17 Ιουνίου 2015

Stanislas Tomkiewicz, Η κλεμμένη εφηβεία


Η αυτοβιογραφία του πολωνοεβραίου ψυχιάτρου S. Tomkiewicz, αποκτά ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις μέρες μας. Ένα βιβλίο για τη ψυχιατρική και το ολοκαύτωμα.  Μια αφήγηση που συνηγορεί στη ζωή. Ο Tomkiewicz μπόρεσε μετά από πολλά χρόνια να γράψει για όλα όσα έζησε στην εφηβεία του και να εξηγήσει μέσω των εμπειριών και της πληγής του, γιατί έγινε ψυχίατρος με ειδίκευση στους εφήβους και τα παιδιά. 

«Είναι καλό να γνωρίζει κανείς ότι από τον Σεπτέμβριο του 1942 η εργασία ήταν υποχρεωτική για κάθε κάτοικο ηλικίας από 14 μέχρι 60 ετών. Το γκέτο είχε διαιρεθεί σε 5 ή 6 μεγάλα εργαστήρια. Αυτοί που δεν δούλευαν δεν είχαν πια νομική υπόσταση. Τους αποκαλούσαν «αγρίους». Δεν είχαν ούτε κουπόνια διατροφής, ούτε τη σούπα που δικαιούνταν κανείς κατά τη διάρκεια της εργασίας. Αυτή λοιπόν ήταν η περίπτωση μου: έμενα στους γονείς μου, κοιμόμασταν τρία άτομα μαζί στο ίδιο δωμάτιο και μοιράζονταν μαζί μου αυτό το οποίο δικαιούνταν χάρη στα κουπόνια ή αυτό το οποίο αγόραζαν στη μαύρη αγορά. Δεν έφερνα στο σπίτι ούτε λεφτά, ούτε τροφή, ήμουν λοιπόν ένας «άγριος», ένα «παράσιτο» και θεωρητικά όλα τα «παράσιτα» έφευγαν ανατολικά για τα στρατόπεδα… Αυτή ήταν η ιδεολογία των Ναζί: αυτός που δεν δουλεύει πρέπει να πεθάνει και η ιδεολογία αυτή ήταν τόσο ισχυρή που πότιζε πάνω στην οικογένεια μου και πάνω σε μένα. Μέχρι τον Ιούνιο του 1942 δεν είχε τύψεις γιατί σπούδαζα, δούλευα για το μέλλον και οι γονείς μου είχαν ακόμη αρκετά λεφτά για να με θρέφουν, δεν με κατηγορούσε κανείς ότι δεν κέρδιζα λεφτά.

Από την έναρξη της πρώτης Δράσης στις 22 Ιουλίου του 1942 δεν υπήρχε πια ούτε σχολείο, ούτε πανεπιστήμιο, ούτε εκπαίδευση. (…) Διάβαζα σε μια γωνιά ό,τι έπεφτε στα χέρια μου. Δεν τα ανεχόμουν πολύ καλά όλα αυτά και για αυτό το λόγο συνεχώς μου έκαναν παρατηρήσεις. Οι κατηγορίες ήταν συνεχείς: όχι μόνο ότι ήμουν τεμπέλης αλλά μπερδευόμουν με πράγματα που δεν με αφορούσαν λέγοντας ότι έπρεπε να φύγουμε από το γκέτο

«Ήταν ένα αίσθημα ανικανότητας να ζήσω σε μια εποχή όπου αυτό που θα έπρεπε να κάνει κανείς ήταν να είναι καταφερτζής, κλέφτης και να χειρίζεται το μυδράλιο και όχι μια εποχή των αξιών που μου είχανε εμφυσήσει

Stanistas Tomkiecz, Η κλεμμένη εφηβεία, University Studio Press, 2012

 (μτφρ Γ. Αμπατζόγλου, επιμέλεια Δ. Πλουμπίδης)

Αυτό το συναρπαστικό επίκαιρο βιβλίο παρακινήθηκα για να το διαβάσω εξαιτίας τούτης της ανάρτησης της Κατερίνας


