να πας στο Mayou all day bar,

 να πιεις κάτι δροσιστικό

αγναντεύοντας το Αιγαίο ακριβώς μπροστά σου.

Αρνάδος 

Ο Αρνάδος· εξερεύνηση στο μεσαιωνικό χωριό, το οποίο είναι χτισμένο στην πλαγιά του Κεχροβουνίου, σε μεγαλύτερο υψόμετρο σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά, κάτι που του χαρίζει εντυπωσιακή θέα στις νότιες Κυκλάδες. Να σταθείς να χαζέψεις τη Μύκονο, το ιερό νησί της Δήλου και τη Ρήνεια. Ιδιαίτερα γραφικό χωριό, με κύρια χαρακτηριστικά τις μεσαιωνικές καμάρες και τα πλακόστρωτα καλντερίμια. Τα περισσότερα σπίτια του χωριού έχουν πουληθεί σε ξένους, κυρίως Ελβετούς, που επισκέπτονται το νησί κάποιες μέρες κάθε χρόνο. Κάτι που μας προκαλεί πολλές σκέψεις. Πρόκειται για σπίτια που αλλιώς θα είχανε καταρρεύσει, και ευτυχώς στην ανακαίνιση τους σεβάστηκαν την αρχιτεκτονική του τόπου.

 

Επίσκεψη σε έκθεση φωτογραφίας σ' ένα μεσαιωνικό κελάρι (οινοποιείο Ballis)

Το “Παναϊδάκι”, είναι ένα μικρό ιδιωτικό εκκλησάκι (δίπλα από το οινοποιείο Ballis) όπου σύμφωνα με την παράδοση στεγαζόταν κρυφό σχολειό κατά την Τουρκοκρατία.  Η αίσθηση της μυσταγωγίας είναι δυνατή. Στον Αρνάδο λειτουργούσε σχολείο από το 1829 που εφάρμοζε την αλληλοδιδακτική μέθοδο (μεγαλύτεροι μαθητές βοηθούσαν τον δάσκαλο στην καθοδήγηση των μικρότερων) διατηρήθηκε άτυπα μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ΄40.

Έπειτα να σταθείς ως αργά το βράδυ στην πλατεία. Ίσως πετύχεις και κάποιο πανηγύρι. Η Τήνος φημίζεται για τα γλέντια της. Το μικρό καφενείο στην κεντρική πλατεία προσφέρει λιχουδιές με εξαιρετικά τοπικά προϊόντα, σε αρκετά προσιτές τιμές. Μικρές στιγμές γεμάτες απλότητα που εκλείπουν.  Αν μπορούσες να πατήσεις ένα "pause", θα το έκανες εκεί. 

Φαλατάδος

Φαλατάδος. Το χωριό υπήρχε ήδη από το 1400 µ.Χ. και το όνομά του προέρχεται από κυριώνυμο (οικογένεια Βαλατά) ή από τη λέξη φάλακα (= οχύρωμα, παρατηρητήριο).

Στη γραφική πλατεία του, προκαλεί εντύπωση ο πραγματικά επιβλητικός ναός του Αγίου Ιωάννη-Αγίας Τριάδας (1901) με τρούλο 18μ και εικόνες του 17ου αιώνα. 

Το χωριό είναι γνωστό για το ρακί του. Έχει πολλά πατητήρια και αποστακτήρια. Γνωστά και καλής ποιότητας είναι και τα φαλαταδιανά κρασιά.

Τα χωριά της Τήνου μοιάζουν ατελείωτα, όπως η ομορφιά τους. Ανεμοδαρμένα κυκλαδίτικα χωριά, λευκά στολίδια, σαν σκαρφαλωμένα πάνω στις πλαγιές. Εξερεύνηση, περπάτημα. Πύργος. Βόλαξ. Υστέρνια. Φαλατάδος. Καρδιανή. Αγάπη. Δυο Χωριά. Πλατείες με πλατάνια, κρήνες, μεσαιωνικές στοές. Λούζα. Φωτάκια. Ανάσα Αιγαίου. Σοκάκια. Μύλοι. Περιστερώνες. Μάρμαρο. 

