δε σε βλέπουμε μα είσαι εδώ*

Τρέχουν οι μέρες λαχανιασμένες

γέρνουν - γερνούν, περνούν 

σαν τίποτα να μη συνέβη

και ας έχουν αλλάξει όλα.

Δε σε βλέπουμε, μα είσαι εδώ 

μας ακούς, μαθαίνεις, μας αισθάνεσαι

Θες να απλώσεις το χέρι να μας πιάσεις 

να πεις πόσο σου λείπουμε και μια "καληνύχτα"

αυτό το "να προσέχεις" - που τόσο με εκνεύριζε

τι ειρωνεία, αυτό μου έλειψε πρώτο

Τρίτη και δεκατρείς

το τελευταίο αντίο

με μάσκες. 

Τρίτη και δεκατρείς

σε λιτή τελετή

εν μέσω πανδημίας. 

Περιορισμένος κόσμος αυστηρά 

ακολουθώντας τις διαταγές του κράτους.

Στο κουτί. Γιασεμί και βασιλικό από τον κήπο. 

Τη γραβάτα να του λύσετε

τα χέρια ελευθερώστε

άσπρο μαντήλι βάλτε του στο πρόσωπο. 

άσπρα τριαντάφυλλα μαζί να τον συντροφεύουν 

Τελευταίο αντίο. 

Μείναμε τώρα μόνοι εμείς

να σε θυμόμαστε με τεράστια αγάπη.

Εξαφανίστηκε το σώμα σου 

μα νομίζουμε θα σε δούμε ξανά.

Θα πλέεις σε μυστήρια που αγνοούμε 

ανάλαφρος από έγνοιες, φόβους και άγχη

γεμάτος αγάπη, πλημμυρισμένος γαλήνη

ελεύθερος από τη φθορά.

Εκεί που είσαι, χρόνος δεν υπάρχει

ούτε ιοί, ούτε πανδημία. 

Εδώ μείναμε εμείς στο πιο παράξενο χειμώνα της ζωής μας

σε μάχες άδικες, παρανοϊκές. 

Ήσουν όσα έχουν χαθεί

αξιοπρέπεια, περηφάνια, ευαισθησία, δοτικότητα.

 

Τώρα είσαι άγγελος ψηλά. 

Φύλαξε μας.

Είναι δύσκολο να πιστέψω 

ότι γράφω 

αυτές τις λέξεις 

για σένα. 

Σε αγαπάμε και σε σκεφτόμαστε πάντα.*

Για τον πατέρα μου, Οκτώβριος 2020

12.10.2020

«Χωρίς αΠοσιωΠοίηση», κύκλος 8 συζητήσεων στο Free Thinking Zone

ΧΩΡΙΣ ΑΠΟΣΙΩΠΟΙΗΣΗ

Αλεχάντρα Πισάρνικ, Τζόις Μανσούρ, Αν Σέξτον, Αλφονσίνα Στόρνι,

Σίλβια Πλαθ, Μαρίνα Τσβετάγιεβα, Κατερίνα Γώγου, Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν

– 11/10, 19.00 Αλεχάντρα Πισαρνίκ: Εύη Μαυρομμάτη, Ελευθερία Τσίτσα

– 15/11, 19.00 Τζόις Μανσούρ: Άννα Γρίβα, Μαρία Κουλούρη Αρίστη Παπαλεξάνδρου 

– 13/12, 19.00 Αν Σέξτον: Ειρήνη Γιαννάκη, Ειρήνη Παπακυριακού 

– 10/1, 19.00 Αλφοσίνα Στόρνι: Αντιόπη Αθανασιάδου, Λένα Καλλέργη 

– 7/2, 19.00 Σίλβια Πλαθ: Κατερίνα Ηλιοπούλου, Παυλίνα Μάρβιν, Δανάη Σιώζου 

– 14/3, 19.00 Μαρίνα Τσβετάγιεβα: Κωνσταντίνα Κορρυβάντη, Λίνα Στεφάνου, Κατερίνα Χανδρινού 

– 4/4, 19.00 Κατερίνα Γώγου: Έλσα Κορνέτη, Ειρήνη Μαργαρίτη 

– 3/5, 19.00 Ίνγκεμποργκ Μπάχμαν: Μυρσίνη Γκανά, Αναστασία Γκίτση, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη

Επιμέλεια: Αγγελική Λάλου

«Χωρίς αποσιωποίηση», ένας κύκλος 8 συζητήσεων, από τον Οκτώβριο του 2018 έως τον Μάιο του 2019, αφιέρωμα σε 8 σπουδαίες ποιητικές φωνές που σημάδεψαν την εποχή τους και συνεχίζουν και σήμερα να ακούγονται και να μαγνητίζουν τους αναγνώστες με τη δύναμη, την αλήθεια και το εσωστρεφές βλέμμα του λόγου τους. Μία ποιητική διαδρομή από τον ψίθυρο στην κραυγή, σε μια προσπάθεια να αποδοθεί η εσωτερική αγωνία που έθρεψε και όπλισε τις λέξεις καθ’ όλα τα παραγωγικά στάδια της σιωπής μεταμορφώνοντάς την σε ποίηση. Οι ομιλήτριες καλούνται να εισδύσουν σε βάθος στον λόγο των οκτώ ποιητριών, να καταδυθούν στο έργο, να αφουγκραστούν κάθε ίχνος και κάθε συναίσθημα. Σύγχρονες Ελληνίδες ποιήτριες, κάποιες με παρουσία χρόνων και ώριμο έργο, κάποιες νεότερες και πρωτοεμφανιζόμενες, διαβάζουν αυτές τις 8 μεγάλες ποιήτριες και μας ξεναγούν στην ανάγνωσή τους. Η Αγγελική Λάλου, σε ρόλο συντονιστή, συνομιλεί μαζί τους και κάνει μια αναφορά στη ζωή και σε γεγονότα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πορείας και του έργου τους.

