Ο Μποστ του Τύπου, στο Μουσείο Μπενάκη έως 19/5

Την Παρασκευή επισκέφτηκα την έκθεση «Cherchez να φαμ! Ο Μποστ του Τύπου» 

που παρουσιάζεται στο Μουσείο Μπενάκη, αφιερωμένη στο Χρύσανθο (Μέντη) Μποσταντζόγλου, γνωστό και ως Μποστ. 

Ιδιαίτερη η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη. Κοιτάζοντας τα σατιρικά σκίτσα του Μπόστ, επίκαιρα όσο ποτέ άλλοτε, συνειδητοποιείς ακόμη μια φορά πως τίποτα δεν αλλάζει στη χώρα.

Όπως ακριβώς δηλώνει και η συγκεκριμένη επιγραφή στον τοίχο :

"Η Ελλάδα ποτέ δεν μαθαίνει"

H έκθεση ξεκινά με τα βιογραφικά στοιχεία του Μποστ και συνεχίζει με ένα τιμητικό αφιέρωμα από σύγχρονους γελοιογράφους. Παραπάνω ένα χαρακτηριστικό σκίτσο.

Έπειτα ακολουθούν ιδιοφυή σκίτσα από την (ανορθόγραφη) γελοιογραφική σάτιρα του καλλιτέχνη στον ημερήσιο & περιοδικό τύπο, κατά την περίοδο 1950-1980.

Τονίζεται η πιο δημιουργική φάση του Μποστ από το 1959 έως το 1966. Τα ηθελημένα και με χαρακτηριστικό τρόπο ανορθόγραφα σχόλια στα σκίτσα του έχουν αφήσει εποχή...

Η γλώσσα του Μποστ, μια σύνθεση από καθαρεύουσα με στοιχεία δημοτικής, ασυνταξίες και ανορθογραφίες, υποδηλώνει το καθολικό δικαίωμα για ελευθερία στην έκφραση.

Η σάτιρα του Μποστ υπήρξε αιχμηρότατη. Δεν είναι τυχαίο ότι τις πρώτες μέρες της δικτατορίας του 1967 η ασφάλεια εισέβαλε στο σπίτι του και κατάσχεσε το σύνολο του έργου του, το οποίο μάλιστα δεν του επεστράφη ποτέ. 

Όπως είχε αναφέρει ο Λεωνίδας Κύρκος, ο Μποστ στα σκίτσα του τοποθετεί την πολιτική, 

σαν σε μια μεγάλη θεατρική σκηνή. Με αυτό τον τρόπο, μας ωθεί να γνωρίσουμε 

μέσα από την τέχνη, την βαθύτερη ουσία του δημόσιου βίου.

Μου άρεσε πολύ το στήσιμο της έκθεσης, καθώς όλες οι γελοιογραφίες συνοδεύονται από αντίστοιχα κατατοπιστικά ιστορικά κείμενα, που αποσαφηνίζουν τη σχέση με την εποχή.  Γελοιογραφίες και από κάτω η αντίστοιχη σύνδεση με την ιστορία μέσα από εφημερίδες και άρθρα της αντίστοιχης εποχής. Τα σκίτσα συνθέτουν ένα χρονικό της μεταπολεμικής ιστορίας της Ελλάδας. 

Σκιτσογράφος, αιχμηρός πολιτικός γελοιογράφος, χρονογράφος, εικονογράφος...

ζωγράφος, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, στιχουργός... 

Χαρακτηριστικοί οι τρεις εμβληματικοί χαρακτήρες των έργων του που σημάδεψαν τη μεταπολεμική Ελλάδα και σήμερα δυστυχώς είναι ξανά επίκαιροι: η καθημαγμένη Μαμά Ελλάδα, η Ανεργίτσα και ο Πειναλέων.

Ελαιογραφίες σε ξύλο.

Πάνω ο Μάνος Χατζιδάκις, δεκαετία του 1960.

Η γραφομηχανή, τα γυαλιά του Μποστ.

Δακτυλόγραφο κείμενο του έργου «Όμορφη πόλη», το οποίο  

έγραψε σε συνεργασία με τον Μίκη Θεοδωράκη το 1962.