Εξωμβούργο. Ιερά Καρδιά. Ουρσουλίνες. Τάματα. Μυσταγωγικο τοπίο. Άνεμος. Λευκό και γαλάζιο μέσα στο άγονο. Γρανιτένιοι βράχοι. Μουσεία, εκθέσεις. Χαλεπάς, Λύτρας, Γύζης, Φιλιππότης. Επίσκεψη στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού:  Γιαννούλης Χαλεπάς: Γλυπτικής μέγιστον μάθημα.  Αποκρυπτογράφηση συμβόλων. Παράδοση. Το «χειροποίητο νησί».

Αντίλαλος

Ο Αντίλαλος, το πιο όμορφο βιβλιοκαφέ των Κυκλάδων. 

Θα το συναντήσετε στην χώρα του νησιού.

Δε θα μπορούσα να μην αναφερθώ στο αγαπημένο μου στέκι στο νησί. 

Όσες φορές βρεθώ στην Τήνο θα καθίσω για ένα καφέ ή ποτό. 

Λειτουργεί και ως γκαλερί φιλοξενώντας εκθέσεις.

Με εξαιρετικές επιλογές βιβλίων -θα βρεις εξαντλημένα σε χαμηλές τιμές- ωραία μουσική, ευγενικούς ανθρώπους, τοπικά προϊόντα προσεκτικά επιλεγμένα και βρίσκεται στο πιο ωραίο σημείο της Χώρας. Είναι ωραίο να ξέρεις ότι υπάρχει ένα τέτοιο μαγαζί να σε περιμένει εκεί.

Ανάγνωση Τήνου: Τα «Νησιά» του Ζαν Γκρενιέ

Φεύγοντας από το νησί, μια φράση, σαν εσωτερικός μονόλογος, αντηχούσε στα αυτιά μου: «Μην πάψεις ποτέ να θαυμάζεις τα έργα των ανθρώπων.» Δημιουργίες μέσα στην πέτρα, στο μάρμαρο, από αφορμή την πίστη σε έναν θεό, την αγάπη σε ένα ζώο, τον πόθο για κάτι που θα σε κάνει να αντιστέκεσαι, να βρίσκεις νόημα και για να δεις τι θα νικήσει τελικά στις τόσες αντιθέσεις. Να στραφείς στο φως. Οι Κυκλάδες είναι πάντα ένα ταξίδι στο φως. 

Το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στον Πύργο Τήνου

Με το που φτάνει ο επισκέπτης στον Πύργο, το κεφαλοχώρι της Τήνου, αντικρίζει το σπίτι του Γιαννούλη Χαλεπά στην είσοδο του χωριού. 

Ο Πύργος της Τήνου είναι ένας τόπος που έχουν επίσης γεννηθεί μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες καλλιτέχνες. Είναι και η έδρα της Τηνιακής μαρμαροτεχνίας, είναι το χωριό του μαρμάρου. Κάθε γωνιά του είναι ένα έργο τέχνης από μάρμαρο.

Ο Γιαννούλης Χαλεπάς (Πύργος Τήνου, 14 Αυγούστου 1851 – Αθήνα, 15 Σεπτεμβρίου 1938) γεννήθηκε, γαλουχήθηκε και δημιούργησε σε αυτό το σπίτι.

Το ταπεινό του δωμάτιο. Το κρεββάτι του, η τσάντα του, 

το κρεμασμένο σακάκι του, χρηστικά αντικείμενα, σκίτσα και έργα που παρατηρείς καθώς περπατάς στο σπίτι, σου δημιουργούν την εντύπωση ότι ο Χαλεπάς ζει εκεί ακόμη. 

Έχεις την αίσθηση ότι για λίγο έχει βγει έξω στον κήπο και θα τον δεις να περνά την πόρτα και να μπαίνει μέσα στο σπίτι.

Ο Χαλεπάς υπήρξε μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη με τραγική μοίρα. Η ζωή του υπήρξε απόλυτα μυθιστορηματική μοιρασμένη ανάμεσα στην τρέλα, στη δημιουργία και στη δόξα. 