Free Thinking Zone: Σκουφά 64 και Γριβαίων, 106 80 Αθήνα, 210 3617461, F: Free Thinking Zone, T:@freethinkinzone, Y: Free Thinking Zone, I: Free_Thinking_Zone

Βώλακας ή Βώλαξ Τήνου

Ιθάκη / Πόλις (του Κ. Καβάφη)

Ένας από τους κύριους λόγους που επέλεξα ως προορισμό το νησί της Τήνου ήταν για τα χωριά της. Τα οποία και δε μπόρεσα να εξερευνήσω όπως θα ήθελα, για αυτό και θα επιστρέψω ξανά σε αυτήν! Πώς να προλάβεις άλλωστε να γνωρίσεις τα σχεδόν 50 χωριά αυτού του νησιού, απαιτείται χρόνος και όρεξη για εξερεύνηση. Ευτυχώς το δεύτερο όμως δε με εγκαταλείπει ποτέ! 

Η Τήνος είναι ένα νησί ...παρεξηγημένο! Όχι δεν είναι μόνο ο προορισμός της εκκλησίας της Παναγίας -προφανώς είναι και αυτό- μα είναι και πολλά ακόμη, τα οποία απαιτούν αρκετές επισκέψεις για να τα ανακαλύψεις! Θα έλεγα ότι είναι ένα ιδιαίτερα μυσταγωγικό νησί, το οποίο το γνωρίζεις μόνο αν εξερευνήσεις την ενδοχώρα της. 

Λοιπόν, πρώτο απ' όλα τα χωριά ήθελα να περπατήσω τη Βωλάξ, βρίσκεται σε ένα μικρό οροπέδιο στο κέντρο της Τήνου. Για αυτό και αφού περπάτησα πρώτα λίγο στο λιμάνι, ήταν ο πρώτος προορισμός μου στο νησί.  Σε αυτό το χωριό, οι καλλιτέχνες κάτοικοι του, είχανε την πανέξυπνη και πολύ δημιουργική ιδέα να γεμίσουν τις πόρτες των σπιτιών τους με ποιήματα. Περπατάς, λοιπόν, σε αυτό το γαλατικό χωριό και βλέπεις γραμμένους αγαπημένους στίχους του Καβάφη, του Σικελιανού, του Σεφέρη, του Καββαδία και άλλων. 

Ακολουθούν κάποιες φωτογραφίες από τοίχους του...

Μικρή Πατρίδα...

Χῶρες τοῦ ἥλιου και δεν μπορεῖτε ν᾿ ἀντικρίσετε τον ἥλιο.

Χῶρες τοῦ ἀνθρώπου και δεν μπορεῖτε ν᾿ ἀντικρίσετε τον

ἄνθρωπο. (Γιώργος Σεφέρης)

Το πιο εντυπωσιακό όμως σε αυτό το μεσαιωνικό καθολικό χωριό με τους περίπου 53 μόνιμους κατοίκους, είναι πως περιτριγυρίζεται από τεράστιες πέτρες, μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους πιθανόν ηφαιστειογενούς προέλευσης. Γεωλόγοι το επισκέπτονται για να ερευνήσουν το έδαφος του. Aπ' ότι έλεγαν οι ντόπιοι, αυτό το φαινόμενο έχει εντοπιστεί μόνο στην Τήνο και σε ένα χωριό του Μεξικού. Κάτι που δε ξέρω κατά πόσο αληθεύει, όμως είναι σίγουρα εντυπωσιακό. 

Πολλούς τόπους έχω επισκεφτεί. Από τους περισσότερους φεύγω με την αίσθηση ότι τους γνώρισα και μπαίνω στη διαδικασία να σκεφτώ επόμενο προορισμό. Φέτος όμως η Τήνος -στην οποία έχω ξαναπάει, μα πάλι για λίγο- μου άφησε την αίσθηση ότι δε τη χόρτασα και έτσι "έφυγα" νιώθοντας ότι θα επιστρέψω ξανά. Κυρίως για να περπατήσω και να σταθώ στην ενδοχώρα της.

Ας πούμε ένα μπράβο (αλλά κι ένα ευχαριστώ) στους λίγους μόνιμους κατοίκους αυτών των χωριών, που επιμένουν να ζουν σε δύσκολες συνθήκες και να κρατάνε τόσο όμορφο το τόπο τους. 

Αχ αυτά τα υπέροχα χωριά της Ελλάδας, με τους χαμογελαστούς ανθρώπους, τα γεμάτα με Τέχνη, αυτά είναι που με κάνουν ν' αγαπώ ακόμη αυτό τον τόπο. Τι υπέροχη χώρα που έχουμε, το γνωρίζουμε καθόλου;

Ποίηση στο φως

Μια σειρά εκδηλώσεων έχουν ήδη ξεκινήσει με στόχο να αποτελέσουν μια γιορτή της ποίησης. Νέοι ποιητές συνδιαλέγονται με το έργο οκτώ παλαιότερων σημαντικών ποιητών. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με ποιητικές φωνές που άφησαν το στίγμα τους στην ελληνική λογοτεχνία. Σκοπός οι συναντήσεις αυτές να αναδείξουν τη ζωντανή συνέχεια της ποίησης από γενιά σε γενιά. Παρουσιάζεται μια εκ νέου ανάγνωση των τιμώμενων ποιητών του αφιερώματος από σύγχρονους δημιουργούς. Γι’ αυτόν το λόγο, πέρα από τις ομιλίες ή τις περφόρμανς που θα έχουν τη χαρά να απολαύσουν οι θεατές, καθ’ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων θα τρέχει ανοιχτή πρόσκληση σε ποιητές να στείλουν ποιήματά τους που γράφτηκαν –ή θα γράψουν– με αφορμή το έργο των ποιητών του αφιερώματος, επιλογή των ποιημάτων θα διαβάζεται σε κάθε εκδήλωση. Οι συμμετοχές μπορούν να αποστέλλονται στο e-mail: agel_lalou@yahoo.gr με την ένδειξη: «ποίηση στο φως».

