Επιτέλους μπήκαμε στη νέα Εθνική Πινακοθήκη!

 

Όψη από το εξωτερικό της νέας Εθνικής Πινακοθήκης

Πρωινό Κυριακής σε μια άδεια Αθήνα. Οι περισσότεροι επέλεξαν να εγκαταλείψουν για λίγο την πόλη, εμείς επισκεφτήκαμε τη νέα Εθνική Πινακοθήκη, η οποία μόλις άνοιξε για το κοινό, μετά από χρόνια καθυστερήσεων και προβλημάτων. Έχοντας αφιερώσει χρόνια μελετώντας και γράφοντας για τις συλλογές της Εθνικής Πινακοθήκης, το να παρατηρώ τα έργα πάλι μπροστά μου ήταν κάτι υπέροχο. Μια τονωτική ένεση αισιοδοξίας σε μια εποχή γεμάτη πολλές προκλήσεις. Η τέχνη ως ψυχοθεραπεία, ως μια μορφή επικοινωνίας με κάτι άλλο πέρα από σένα, ως ζωντάνια των αισθήσεων, ως προέκταση της προσωπικότητας σου, ως επαφή με εποχές, ανθρώπους και ιστορίες.

Επιτέλους!

Με τα Μουσεία να έχουν παραμείνει κλειστά έναν ολόκληρο χρόνο, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων για την πανδημία, μπορεί εύκολα κάποιος να καταλάβει το συναίσθημα που συνοψίζεται σε μια λέξη: «επιτέλους!». Επιτέλους όλοι αυτοί οι μοναδικοί θησαυροί της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας, και πάλι μπροστά στα μάτια μας! 

«Λαϊκή αγορά» (1979-1982) του Τέτση

Περνώντας την είσοδο του Μουσείου, το πρώτο έργο που αντικρίζει ο επισκέπτης είναι η «Λαϊκή αγορά» (1979-1982) του Τέτση.  Ένα εμβληματικό έργο μνημειακών διαστάσεων (2,50 x 50m), μια σύνθεση μεγάλης κλίμακας, γεμάτη από χρώματα και κίνηση, αλλά και με έναν ιδιαίτερο συμβολισμό καθώς υποδηλώνει ότι όπως μια λαϊκή αγορά είναι ανοιχτή σε όλους, έτσι και η Εθνική Πινακοθήκη επιθυμεί να είναι ένα μουσείο ανοιχτό, προσβάσιμο σε όλον τον κόσμο.

Προχωρώντας, στην αριστερή πτέρυγα, έχει στηθεί έκθεση αφιέρωμα στο 1821 με εξαιρετικά έργα, η οποία θα παραμείνει έως και το τέλος του έτους. Τα περισσότερα από αυτά είναι οικεία σε όλους μας, καθώς τα αντικρίζαμε συνέχεια στις σελίδες των ιστορικών και σχολικών βιβλίων.

Προχωρώντας στη δεξιά πτέρυγα του ίδιου ορόφου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τη μόνιμη έκθεση ζωγραφικής του 19^ου αιώνα, η οποία συνεχίζεται στο δεύτερο και στον τρίτο όροφο με έργα του 19^ου και 20^ου αιώνα. 

Παιδική συναυλία, 1900 - Ιακωβίδης Γεώργιος

Στην νέα Εθνική Πινακοθήκη παρουσιάζονται πολύ περισσότερα έργα -1.000 από τους θησαυρούς των συλλογών της έναντι των 400 έργων που παρουσιάζονταν στο παλαιό κτίριο- καθώς ελλείψει χώρου, δεν είχαν εκτεθεί στο κοινό. 

Πίνακες ανεκτίμητης αξίας των Ιακωβίδη, Λύτρα, Γύζη, Θεόφιλου, Βολανάκη, Τέτση, Χατζηκυριάκου-Γκίκα, Τσαρούχη, Αλταμούρα, Παρθένη, Φασιανού, Εγγονόπουλου, Κόντογλου, Βασιλείου, Μπουζιάνη, Μυταρά, Γαΐτη, Κοκκινίδη, Φωκά, Σαββίδη, Ράλλη, Οικονόμου, Λεμπέση, Νικολάου, Αστεριάδη, και τόσων άλλων.  Έργα των πιο σημαντικών εκπροσώπων της νεότερης ελληνικής τέχνης, απλώνονται μπροστά στα μάτια σου!

Ο λειτουργικός χώρος της Εθνικής Πινακοθήκης υπερδιπλασιάστηκε. Στα 9.720 τ.μ. του παλιού κτηρίου, προστέθηκαν επιπλέον 11.040 τ.μ.

Στην Ταράτσα ή Αθηναϊκή βραδιά, 1897

Ρίζος Ιάκωβος (1849-1926)

Αυτός είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου πίνακες. 

Όποτε επισκεπτόμουν το κτήριο της Εθνικής Πινακοθήκης, αυτός ήταν ένας πίνακας που στεκόμουν ώρα μπροστά του. Το ίδιο έκανα και εχτές!

Εκεί λοιπόν, ξανά μπροστά στα έργα της Πινακοθήκης, σαν κάποια χρόνια πριν. Με το μπλοκ σημειώσεων και μολύβι στο χέρι, όπως παλιά. Παρατηρώντας και μένοντας για ώρα μπροστά από έργα που αγαπάω. Ξυπνώντας αναμνήσεις από χρόνια μελέτης, γραφής και εξετάσεων. 

Εδώ μια παρουσίαση στα «Στα άδυτα της Εθνικής Πινακοθήκης-Άγνωστοι θησαυροί από τις συλλογές της», έκθεση του 2011, λίγο να πριν κλείσει το κτήριο.

Γιάννης Τσαρούχης

[ εδώ μια αναφορά στο σπίτι του ]

Βγαίνοντας από το Μουσείο, υπήρχε μια τεράστια ουρά αναμονής. 

Όλοι φορούσαν μάσκες, κρατούσαν αποστάσεις και περίμεναν υπομονετικά κάτω από τον καυτό ήλιο. Ανάμεσα τους πολλοί νέοι που έδειχναν να διψούν για επαφή με τέχνη. Μετά από μια μακρά περίοδο lockdown, αυτές οι εικόνες ήταν σαν ένα εμβόλιο αισιοδοξίας!

Εντούτοις στην Εθνική Πινακοθήκη δεν είναι όλα έτοιμα, υπήρχαν κάποια προβλήματα οργάνωσης.  Περιμένουμε να αλλάξουν το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. 

• Έφτασα στο μουσείο περίπου ένα τέταρτο πριν ανοίξει, κάτι που αποδείχτηκε μια σωστή κίνηση, καθώς γέμισε αμέσως κόσμο και μια μεγάλη ουρά. Ο πρώτος επισκέπτης πέρασε τελικά στην Πινακοθήκη στις 10.35 π.μ., καθώς υπήρξε πρόβλημα με το μηχάνημα που εκτύπωνε τα εισιτήρια, συντελώντας στο να μεγαλώσει ακόμη περισσότερο η αναμονή του κόσμου.

• Δεν υπάρχει δυνατότητα online κράτησης. Πρέπει να πάτε κατευθείαν στο μουσείο και να κρατήσετε σειρά προτεραιότητας. Οπότε σας προτείνω να πάτε λίγο νωρίς για να μην περιμένετε αρκετά για να έρθει η σειρά σας.

• Οι εργασίες στο εξωτερικό χώρο του μουσείου δεν έχουν ολοκληρωθεί. Οι εργάτες ακόμη και την Κυριακή συνέχιζαν να δουλεύουν, δεν είναι έτοιμο στην εντέλεια. Όταν ανοίξουν οι καφετέριες και τα εστιατόρια σίγουρα θα είναι εντελώς διαφορετική η εμπειρία της επίσκεψης στο χώρο. 

• Το πωλητήριο δεν έχει πολλά προϊόντα αυτή τη στιγμή, κάτι που δυσαρέστησέ αρκετούς επισκέπτες, αλλά και αφήνει το μουσείο με λιγότερα έσοδα. 