15 Ιουνίου 2015

Μάνος Χατζιδάκις «H δημογεροντία του μέλλοντος»




Ο Μάνος Χατζιδάκις πέθανε σαν σήμερα, στις 15 Ιουνίου 1994. Είναι γνωστό σε όσους παρακολουθούν αυτό το blog, η μεγάλη αγάπη, ο θαυμασμός και η ευγνωμοσύνη που αισθάνομαι για αυτόν τον άνθρωπο. Έχουν ήδη ανέβει δεκαεπτά σχετικά αφιερώματα, τα οποία μπορείτε να τα διαβάσετε στο τέλος της ανάρτησης.

Σήμερα θα μοιραστούμε ένα μικρό απόσπασμα από μια προφητική συνέντευξη του Μάνου Χατζιδάκι, στο τέλος της ανάρτησης μπορείτε να την ακούσετε ολόκληρη.

Μάνος Χατζιδάκις «H δημογεροντία του μέλλοντος»


Τη μέρα που υπογράφονταν στο Ζάππειο η ένταξή μας μου πήραν μια συνέντευξη τα μέσα ενημερώσεως, τα ευρωπαϊκά. Όμως δεν βρήκανε τις απαντήσεις μου ευχάριστες και διασκεδαστικές για το κοινό τους που βλέπει τηλεόραση το βράδυ, στις εννιά, και φυσικά δεν μεταδώσαν την συνέντευξή μου. (Εκεί, όπως θα διαπιστώσατε, «σέβονται» το κοινό. Αφού τ’ αποβλακώσαν πρώτα, τώρα εννοούν να το υπηρετούν πιστά και να το διασκεδάζουν). [...]

Ερώτηση (από τον συνεργάτη του Ραδιοφωνικού σταθμού του Λουξεμβούργου):

Τι νομίζετε κατά την γνώμη σας ότι θα βρείτε στην Ευρώπη όταν στο μέλλον τελείως ενωθεί; Επιτρέψτε μου νάμαι προσωπικός σ’ αυτή μου την απάντηση, τους είπα. Και πρώτ’ απ’ όλα, το τρομαχτικό, σε υπερμεγέθη παρουσία με εκπροσώπους τον Έιτς Πι Λόβκραφτ, τον Έντγκαρ Άλλαν Πόε και τον Κάρολο Μπωντλαίρ. Μετά, μια ευρωπαϊκή ταυτότητα για απογευματινούς περιπάτους, ιδίως τις Κυριακές, πότε στο Κιρινάλε, ή στην Πλατεία Βαντόμ και πότε στη Σεβίλλη. Τέλος. Ένα ευρωπαϊκό κοιμητήριο για μια εφησυχασμένη δημοκρατική μας αποχώρηση σαν έρθει η ώρα μας που λένε. [...]


Αυτός απ’ τη Γερμανική τηλεόραση μου λέει ξαφνικά:

Νιώθετε Έλληνας, για Ευρωπαίος;
Τι ερώτημα, σκέφτομαι.
Και βέβαια του απαντώ, Έλληνας αν αυτό σημαίνει Ευρωπαίος. Κι Ευρωπαίος, αν αυτό συμπεριλαμβάνει την Ελληνικότητά μου.

Σας ενδιαφέρει η ελληνική σας ιθαγένεια; Μου κάνει αυτός από το Λουξεμβούργο.
Του απαντώ: Αν με εξουθενώσετε, όχι. Ή τουλάχιστον θα μ’ ενδιαφέρει όσο ενδιαφέρει ένα φυλακισμένο στο Άουσβιτς, αν είναι απόγονος του Μεγαλέξαντρου ή του μεγάλου Τσέγκις Χαν. Αν πάλι μείνω ελεύθερος η ελληνική μου ιθαγένεια θάναι μια πραγματικότητα που δεν θάμαι σε θέση να την αρνηθώ, έτσι καθώς θάναι συνυφασμένη με τη γλώσσα και με την προσωπική μου ιστορία. Το μόνο που μπορώ να ελπίζω είναι να γίνει μια αλήθεια και για σας.