ΕΚΤΩΡ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟΣ
26/10 Συνομιλούν οι Άννα Γρίβα, Στάθης Ιντζές
ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΤΖΑΚΗ
30/11 Συνομιλούν οι Ελένη Γαλάνη, Εύα Σπαθάρα, Γιώργος Ψάλτης
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ
28/12 Συνομιλούν οι Μαριγώ Αλεξοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Θωμάς Τσαλαπάτης
ΝΑΤΑΣΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ
25/1 Συνομιλούν οι Γιάννης Σ. Βιτσαράς, Ευτυχία Παναγιώτου
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ
22/2 Συνομιλούν οι Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Εσμεράλδα Γκέκα, Νίκος Ερηνάκης
ΝΑΝΑ ΗΣΑΪΑ
22/3 Συνομιλούν οι Πατρίτσια Κολαΐτη, Μαρία Κουλούρη
ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ
26/4 Συνομιλούν οι Ορφέας Απέργης, Ασημίνα Ξηρογιάννη, Αντώνης Τσόκος
ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ
31/5 Συνομιλούν οι Αναστασία Γκίτση, Καλλιόπη Εξάρχου


επιμέλεια εκδηλώσεων: Αγγελική Λάλου


στις 19.30


Poems n’ crimes: Αγίας Ειρήνης 17, Αθήνα, τηλ.: 210-3228839

Φολίδες, Σοφία Πολίτου-Βερβέρη, manifesto, 2017

Φολίδες

Διαταραγμένη κανονικότητα

 ψάχνει μια θέση να αναπαυτεί, ονειροπολώντας.

Παρατηρητές σημάτων καπνού

 ρεμβάζουν το μέλλον νωχελικά

 από το αγαπημένο τους παγκάκι.

Γυμνοί, ατέρμονοι έρωτες παιχνιδίζουν

 κάτω από την ίσαλο γραμμή που μυρίζει μαστίχα, 

διαδίδουν πως είμαστε μια σταγόνα το δευτερόλεπτο.

Κύκλοι ζωής σχηματίζονται κάθε πρωί

 πάνω στο τραπεζομάντηλο της γιαγιάς.

Η εορταστική ηρεμία της Κυριακής έρχεται

 κι ευωδιάζει λεμονοθύμαρο για να θυμίζει

 τις μεσημεριανές αυλές που κρατάνε ακόμα, 

αφήνοντας μια γλύκα στο τέλος της μνήμης.

Υπήρξαν συγκεκριμένες ώρες και λεπτά που είχαν κτήτορα.

Σπουδές

Στις χαμηλές νόττες του Hanon

 τραγουδούν τα θαλάσσια κήτη.

Ο Czernh μας μαθαίνει να σχηματίζουμε

 τετράγωνα.

Ο Lemoine είναι ένας ζηλιάρης

 που εξαπατά τις κυρίες που προτιμούν τις σονάτες.

Ο Bach μπερδεύεται στα δάχτυλα των γερόντων 

που πλέκουν καλάθια.

Οι κλίμακες είναι ολίγον νευρασθενικές,

 παρηγορούνται μόνο με εκλείψεις ύφεσης.

Ο Beethoven θυμώνει που δεν γεννήθηκε

 ακόμα πιο δυνατός.

Ο Mozart απολαμβάνει τη λαμπρότητα του,

 μέχρι τώρα δεν τον νίκησε κανείς.

Ο Tchaikovsky βρήκε το κλειδί του Παραδείσου, 

μας έβαλε όλους μέσα, μα αυτός έμεινε απ’ έξω. 

------

Φυτεύω παντού νυχτολούλουδα 

σαν νυχτώνει είναι που θέλει 

περισσότερο συντροφιά ο άνθρωπος.

------

Κάθε βράδυ που ξαπλώνει 

στο κρεβάτι του 

αφήνει το ράδιο ανοιχτό 

για να επεκτείνει τη νύχτα

------

Η ποίηση ταιριάζει με την άνοιξη και με το κατανυκτικό πνεύμα των ημερών της Μεγάλης Εβδομάδας. Φέτος έτυχε να με βρουν ετούτες οι μέρες με τις λέξεις της Σοφίας Πολίτου-Βερβέρη. Μια καινούργια ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις manifesto, από την οποία σκέφτηκα να μοιραστούμε κάποιες λέξεις. Οι "φολίδες" μια συλλογή με ποίηση για την πόλη, το "εμείς", το κενό, την ομηρία της εποχής, των ημερών μας. Μα και την ελπίδα που ευτυχώς συνεχίζει να υπάρχει, ακόμη και αν συνεχώς παλεύει. Ευαισθησία και έκφραση που σε κερδίζει. 

"Στον άσκοπο λόγο πάντα δίνουμε άφεση.

Είναι αυτή η στιγμή ανάμεσα σε δυο ζωές,

 που ορφανή, με κάτι πρέπει να γεμίσει."