Παρ' όλα αυτά, η ανακαινισμένη Εθνική Πινακοθήκη δίνει μια νέα ανάσα στο πολιτιστικό πεδίο της Αθήνας. Είναι εδώ για να ξανακερδίσει τους Αθηναίους, να ξανασυναντήσει το πιστό της κοινό και να αποκτήσει καινούργιο. Έχει πλέον όλα τα εφόδια και τις προοπτικές να το καταφέρει. Εμείς αξίζει να την αγκαλιάσουμε!

Info

Οι εκθεσιακοί χώροι της Εθνικής Πινακοθήκης, στο ανακαινισμένο της κτήριο επί της οδού Βασιλέως Κωνσταντίνου 50, άνοιξαν για το κοινό την Παρασκευή 14 Μαΐου 2021. 

Ωράριο λειτουργίας:

Καθημερινά: 10.00 – 18.00

Τετάρτη: 10.00 – 21.00

Τρίτη: κλειστά

Γενική είσοδος: 10€

Μειωμένο εισιτήριο: 5€ Φοιτητές, Άτομα άνω των 65 ετών

Δωρεάν:

Κάτοχοι καρτών Ανεργίας

Κάτοχοι καρτών ICOM, AICA, ΥΠ.ΠΟ

Φοιτητές Ανωτάτων Σχολών Καλών Τεχνών

Παιδιά κάτω των 12 ετών

Άτομα με ειδικές ανάγκες και οι συνοδοί τους.

Άτομα που υπηρετούν στις Ένοπλες Δυνάμεις.

Από 1 Νοεμβρίου έως το τέλος Μαρτίου, την πρώτη Κυριακή του μήνα

Συστήνεται στους επισκέπτες η χρήση πιστωτικής κάρτας για τις συναλλαγές τους.

Για την είσοδο στο μουσείο θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.

Είσοδος: Βασ. Κωνσταντίνου 50

Μετρό: Ευαγγελισμός

Πληροφορίες:  2144086213

Λέων Τολστόι | Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος - Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς

O Τολστόι έγραψε πριν από ενάμιση αιώνα. Διαβάζοντάς τον σήμερα μένεις έκπληκτος από το πόσο λίγο έχουμε αλλάξει οι άνθρωποι. Πόσο ίδια είναι τα πάθη, οι φόβοι, οι αδυναμίες, οι επιθυμίες μας, πόσο επίκαιρος είναι ένας συγγραφέας που μελέτησε τη ζωή και την ανθρώπινη φύση τόσο ουσιαστικά και επίμονα. Αυτό θα διαπιστώσετε μετά από την ανάγνωση δυο σπουδαίων «μικρών» έργων του που προσφέρονται στην παρούσα έκδοση των εκδόσεων Μίνωας, του διηγήματος Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος; και της νουβέλας Ο θάνατος του Ίβαν Ίλιτς.  

Ιερώνυμος Μπος, Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων, Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη

Αμφότερα και τα δυο κείμενα της έκδοσης δημοσιεύθηκαν το 1886, μια χρονιά που σηματοδοτεί την επιστροφή του Τολστόι στη λογοτεχνία, σχεδόν μια δεκαετία μετά την Άννα Καρένινα, ένα διάστημα στο οποίο αρνήθηκε την τέχνη του και στράφηκε σε ζητήματα ηθικής φιλοσοφίας. Ο Τζέιμς Τζόις θεωρούσε το διήγημα Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος; ως το σπουδαιότερο έργο που γράφτηκε ποτέ. Ο Τζορτζ Στάινερ παρομοίασε τη νουβέλα Ο θάνατος του Ίβαν Ίλιτς με τις μικρογραφημένες μορφές του Ιερώνυμου Μπος.

 

Αυτά τα δυο αριστουργηματικά κείμενα μόλις κυκλοφόρησαν και έρχονται να προστεθούν στην εξαιρετική σειρά των εκδόσεων Μίνωας «Φάροι Ιδεών», σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου από τα ρωσικά, με επίμετρο από την ίδια και με πρόλογο από τον Άθω Δημουλά.

Το πρώτο έργο Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος έχει ως θέμα την απληστία και τη ματαιοδοξία του ανθρώπου να αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα. Ο συγγραφέας καταγράφει τις περιπέτειες του αγρότη Παχόμ στις επαρχίες της προεπαναστατικής Ρωσίας, στην υπεράνθρωπη προσπάθειά του να αποκτήσει όλο και περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. Το μικρόβιο της απληστίας γεννιέται μέσα του, μεγαλώνει, τον τυφλώνει και τον οδηγεί. Πεθαίνοντας στην προσπάθεια του, θα διαπιστώσει ότι η γη που του αναλογεί είναι όπως σε όλους τα δύο μέτρα, όση να χωρά το νεκρό σώμα του στη γη.

«Σήκωσε ο υπηρέτης την άξινα αποκάτω, έσκαψε έναν τάφο για τον Πάχομ, αρκετό για να τον χωρέσει από το κεφάλι μέχρι τις πατούσες, δυο μέτρα, και τον έθαψε». (σ. 49)

Ο Τολστόι παίζει σκάκι με το γιο του

Στη νουβέλα Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς ο Τολστόι σκιαγραφεί το βίο και το θάνατο ενός ανώτερου δικαστικού, δημοσίου υπαλλήλου, που έχει κατακτήσει ό,τι θεωρείται ως κοινωνική επιτυχία. Στο τέλος της ζωής του ο Ιβάν Ιλίτς, έντρομος, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πολύ απλό αλλά καίριο ερώτημα: «Μήπως δεν έζησα όπως έπρεπε;», διερωτώμενος αν η ζωή του είχε κάποιο ουσιαστικό νόημα ή αν αναλώθηκε σε συμβάσεις και ψευδαισθήσεις. 

«Τρία μερόνυχτα τρομερών βασάνων και μετά ο θάνατος. Κάτι που μπορεί να συμβεί και σε μένα ανά πάσα στιγμή, σκέφτηκε και για μια στιγμή φρικίασε. Το ίδιο δευτερόλεπτο, όμως, χωρίς ο ίδιος να ξέρει πώς, τον βοήθησε η συνήθης σκέψη πως αυτό συνέβει στον Ιβάν Ίλιτς και όχι στον ίδιο, και πως κάτι τέτοιο δεν έπρεπε ούτε μπορούσε να του συμβεί του ίδιου και πως σκεπτόμενος κατ’ αυτόν τον τρόπο παραδινόταν σε μια σκοτεινή διάθεση, ανεπίτρεπτη, όπως ήταν ολοφάνερο από την έκφραση του προσώπου του Σβαρτς. Και με αυτόν τον συλλογισμό, ηρέμησε και άρχισε να ρωτάει όλο ενδιαφέρον λεπτομέρειες για το τέλος του Ίβαν Ίλιτς, λες και ο θάνατος συνιστούσε μια περιπέτεια αποκλειστικά και μόνο του Ίβαν Ίλιτς, η οποία όμως δεν αφορούσε καθόλου τον ίδιο» (σ.64)

Γραφή με λιτό ύφος, κυνικότητα, ειρωνεία και αλήθεια. Μια σπουδή στη ζωή και στην ανθρώπινη φύση. Εξαιρετικός ο πρόλογος από τον Δημουλά και, το επίμετρο από την Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, η οποία υπογράφει και τη μετάφραση του βιβλίου. Σημαντικό βιβλίο, αξίζει να υπάρχει στη βιβλιοθήκη σας! 

Λέων Τολστόι, Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;, Φάροι Ιδεών, Μίνωας

Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2021 από την Έλεν Μίρεν | Μήνυμα από τους "Support Art Workers"

Η Βρετανίδα ηθοποιός Έλεν Μίρεν γράφει το μήνυμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2021

Κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου, όπως καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου. Το πρώτο μήνυμα για τη συγκεκριμένη ημέρα γράφτηκε από τον Ζαν Κοκτώ, ενώ κάθε χρόνο μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου αναλαμβάνει να γράψει το μήνυμα το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα.