Ερώτηση: Ποιοι θα μας κυβερνήσουνε μελλοντικά, στην Ενωμένη Ευρώπη;

Κι απάντησα: Ελπίζω για τους επερχόμενους, μια δημογεροντία του πνεύματος κι όχι η άγια κι αποστολική οικογένεια του πρίγκηπος Φρανκενστάιν. [...]

Κυριακή, 15 Ιουλίου 1979

[πηγή: Μάνος Χατζιδάκις, Τα σχόλια του Τρίτου. Μια νεοελληνική μυθολογία, Εξάντας, Αθήνα 1980, σ. 171, 175, 176]

Ολόκληρο εδώ:



9 Ιουνίου 2015

Οικία Αγγελικής Χατζημιχάλη, Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης



Περνάω πολύ συχνά έξω από την Οικία της Αγγελικής Χατζημιχάλη (1895-1965) στην Πλάκα (και συχνάζω στο μεζεδοπωλείο ακριβώς απέναντι...). 


Σταματούσα συνέχεια, κοιτούσα αυτή την πλάκα έξω από την είσοδο... 
έλεγα να μπω, μα το αμελούσα...


Στο κτήριο σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης και Παράδοσης. 


Γράφει η ίδια η Αγγελική Χατζημιχάλη: 
"Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Πλάκα, τότε που τα σπίτια είχαν ακόμη πλακόστρωτες αυλές, κληματαριές, πεζούλια και γλάστρες με ευωδερούς ανθούς. Το σπίτι του πατέρα μου, του καθηγητή Αλέξιου Κολυβά από την Ζάκυνθο, ήταν γεμάτο βιβλία, χειρόγραφα, κεντήματα, βυζαντινές εικόνες κρεμασμένες ως το ταβάνι του σπιτιού μας.


Στον παρακάτω δρόμο, στην οδό Αδριανού, σ' ένα παλιό αθηναϊκό σπίτι, έμενε ο παππούς μου, ο Χιώτης συμβολαιογράφος Γρηγόριος Μπουρνιάς. Σωροί κι εδώ από πασίλογα και διαλεχτά έργα τέχνης, αρχαιοελληνικά, βυζαντινά, ανατολικά ... μανιακοί λάτρεις της τέχνης οι δυο σεβαστοί μου πρόγονοι, γνωστοί για την πολύτιμη συμβολή τους στα γράμματα και την τέχνη, εύκολα κι αβίαστα κύλησαν μέσα στο αίμα και την ψυχή μου, που την οδηγούν στην παλιά εκείνη Ελλάδα που κλείνει μέσα της όλες τις Ελλάδες..." 


 Τριώροφη διπλοκατοικία οικοδομημένη στη δεκαετία του 1920, βάσει σχεδίων του αρχιτέκτονα Α. Ζάχου (1871 - 1939), το μόνο από τα έργα του που σώζεται στην Αθήνα. 


Εδώ κατοίκησε η μεγάλη λαογράφος μέχρι και το θάνατό της και είναι, έτσι, συνδεδεμένο με τη σύγχρονη ιστορία της λαογραφίας μας. Αποτελεί έξοχο δείγμα εκλεκτιστικής αρχιτεκτονικής του Μεσοπολέμου. Η εμπνευσμένη κατασκευή ενσωματώνει παραδοσιακά, νεοβυζαντινά και σύγχρονα μορφολογικά αρχιτεκτονικά στοιχεία.


Η απλότητα παντρεύεται με ένα μοναδικό τρόπο με την αρχοντιά...


Η εσωτερική του διακόσμηση έγινε από λαϊκούς τεχνίτες
 και είναι υψηλής αισθητικής. 


Αν αφεθείς, θα βρεις μαγικές γωνιές,
για μένα δεν ήταν τόσο δύσκολο...