Σοφία Πολίτου-Βερβερη, Φολίδες, manifesto, 2017

Ρίλκε, Επιστολές για τον Σεζάν

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29, 

10 Οκτωβρίου 1907

Σήμερα πάλι ήμουν δυο ώρες μπροστά σε μεμονωμένους πίνακες. Νιώθω ότι κατά κάποιον τρόπο μου είναι ωφέλιμο αυτό. Θα ήταν άραγε και για σένα διαφωτιστικό; Δεν μπορώ να το πω έτσι μεμιάς. Στην πραγματικότητα, μπορεί κανείς σε δυο ή τρεις καλοδιαλεγμένους Σεζάν να δεις όλους τους πίνακες του, και θα μπορούσαμε ίσως και κάπου αλλού, στου Κάσσιρερ λόγου χάριν, να φτάσουμε σε τέτοιο επίπεδο επίγνωσης, όπως σ’ αυτό που βλέπω να φτάνω εγώ τώρα. Όμως χρειάζεται κανείς πολύ, πολύ χρόνο για τα πάντα. Θυμάμαι πόσο σαστισμένα και αβέβαια έβλεπα τα πρώτα έργα του, όταν μαζί με το πρωτάκουστο τότε όνομα βρέθηκαν μπροστά μου. Και έπειτα τίποτα για πολύ καιρό, ξαφνικά, όμως απέκτησα τα σωστά μάτια.

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29,

12 Οκτωβρίου 1907

…Η έξοδος από το σπίτι δεν είναι πια τόσο δύσκολη, όσο την προηγούμενη εβδομάδα. Πόσα μπορεί να κάνει ένα τόσο δα φεγγαράκι! Έχουν έρθει οι μέρες όπου τα πάντα σε περιβάλλουν, λαμπερά, ανάλαφρα, μόλις υποδηλωμένα στο φωτεινό αέρα, κι όμως σαφή. Ήδη το κοντινό έχει τους τόνους του μακρινού, μοιάζει να έχει απομακρυνθεί και δηλώνεται μόνο, δεν είναι στημένο όπως άλλοτε, ενώ ό, τι έχει σχέση με την απόσταση: το ποτάμι, οι γέφυρες, οι μεγάλοι δρόμοι και οι απλόχωρες πλατείες, όλα αυτά τα έχει πάρει η απλωσιά μέσα της και τα κρατάει, είναι ζωγραφισμένα πάνω της σαν σε μετάξι.

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29,

15 Οκτωβρίου 1907

…Αυτά που γνώριζα: όμως τα γνώριζα στ’ αλήθεια; Πόσα πράγματα μου φαίνονταν διαφορετικά από τότε – είναι ο Σεζάν; Είναι ο χρόνος; Ό, τι είχα γράψει γι’ αυτά πριν από δυο μήνες, υποχωρούσε, αγγίζοντας μόλις τα όρια της εγκυρότητας. Βέβαια, ως κάποιο σημείο ίσχυαν ακόμη. Αλλά, όπως πάντα, όταν υποκύπτω στο σφάλμα να γράψω για την τέχνη, ίσχυαν περισσότερο ως μια προσωρινή, προσωπική αντίληψη, παρά ως γεγονός που προκύπτει αντικειμενικά από την παρουσία των έργων.

Κάνουμε το Μεγαλειώδες πράξη της καρδιάς μας για να μη μας καταστρέψει.

Τα παραπάνω κείμενα είναι αποσπάσματα από τις Επιστολές για τον Σεζάν που έγραψε ο Ραινερ Μ. Ρίλκε, οι οποίες αποτελούν το ντοκουμέντο μιας πολύ δυνατής συνάντησης: του ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε με τη ζωγραφική του Πολ Σεζάν, μιας συνάντησης που θα αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην ποιητική εξέλιξη του Ρίλκε. 

Ρίλκε, Επιστολές για τον Σεζάν

Δώρα Κασκάλη, Ανταλλακτήριο ηδονών, Σαιξπηρικόν

Δίκην υστερόγραφου

Και φέρατε μαζί σας όπλο πρόσφορο για άμυνα ή επίθεση λέξεις κοφτερές κι ήταν η λεπίδα τους άλλοτε γυαλιστερή κάτω από το φως της λογικής και άλλοτε τόσο βελούδινη μέσα στα συμφραζόμενα ενός ακατάσχετου και λίγο ρετρό ρομαντισμού που τόσο σας πήγαινε.

Και κατείχατε για ίδια και αποκλειστική χρήση ένα σακούλι με ιστορίες μεθυστικές, που σπέρνατε στα ξερά λιβάδια των γυναικείων ψυχών.  Ήσασταν σπορέας αλλά όχι θεριστής. Έτσι θέλατε ή δεν μπορούσατε αλλιώς.

Και διευκολύνατε κατά συρροή το ερωτικό φαντασιακό, αλλά εσείς πάντα φεύγατε νωρίς, για να μην πιαστείτε επ’ αυτοφώρω να νιώθετε.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ

«Μην με κοιτάτε», απαίτησε

τείνοντάς του τα χείλη της.

«Να αναπνέετε πάνω στο δέρμα

όπως την τελευταία σας μέρα,

όπως ο έρωτας πού θα κάνετε

παραδομένος, κάποτε, επιτέλους».

Έβαλε τη γλώσσα της

να φωλιάσει μέσα στο στόμα του.

Γέμισε ο ουρανίσκος χρώματα.

Έψαξε με τους κάλυκες τη μυρωδιά του.

