“Οθωμανική Αθήνα, 1458-1833” @ Γεννάδειος Βιβλιοθήκη

Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα παρουσιάζει έως τις 30 Ιουνίου 2015 την έκθεση «Οθωμανική Αθήνα, 1458-1833».

Η κύρια ιδέα της έκθεσης στηρίζεται στην διερεύνηση της τοπογραφίας, της αρχαιολογίας και της ιστορία της Αθήνας κατά την οθωμανική εποχή, μέσω της προβολής περιηγητικών βιβλίων, έργων τέχνης και τοπογραφικών απεικονίσεων από τις συλλογές της Γενναδείου και των Αρχείων της ΑΣΚΣΑ, καθώς και αρχαιολογικών ευρημάτων από τις ανασκαφές στην Αρχαία Αγορά.

Η έκθεση προβάλει τις συλλογές της οθωμανικής περιόδου που φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη μέσα από διάφορες θεματικές που αφορούν στην καθημερινή ζωή των κατοίκων της Αθήνας την περίοδο 1458-1833 και στο ενδιαφέρον των επισκεπτών για τις αρχαιότητες της.

"Άλλη είναι η πόλη για όποιον περνά χωρίς να μπει μέσα, και άλλη για όποιον εγκλωβίζεται σε αυτή και δε μπορεί να ξεφύγει. Άλλη είναι η πόλη στην οποία φτάνει κανείς για πρώτη φορά, άλλη είναι εκείνη που αφήνει πίσω του για να μην ξαναγυρίσει ποτέ. Η καθεμιά αξίζει ένα διαφορετικό όνομα..." 

Ι.Καλβίνο, Οι αόρατες πόλεις, Οδυσσέας, 1989, 146

Είναι σπουδαίο μια βιβλιοθήκη με την ιστορική αξία της Γενναδείου, να κάνει αυτή τη στροφή προς το κοινό, προσφέροντας την ευκαιρία να επισκεφτεί τους χώρους της και να παρακολουθήσει μια έκθεση εξαιρετικού ενδιαφέροντος, με ελεύθερη είσοδο.

Στην έκθεση της Γενναδείου συμμετέχουν το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών - Ίδρυμα Βούρου-Ευταχία (αίθουσα Τσούτσου) και το Μουσείο Μπενάκη (κτήριο οδού Κουμπάρη, αίθουσα 23).

Σπάνια βιβλία που ξεδιπλώνουν μια εποχή...

Επίσης η χρήση των νέων τεχνολογιών επιτρέπει τη ψηφιακή πρόσβαση στο σπάνιο υλικό της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, έτσι ώστε ο καθένας να μπορεί να το μελετήσει με άνεση και σε βάθος.  

Η ψηφιοποίηση έγινε με μια σημαντική χορηγία από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Προσφέροντας την ευκαιρία της εικονικής προβολής βιβλίων και χαρτών, έτσι ώστε οι επισκέπτες να μπορούν να τα φυλλομετρήσουν, να περιηγηθούν διαδραστικά. 

Σε μια δύσκολη, αλλά όμως παράλληλα συναρπαστική εποχή, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη δείχνει το δρόμο που κάθε Βιβλιοθήκη θα πρέπει να ακολουθήσει στην εποχή της πληροφορίας και της τεχνολογίας. Δείχνοντας την πρόθεση της να συμμετάσχει σε ένα διάλογο με τους επισκέπτες και να τονίσει την αξία του παρελθόντος στη σύγχρονη ζωή.  Παράλληλα διοργανώνοντας ποικίλες εκδηλώσεις για διαφορετικά είδη κοινού, αλλά και σχετικές ξεναγήσεις. 