Φέτος, με τα θέατρα κλειστά, να διανύουν μια από τις πιο κρίσιμες στιγμές της ιστορίας τους, το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου αποκτά ιδιαίτερη σημασία.  Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου επέλεξε για τη συγγραφή του φετινού μηνύματος το βρετανικό μύθο της υποκριτικής, τη βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιό Έλεν Μίρεν. Όπως κάθε χρόνο το μοιραζόμαστε: 

«Σ’ αυτόν τον τόσο δύσκολο καιρό για τις ζωντανές παραστατικές τέχνες, πολλοί καλλιτέχνες, τεχνικοί, μάστορες και γυναίκες αγωνίζονται να επιβιώσουν σε ένα επάγγελμα ήδη γεμάτο ανασφάλεια. Ίσως, αυτή η διαρκής ανασφάλεια του επαγγέλματός τους, τους έχει κάνει περισσότερο ικανούς να αντεπεξέλθουν στην πανδημία, με οξυδέρκεια και κουράγιο. 

Σε αυτήν τη νέα συνθήκη, η φαντασία τους μεταπλάστηκε σε ευρηματικούς, ψυχαγωγικούς και συγκινητικούς τρόπους επικοινωνίας, σε μεγάλο βαθμό με τη βοήθεια του διαδικτύου. Οι άνθρωποι λένε μεταξύ τους ιστορίες, από τη στιγμή που εμφανίστηκαν στον πλανήτη. Η όμορφη τέχνη του θεάτρου θα επιβιώσει για όσο διάστημα οι άνθρωποι θα είναι στη γη. 

Η δημιουργική ορμή των συγγραφέων, των σκηνογράφων, των χορευτών, των τραγουδιστών, των ηθοποιών, των μουσικών, των σκηνοθετών δεν θα παύσει ποτέ, και στο πολύ κοντινό μέλλον θα ανθίσει ξανά με νέα ενέργεια και νέα κατανόηση του κόσμου τον οποίο όλοι μοιραζόμαστε.

Περιμένω με ανυπομονησία!»

(Μετάφραση από τα αγγλικά για το Ε.Κ.Δ.Ι.Θ. Εύη Προύσαλη, Γενικής Γραμματέας Ε.Κ.Δ.Ι.Θ.)

Έλαβα το παρακάτω κείμενο από το κίνημα "Support Art Workers": 

Αντί για ένα κείμενο που την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου θα επιχειρούσε να αναδείξει, για άλλη μια φορά, τη δεδομένη αξία της Τέχνης και την πολύτιμη ανθρώπινη ανάγκη για πολιτισμό, αποφασίσαμε να δημοσιοποιήσουμε τα μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αιτήματα όλων των κλάδων του πολιτισμού, κίνηση που ίσως γίνεται για πρώτη φορά. Τα αιτήματά μας αποτελούν ταυτόχρονα τη βάση της πολιτιστικής πολιτικής που χρειαζόμαστε και τις πρώτες αναγκαίες κινήσεις για λύση των χρόνιων παθογενειών, που συστηματικά εμποδίζουν και καταστρέφουν την εξέλιξη του συνόλου των κλάδων του πολιτισμού.

Αντιμέτωποι µε την αδιαφορία, την άγνοια, την αλαζονεία, τη στοχοποίηση και την απαξίωση, συνεχίζουµε να οραµατιζόµαστε τον πολιτισµό που θέλουµε και να απαιτούµε από την κυβέρνηση την άµεση δηµιουργία των όρων και προϋποθέσεων που θα στηρίξουν σταθερά τους εργαζόµενους των τεχνών αλλά και την ίδια την τέχνη, όπως οφείλει. Η οµάδα οργάνωσης και συντονισµού των Support Art Workers απηύθυνε ανοιχτό κάλεσµα στα χιλιάδες µέλη της πρωτοβουλίας, αλλά και σε µέλη των καλλιτεχνικών σωµατείων, να καταθέσουν αιτήµατα και προτάσεις προς το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Στη συνέχεια τα συγκέντρωσε, τα επεξεργάστηκε και τα διαμόρφωσε σε ένα ενιαίο κείμενο. Επιδιώκοντας να οραµατιστούµε µια πολιτιστική πολιτική πέραν της πανδηµίας, επιλέξαµε να αρθρώσουµε αιτήµατα που αφορούν σε µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα µέτρα, ως ενέργεια συµπληρωµατική της δράσης των σωµατείων µας, που κρατούν τα βραχυπρόθεσµα αιτήµατα σταθερά στο προσκήνιο των διεκδικήσεων. 

Σχεδόν έναν χρόνο πριν, διαµορφώσαµε ένα πλήρες κείµενο αιτηµάτων για όλους τους κλάδους εργασίας στις τέχνες που αφορούσαν στις απολύτως επικαιρικές άµεσες ανάγκες, καθώς το 90% των εργαζοµένων του πολιτισµού βρισκόταν εκτός χάρτη στήριξης, λόγω πανδηµίας. Με συλλογικό αγώνα, από κοινού µε τα σωµατεία µας, καταφέραµε να αντιστρέψουµε αυτήν την πραγµατικότητα σε µεγάλο βαθµό, ακόµα και αν πολλοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες συνεχίζουν, δυστυχώς, να βρίσκονται εκτός των ελάχιστων µέτρων στήριξης. Με επίγνωση, όµως, πως ένα επίδοµα δεν εξασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, ούτε αποτελεί πολιτιστική πολιτική, µε το κείµενο των αιτηµάτων και προτάσεών μας διεκδικούµε δοµικές αλλαγές στον πολιτισµό, που θα κάνουν την αρχή για την εξάλειψη χρόνιων παθογενειών. Το κείµενό µας περιλαµβάνει, στο πρώτο µέρος, τα συλλογικά/κοινά αιτήµατα που αφορούν σε όλους τους κλάδους και στη συνέχεια τα ειδικότερα αιτήµατα κάθε κλάδου, για ό,τι δεν καλύπτεται από τα συλλογικά. Τα αιτήματα και οι προτάσεις μας θα σταλούν προς πρωτοκόλληση στο Υπουργείο Πολιτισµού και Αθλητισµού, στο Υπουργείο Παιδείας, στον Πρωθυπουργό και στην Πρόεδρο της Δηµοκρατίας. 

Διαβάστε τα Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αιτήματα των κλάδων του πολιτισμού εδώ.

Url: www.supportartworkers.org

Facebook page: Support ART Workers

E-mail: sawgreece@gmail.com

Ταξίδια και άλλα ταξίδια / Antonio Tabucchi

Το "Ταξίδια και άλλα ταξίδια" του Antonio Tabucchi ήταν ένα από τα βιβλία που μπόρεσε να με ταξιδέψει εν μέσω αυτής της (ατελείωτης) καραντίνας. Όπως μοιράστηκα πρώτα στο instagram -όπου κάποιοι γράψατε ότι ήδη το παραγγείλατε- πρόκειται για ένα βιβλίο που σε γεμίζει εικόνες από τόπους, πολιτισμούς και ιστορίες ανθρώπων. Διαβάζοντας το, ξεχνάς έστω για λίγο την πανδημία, τα μέτρα, όσα ζούμε. Ίσως βέβαια ζηλέψεις λίγο τον Tabucchi. Ίσως σκεφτείς το πόσα χάνουμε με αυτή την κατάσταση. Αλλά σε κάνει να συνειδητοποιήσεις και πόσα όμορφα μας περιμένουν όταν θα περάσει επιτέλους (και) αυτό. 

Ο Αντόνιο Ταμπούκι ταξίδεψε πολύ. Κι έγραψε, γι' αυτά τα ταξίδια του. Στο βιβλίο μοιράζεται στιγμές από τη Πορτογαλία, με τον Πεσσόα στο Brasileira Do Chiado, ένα από τα πιο εξέχοντα λογοτεχνικά καφέ της Λισαβόνας, στην καρδιά της πόλης. Εκεί όπου έχει τοποθετηθεί το μπρούτζινο άγαλμα του αγαπημένου ποιητή. Από πόλεις της Ιταλίας, το Παρίσι, τη Μαδρίτη, το Κάιρο, το Κυότο, την πόλη της καλλιγραφίας, τη Βαρκελώνη, τη Βραζιλία, το Χάνγκινγκ Ροκ, τη Βομβάη, στιγμές στην Αυστραλία, την Ινδία και φυσικά την Ελλάδα. 

Ο Ταμπούκι ήταν ένας αληθινός ταξιδιώτης. Μοιράζεται αρκετά αξιοσημείωτα περιστατικά και στιγμές από τις διαδρομές του, όπως μια παρουσία, ένα μνημείο, κάτι απρόοπτο όλα εκείνα που κάνουν τα ταξίδια εμπειρίες ζωής. Στέκεται απέναντι στους ανθρώπους και στις χώρες ως ένας περίεργος συγγραφέας - παρατηρητής.