Πήρε μετά ένα επίφοβο μονοπάτι,

το στόμα της τροχοδρομώντας

πάνω στο κορμί του

από το στέρνο ως

τα ρείθρα της λεκάνης.

Και σφάλισε με τα χέρια της

την ηδονή του,

να κάνει δική της

κάθε εικόνα πού εκτοξεύεται ρευστή

στη μεγαλειώδη κορύφωση.

Δεν ήξερε πως ο θησαυρός της

ήταν η ίδια σε μια άλλη διάσταση.

«Την εποχή του Τρόμου, του έγραφε, μην περιμένετε σεβασμό, ευχέλαια και λιτανείες. Αιρετικοί θα κατεβάσουν τις εικόνες.  Είναι λυτρωτικό ξέρετε, για μας που χρόνια βασανιζόμαστε από τους ασημοκαμωμένους σωτήρες. Μας φάγαν τα μαλάματά τους τη γλώσσα, γέμισαν τα διδάγματά τους υποσημειώσεις τη νεαρή μας σκέψη. Τότε αποσυνάγωγοι, τώρα, στη χαρά της αναμπουμπούλας, βλάσφημοι. Έτσι και μ’ εσάς θα είμαι τρυφερά αγνωστικίστρια. Τη μέρα θα κλέβω το λάδι απ’ το καντήλι σας, θα γράφω πύρινους αφορισμούς να σας γκρεμίσω, το βράδυ το ιδιοπαθές εμπύρετο πού για καιρό με ταχταρίζει, θα φέρει τ’ όνομα σας.»

Επιλογή τριών ποιημάτων από την ποιητική συλλογή "Ανταλλακτήριο ηδονών" της Δώρας Κασκάλη, κυκλοφορεί σε μια υπέροχα καλαίσθητη έκδοση από τις Εκδόσεις Σαιξπηρικόν.

Δώρο ακριβό οι λέξεις της Δώρας, την ευχαριστώ. Εύχομαι πάντα να μας αγγίζει με τις εμπνεύσεις και την ευαισθησία της.

Τίτος Πατρίκιος, «Σε βρίσκει η ποίηση»

Φωτο: Edouard Boubat

Εκεί που αναρωτιέσαι για πράγματα  

που για πρώτη φορά αντικρίζεις 

για πράγματα χιλιοειπωμένα που έχουν πια περάσει 

για πράγματα που ξαφνιάζουν κι ας γίνονται κάθε μέρα 

για πράγματα που έλεγες δε θα συμβούν ποτέ 

και τώρα συμβαίνουν μπρος στα μάτια σου

 γι’ άλλα που επαναλαμβάνονται μ’ ελάχιστες παραλλαγές 

για πράγματα που πουλιούνται μόλις πιάσουν κατάλληλη τιμή 

για πράγματα που σάπισαν με το πέρασμα του καιρού 

ή που ήσαν σάπια απ’ την αρχή και δεν το έβλεπες 

εκεί που απορείς για πράγματα που μπόρεσες να κάνεις 

για πράγματα σοβαρά ή ανόητα που ρίσκαρες τη ζωή σου 

για πράγματα σημαντικά που τα κατάλαβες αργότερα 

για πράγματα που τα φοβήθηκες 
κι απέφυγες ν’ αναλάβεις 

για πράγματα που τα προγραμμάτισες και δε σου βγήκαν 

γι’ άλλα που τα σχεδίασαν άλλοι και βγήκαν διαφορετικά 

για πράγματα που σου έτυχαν χωρίς να τα περιμένεις 

για πράγματα που μόνο τα ονειρεύτηκες 

και κάποτε, μία στις χίλιες πραγματώθηκαν…

Εκεί πάνω σε βρίσκει η ποίηση.

Εκεί που συλλογίζεσαι ποιος είσαι και τι έκανες

πόσο ανοίχτηκες στους άλλους για να σε δεχτούν

πόσο επιδείχτηκες στο κοινό για να του αρέσεις

πως κλείστηκες τόσο πολύ για να προστατευτείς

σε τι έφταιξες σ’ εκείνους που σε απέρριψαν

για πόσο το ανέβαλλες κι εσύ να τους απορρίψεις

πότε έδωσες ένα στήριγμα σε κάποιον που το χρειαζόταν

πότε εγκατέλειψες τον άνθρωπο που σε είχε ανάγκη

πόσο αντέδρασες όταν έβλεπες να πλουτίζουν 

αυτοί που έλεγαν ότι μάχονται για τους φτωχούς

όταν άκουγες να δημηγορούν υπέρ των αδικημένων

εκείνοι που αδικούσαν έχοντας πάντα δίκιο

πόσο ενίσχυσες αυτούς που τους προσφέρθηκες να σε δυναστεύουν

πόσο με τη δράση σου βοήθησες να ανατραπούν

ως πότε απόλυτα δεχόσουν τις μονολιθικές αλήθειες

πόσο αντιπάλεψες την κάθε φορά ακράδαντή σου πίστη

για πόσο φερόσουν σαν πιστός ενώ πια δεν πίστευες

πόσο αφέθηκες στα παρορμήσεις σου, πόσο τις δάμασες

πόσο προχώρησε η γνώση σου, πόσο δοκιμάστηκε

ως που κατόρθωσε να φτάσει η πράξη σου, πού στόμωσε

πόσο άργησες ή πόσο βιάστηκες για μια κρίσιμη απόφαση…

Εκεί απάνω σε βρίσκει η ποίηση.