"Έλληνες καλούνται οι της παιδεύσεως της ημετέρας μετέχοντες" 

 Έκθεση ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΘΗΝΑ, 1458 – 1833

από 10 Φεβρουαρίου - 30 Ιουνίου 2015

Παλαιότερη ανάρτηση αφιερωμένη σε έκθεση στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη:

‘A Thousand Doors’ στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με τη Whitechapel Gallery

Stanislas Tomkiewicz, Η κλεμμένη εφηβεία

Η αυτοβιογραφία του πολωνοεβραίου ψυχιάτρου S. Tomkiewicz, αποκτά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις μέρες μας. Ένα βιβλίο για τη ψυχιατρική και το ολοκαύτωμα.  Μια αφήγηση που συνηγορεί στη ζωή. Ο Tomkiewicz μπόρεσε μετά από πολλά χρόνια να γράψει για όλα όσα έζησε στην εφηβεία του και να εξηγήσει μέσω των εμπειριών και της πληγής του, γιατί έγινε ψυχίατρος με ειδίκευση στους εφήβους και τα παιδιά. 

«Είναι καλό να γνωρίζει κανείς ότι από τον Σεπτέμβριο του 1942 η εργασία ήταν υποχρεωτική για κάθε κάτοικο ηλικίας από 14 μέχρι 60 ετών. Το γκέτο είχε διαιρεθεί σε 5 ή 6 μεγάλα εργαστήρια. Αυτοί που δεν δούλευαν δεν είχαν πια νομική υπόσταση. Τους αποκαλούσαν «αγρίους». Δεν είχαν ούτε κουπόνια διατροφής, ούτε τη σούπα που δικαιούνταν κανείς κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αυτή λοιπόν ήταν η περίπτωση μου: έμενα στους γονείς μου, κοιμόμασταν τρία άτομα μαζί στο ίδιο δωμάτιο και μοιράζονταν μαζί μου αυτό το οποίο δικαιούνταν χάρη στα κουπόνια ή αυτό το οποίο αγόραζαν στη μαύρη αγορά. Δεν έφερνα στο σπίτι ούτε λεφτά, ούτε τροφή, ήμουν λοιπόν ένας «άγριος», ένα «παράσιτο» και θεωρητικά όλα τα «παράσιτα» έφευγαν ανατολικά για τα στρατόπεδα… Αυτή ήταν η ιδεολογία των Ναζί: αυτός που δεν δουλεύει πρέπει να πεθάνει και η ιδεολογία αυτή ήταν τόσο ισχυρή που πότιζε πάνω στην οικογένεια μου και πάνω σε μένα. Μέχρι τον Ιούνιο του 1942 δεν είχε τύψεις γιατί σπούδαζα, δούλευα για το μέλλον και οι γονείς μου είχαν ακόμη αρκετά λεφτά για να με θρέφουν, δεν με κατηγορούσε κανείς ότι δεν κέρδιζα λεφτά.

Από την έναρξη της πρώτης Δράσης στις 22 Ιουλίου του 1942 δεν υπήρχε πια ούτε σχολείο, ούτε πανεπιστήμιο, ούτε εκπαίδευση. (…) Διάβαζα σε μια γωνιά ό,τι έπεφτε στα χέρια μου. Δεν τα ανεχόμουν πολύ καλά όλα αυτά και για αυτό το λόγο συνεχώς μου έκαναν παρατηρήσεις. Οι κατηγορίες ήταν συνεχείς: όχι μόνο ότι ήμουν τεμπέλης αλλά μπερδευόμουν με πράγματα που δεν με αφορούσαν λέγοντας ότι έπρεπε να φύγουμε από το γκέτο.»

«Ήταν ένα αίσθημα ανικανότητας να ζήσω σε μια εποχή όπου αυτό που θα έπρεπε να κάνει κανείς ήταν να είναι καταφερτζής, κλέφτης και να χειρίζεται το μυδράλιο και όχι μια εποχή των αξιών που μου είχανε εμφυσήσει.»