(*Μετά το Πάσχα θα ακολουθήσει ακόμη μια ανάρτηση για τον Μποστ, με μια παράλληλη, 

λίγο διαφορετική "έκθεση" αυτή τη φορά του κοινού, που μου άρεσε πολύ.
Νομίζω θα σας αρέσει.)

INFO : «CHERCHEZ ΝΑ ΦΑΜ! Ο Μποστ του Τύπου», στο Μουσείο Μπενάκη 
5 Απριλίου έως 19 Μαΐου. Κτήριο Οδού Πειραιώς

Επιμελήτρια της έκθεσης είναι η θεατρολόγος Μαρίνα Κοτζαμάνη.

podcast της εκπομπής Booktalks, του Σαββάτου 20/4

Το podcast της εκπομπής Booktalks @Amagiradio του Σαββάτου 20/4 του εξαιρετικού  Librofilo, όπου ήμασταν καλεσμένες με την υπέροχη συνιστολόγο Renata είναι online. 

Μια ποικιλόμορφη συζήτηση για τα blogs, το internet, τα social media, τα βιβλία, τη βιβλιοφιλία, την τηλεόραση, τις δανειστικές βιβλιοθήκες, τον πολιτισμό. 

Ευχαριστώ πολύ τον Librofilo για τη ζεστή φιλοξενία. Έρχεται σαββατοκύριακο (συν διακοπές του Πάσχα), ίσως βρείτε ένα 2ωρο για να το ακούσετε. Καλή ακρόαση. ;)

Υ.Γ. Ακούγοντας την εκπομπή, συνειδητοποιώ πόσα πράγματα ακόμα θα ήθελα να πω για την εποχή, για τα blogs, για την "ανωνυμία", για όσα έχω αποκομίσει από αυτό το ταξίδι στο διαδίκτυο όλα αυτά τα χρόνια, για συγγραφείς και άλλες αναγνωστικές αγάπες. 

Αν μιλούσα για πόσους ανθρώπους γνώρισα, για όλα όσα αγαπώ και θέλω να μοιράζομαι από εδώ, για όλη την αλληλεπίδραση, σίγουρα και άλλες δυο ώρες θα ήταν λίγες. ;) Ίσως δοθεί ευκαιρία κάποια στιγμή κάπως διαφορετικά για περισσότερη συζήτηση. 

ανάγλυφα

Η περίφημη φωτογραφία της γενιάς του '30

{*...σε μια αντίστοιχη φωτογραφία ποιοι θα αποτελούσαν τη σημερινή γενιά;*}

Σήμερα πέρασα κάποιες ώρες σε ένα σπίτι το οποίο πριν χρόνια, αποτέλεσε τόπο συνάντησης κάποιων μύθων. Στο ίδιο τραπέζι, μπροστά στο ίδιο τζάκι έπιναν το καφέ τους ο Ελύτης, ο Καμύ, ο Σεφέρης, o Εμπειρίκος, ο Χατζιδάκις, ο Τσαρούχης, ο Μαλρώ κ.α. Δεκάδες απογεύματα κουβέντιασαν, προβληματίστηκαν, χαλάρωσαν, γέλασαν, αντάλλαξαν ματιές. 

Εκεί ακούστηκαν νότες του Μάνου και χαράχτηκαν πινελιές του Γκίκα.  Στάθηκα στο ίδιο χώρο και αναρωτήθηκα αν τελικά οι ψυχές αφήνουν κάτι από την αύρα τους, εκεί απ' όπου πέρασαν. Αν τα πνεύματα επιστρέφουν και αν εσύ μπορείς τελικά να ενστερνιστείς κάτι από τη "μαγιά" τους. Γιατί κάθε ψυχή έχει τη δική της ξεχωριστή "μαγιά", μια σπάνια ουσία. Αν μάλιστα έχει αγγίξει το απρόσιτο, ίσως αυτή η ουσία να είναι αδύνατον να χαθεί και μετά από το θάνατο. Από μια γωνιά χάζευα τους πίνακες, τις φωτογραφίες. Άνοιξα άλμπουμ με χειρόγραφα, γράμματα, παλιές εικονογραφίες, σκιτσογραφίες. Στάθηκα ευλαβικά πάνω από την παλιά γραφομηχανή, την οποία δε διανοήθηκα ούτε στιγμή να την αγγίξω. Η θέα και το άπλετο αττικό φως σε επανέφερε στο σήμερα, δίνοντας επίμονα ζωή σε ότι θα ήθελε να αποκοιμηθεί. Μάλλον τέτοιοι χώροι σε παρασέρνουν αυτόματα σε σκέψεις, δεν περιμένουν από σένα να επιλέξεις. Γεμίζουν λέξεις την ατμόσφαιρα, καθώς ξεπηδούν γράμματα από τα κλειστά συρτάρια, κατακτώντας τη στιγμή. 