Τίτος Πατρίκιος

«Εκεί σε βρίσκει η ποίηση»  (Απόσπασμα)

Εκδόσεις Κίχλη

Αξίζει να ακούσεις τον ίδιο τον ποιητή να διαβάζει ολόκληρο το εξαιρετικό του ποίημα :

 

‘A Thousand Doors’ στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με τη Whitechapel Gallery

Πριν λίγες μέρες βρέθηκα στην εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έκθεση "A Thousand Doors", που παρουσιάζεται στους χώρους της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Κάθε έργο της έκθεσης έχει τη δική του σημασία, το δικό του μήνυμα που ο κάθε καλλιτέχνης επιθυμεί να περάσει στο κοινό... 

Κάθε έργο όμως δημιουργεί κάποια μοναδικά συναισθήματα σε κάθε επισκέπτη, 

αναλόγως την ιδιοσυγκρασία του, τον τρόπο σκέψης και αντίληψης του, το κατά πόσο αφήνεται σε κάθε μια δημιουργία...

Ο εσωτερικός χώρος της Γενναδείου Βιβλιοθήκης.

Στο κεντρικό αναγνωστήριο της βιβλιοθήκης, έχει εγκατασταθεί ένα εντυπωσιακό έργο, το οποίο αιωρείται πάνω από τα κεφάλια των αναγνωστών. Ένα μεταλλικό πλέγμα σε σχήμα λαβυρίνθου, που λειτουργεί σαν μια τρισδιάστατη "απαγγελία" ποιητικών στίχων. 

Αποτελεί δημιουργία του Γερμανού καλλιτέχνη Herold. Διακόπτει τη μελέτη των αναγνωστών, αποσπά από τη συγκέντρωση, τους προσκαλεί σε διάλειμμα, να κοιτάξουν ψηλά, να αφήσουν το μυαλό να πλανηθεί σε έναν λαβύρινθο τέχνης, φιλοσοφίας, ιστορίας, λογοτεχνίας και ποίησης. 

Η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, άνοιξε τις πύλες της το 1926 για να στεγάσει τη σημαντική δωρεά 26.000 τόμων βιβλίων του βιβλιόφιλου Ιωάννη Γεννάδιου.

Σήμερα κατέχει μία μοναδική ερευνητική συλλογή, η οποία περιλαμβάνει περισσότερους από 120.000 τόμους βιβλίων και σπάνιες βιβλιοδεσίες, αρχεία, χειρόγραφα και έργα τέχνης που αναφέρονται στην ελληνική παράδοση και τους γείτονες πολιτισμούς.

Η Βιβλιοθήκη στεγάζεται σε ένα κτήριο ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής σημασίας, απέναντι από τις κεντρικές κτηριακές εγκαταστάσεις της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. 

Έχει αναδειχθεί σε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο κέντρο μελέτης της ελληνικής ιστορίας, λογοτεχνίας και τέχνης από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή. Συμμετέχει επίσης σε ερευνητικά προγράμματα καθώς και σε προγράμματα ψηφιοποίησης. 

Όλα τα έργα της έκθεσης έχουν τοποθετηθεί στους υπέροχους εξωτερικούς και στους εσωτερικούς χώρους της Γενναδείου. 

Σχετικά με την "ιστορία", το σενάριο κάθε έργου, το τι μηνύματα περνά, 

σας το αφήνω να το γνωρίσετε οι ίδιοι... 

Ιωάννης Γεννάδιος

Πρώτο βιβλίο επισκεπτών...

Ένα μοναδικό πάντρεμα των παλιών εκθεμάτων με τη σύγχρονη τέχνη...

...πληκτρολογώντας σκέψεις στη γραφομηχανή...

Μια αναφορά στο παραπάνω κομμάτι της έκθεσης, όπου η Ringborg παρουσιάζει βιβλία που δεν έχουν ζητηθεί από τους χρήστες της Γενναδείου εδώ και μια σχεδόν δεκαετία. Το έργο εγείρει ερωτήματα γύρω από τη θεματολογία που ενδέχεται να απασχολεί τη σύγχρονη συνείδηση, παράλληλα εκθέτει όλα εκείνα που αφήνουμε να μας διαφύγουν...  

γλυπτά και στον κήπο...

Αγέλη αλόγων... 

Σκηνή από το ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ "Toute la memoire du monde - Alles Wissen dieser Welt", 2005, που προβάλλεται στην έκθεση.

Συμπαγείς στοίβες βιβλίων κρύβουν τα παράθυρα του νεοκλασικού κτηρίου που στεγάζει τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Τα βιβλία αυτά, που ο Γιάννης Κουνέλλης συνέλεξε σε κάθε γωνιά της Αθήνας, καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα γλωσσών, ιστορικών περιόδων και θεμάτων... Εντυπωσιακό έργο, ποικίλλων συμβολισμών. 

Λειτουργεί ως υπόμνηση της απεραντοσύνης του έντυπου λόγου....

Ολοκληρώνοντας την επίσκεψη μας στην έκθεση, ο περίπατος στον κήπο της Γενναδείου, γεννά συναισθήματα και παράλληλες άπειρες σκέψεις...

Video: Behind the Exhibition "A Thousand Doors" at Gennadius Library

Η έκθεση "A Thousand Doors" διοργανώνεται σε συνεργασία του Οργανισµού Πολιτισµού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ µε τη Whitechapel Gallery του Λονδίνου. Πρόκειται για μια μεγάλη ομαδική έκθεση που αποτελείται από 30 έργα σύγχρονης τέχνης σηµαντικών Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών όπως οι Edward Allington, Matthew Barney, Christian Boltanski, Pavel Büchler, Michael Dean, Nina Fischer, Γιάννης Κουνέλλης κ.ά. Το σύνολο των έργων καλύπτει ποικίλα εκφραστικά µέσα, όπως βιντεοεγκαταστάσεις, ηχητικά έργα, γλυπτικές εγκαταστάσεις. 