Stanistas Tomkiecz, Η κλεμμένη εφηβεία, University Studio Press, 2012

 (μτφρ Γ. Αμπατζόγλου, επιμέλεια Δ. Πλουμπίδης)

Αυτό το συναρπαστικό επίκαιρο βιβλίο παρακινήθηκα για να το διαβάσω εξαιτίας τούτης της ανάρτησης της Κατερίνας

Μάνος Χατζιδάκις «H δημογεροντία του μέλλοντος»

Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 1994. Είναι γνωστό σε όσους παρακολουθούν αυτό το blog, η μεγάλη αγάπη, ο θαυμασμός και η ευγνωμοσύνη που αισθάνομαι για αυτόν τον άνθρωπο. Έχουν ήδη ανέβει δεκαεπτά σχετικά αφιερώματα, τα οποία μπορείτε να τα διαβάσετε στο τέλος της ανάρτησης.

Σήμερα θα μοιραστούμε ένα μικρό απόσπασμα από μια προφητική συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι, στο τέλος της ανάρτησης μπορείτε να την ακούσετε ολόκληρη.

Μάνος Χατζιδάκις «H δημογεροντία του μέλλοντος»

Τη μέρα που υπογράφονταν στο Ζάππειο η ένταξή μας μου πήραν μια συνέντευξη τα μέσα ενημερώσεως, τα ευρωπαϊκά. Όμως δεν βρήκανε τις απαντήσεις μου ευχάριστες και διασκεδαστικές για το κοινό τους που βλέπει τηλεόραση το βράδυ, στις εννιά, και φυσικά δεν μεταδώσαν την συνέντευξή μου. (Εκεί, όπως θα διαπιστώσατε, «σέβονται» το κοινό. Αφού τ’ αποβλακώσαν πρώτα, τώρα εννοούν να το υπηρετούν πιστά και να το διασκεδάζουν). [...]

Ερώτηση (από τον συνεργάτη του Ραδιοφωνικού σταθμού του Λουξεμβούργου):

Τι νομίζετε κατά την γνώμη σας ότι θα βρείτε στην Ευρώπη όταν στο μέλλον τελείως ενωθεί; Επιτρέψτε μου νάμαι προσωπικός σ’ αυτή μου την απάντηση, τους είπα. Και πρώτ’ απ’ όλα, το τρομαχτικό, σε υπερμεγέθη παρουσία με εκπροσώπους τον Έιτς Πι Λόβκραφτ, τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε και τον Κάρολο Μπωντλαίρ. Μετά, μια ευρωπαϊκή ταυτότητα για απογευματινούς περιπάτους, ιδίως τις Κυριακές, πότε στο Κιρινάλε, ή στην Πλατεία Βαντόμ και πότε στη Σεβίλλη. Τέλος. Ένα ευρωπαϊκό κοιμητήριο για μια εφησυχασμένη δημοκρατική μας αποχώρηση σαν έρθει η ώρα μας που λένε. [...]

Αυτός απ’ τη Γερμανική τηλεόραση μου λέει ξαφνικά:

Νιώθετε Έλληνας, για Ευρωπαίος;

Τι ερώτημα, σκέφτομαι.

Και βέβαια του απαντώ, Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου.

Σας ενδιαφέρει η ελληνική σας ιθαγένεια; Μου κάνει αυτός από το Λουξεμβούργο.

Του απαντώ: Αν με εξουθενώσετε, όχι. Ή τουλάχιστον θα μ’ ενδιαφέρει όσο ενδιαφέρει ένα φυλακισμένο στο Άουσβιτς, αν είναι απόγονος του Μεγαλέξαντρου ή του μεγάλου Τσέγκις Χαν. Αν πάλι μείνω ελεύθερος η ελληνική μου ιθαγένεια θάναι μια πραγματικότητα που δεν θάμαι σε θέση να την αρνηθώ, έτσι καθώς θάναι συνυφασμένη με τη γλώσσα και με την προσωπική μου ιστορία. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι να γίνει μια αλήθεια και για σας.