Πολλές είναι οι αναφορές στην Ελλάδα. «Από τότε που την επισκέφτηκα για πρώτη φορά», γράφει για την Ελλάδα στο βιβλίο, «κατάλαβα αμέσως ότι δεν θα άφηνα ποτέ αυτή τη χώρα. Και επιστρέφω κάθε χρόνο». Ιδιαίτερα για την Κρήτη έχει αφιερώσει τρία κεφάλαια, όπου αναφέρει διαδρομές, την αγάπη του για τα βουνά και τα βότανα του νησιού, αλλά και τις φιλίες που είχε δημιουργήσει, επισκεπτόταν το νησί κάθε χρόνο. Επίσης κάνει ιδιαίτερες αναφορές για τους Δελφούς και το Σούνιο. 

«Πολλοί, σχεδόν όλοι, πηγαίνουν στην Κρήτη για τη θάλασσα. Μπορεί όμως κανείς να πάει κυρίως για τα βουνά, διότι η Κρήτη είναι ένα τεράστιο βουνό, θα έλεγα ένα σύνολο από βουνά κάθε βαθμού και κατηγορίας: μυτερές απότομες κορφές, δαντικά φαράγγια, μεγαλοπρεπή οροπέδια, ήρεμοι λόφοι σκεπασμένοι από ατελείωτους ελαιώνες. (…) Τα χωριά της ενδοχώρας διατηρούν την αρχιτεκτονική, τα ήθη, τις συνήθειες και τα φαγητά ενός αρχαίου μεσογειακού πολιτισμού που έμεινε άθικτος. Και πρώτα απ’ όλα την ξενοφιλία που είναι το αντίθετο της ξενοφοβίας, η οποία είναι τόσο πολύ στη μόδα σήμερα στην Ιταλία». (σ.81)

«Οι καλύτεροι οδηγοί θα σας πουν ότι η Κρήτη είναι ο πιο πλούσιος σε φυτά, βότανα και άνθη τόπος ολόκληρης της Ευρώπης. Χρησιμοποιούνται με διάφορους τρόπους, αλλά τα βασικότερα είναι εκείνα της αρχαίας φαρμακευτικής που ανάγεται στον Ιπποκράτη και τον Θεόφραστο, και που στη συνέχεια ο Γαληνός με τις μελέτες του για τη χλωρίδα μετέτρεψε σε αληθινή θεραπευτική επιστήμη». (σ.81)

«Έφτασα στο Σούνιο στο γεμάτο φως ενός καλοκαιρινού μεσημεριού, με έναν δυνατό άνεμο να φέρνει μαζί του την αλμύρα. Σε έναν από τους κίονες ο Μπάιρον χάραξε το όνομα του. Μπορεί κανείς να δει την «υπογραφή» μονάχα με το κιάλι διότι οι κίονες είναι περιφραγμένοι από ένα σκοινί που τους προστατεύει από πιθανές καταστροφές των επισκεπτών. Κάθισα στη σκιά και με δυνατή φωνή μέτρησα τους κίονες. Στο μυαλό μου επέστρεφε ένα ποίημα: «Στη γυμνότητα του φωτός (όπου το εσωτερικό είναι το εξωτερικό) / Στη γυμνότητα του ανέμου (που περικυκλώνει τον εαυτό του) / Στη γυμνότητα της θάλασσας (που διπλασιάζεται από το αλάτι) / Έναν έναν ονοματίζω τους κίονες του Σουνίου».

«Δεν είναι αλήθεια ότι ο κόσμος είναι μικρός. Ο κόσμος είναι μεγάλος και διαφορετικός. Γι' αυτό και είναι όμορφος: διότι είναι μεγάλος και διαφορετικός, και είναι αδύνατο να τον γνωρίσεις ολόκληρο».

Φωτογραφία σε αθηναϊκό καφέ από την εφημερίδα "Το βήμα", ενδιαφέρουσα συνέντευξη 12 Ιουνίου 2011

«Ένας τόπος δεν είναι ποτέ ‘ένας’ τόπος: εκείνος ο τόπος είμαστε λιγάκι και εμείς. Κατά κάποιο τρόπο, χωρίς να το ξέρουμε, τον κουβαλούσαμε μαζί μας και μια μέρα, τυχαία, φτάσαμε σ’ αυτόν. Φτάσαμε τη σωστή ή τη λάθος μέρα, ανάλογα, αλλά γι’ αυτό δεν ευθύνεται ο τόπος, εξαρτάται από εμάς. Εξαρτάται από το πώς διαβάζουμε εκείνον τον τόπο, από τη διαθεσιμότητα μας να τον δεχθούμε στα μάτια και στη ψυχή μας, από το αν είμαστε εύθυμοι ή μελαγχολικοί, σε ευφορία ή όχι, νέοι ή γέροι, αν νιώθουμε καλά ή αν έχουμε πονόκοιλο. Εξαρτάται από το ποιοι είμαστε τη στιγμή κατά την οποία φτάνουμε σ’ εκείνο τον τόπο. Αυτά τα πράγματα τα μαθαίνει κανείς με τον χρόνο, ταξιδεύοντας. Πριν από πολλά χρόνια, όμως, όταν έκανα το πρώτο μου ταξίδι στις Αζόρες, δεν το ήξερα ακόμα.» (σ.208)

Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, με τον οποίο τους συνέδεε στενή φιλία. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα. 

Δημοσιεύσεις στο blog για τον Antonio Tabucchi, ίσως σε ενδιαφέρουν:

Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα, Antonio Tabucchi

Antonio Tabucchi, Οι τρεις τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα. Ένα παραλήρημα

Τάδε έφη...Αντόνιο Ταμπούκι

λίστα ΙΙ, λίστα Ι. 

4 + 1 πράγματα που σώζουν τη ζωή μου

Τι καιρούς ζούμε πάλι! Πρωτόγνωρες καταστάσεις, μια εποχή γεμάτη προκλήσεις. Ο κόσμος, όπως τον ξέραμε, αλλάζει. Όλα όσα συμβαίνουν θα καθορίσουν την ποιότητα και τον τρόπο ζωής μας για τα επόμενα χρόνια. Το τελευταίο διάστημα λαμβάνω μηνύματα σας με ιδέες για αναρτήσεις. Κάποιοι μου στέλνετε πόσο σας αρέσουν οι φωτογραφίες, άλλοι ζητάτε προτάσεις για αναγνώσεις βιβλίων, άλλοι -αρκετοί πλέον- μηνύματα που συνοψίζονται στις ερωτήσεις: «Πώς θα ισορροπήσω με όλα όσα συμβαίνουν;». «Πώς να την παλέψω με την καραντίνα;». «Πώς να έχω θετικότητα εν μέσω τέτοιου χάους;». Το τελευταίο μήνυμα που έλαβα χτες στο inbox της σελίδας στο facebook ήταν «Πώς να μην πάθω κατάθλιψη;»

Ειλικρινά δε νομίζω ότι είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος για να απαντήσω στις παραπάνω ερωτήσεις. Όμως αυτό για το οποίο είμαι βέβαιη είναι ότι έχω αρκετές φορές αισθανθεί όπως εσείς που μου στείλατε τέτοια μηνύματα. Έχω περάσει και περνάω δύσκολες καταστάσεις, έχω βιώσει αποτυχίες, αδιέξοδα, ό,τι ίσως δε μπορείτε να φανταστείτε. Στις ερωτήσεις σας λοιπόν, θα έλεγα ότι ο καθένας έχει τις δικές του άμυνες, τις δικές του αντιστάσεις στις αμέτρητες προκλήσεις, κρίσεις. Μου δίνετε ώθηση να μοιραστώ μαζί σας κάποια πράγματα που λειτουργούν σε μένα ως προσωπικές νησίδες και καταφύγια. Πέντε συνήθειες που έχουν σώσει τη ζωή μου - έως σήμερα. 

1. Τα βιβλία σώζουν τη ζωή μου!