Έως τις 30 Ιουνίου, με ελεύθερη είσοδο. Να μην τη χάσετε!

Τελευταίος σταθμός, Σεφέρης

[ Άνοιξε το βίντεο που βρίσκεται στο τέλος της ανάρτησης

και άκουσε τον ποιητή... καθώς διαβάζει το ποίημά, αξίζει! ]

Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσαν.
Τ' αλφαβητάρι των άστρων που συλλαβίζεις
όπως το φέρει ο κόπος της τελειωμένης μέρας
και βγάζεις άλλα νοήματα κι άλλες ελπίδες,
πιο καθαρά μπορείς να το διαβάσεις.
Τώρα που κάθομαι άνεργος και λογαριάζω
λίγα φεγγάρια απόμειναν στη μνήμη~
νησιά, χρώμα Θλιμμένης Παναγίας, αργά στη χάση
ή φεγγαρόφωτα σε πολιτείες του βοριά ρίχνοντας κάποτε
σε ταραγμένους δρόμους ποταμούς και μέλη ανθρώπων
βαριά μια νάρκη.
Κι όμως χτες βράδυ εδώ, σε τούτη τη στερνή μας σκάλα
όπου προσμένουμε την ώρα της  επιστροφής μας να χα-
    ράξει
σαν ένα χρέος παλιό, μονέδα που έμεινε για χρόνια
στην κάσα ενός φιλάργυρου, και τέλος
ήρθε η στιγμή της  πλερωμής κι ακούγονται
νομίσματα να πέφτουν πάνω στο τραπέζι~
σε τούτο το τυρρηνικό χωριό, πίσω από τη Θάλασσα του
    Σαλέρνο
πίσω από τα λιμάνια του γυρισμού, στην  άκρη
μιας φθινοπωρινής μπόρας, το φεγγάρι
ξεπέρασε τα σύννεφα, και γίναν
τα σπίτια στην αντίπερα πλαγιά από σμάλτο.
Σιωπές αγαπημένες της σελήνης.

Είναι κι αυτός ένας ειρμός της σκέψης, ένας τρόπος
ν' αρχίσεις να μιλάς για πραγματα που ομολογείς
δύσκολα, σε ώρες όπου δε βαστάς, σε φίλο
που ξέφυγε κρυφά και φέρνει
μαντάτα από το σπίτι κι από τους συντρόφους,
και βιάζεσαι ν' ανοίξεις τη καρδιά σου
μη σε προλάβει η ξενιτιά και τον αλλάξει.
Ερχόμαστε απ' την Αραπιά, την Αίγυπτο την Παλαιστίνη
   τη Συρία
το κρατίδιο
της Κομμαγηνής που 'σβησε σαν το μικρό λυχνάρι
πολλές φορές γυρίζει στο μυαλό μας,
και πολιτείες μεγάλες που έζησαν χιλιάδες χρόνια
κι έπειτα απόμειναν τόπος βοσκής για τις γκαμούζες
χωράφια για ζαχαροκάλαμα και καλαμπόκια.
Ερχόμαστε απ' την άμμο της  έρημος απ' τις Θάλασσες του
    Πρωτέα,
ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες,
καθένας κι ένα αξίωμα σαν το πουλί μες στο κλουβί του.
Το βροχερό φθινόπωρο σ αυτή τη γούβα
κακοφορμίζει την πληγή του καθενός μας
ή αυτό που Θά 'λεγες αλλιώς, νέμεση μοίρα
ή μοναχά κακές συνήθειες, δόλο και απάτη,
ή ακόμη ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων.
Εύκολα τρίβεται ο άνθρωπος μες στους πολέμους~
ο άνθρωπος είναι μαλακός, ένα δεμάτι χόρτο~
χείλια και δάχτυλα που λαχταρούν ένα άσπρο στήθος
μάτια που μισοκλείνουν στο λαμπύρισμα της  μέρας
και πόδια που θα τρέχανε, κι ας είναι τόσο κουρασμένα,
στο παραμικρό σφύριγμα του κέρδους.
Ο άνθρωπος είναι μαλακός και διψασμένος σαν το χόρτο,
άπληστος σαν το χόρτο, ρίζες τα νεύρα του κι απλώνουν~
σαν έρθει ο Θέρος
προτιμά να σφυρίξουν τα δρεπάνια στ' άλλο χωράφι~
σαν έρθει ο Θέρος
άλλοι φωνάζουνε για να ξορκίσουν το δαιμονικό
άλλοι μπερδεύουνται μες στ' αγαθά τους,  άλλοι  ρητο-
    ρεύουν.
Αλλά τα ξόρκια τ' αγαθά τις ρητορείες,
σαν είναι οι ζωντανοί μακριά, τι Θα τα κάνεις;
Μήπως ο άνθρωπος είναι άλλο πράγμα;
Μην είναι αυτό που μεταδίνει τη ζωή;
Καιρός του σπείρειν, καιρός του Θερίζειν.