Μεταφέροντας ανάγλυφα μιας άλλης εποχής 
                                                                                  ...στο δοκιμαζόμενο σήμερα. 

άνοιξη

Σκόρπιες φωτογραφίες από την ανοιξιάτικη Αττική, 

η φύση σαν ένας πίνακας ζωγραφικής,

καλή Κυριακή σε όλους!

Οι πρόσφυγες που δακρύζουν

Χτες το απόγευμα είδα τυχαία αυτό το ντοκιμαντέρ. Το 2004 το Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα συνάντησε τον Θόδωρο Αγγελόπουλο και τον σύστησε σε πρόσφυγες και μετανάστες που τότε ζούσαν στη χώρα μας. Εκείνοι βρήκαν στο έργο του μεγάλου Έλληνα σκηνοθέτη έναν άνθρωπο που μίλαγε κατευθείαν στη ψυχή τους. Στο στέκι των μεταναστών στα Εξάρχεια, πρόσφυγες και μετανάστες από την Ευρώπη, την Αφρική και την Ασία παρακολουθούν σκηνές για την προσφυγιά, τη μετανάστευση, την εξορία από τις ταινίες του Θόδωρου Αγγελόπουλου. Ύστερα παίρνουν το λόγο, πολλοί με δάκρυα στα μάτια, για να πουν τις εντυπώσεις τους, αλλά και να περιγράψουν την προσωπική τους οδύσσεια. Αργότερα στο στούντιο του μοντάζ, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος σχολιάζει όσα είπαν οι μετανάστες για το έργο του και εξηγεί γιατί τον απασχολεί η μοίρα των ξεριζωμένων σε όλες σχεδόν τις ταινίες του. Σταματάει να μιλάει συγκινημένος.

Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε πριν εννέα χρόνια.  Βλέποντας το, συγκινήθηκα από τις ιστορίες των μεταναστών. Είναι φοβερές οι ανατροπές που επιφυλάσσει η ζωή στους ανθρώπους. Σήμερα η Ελλάδα βιώνει τη μετανάστευση για ακόμη μια φορά. Ο πόνος της προσφυγιάς και του βίαιου ξεριζωμού, δεν είναι κάτι άγνωστο σε αυτή τη χώρα. Σε τέτοιες περιόδους, οι κοινωνίες φανερώνουν τα καλύτερα, αλλά και τα χειρότερα προσωπεία τους. 

Αξίζει να ακούσουμε αυτούς τους ανθρώπους. Ίσως βοηθήσει να δούμε με διαφορετικό μάτι τις ιστορίες τους και τα λάθη μας. 

Οι πρόσφυγες που δακρύζουν από tvxorissinora

Τὸ παράπονο, Ὀδυσσέας Ἐλύτης (ἀπόσπασμα)

* Το κείμενο που ακολουθεί δεν ανήκει στον Οδυσσέα Ελύτη, παρά μόνο οι τελευταίοι στίχοι (με το έντονα τονισμένο μαύρο χρώμα). Είναι ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε στο protagon.gr, εμπνευσμένο από τους συγκεκριμένους στίχους του ποιητή.  Πηγή κειμένου : protagon.gr

 

Ἀναρωτιέμαι μερικὲς φορές: εἶμαι ἐγὼ ποὺ σκέφτομαι καθημερινὰ πὼς ἡ ζωή μου εἶναι μία; Ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι τὸ ξεχνοῦν; Ἢ πιστεύουν πὼς θὰ ἔχουν κι ἄλλες, πολλὲς ζωές, γιὰ νὰ κερδίσουν τὸν χρόνο ποὺ σπαταλοῦν;