Είναι τόσο παρήγορο ότι υπάρχουν τόσα εξαιρετικά βιβλία που μας περιμένουν να τα διαβάσουμε. Βιβλία γεμάτα έμπνευση, απαντήσεις, προτάσεις, μαγεία, αφηγήσεις, διαλόγους, γνώσεις, διεξόδους. Όποιος δεν έχει χαθεί στις σελίδες κάποιων βιβλίων, δεν έχει γνωρίσει αυτή τη μαγική πύλη προς το άγνωστο. Διαβάζοντας είναι σαν να μπαίνεις σε μια σοφίτα, σε ένα καταφύγιο, το οποίο σε προστατεύει από τη σκληρότητα της εποχής. Ειδικά τώρα το βλέπω πολύ καθαρά. Αν δε διάβαζα θα ήμουν μια άλλη.  Τα βιβλία σώζουν καθημερινά τη ζωή μου.

Κάποιες αναρτήσεις με προτάσεις βιβλίων: λίστα Ι, λίστα ΙΙ, λίστα ΙΙΙ, λίστα IV. Άμεσα θα δημοσιευθεί και άλλη καινούργια με πρόσφατες αναγνώσεις. Σας τη χρωστάω. 

2. Περπατώντας

Η κίνηση και το περπάτημα είναι ζωτικό κομμάτι της καθημερινότητας και της ζωής μου. Όχι μόνο τώρα λόγω της πανδημίας. Αγαπώ να περπατώ στη φύση -στο δάσος και στη θάλασσα. Η φύση είναι θεραπεία. Αλλά επίσης μου αρέσει πολύ να περπατώ και στην Αθήνα. Το περπάτημα βάζει σε σειρά τις σκέψεις, φέρνει τα προβλήματα στο ύψος τους ή εμένα σε ένα ανάστημα καλύτερο μπροστά τους ώστε να τα κοιτάξω κατάματα. Περπατήστε. Η κίνηση αλλάζει τα συναισθήματα μας. Όταν κινούμαστε, θαύματα συμβαίνουν στο σώμα και στον εγκέφαλο μας. Οι σκέψεις αλλάζουν, ιδέες έρχονται, μεταβάλλεται η οπτική όπως το τοπίο τριγύρω. Κλείστε τις οθόνες και βγείτε έξω. Στους δρόμους της πόλης, της φύσης. 

Αμέτρητες προτάσεις έχουμε μοιραστεί όλα αυτά τα χρόνια στο blog για περίπατους στην Αθήνα, όπως στα υπέροχα Αναφιώτικα, στον Εθνικό Κήπο, στο Αισθητικό Δάσος Καισαριανής, βραδινοί περίπατοι στην Πλάκα, στην αγαπημένη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στο Ζάππειο, στη Φιλοθέη, στο Πεδίο του Άρεως  και αμέτρητες άλλες στην ετικέτα "Αθήνα".

3. Το γράψιμο

Η γραφή για μένα είναι ανάγκη. Γράφω από πολύ μικρή. Το blogging υπήρξε μια φυσική εξέλιξη αυτού του τρόπου έκφρασης. Ακόμη όμως και σήμερα, μου αρέσει να καταγράψω με το μολύβι ιστορίες, σκέψεις, συναισθήματα, στιγμές, ακόμη και τους στόχους της κάθε μέρας σε λίστες. Το journaling αποτελεί για μένα βασικό κομμάτι της καθημερινότητας μου. Πλέον οι επιστήμονες έχουν καταλήξει ότι τα οφέλη του γραψίματος είναι πολλά. Βοηθάει στην αποφόρτιση, στο να μαθαίνεις, γίνεσαι πιο δημιουργικός, ενισχύει τη μνήμη και την αποτύπωση της αλήθειας του καθένα μας. Αυτή την τακτική ακολουθούσε και ο Μάρκος Αυρήλιος, όταν στην πρώτη γραμμή του πολέμου, μέσα σ' ένα αντίσκηνο, κατέγραφε τους συλλογισμούς του, έδινε στον εαυτό του συμβουλές, τον εμψύχωνε με τη δύναμη της φιλοσοφίας. Έγραφε για να αντέξει τις δυσκολίες. Σήμερα αυτές οι σημειώσεις αποτελούν τα "Εις εαυτόν", συλλογή γραπτών που έχουν εκδοθεί αναρίθμητες φορές. Αποτελεί ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα και σοφά κείμενα, μια πυξίδα ζωής. Προσωπικά όταν γράφω είναι σαν να με καλύπτει ένα κουκούλι, κάτι σαν προστατευτικός φλοιός να δημιουργείται γύρω μου και με καλεί να συνεχίσω, να ονειρευτώ, να δημιουργήσω, να δραπετεύσω απ' όσα συμβαίνουν και σκέφτομαι. Έχω πάντα μαζί το journal μου, κάθε μέρα του έτους.

https://elearningindustry.com

4. Δια βίου μάθηση

Η διαδικασία της δια βίου μάθησης, η συνεχής εξέλιξη, δίψα, περιέργεια για καθετί καινούργιο. Η μάθηση είναι χαρά. Ευτυχώς υπάρχουν άπειρα πράγματα που δε γνωρίζουμε και άλλα τόσα που δε θα προλάβουμε να γνωρίσουμε. Η αίσθηση ότι η εξέλιξη ποτέ δε σταματά, δίνει νόημα στη ζωή. Είμαστε μαθητές. Υπάρχουν τόσα πράγματα ακόμη να ανακαλύψουμε. Και ειδικά σήμερα με το διαδίκτυο, μας προσφέρονται ελευθέρα πηγές και πόροι από κάθε πανεπιστήμιο του κόσμου εντελώς δωρεάν -δοκιμάστε, αν δεν το έχετε ήδη κάνει το coursera. Το μόνο που χρειάζεται είναι αυτή η δίψα. Αν ξεκινήσεις το ταξίδι της δια βίου εκπαίδευσης, δε θα σταματήσεις να το επιθυμείς ποτέ. Δίνει σκοπό, νόημα και ώθηση.

5. Ευγνωμοσύνη 

"Εὐγνώμων γίνου" έγραφε ένα από τα δελφικά παραγγέλματα. Να είσαι δηλαδή ευγνώμων. Η ευγνωμοσύνη είναι καθημερινή μου συνήθεια. Για τους ανθρώπους μου -οικογένεια, φίλους- και όσα με περιβάλλουν. Ευγνωμοσύνη για κάθε όμορφη στιγμή της κάθε ημέρας. Μια άσκηση παρατήρησης προς τη ζωή που ακόμη και εν μέσω μιας οικονομικής κρίσης, ακόμη και εν μέσω μιας πανδημίας, ακόμη και εν μέσω μεγάλου πένθους και μοναξιάς, δίνει δώρα. Στο τέλος κάθε μέρας -ακόμη και εκείνες που μοιάζει δύσκολο- εστιάζω στα καλά της.  Ευγνωμοσύνη για την υγεία, την προσφορά, τις νέες εμπειρίες, το κάθε σήμερα. Από το νερό που ήπια, το φαγητό που γεύτηκα και άλλα καθόλου δεδομένα για πολλούς ανθρώπους.

Σίγουρα υπάρχουν οι μέρες που μοιάζει να μη λειτουργεί τίποτα καλά, υπάρχουν αδιέξοδα, δυσκολίες. Τότε αυτά τα πράγματα, αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Ο καθένας έχει τις δικές του διεξόδους και τα δικά του καταφύγια. Γράψτε μου και εσείς στα σχόλια, δικές σας ιδέες, συνήθειες για όσα σώζουν τη ζωή σας!

Κωδικός έξι: Περπατώντας

 

Περπατώντας, ανακαλύπτοντας ξανά μονοπάτια στο δάσος των παιδικών μου χρόνων

Μόλις ανακοινώθηκε η πρώτη καραντίνα και ως αποτέλεσμα έκλεισε η επιχείρηση στην οποία εργαζόμουν, αισθάνθηκα ασφυξία. Τι επιλογές υπήρχαν πλέον στην Αθήνα; Τα κύρια ενδιαφέροντα μου περιστρέφονται στον πολιτισμό. Η απασχόληση μου ήταν στον πολιτιστικό τομέα. Η αλήθεια είναι ότι μια πόλη με κλειστά θέατρα, κλειστά καφέ, κλειστά σινεμά, κλειστά γυμναστήρια, κλειστά βιβλιοπωλεία, κλειστά σχεδόν όσα αγαπούσα, δεν ήταν η Αθήνα μου. Ένιωσα σοκ. Αγαπώ το άστυ, το ξέρετε, είμαι άνθρωπος της πόλης. Όμως εν μέσω πανδημίας, εγκλεισμού και τόσων απαγορεύσεων, οι προηγούμενες καθημερινές μου συνήθειες έμοιαζαν σαν ουτοπίες. 