Γόνος οικογένειας φημισμένων Τηνίων μαρμαρογλυπτών, καθώς ο πατέρας του και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, την Σμύρνη και τον Πειραιά. Η οικογένεια του τον προόριζε για έμπορο, αλλά ο ίδιος αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική. Προικισμένος με ξεχωριστό ταλέντο, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Σχολείον των Τεχνών και από το 1872, με υποτροφία του Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, συνέχισε στην Ακαδημία του Μονάχου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο, εξέθεσε τα έργα του Το παραμύθι της Πεντάμορφης και Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα, για τα οποία βραβεύθηκε. Παρά τις συνεχείς διακρίσεις, η διακοπή της υποτροφίας του τον ανάγκασε να επιστρέψει το 1876 στην Αθήνα.

Το 1876 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο. Το 1877 άρχισε να δουλεύει το πιο διάσημο γλυπτό του, την Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Τα έργα αυτά, όπως και άλλα της ίδιας περιόδου, χαρακτηρίζονται από τη ρεαλιστική απόδοση και την εξαιρετική χρησιμοποίηση των διδαγμάτων του κλασικισμού.

Τον χειμώνα του 1877, ο Χαλεπάς υπέστη νευρικό κλονισμό. Άρχισε να καταστρέφει τα έργα του, ενώ επιχείρησε κατ' επανάληψη να αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ίσως ένας άτυχος έρωτας για μία συμπατριώτισσά του. 

 Ωστόσο, εκείνη την εποχή, με τη ψυχολογία και τη ψυχιατρική ακόμα στα πρώτα τους στάδια, οι γονείς του Χαλεπά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ψυχασθένειας του. Οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, μήπως τον βοηθούσε να συνέλθει, αλλά η θεραπεία του ήταν μόνο πρόσκαιρη.

 Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στην σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο. 

Η σταδιακή επιδείνωση της υγείας του τα χρόνια που ακολούθησαν οδήγησε στον εγκλεισμό του στο Ψυχιατρείο της Κέρκυρας από το 1888 ως το 1902 και στη διακοπή της εργασίας του για σαράντα ολόκληρα χρόνια αφού μετά την έξοδό του από το Ψυχιατρείο και την εγκατάστασή του στην Τήνο, ό,τι έπλαθε το κατέστρεφε είτε ο ίδιος είτε η μητέρα του, που θεωρούσε τη γλυπτική υπαίτια για την ασθένεια του γιου της.

Στο Ψυχιατρείο, ο Χαλεπάς αντιμετωπίστηκε με το σκληρό τρόπο που αντιμετώπιζαν όλους τους ψυχασθενείς την εποχή εκείνη: οι γιατροί και οι φύλακες είτε του απαγόρευαν να σχεδιάζει και να πλάθει, είτε του κατέστρεφαν οτιδήποτε εκείνος είχε δημιουργήσει και κρύψει στο ερμάριό του. 

Λέγεται πως από όσα έργα προσπάθησε να δημιουργήσει μέσα στο Ψυχιατρείο,

 ένα μόνο σώθηκε, κλεμμένο από κάποιον φύλακα και παραπεταμένο στα υπόγεια του ιδρύματος, όπου ξαναβρέθηκε τυχαία το 1942.

Ο θάνατος της μητέρας του το 1916 υπήρξε καθοριστικός, πλέον ο Χαλεπάς μπορούσε απερίσπαστος να αφοσιωθεί στην τέχνη του. Σε αυτή τη φάση όμως κανένα έργο δε θυμίζει το παλιό ύφος. Τώρα εμφανίζει ένα στυλ ελεύθερο, αυθόρμητο και πηγαίο και επικεντρώνεται στην ουσία των συνθέσεων και όχι στη λεπτομερή επεξεργασία της επιφάνειας, την εκλέπτυνση ή την ωραιοποίηση.

Έχοντας αφήσει πίσω τα διδάγματα της Ακαδημίας, μοιάζει σα να δοκιμάζει τις δυνάμεις του, αντλώντας από την περίοδο που ο ίδιος είχε δηλώσει ότι προτιμούσε: την «πριν Φειδίου». Οι μορφές του γίνονται στιβαρές, επιβλητικές, μερικές φορές σχεδόν ιερατικές, εσωστρεφείς και αποτραβηγμένες σε ένα δικό τους κόσμο, οι συνθέσεις αποτελούνται από όγκους συμπαγείς, χωρίς κενά, κατεργασμένους τόσο, ώστε να τονίζουν τα ουσιαστικά στοιχεία της φόρμας.

Ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης που ακροβατούσε ανάμεσα στο τεράστιο ταλέντο, στη μεγάλη εσωστρέφεια, στην τραγική μοίρα, στην τρέλα και στην απομόνωση. Η ζωή του υπήρξε ένας ασταμάτητος αγώνας ανάμεσα στη δημιουργία και στην αυτοκαταστροφή. Με μια μάνα που κατέστρεφε τα έργα του και του απαγόρευε την ενασχόληση με ό,τι περισσότερο αγαπούσε με τη γλυπτική. 

Στο σπίτι του, τόσα χρόνια μετά το θάνατο του, μοιάζει να ζει ακόμη εκεί. Σαν να δημιουργεί στα σιωπηλά σε μια γωνιά, σαν να περιφέρεται η σκιά του. Αν βρεθείτε στο Πύργο, μπείτε στο ταπεινό αυτό σπίτι και αφουγκραστείτε το. 

Μπορεί να σε ενδιαφέρει και αυτό:

Αφιέρωμα στον Γιαννούλη Χαλεπά

Σχετικές πηγές :

Εθνική Πινακοθήκη

Γιαννούλης Χαλεπάς 
tinos.biz

Τα νησιά, Ζαν Γκρενιέ

 

Ζαν Γκρενιέ, Τα νησιά, Ολκός, πρόλογος: Αλμπέρ Καμύ, μετάφραση: Αλέκος Μπενρουμπής, 1996 

«Οι μεγάλες αποκαλύψεις που εμφανίζονται στη ζωή ενός ανθρώπου είναι σπάνιες, μία ή δύο συνήθως. Αλλά σε μεταμορφώνουν όπως η τύχη. Σ’ εκείνον που έχει πάθος να ζήσει και να γνωρίσει, ξέρω ότι το βιβλίο αυτό προσφέρει, μέσα από τις σελίδες του, μια παρόμοια αποκάλυψη. Είναι καιρός να βρει τούτο το βιβλίο καινούργιους αναγνώστες. Θα ήθελα να είμαι ένας από αυτούς. Θα ήθελα να ξαναγυρίσω σ’ εκείνο το βράδυ, όπου άνοιξα το μικρό αυτό βιβλίο στο δρόμο, το ξανάκλεισα μετά τις πρώτες γραμμές, και έτρεξα κρατώντας το σφιχτά, στο δωμάτιό μου, να το καταβροχθίσω με την ησυχία μου. Και ζηλεύω, δίχως πίκρα, αλλά με συμπάθεια τολμώ να πω, τον άγνωστο εκείνο νέο που προσεγγίζει, για πρώτη φορά σήμερα, αυτά Τα Νησιά.»

Αλμπέρ Καμύ - 

Ο Ζαν Γκρενιέ, υπήρξε δάσκαλος του Αλμπέρ Καμύ. Αυτές οι λέξεις του Καμύ για το βιβλίο, ήταν ικανές να με γεμίσουν πόθο και ανυπομονησία για να το διαβάσω. Το αναζητούσα καιρό, καθώς πρόκειται για έκδοση εξαντλημένη, και δε μπορούσα να το βρω. Κάποια στιγμή, μέσα στο φετινό χειμώνα, είδα ότι πουλιόταν σε καλή κατάσταση στο metabook. Έσπευσα, το αγόρασα, δωρίζοντας το στον εαυτό μου. Μόλις το έλαβα, η χαρά μου ήταν μεγάλη. Το τοποθέτησα στη βιβλιοθήκη, με σκοπό να διαβαστεί το καλοκαίρι, όπως θα του ταίριαζε. 