Αν τόσες φορές περπατάς τα σοκάκια απ' έξω,
είναι ξεχωριστή αίσθηση όταν τα παρατηρείς μέσα από το αρχοντικό...


Ενδιαφέροντα εκθέματα λαϊκής τέχνης και παράδοσης,


γιατί έχει αξία να μη ξεχνάμε από που έχουμε ξεκινήσει...


Ένδυμα από τα κουστούμια του χορού που σχεδίασε η Εύα Σικελιανού και ύφαναν στους αργαλειούς τους γυναίκες των χωριών της περιοχής των Δελφών, κατά τη διάρκεια των Δελφικών Γιορτών του 1927 και του 1930, για να χρησιμοποιηθούν στις παραστάσεις Προμηθέας Δεσμώτης και Ικέτιδες του Αισχύλου. Πρόκειται για φορεσιές εμπνευσμένες σχεδιαστικά από τις γυναικείες μορφές των ερυθρόμορφων αγγείων της κλασικής αρχαιότητας. 


Χειρόγραφη επιστολή του Άγγελου Σικελιανού στην Αγγελική Χατζημιχάλη...


με τα παραπάνω λόγια...


Προσωπικά της αντικείμενα...


Για μένα το πλέον υπέροχο έκθεμα του Μουσείου. 
Η γραφομηχανή όπου έγραψε τα έργα και τις μελέτες της
- καθοριστικής σημασίας για τη χώρα μας...



Όμως η Αγγελική Χατζημιχάλη δεν έμεινε κλεισμένη σ’ ένα γραφείο ή μόνο σε βιβλιοθήκες, αλλά στην κυριολεξία όργωσε την Ελλάδα μετά το 1920. Σε μια εποχή, κατά την οποία μπορούμε να φανταστούμε πόσο δύσκολες ήταν οι συγκοινωνίες, με ένα σχεδόν ανύπαρκτο οδικό δίκτυο. 



Έφτασε στα πιο απομακρυσμένα ορεινά χωριά και νησιά, ήρθε σε άμεση επαφή με τους ανθρώπους, οι οποίοι της άνοιξαν τα σπίτια τους. Γνώρισε τα ήθη, τα έθιμά τους και τα έργα των χεριών τους.  

Η Αγγελική Χατζημιχάλη (1895- 1966) άφησε και πλούσιο συγγραφικό λαογραφικό έργο, που την έκανε παγκοσμίως γνωστή.  
Θεωρείται η «μάνα της ελληνικής Λαογραφίας». 

Αξίζει να επισκεφτείτε το συγκεκριμένο Μουσείο και να γνωρίσετε τις δραστηριότητες του. 

Διεύθυνση: Αγγελικής Χατζημιχάλη 6, Πλάκα
Τηλ.: 210 3243972, 210 3243987
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή 09:00 - 13:00 και 17:00 - 21:00, Σάββατο, Κυριακή 09:00 - 13:00, Δευτέρα κλειστά
Είσοδος Ελεύθερη.

Περαιτέρω πηγές: 
γράμμα σε χαρτί
wikipedia.org
www.eie.gr

27 Μαΐου 2015

Μέμος Μακρής, ένας σπουδαίος γλύπτης...


Αφορμή για αυτό το αφιέρωμα στάθηκε το σχετικό απόσπασμα που διάβασα για τον εξαιρετικό γλύπτη Μέμο Μακρή, στο βιβλίο του Δημήτρη Γκιώνη "Ένας κι ένας" των εκδόσεων Άγκυρα. Το πρόσωπο του συγκεκριμένου γλύπτη ξεχώρισε μέσα μου.

Ζευγάρι, 1971
Σφυρήλατος χαλκός , 172 x 316 x 110 εκ.
(Εθνική πινακοθήκη) 

Διαβάζοντας το βιογραφικό σημείωμα του Μέμου Μακρή, διαπιστώνουμε ότι σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στην Αθήνα με δασκάλους τους Μ. Τόμπρο, Ε. Θωμόπουλο και Κ. Δημητριάδη. Αναμίχθηκε γρήγορα στην καλλιτεχνική και πολιτιστική ζωή της δεκαετίας του '30. 

Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Μακρής πήρε μέρος με έντονη δράση στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι. Απελάθηκε από τη Γαλλία το 1950 λόγω των αριστερών πολιτικών πεποιθήσεών του και βρήκε πολιτικό άσυλο στην Ουγγαρία. Στην Ουγγαρία δραστηριοποιήθηκε ενεργά στην καλλιτεχνική, πολιτική και πολιτιστική κίνηση της χώρας. Το 1964 του αφαιρέθηκε η ελληνική υπηκοότητα, την οποία επανάκτησε το 1975 μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το 1978 στην Εθνική Πινακοθήκη πραγματοποιήθηκε η πρώτη αναδρομική έκθεσή του στην Ελλάδα. 

Μνημείο Μαουτχάουζεν 

Ένα συγκλονιστικό έργο του, η περίφημη σύνθεση του Μαουτχάουζεν, των δεσμωτών με τα υψωμένα χέρια, που δεσπόζει στο χώρο του τρομερού ναζιστικού στρατοπέδου στην Αυστρία.

Ο Δ. Γκιώνης στο βιβλίο του "Ένας κι ένας" αναφέρει ένα περιστατικό σχετικό με το παραπάνω έργο. Όταν είχε συναντήσει τον καλλιτέχνη στην Εθνική Πινακοθήκη Βουδαπέστης (το 1978), όπου παρουσιαζόταν μια αναδρομική έκθεση των έργων του. Αναφέρει ότι μια γυναίκα, μόλις είδε τον καλλιτέχνη ύψωσε τα χέρια της σε ανάταση. "Ήταν κρατούμενη στο Μαουτχάουζεν", του εξήγησε - εξ ου και η μίμηση της κίνησης του μνημείου. H ίδια έκθεση μεταφέρθηκε τον Μάρτιο του 1979 στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, κι αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά γεγονότα της χρονιάς.

στην είσοδο του Πολυτεχνείου

Ο Μακρής μοίραζε το χρόνο του ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Ουγγαρία. Ένα από τα σημαντικότερα γλυπτά του, το χάλκινο κεφάλι του Έλληνα ιστορικού Νίκου Σβορώνου, δεσπόζει στην είσοδο του Πολυτεχνείου - προσφορά του "Προς τιμήν των θυμάτων", στη φοιτητική εξέγερση τον Νοέμβριο του 1972.

Άγαλμα του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη, Μαρούσι. 
(Φωτογράφηση του Δ. Σφήκα)


Συγκράτησα μια φράση του από μια συνέντευξη του που είχε παραχωρήσει στον Δ. Γκιώνη: "Δημοκρατία δεν είναι να λέει ο καθένας ό,τι θέλει. Δημοκρατία είναι να προσφέρεις και να παίρνεις, και στις μέρες μας, το βλέπω κι εδώ στον τόπο μας, υπάρχει η τάση όλοι να παίρνουν".



Σε ένα άλλο σημείο αναφέρει ότι πρέπει να βρούμε το δρόμο με τον ουμανισμό και την ανθρωπιά, καθώς όπως υποστήριζε ο Μακρής "η τέχνη οφείλει να συμβάλλει στην υπεράσπιση των αξιών της ζωής".


Ο Μέμος Μακρής πέθανε στις 27 Μαΐου 1993 στα 80 του, "δίχως η σεμνότητα του να του έχει επιτρέψει να μας αφήσει κάτι από τη δική του - την ωραία και ευγενική μορφή του, καμωμένη με τα χέρια του". 

Σχετικά : Δ. Γκιώνης, Ένας κι ένας. 46 + 1 άνθρωποι της τέχνης από κοντά, Εκδόσεις Άγκυρα, σελ.124 
http://allilografia.blogspot.gr 
www.glyptothiki.gr 
www.nationalgallery.gr 
k-m-autobiographies.blogspot.gr 
www.rizospastis.gr
Related Posts with Thumbnails