 

Αμέσως με την ανακοίνωση του πρώτου lockdown έφυγα δίχως σκέψη στην εξοχή. Βρέθηκα σε απομόνωση, στράφηκα στην καθημερινή γραφή και στο διάβασμα. Η αλήθεια είναι ότι απολαμβάνω ως άνθρωπος τη μοναχικότητα και την ηρεμία. Την επιζητώ συχνά και όσο μπορώ την προστατεύω. Μα για πρώτη φορά βρέθηκα με τέτοιο τρόπο, μακριά από την Αθήνα και φίλους, για μήνες στη φύση σε μια χρονιά με απρόοπτα και προσωπικές απώλειες. Επέλεξα να μην ταξιδέψω το καλοκαίρι, ακολουθώντας τους κανόνες, αποφεύγοντας όσο γινόταν τις μετακινήσεις. Στη φύση η απόλυτη ησυχία, εν μέσω καραντίνας, ήταν ξεχωριστή εμπειρία για μένα.

Επέλεγα τον κωδικό έξι και περπατούσα. Έκανα το πρώτο μπάνιο στη θάλασσα Απρίλιο και το τελευταίο τέλη Νοεμβρίου. Βάδισα σε μονοπάτια που είχα να δω από μικρό παιδί. Οι σκέψεις που κατέγραψα όλες εκείνες τις μέρες είναι πολλές. Όμως σήμερα θα μοιραστούμε φωτογραφίες από τους περιπάτους στο βουνό των παιδικών μου χρόνων, όπου περνούσα όλα τα καλοκαίρια μου.

Ως παιδιά τα καλοκαίρια παίζαμε, εξερευνούσαμε και παρατηρούσαμε τη φύση. Είχαμε αστείρευτη ενέργεια και διάθεση ανακάλυψης. Μετά στραφήκαμε στις δουλειές. Προσωπικά σπούδαζα παράλληλα με τις εργασίες που έκανα, οπότε ήμουν απασχολημένη από πολύ πρωί έως αργά απόγευμα και έπειτα είχα διάβασμα ως το βράδυ. Κάποιες φορές σαββατοκύριακα και σε γιορτές.

Η μαγεία που κρύβει η φύση είναι ανυπέρβλητη

Το αγαπημένο μου δάσος είχα, λοιπόν, να το διασχίσω δεκαετίες, χρόνια ολόκληρα. Καθώς περπατάω με όλες τις αισθήσεις μου ζωντανές, έρχονται μπροστά μου αναμνήσεις. Το σώμα θυμάμαι, όπως και η ψυχή. Ανθρώπους αλλά και τόπους. Μπορεί να νομίζουμε ότι όσα αντιλαμβανόμαστε στα πρώτα μας βήματα ξεχνιούνται και χάνονται, όμως αντίθετα είναι η βάση για όσα ακολουθούν. Μα είναι και αυτή η μαγεία των δασών, μια ενέργεια που γίνεται άμεσα αισθητή μέσα σου. 

Ως παιδί είχα τεράστια λατρεία στην EniD Blyton, διάβαζα με μανία τα βιβλία της. Έδινα το χαρτζιλίκι κάθε εβδομάδας για το επόμενο βιβλίο κάθε σειράς της, ώσπου τελικά περήφανη τα μάζεψα όλα στη βιβλιοθήκη. Είχαμε φτιάξει μια ομάδα και σαν τους ήρωες των βιβλίων -δηλαδή σαν άλλοι "Μυστικοί 7", σαν άλλοι "Πέντε φίλοι" και σαν άλλα "Πέντε λαγωνικά"- βιώναμε κυριολεκτικά φανταστικές ιστορίες, χρησιμοποιούσαμε "μυστικούς κωδικούς" και καταστρώναμε περιπέτειες στο δάσος.

Έτσι και τώρα, χρόνια μετά, στέλνω το κωδικό έξι και περπατώ στα ίδια μονοπάτια. Νιώθω σαν εκείνο το μικρό κορίτσι που τρέχει στο δάσος και ενθουσιάζεται με το παραμικρό. Με ένα λουλούδι, μια πεταλούδα, τα δέντρα, τους ήχους, τα πουλιά, τη βροχή, τον αέρα. Είμαι κομμάτι αυτού του δάσους. Ανήκω εδώ. Όσα χρόνια και αν έχω να το περπατήσω, το θυμάμαι. Όπως νομίζω με θυμάται και εκείνο.  

Μικρή πίστευα ότι στα δάση υπάρχουν ξωτικά, νεράιδες και πως αν "σταθώ τυχερή" θα δω να ξεπροβάλλει μέσα από την κουφάλα ενός δέντρου κάποιο στρουμφάκι, αν το ακολουθούσα θα έβρισκα το στρουμφοχωριό. Φαντάζεστε την υπέρτατη έξαρση και μόνο στην πιθανότητα να συμβεί κάποτε αυτό. Οπότε, όπως έλεγε και η εισαγωγή της αγαπημένης μου παιδικής εκπομπής, κοιτούσα πάντα στο δάσος μήπως δω κάποιο.

[ "Μια φορά και έναν καιρό σε ένα ξεχασμένο δάσος, υπήρχε ένα μακρινό χωριουδάκι. Εκεί ζούσαν κάτι μικροσκοπικά πλασματάκια που τα έλεγαν Στρουμφ. Ήταν γεμάτα χαρά και καλοσύνη. (...) Αν κάποια φορά βρεθείτε σε αυτό το δάσος (...) πιθανόν να συναντήσετε και τα στρουμφάκια."  - Η έναρξη του που έβαζε φωτιά στην παιδική μου φαντασία. ]

Να είμαι, πάλι εδώ στις καραντίνες του σωτήριου δίσεκτου έτους 2020. 

Θαυμάζοντας το φως καθώς περνά μέσα στα κλαδιά. Τα χρώματα και τους καρπούς τους. Την ιστορία και τις ιδιότητες που κουβαλά το κάθε είδους δέντρου, λουλουδιού ή θάμνου. Τις ιστορίες που γεννιούνται στο μυαλό.

Αγριολούλουδα του χειμώνα: Κυκλάμινα και κρόκοι 

Κυκλάμινα του χειμώνα. Από τα πιο όμορφα αγριολούλουδα της Ευρώπης. Μοιάζουν τόσο εύθραυστα, αδύναμα και όμως ανθίζουν στα πιο δύσκολα, δύσβατα σημεία. Τι αξιοθαύμαστα! Πραγματικά δε χορταίνω να τα παρατηρώ. Μοιάζουν σαν να στηρίζονται σε μια λεπτή κλωστή, και όμως αντέχουν τις πιο ακραίες καιρικές αντιξοότητες. Τον πολύ δυνατό αέρα, το χιόνι, το παγετό, το κρύο. Πώς γίνεται να μην τα θαυμάσεις; 

Στην παραπάνω εικόνα όπως φαίνεται, έχουν φυτρώσει κυριολεκτικά μέσα στις πέτρες ενός βράχου - στάθηκα για να τα φωτογραφίσω.  

 Κυκλάμινα που σε λίγο θα ανθίσουν και η θάλασσα πίσω στο φόντο από ψηλά.  

Κρόκοι Λαυρεωτικής. Δίπλα μια πέτρα σε σχήμα καρδιάς. 

Θαύματα υπάρχουν εκεί έξω, αρκεί να μπορέσεις να τα δεις. 

Η φύση είναι γεμάτη ενέργεια αγάπης και μαγεία!

Το πνεύμα των βουνών, της φύσης

Νιώθω ότι στη φύση ο άνθρωπος επικοινωνεί με όλες τις αισθήσεις του με μια ανώτερη δύναμη.  Όταν περπατάω στο βουνό, αισθάνομαι ότι συνδέομαι και επικοινωνώ με κάτι υψηλότερο από εμένα. Αυτό το πνεύμα των δασών που είναι εκεί, κοντά, μπροστά, τριγύρω σου. Αυτή η απίστευτη αύρα που σε περικυκλώνει. Εκείνη τη στιγμή αν μπορούσα να κλάψω θα ήταν από χαρά και από απεριόριστο θαυμασμό στο περιβάλλον που μας περιβάλλει - εύχομαι να το σεβόμαστε, μακάρι να το προστατεύσουμε. Εμείς το έχουμε ανάγκη. Του χρωστάμε. Δε μας χρωστάει εκείνο.