Μοῦτρα. Ν᾿ ἀντικρίζεις τὴ ζωὴ μὲ μοῦτρα. Τὴ μέρα, τὴν κάθε σου μέρα. Νὰ περιμένεις τὴν Παρασκευὴ ποὺ θὰ φέρει τὸ Σάββατο καὶ τὴν Κυριακὴ γιὰ νὰ ζήσεις. Κι ὕστερα νὰ μὴ φτάνει οὔτε κι αὐτό, νὰ χρειάζεται νὰ περιμένεις τὶς διακοπές. Καὶ μετὰ οὔτε κι αὐτὲς νὰ εἶναι ἀρκετές. Νὰ περιμένεις μεγάλες στιγμές. Νὰ μὴν τὶς ἐπιδιώκεις, νὰ τὶς περιμένεις.

Κι ὕστερα νὰ λὲς πὼς εἶσαι ἄτυχος καὶ πὼς ἡ ζωὴ ἦταν ἄδικη μαζί σου.

Καὶ νὰ μὴ βλέπεις πὼς ἀκριβῶς δίπλα σου συμβαίνουν ἀληθινὲς δυστυχίες ποὺ ἡ ζωὴ κλήρωσε σὲ ἄλλους ἀνθρώπους. Σ᾿ ἐκείνους ποὺ δὲν τὸ βάζουν κάτω καὶ ἀγωνίζονται. Καὶ νὰ μὴν μαθαίνεις ἀπὸ τὸ μάθημά τους. Καὶ νὰ μὴ νιώθεις καμία φορὰ εὐλογημένος ποὺ μπορεῖς νὰ χαίρεσαι τρία πράγματα στὴ ζωή σου, τὴν καλὴ ὑγεία, δύο φίλους, μιὰ ἀγάπη, μιὰ δουλειά, μιὰ δραστηριότητα ποὺ σὲ κάνει νὰ αἰσθάνεσαι ὅτι δημιουργεῖς, ὅτι ἔχει λόγο ἡ ὕπαρξή σου.

Νὰ κλαίγεσαι ποὺ δὲν ἔχεις πολλά. Ποὺ κι ἂν τὰ εἶχες, θὰ ἤθελες περισσότερα. Νὰ πιστεύεις ὅτι τὰ ξέρεις ὅλα καὶ νὰ μὴν ἀκοῦς. Νὰ μαζεύεις λύπες καὶ ἀπελπισίες, νὰ ξυπνᾶς κάθε μέρα ἀκόμη πιὸ βαρύς. Λὲς καὶ ὁ χρόνος σου εἶναι ἀπεριόριστος.

Κάθε μέρα προσπαθῶ νὰ μπῶ στὴ θέση σου. Κάθε μέρα ἀποτυγχάνω. Γιατὶ ἀγαπάω ἐκείνους ποὺ ἀγαποῦν τὴ ζωή. Καὶ ποὺ ἡ λύπη τους εἶναι ἡ δύναμή τους. Ποὺ κοιτάζουν μὲ μάτια ἄδολα καὶ ἀθῷα, ἀκόμα κι ἂν πέρασε ὁ χρόνος ἀδυσώπητος ἀπὸ πάνω τους. Ποὺ γνωρίζουν ὅτι δὲν τὰ ξέρουν ὅλα, γιατὶ δὲν μαθαίνονται ὅλα.

Ποὺ στύβουν τὸ λίγο καὶ βγάζουν τὸ πολύ. Γιὰ τοὺς ἑαυτούς τους καὶ γιὰ ὅσους ἀγαποῦν. Καὶ δὲν κουράζονται νὰ ἀναζητοῦν τὴν ὀμορφιὰ στὴν κάθε μέρα, στὰ χαμόγελα τῶν ἀνθρώπων, στὰ χάδια τῶν ζώων, σὲ μιὰ ἀσπρόμαυρη φωτογραφία, σὲ μιὰ πολύχρωμη μπουγάδα.

Ὅσο κι ἂν κανεὶς προσέχει

ὅσο κι ἂν τὸ κυνηγᾶ

πάντα, πάντα θά ῾ναι ἀργά,

δεύτερη ζωὴ δὲν ἔχει.