Ερώτηση: Ποιοι θα μας κυβερνήσουνε μελλοντικά, στην Ενωμένη Ευρώπη;

Κι απάντησα: Ελπίζω για τους επερχόμενους, μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η άγια κι αποστολική οικογένεια του πρίγκηπος Φρανκενστάιν. [...]

Κυριακή, 15 Ιουλίου 1979

[πηγή: Μάνος Χατζιδάκις, Τα σχόλια του Τρίτου. Μια νεοελληνική μυθολογία, Εξάντας, Αθήνα 1980, σ. 171, 175, 176]

Ολόκληρο εδώ:

Παλιότερες αναφορές για το Μάνο Χατζιδάκι, αξίζουν την περιήγηση σας :

Μάνος Χατζιδάκις: Το νησί των συναισθημάτων

Μάνος Χατζιδάκις: «Διψάμε για ουρανό»!

"Βιογραφικό σημείωμα" Μάνου Χατζιδάκι

Μάνος Χατζιδάκις: "Ας περάσουμε μια καταστροφή, μπας και σωθούμε σοβαρά."

Μάνος Χατζιδάκις, ο Λαχειοπώλης του Ουρανού...

Άποψη του Μάνου για την Παιδεία

κείμενο Μ.Χατζιδάκι, γραμμένο το χειμώνα του '85 προς '86 

Το Τρίτο Πρόγραμμα του Μάνου Χατζιδάκι

Αφιέρωμα από την εκπομπή «Μηχανή του χρόνου»

"Ο νεοναζισμός δεν είναι οι άλλοι"

Το πρόσωπο του τέρατος, Μάνος Χατζιδάκις

"Ο καθρέφτης και το μαχαίρι", του Μάνου Χατζιδάκι
Αναφορά του Μάνου Χατζιδάκι στο Ρεμπέτικο 
σχόλια του Τρίτου
 ..τα παιδιά του Πειραιά..
..όταν έρχονται τα σύννεφα..

To χαμόγελο της Τζοκόντας

Οικία Αγγελικής Χατζημιχάλη, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης

Περνάω πολύ συχνά έξω από την Οικία της Αγγελικής Χατζημιχάλη (1895-1965) στην Πλάκα (και συχνάζω στο μεζεδοπωλείο ακριβώς απέναντι...). 

Σταματούσα συνέχεια, κοιτούσα αυτή την πλάκα έξω από την είσοδο... 

έλεγα να μπω, μα το αμελούσα...

Στο κτήριο σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης. 

Γράφει η ίδια η Αγγελική Χατζημιχάλη: 

"Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Πλάκα, τότε που τα σπίτια είχαν ακόμη πλακόστρωτες αυλές, κληματαριές, πεζούλια και γλάστρες με ευωδερούς ανθούς. Το σπίτι του πατέρα μου, του καθηγητή Αλέξιου Κολυβά από την Ζάκυνθο, ήταν γεμάτο βιβλία, χειρόγραφα, κεντήματα, βυζαντινές εικόνες κρεμασμένες ως το ταβάνι του σπιτιού μας.

Στον παρακάτω δρόμο, στην οδό Αδριανού, σ' ένα παλιό αθηναϊκό σπίτι, έμενε ο παππούς μου, ο Χιώτης συμβολαιογράφος Γρηγόριος Μπουρνιάς. Σωροί κι εδώ από πασίλογα και διαλεχτά έργα τέχνης, αρχαιοελληνικά, βυζαντινά, ανατολικά ... μανιακοί λάτρεις της τέχνης οι δυο σεβαστοί μου πρόγονοι, γνωστοί για την πολύτιμη συμβολή τους στα γράμματα και την τέχνη, εύκολα κι αβίαστα κύλησαν μέσα στο αίμα και την ψυχή μου, που την οδηγούν στην παλιά εκείνη Ελλάδα που κλείνει μέσα της όλες τις Ελλάδες..." 

 Τριώροφη διπλοκατοικία οικοδομημένη στη δεκαετία του 1920, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Α. Ζάχου (1871 - 1939), το μόνο από τα έργα του που σώζεται στην Αθήνα. 