Στρέφω τη ματιά μου προς τον ουρανό. Γεμίζω θαυμασμό και μια τεράστια ανάγκη να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ που υπάρχω και μπορώ να γίνομαι ένα με τη φύση. Με τα πεύκα, τους ελεύθερους γλάρους, την υπέροχη απέραντη θάλασσα, τον ουρανό, τις ελιές, τις πέτρες, τους θάμνους, τα σύννεφα, τον ήλιο. Είμαστε συνδεδεμένοι μαζί τους, είναι κομμάτι μας αυτή η ομορφιά. 

Μπροστά σου εικόνες σαν πολύτιμα έργα τέχνης ενός άγνωστου δημιουργού. Ξεπερνάνε σε αισθητική τα μεγαλύτερα και σπουδαιότερα έργα στην ιστορία της τέχνης. Αυτά αποτελούν την έμπνευση τους. 

Ο βράχος στη μέση του πελάγους. Το καΐκι που σχίζει τη θάλασσα στα δύο, δημιουργώντας σχηματισμούς. Οι γλάροι που πετάνε ανέμελοι, δίχως άγχος, φόβο και βιασύνη. Αγναντεύοντας, παρατηρώντας και ξαφνικά βουτώντας μέσα στη θάλασσα, αρπάζοντας την τροφή τους. Ο ορίζοντας που δε σταματά πουθενά, συνεχίζει μέχρι το άπειρο. Στο βάθος κάποια καράβια. Εγώ και η σκιά μου στα δέντρα. Στιγμιαία αίσθηση αρμονίας και ελευθερίας.  

Ευγνωμοσύνη 

Βαθιές ανάσες και ευγνωμοσύνη για κάθε ένα δευτερόλεπτο της ζωής. Υπάρχει κάτι άλλο σίγουρα, το οποίο ίσως να μην ανακαλύψουμε ποτέ. Τα πάντα είναι δανεικά και εμείς έχουμε την τύχη να είμαστε προσωρινοί παραθεριστές σε αυτό το μοναδικά υπέροχο πανδοχείο που ονομάζεται Γη.  

Ας είμαστε ευγνώμονες για όσα υπήρξαν, όσο διήρκησαν και όσα θα έρθουν. Να εκτιμάμε τα μικρά καθημερινά θαύματα της ζωής. Δεν έχουμε τίποτα άλλο δικό μας, παρά μονάχα το τώρα. Τις μικρές στιγμές που απολαμβάνουμε μέσα στη μέρα και την αγάπη. Το μεγαλείο της ζωής είναι τεράστιο, όσο η πιο καλοσυνάτη, περίεργη και φιλεύσπλαχνη καρδιά ενός ανθρώπου. 

 Ο ΞΕΝΟΣ 

(Charles Baudelaire 1821-1867)

-Ποιόν αγαπάς πιο πολύ, άνθρωπε αινιγματικέ, πες μου; Tον πατέρα σου, τη μητέρα σου, την αδερφή σου ή τον αδερφό σου;

-Δεν έχω ούτε πατέρα, ούτε μητέρα, ούτε αδερφή, ούτε αδερφό.

-Τους φίλους σου;

-Κάνετε χρήση μιας λέξης που μου έχει μείνει μέχρι τώρα άγνωστη.

-Την πατρίδα σου;

-Αγνοώ σε πoιο γεωγραφικό πλάτος είναι η θέση της.

-Την ομορφιά;

-Θα την αγαπούσα με προθυμία θεά και αθάνατη.

-Το χρυσάφι;

-Το μισώ όπως εσείς μισείτε το Θεό.

-Ε ! Λοιπόν εσύ τι αγαπάς παράξενε ξένε;

-Αγαπώ τα σύννεφα…τα σύννεφα που περνούν…εκεί πέρα…τα υπέροχα σύννεφα! 

Μέρες καραντίνας ΙΙ

 

LockDown II 
Quarantine diaries I, II

Κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας, έγραφα καθημερινά. Αμέσως από την πρώτη μέρα στράφηκα στη γραφή. Από εκείνες τις μέρες προέκυψε ένα ημερολόγιο καραντίνας και ένα θεατρικό έργο. Το θεατρικό κείμενο το κατέθεσα στο διαγωνισμό που προκήρυξε εν μέσω της πρώτης καραντίνας το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη. Λίγες μέρες πριν το δεύτερο lockdown, ενημερώθηκα ότι το θεατρικό κέρδισε στο διαγωνισμό συγγραφής. Θα παρουσιαστεί στο κοινό, μόλις οι υγειονομικές συνθήκες επιτρέψουν ν' ανοίξουν τα θέατρα. Θα σας ενημερώσω και θα χαρώ όσοι μπορέσετε να δείτε την παράσταση. Ανυπομονώ να δω να ζωντανεύει στη σκηνή το κείμενο μου, και αυτό ήταν ίσως το πιο ευχάριστο νέο αυτής της χρονιάς που σε λίγο θα τελειώσει.

Οι μέρες της δεύτερης καραντίνας, δε θυμίζουν εκείνες της πρώτης. Αυτή τη φορά είμαστε εξοικειωμένοι με τα μέτρα και τις απαγορεύσεις κυκλοφορίας, αλλά είμαστε πιο κουρασμένοι, πιο στρεσαρισμένοι. Mέρες με ανασφάλεια, εντατικές που γεμίζουν, μετρώντας νεκρούς και ανθρώπους που φεύγουν. Αναρωτιόμαστε αν θα υπάρξει τρίτη και τέταρτη καραντίνα, και τις συνέπειες τους.  

Όταν ανακοινώθηκε τον Μάρτιο το πρώτο lockdown, ήταν σοκ για όλους μας. Για εμένα μια Αθήνα με κλειστά θέατρα, βιβλιοπωλεία και μουσεία, χωρίς βραδινούς περίπατους, δεν είναι η πόλη μου. Προφανώς και άλλα, αρκετά πράγματα λείπουν. Υποθέτω όμως ότι τελικά καμία αξία δεν έχει αυτό όταν ξεσπά μια πανδημία που αφανίζει ζωές. Σε τέτοιες συγκυρίες όλα μπαίνουν κυνικά στην άκρη. 

Σε αυτή τη δεύτερη καραντίνα, επιστρέψω στο αρχείο του ημερολογίου της πρώτης και καταγράφω κάποιες στιγμές των ημερών. Παράλληλα επικεντρώνομαι στη συγγραφή πεζών κειμένων. Φωτογραφίζω. Περπατώ. Παρατηρώ. Στρέφομαι στη φύση. Τελικά ανάλογα με το πώς, το πού και το με ποιους επιλέγεις να περάσεις την καραντίνα, εκεί ανήκει και η καρδιά σου. Ίσως για αυτό ακούμε για τόσους πολλούς χωρισμούς, έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας σε όλο τον κόσμο. Οι καραντίνες σε φέρνουν απέναντι στο εσωτερικό εαυτό σου, στα θέλω, στις επιλογές σου. 

Κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον, η πανδημία θα είναι παρελθόν. Ας στραφούμε σε όσα, όσους αγαπάμε.  Ας χαιρόμαστε το "τώρα", όσο προκλητικές και αν είναι οι εποχές. 

Κραταιά ως θάνατος αγάπη*

«Είμαστε φτιαγμένοι από τα υλικά των ονείρων 

και ύπνος κυκλώνει τη σύντομη ύπαρξή μας. 

Γιατί όλα τα υλικά αέρας είναι.» 