Όντως, αυτό ήταν το βιβλίο που πήρα μαζί μου σε πρόσφατο ταξίδι στην Τήνο. Το είχα μαζί και καθώς το ξεφύλλιζα σε σημεία του νησιού, σκεφτόμουν τις δυσκολίες των τελευταίων καλοκαιριών σε συλλογικό επίπεδο. Μετά από μια χρεοκοπία και μια (τουλάχιστον) δεκαετή κρίση, ζήσαμε το 2018 τις φωτιές στο Μάτι, έπειτα την πανδημία με τις απαγορεύσεις και τις καραντίνες, έπειτα τις φωτιές στην Βόρεια Εύβοια. Φέτος για μια ακόμη χρονιά, η χώρα διανύει το καλοκαίρι σε μια συνεχή μαυρίλα, μια διαδοχή κακών γεγονότων.

O συγγραφέας προτείνει ένα ταξίδι στο φανταστικό και το αόρατο, μια αναζήτηση από νησί σε νησί, που είναι περισσότερο εσωτερικό παρά το εξωτερικό τοπίο.

Γράφει στα «Νησιά» του ο Ζαν Γκρενιέ: «Η τελειότητα, το ξέρω, δεν είναι του κόσμου τούτου, από τη στιγμή όμως που μπαίνεις σ’ αυτόν τον κόσμο, που δέχεσαι να υπάρξεις, μπαίνεις στον πιο λεπτό πειρασμό, εκείνον που σου ψιθυρίζει στο αυτί: αφού ζεις που ζεις, γιατί λοιπόν να μη ζήσεις;».

Το βίωμα της στιγμής, η απενοχοποίηση της χαράς, η δίψα για αλήθεια. Αυτή η σκέψη έρχεται να με ανασύρει από τις συλλογικές σκοτούρες μας. Και συνεχίζει...  «Που οφείλεται το πνίξιμο που νιώθεις όταν σκέπτεσαι νησιά; Πού αλλού ωστόσο παρά σε ένα νησί που έχεις τόσο έντονη την αίσθηση της ελεύθερης θάλασσας, ανοιχτής σε όλους τους ορίζοντες. Που αλλού μπορείς να ζήσεις καλύτερα τη φυσική έκσταση; Είσαι όμως «απομονωμένος». Ένα νησί ή ένας άνθρωπος μόνος. Νησιά ή άνθρωποι μόνοι».

Επιστρέφοντας στο βιβλίο (σ.62), γράφει, «μπορεί λοιπόν να ταξιδεύει κανείς όχι για να ξεφύγει από τον εαυτό του, πράγμα αδύνατο, αλλά για να τον βρει. Το ταξίδι γίνεται τότε μέσον, όπως ήταν για τους Ιησουίτες οι σωματικές ασκήσεις, για τους βουδιστές το όπιο και για τους ζωγράφους το αλκοόλ». 

Και συνεχίζει: «Είναι λοιπόν αλήθεια ότι ανάμεσα στην απέραντη μοναξιά που πρέπει να διασχίσει ένας άνθρωπος από τη γέννηση ώς το θάνατο υπάρχουν κάποιες στιγμές, κάποιες περιοχές εξαιρετικές, όπου η θέα ενός τόπου επενεργεί πάνω μας όπως ένας μεγάλος μουσικός πάνω σε ένα συνηθισμένο όργανο που το αποκαλύπτει στην κυριολεξία στον ίδιο του τον εαυτό. (...) Και όταν ξαφνιάζεσαι στη θέα μιας άγνωστης πόλης, όπως μπροστά σε ένα φίλο που τον είχες ξεχάσει, εκείνο που πραγματικά ατενίζεις είναι η πιο αληθινή εικόνα του εαυτού σου.»

Το καλοκαίρι, το Αιγαίο, το ταξίδι, η επιστροφή στις ρίζες, στην παιδική μας ηλικία, στα  «νησιά», εκεί που ο χρόνος λίγο σταματά και είμαστε όλοι αθώοι, σαν αιωρούμενοι σε μια άλλη εποχή, κάπου μακριά, ξένη από την σκληρότητα της σημερινής. 

Παλαιότερες δημοσιεύσεις στον Albert Camus:

- Αφιέρωμα στη ζωή και στο έργο του Αλμπέρ Καμύ / Albert Camus 

- Αλμπέρ Καμύ, Σημειωματάρια. Βιβλίο πρώτο (1935-1942)

- Αλμπέρ Καμύ, Η θάλασσα μέσα στα χέρια μας 

- Όταν ο Αλμπέρ Καμύ συνάντησε την Ελλάδα