Εδώ κατοίκησε η μεγάλη λαογράφος μέχρι και το θάνατό της και είναι, έτσι, συνδεδεμένο με τη σύγχρονη ιστορία της λαογραφίας μας. Αποτελεί έξοχο δείγμα εκλεκτιστικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου. Η εμπνευσμένη κατασκευή ενσωματώνει παραδοσιακά, νεοβυζαντινά και σύγχρονα μορφολογικά αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Η απλότητα παντρεύεται με ένα μοναδικό τρόπο με την αρχοντιά...

Η εσωτερική του διακόσμηση έγινε από λαϊκούς τεχνίτες

 και είναι υψηλής αισθητικής. 

Αν αφεθείς, θα βρεις μαγικές γωνιές,

για μένα δεν ήταν τόσο δύσκολο...

Αν τόσες φορές περπατάς τα σοκάκια απ' έξω,

είναι ξεχωριστή αίσθηση όταν τα παρατηρείς μέσα από το αρχοντικό...

Ενδιαφέροντα εκθέματα λαϊκής τέχνης και παράδοσης,

γιατί έχει αξία να μη ξεχνάμε από που έχουμε ξεκινήσει...

Ένδυμα από τα κουστούμια του χορού που σχεδίασε η Εύα Σικελιανού και ύφαναν στους αργαλειούς τους γυναίκες των χωριών της περιοχής των Δελφών, κατά τη διάρκεια των Δελφικών Γιορτών του 1927 και του 1930, για να χρησιμοποιηθούν στις παραστάσεις Προμηθέας Δεσμώτης και Ικέτιδες του Αισχύλου. Πρόκειται για φορεσιές εμπνευσμένες σχεδιαστικά από τις γυναικείες μορφές των ερυθρόμορφων αγγείων της κλασικής αρχαιότητας. 

Χειρόγραφη επιστολή του Άγγελου Σικελιανού στην Αγγελική Χατζημιχάλη...

με τα παραπάνω λόγια...

Προσωπικά της αντικείμενα...

Για μένα το πλέον υπέροχο έκθεμα του Μουσείου. 

Η γραφομηχανή όπου έγραψε τα έργα και τις μελέτες της

- καθοριστικής σημασίας για τη χώρα μας...

Όμως η Αγγελική Χατζημιχάλη δεν έμεινε κλεισμένη σ’ ένα γραφείο ή μόνο σε βιβλιοθήκες, αλλά στην κυριολεξία όργωσε την Ελλάδα μετά το 1920. Σε μια εποχή, κατά την οποία μπορούμε να φανταστούμε πόσο δύσκολες ήταν οι συγκοινωνίες, με ένα σχεδόν ανύπαρκτο οδικό δίκτυο. 

Έφτασε στα πιο απομακρυσμένα ορεινά χωριά και νησιά, ήρθε σε άμεση επαφή με τους ανθρώπους, οι οποίοι της άνοιξαν τα σπίτια τους. Γνώρισε τα ήθη, τα έθιμά τους και τα έργα των χεριών τους.  

Η Αγγελική Χατζημιχάλη (1895- 1966) άφησε και πλούσιο συγγραφικό λαογραφικό έργο, που την έκανε παγκοσμίως γνωστή.  

Θεωρείται η «μάνα της ελληνικής Λαογραφίας». 

Αξίζει να επισκεφτείτε το συγκεκριμένο Μουσείο και να γνωρίσετε τις δραστηριότητες του. 

Διεύθυνση: Αγγελικής Χατζημιχάλη 6, Πλάκα
Τηλ.: 210 3243972, 210 3243987
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 09:00 - 13:00 και 17:00 - 21:00, Σάββατο, Κυριακή 09:00 - 13:00, Δευτέρα κλειστά
Είσοδος Ελεύθερη.

Περαιτέρω πηγές: 
γράμμα σε χαρτί
wikipedia.org
www.eie.gr