(Τρικυμία, Ο.Σαίξπηρ, Πράξη Δ)

Τις προηγούμενες μέρες στράφηκα σε βιβλιογραφία διαβασμένη χρόνια πριν, σχετικά με το πώς αντιμετώπιζαν οι άνθρωποι το μυστήριο του θανάτου από καταβολής του κόσμου. Από την αρχαία εγγύς Ανατολή (Σουμέριοι, Ακκάδιοι, Βαβυλώνιοι, Ασσύριοι, Αιγύπτιοι), τους Κέλτες και τη γιορτή του θανάτου, τους αρχαίους Έλληνες. Είναι εντυπωσιακό το πώς οι αρχαίοι πολιτισμοί προσπάθησαν να αποδεχτούν, να ερευνήσουν και να ερμηνεύσουν το θάνατο με τη φιλοσοφία, αναζητώντας απαντήσεις.

Έπειτα έτυχε να διαβάσω ότι επιστήμονες κάνουν έρευνες για να βρουν το ελιξίριο της ζωής, ώστε να ζούμε έως εκατόν πενήντα χρόνια.   Ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να νικήσει το θάνατο, με το να επιμηκύνει περισσότερο τη ζωή. Δεν αναζητά πια απαντήσεις για το μετέπειτα, μοιάζει να εθελοτυφλεί. Και όμως ο θάνατος είναι το μόνο βέβαιο στη ζωή.

Σήμερα η μεγάλη δύναμη είναι η τεχνολογία και η επιστήμη. Οι απαντήσεις για θεμελιώδη ερωτήματα της ύπαρξης, παραμένουν οι ίδιες με όσες είχαν δοθεί στην αρχαιότητα. Καμία νέα προσέγγιση δεν έχουμε κάνει σε αυτά τα ερωτήματα. Σε εκείνα τα κείμενα αναζητούμε απαντήσεις ή δε ψάχνουμε καν απαντήσεις. Τις θάβουμε. Είμαστε ανάπηροι πνευματικά. Θεωρούμε άβολο ή άσκοπο να προβληματιστούμε, να φιλοσοφήσουμε, χαμένο χρόνο, ίσως πολυτέλεια.

Δε αγγίζουμε το θέμα. Είναι ο μεγάλος φόβος, η αχίλλειος πτέρνα του σύγχρονου ανθρώπου.

Πεθαίνουμε, χανόμαστε ως σώματα από αυτό τον κόσμο. Δεν γνωρίζουμε τι μπορεί να ακολουθεί. Κάνουμε παιδιά για να νικήσουμε το θάνατο. Σκοτωνόμαστε μεταξύ μας για να επικρατήσει ο ένας περισσότερο του άλλου. Αγαπημένοι χάνονται και μένουν πίσω τα ρούχα τους, τα αγαπημένα τους πράγματα. Το αποδεχόμαστε, συνεχίζουμε, αποδεικνύοντας τη δύναμη του ανθρώπου, αλλά ταυτόχρονα και την ανημποριά του. Όσο και αν η επιστήμη προχωρά, δε θα νικήσει ποτέ τη δύναμη της φύσης. 

Ο θάνατος είναι η απόλυτη δημοκρατία που μας εξισώνει όλους. Όλοι θα χαθούμε και εσύ που με διαβάζεις, και εγώ που γράφω. Για την ακρίβεια από καθαρή τύχη είμαστε εδώ. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. Και όμως αναλωνόμαστε σε ματαιοδοξίες, τι νόημα έχουν;

Αν κάπου υπάρχει μια απάντηση για τη ζωή και το θάνατο είναι στη φύση. Στα σπαρτά, στα λουλούδια, στα δέντρα. Στο τέλος που σηματοδοτεί την αρχή. Όλα γεννιούνται και πεθαίνουν, και ο άνθρωπος ως κομμάτι αυτής της φύσης ακολουθεί τον κύκλο της. Επιστρέφει στο χώμα, του δίνει τα συστατικά του και ενώνεται μαζί της.  Η επαφή με τη φύση απελευθερώνει. 

Τα ψηλά δέντρα, ζούνε περισσότερα χρόνια από εμάς, ψηλώνουν τόσο που ίσα τα φτάνει το μάτι του ανθρώπου. Τα υπεραιωνόβια ζωντανά βουνά που μιλάνε στη δική τους γλώσσα, ανασαίνουν και δίνουν πνοή σε όλους εμάς και αντί να τα ευγνωμονούμε, τα καίμε. Υπάρχουν σήμερα παιδιά στο δυτικό κόσμο που δεν τα έχουν αγγίξει ποτέ. 

Αν δεν υπήρχε ο θάνατος, τι θα κάναμε; Θα γράφαμε; Θα διαβάζαμε; Θα ζούσαμε με πάθος;   

Από την άλλη, πώς γίνεται να μην είμαστε συμπονετικοί, να γινόμαστε ανταγωνιστικοί, να "πεθαίνουμε" για την επιβίωση και εντέλει να μη ζούμε; Πόσο τραγικά αστείοι θα μοιάζουμε αν μας παρατηρεί κάποιος από απόσταση. 

 

Νομίζω ότι η ζωή κρύβει φοβερά μυστήρια, που αδυνατούμε να τα διανοηθούμε.  Ο θάνατος δεν εκμηδενίζει, τονίζει την αξία της αγάπης. Αν κάτι είναι τόσο δυνατό όσο ο θάνατος, αυτό είναι η αγάπη. Η αγάπη προς τη φύση, τον εαυτό μας, τα ζώα, τον άλλο. Δεν είναι η τεχνολογία, απόδειξη ανωτερότητας. Όσο εθελοτυφλούμε και χάνουμε την ουσία της ζωής, όσο καταστρέφουμε τη φύση, όσο πονάμε τους άλλους, όσο δεν αντιλαμβανόμαστε ότι όλα τελειώνουν σε μια στιγμή, είμαστε ήδη νεκροί. 

12/11/2020, ένας μήνας μετά παραμένει * δυνατή σαν το θάνατο η αγάπη 

Κραταιά ως θάνατος αγάπη*

*Από το "Άσμα Ασμάτων" του Σολομώντα.

Μετάφραση: Γιώργος Σεφέρης

δε σε βλέπουμε μα είσαι εδώ*

Τρέχουν οι μέρες λαχανιασμένες

γέρνουν - γερνούν, περνούν 

σαν τίποτα να μη συνέβη

και ας έχουν αλλάξει όλα.

Δε σε βλέπουμε, μα είσαι εδώ 

μας ακούς, μαθαίνεις, μας αισθάνεσαι

Θες να απλώσεις το χέρι να μας πιάσεις 

να πεις πόσο σου λείπουμε και μια "καληνύχτα"

αυτό το "να προσέχεις" - που τόσο με εκνεύριζε

τι ειρωνεία, αυτό μου έλειψε πρώτο

Τρίτη και δεκατρείς

το τελευταίο αντίο

με μάσκες. 

Τρίτη και δεκατρείς

σε λιτή τελετή

εν μέσω πανδημίας. 

Περιορισμένος κόσμος αυστηρά 

ακολουθώντας τις διαταγές του κράτους.

Στο κουτί. Γιασεμί και βασιλικό από τον κήπο. 

Τη γραβάτα να του λύσετε

τα χέρια ελευθερώστε

άσπρο μαντήλι βάλτε του στο πρόσωπο. 

άσπρα τριαντάφυλλα μαζί να τον συντροφεύουν 

Τελευταίο αντίο. 

Μείναμε τώρα μόνοι εμείς

να σε θυμόμαστε με τεράστια αγάπη.

Εξαφανίστηκε το σώμα σου 

μα νομίζουμε θα σε δούμε ξανά.

Θα πλέεις σε μυστήρια που αγνοούμε 

ανάλαφρος από έγνοιες, φόβους και άγχη

γεμάτος αγάπη, πλημμυρισμένος γαλήνη

ελεύθερος από τη φθορά.

Εκεί που είσαι, χρόνος δεν υπάρχει

ούτε ιοί, ούτε πανδημία. 

Εδώ μείναμε εμείς στο πιο παράξενο χειμώνα της ζωής μας

σε μάχες άδικες, παρανοϊκές. 

Ήσουν όσα έχουν χαθεί

αξιοπρέπεια, περηφάνια, ευαισθησία, δοτικότητα.

 

Τώρα είσαι άγγελος ψηλά. 

Φύλαξε μας.

Είναι δύσκολο να πιστέψω 

ότι γράφω 

αυτές τις λέξεις 

για σένα. 

Σε αγαπάμε και σε σκεφτόμαστε πάντα.*

Για τον πατέρα μου, Οκτώβριος 2020

12.10.2020