Πάλι τα ίδια και τα ίδια, Θα μου πεις, φίλε.
Ομως τη σκέψη του πρόσφυγα τη σκέψη του αιχμάλωτου
   τη σκέψη
του ανθρώπου σαν κατάντησε κι αυτός πραμάτεια
δοκίμασε να την αλλάξεις, δεν μπορείς.
lσως και να 'Θελε να μείνει βασιλιάς ανθρωποφάγων
ξοδεύοντας δυνάμεις που κανείς δεν αγοράζει,
να σεργιανά μέσα σε κάμπους αγαπάνθων
ν' ακούει τα τουμπελέκια κάτω απ' το δέντρο του μπαμπού,
καθώς χορεύουν οι αυλικοί με τερατώδεις προσωπίδες.
Ομως ο τόπος που τον  πελεκούν και που του καίνε σαν
    το πεύκο, και τον  βλέπεις
είτε στο σκοτεινό βαγόνι, χωρίς νερό, σπασμένα τζάμια,
   νύχτες και νύχτες
είτε στο πυρωμένο πλοίο που Θα βουλιάξει καθώς το δει-
    χνουν οι στατιστικές,
ετούτα ρίζωσαν μες στο μυαλό και δεν αλλάζουν
ετούτα φύτεψαν εικόνες ίδιες με τα δέντρα εκείνα
που ρίχνουν τα κλωνάρια τους μες στα παρθένα δάση
κι αυτά καρφώνουνται στο χώμα και ξαναφυτρώνουν~
ρίχνουν κλωνάρια και ξαναφυτρώνουν δρασκελόυτας
λεύγες και λεύγες~
ένα παρθένο δάσος σκοτωμένων φίλων το μυαλό μας.
Κι α σου μιλώ με παραμύθια και παραβολές
είναι γιατί τ' ακούς γλυκότερα, κι η φρίκη
δεν κουβεντιάζεται γιατί είναι ζωυτανή
γιατί είναι αμίλητη και προχωράει~
στάζει τη μέρα, στάζει στον ύπνο
μνησιπήμων πόνος.

Να μιλήσω για ήρωες να μιλήσω για ήρωες: ο Μιχάλης
που έφυγε μ' ανοιχτές πληγές απ' το νοσοκομείο
ίσως μιλούσε για ήρωες όταν, τη νύχτα εκείνη
που έσερνε το ποδάρι του μες στη συσκοτισμένη πολιτεία,
ούρλιαζε ψηλαφώντας τον  πόνο μας~ "Στα σκοτεινά
πηγαίνουμε, στα σκοτεινά προχωρούμε..."
Οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά.

Λίγες οι νύχτες με φεγγάρι που μ' αρέσουν.

       Cava dei Tirreni, 5 Οκτωβρίου '44

[ Άνοιξε το βίντεο και άκουσε τον ποιητή να διαβάζει το ποίημα, παράλληλα με την ανάγνωση σου...! ]

"Μουσείο άδειο", Μαρία Κουλούρη, εκδόσεις Μελάνι, 2013

Αγαπώ ιδιαίτερα την ποίηση... Πρόσφατα έφτασε στα χέρια μου η συλλογή ποιημάτων της Μαρίας Κουλούρη με τον τίτλο "Μουσείο άδειο". Ένα βιβλιαράκι 41 σελίδων που περιλαμβάνει 28 ποιήματα, από τις εκδόσεις Μελάνι. Με ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο με φωτογραφία της Αγγελικής Λάλου.  

Διάβασα τα ποιήματα μέσα σε ένα βράδυ... Την επόμενη μέρα ξαναπήρα στα χέρια μου το βιβλίο, και διάβασα ακόμη μια φορά όσα ποιήματα είχα τσεκάρει με το μολύβι μου. Κάποια επανέρχονταν στη μνήμη... κάποια τα αισθανόμουν πιο κοντά στην ιδιοσυγκρασία μου... Επέλεξα να μοιραστούμε από εδώ τρία. Όσοι αγαπάτε την ποίηση, αξίζει να αναζητήσετε τη συλλογή για να διαβάσετε όλα τα ποιήματα της ποιήτριας...

Σπίτια 

Είναι γεγονός 

Οι τοίχοι έπεσαν

Σπίτια δεν τα λες πια

Πέτρες στοιβαγμένες

Συμπλέγματα

Αλήθειες

Ύπνοι

Κάποιος να καθαρίσει τους δρόμους

Κάποιος που άντεξε

Αυτός που κουβάλησε τόνους επιθυμίας

Στις πλάτες μιας όμορφης Κυριακής

Κάποτε μετρήσαμε το χρόνο με χαμόγελα

Τώρα σκυμμένοι ζητάμε λεφτά πάνω στο χώμα

Η σκιά του ήλιου πάντα πρόθυμη να δείξει άλλη 

μια τελειωμένη ιστορία

Και το ρολόι παραμένει παλιό

Ο μόνος τρόπος για την ύπαρξη

Ένα κλαδί καρφωμένο στο χώμα

Ρουφά φως

Οι πέτρες ακόμα εκεί

Μπορεί και να ανθίσουν στην επόμενη βροχή

Μπορεί και όχι

Μάλλον όχι 

Νυχτερινό

Κεφάλι

Επί σκότους κρεμάμενο

Διωγμένο από κρεβάτι

Ήσσονος σημασίας

Απρόθυμο να ειπωθεί

Σωπαίνει

Τα χρόνια περνούνε

Στα δάχτυλα των γέρων

Ένοικοι τότε

Νύχτες παλιές

Και αυτό αιωρείται 

Χωρίς βάση

Στέκεται

Ένα φύσημα αφορμή να πάει πιο' κει

Εκατοστά αέρα η συλλογή του

Εκθέματα πίσω από βιτρίνα

Μουσείο άδειο

Τα κεριά του

Λιώσανε τα κεριά, κύριε ποιητά

Ας μη μιλάμε άλλο

Του μέλλοντος οι μέρες

Πέρασαν από την πόλη

Εσείς

Ο καλλιτέχνης

Ελάτε, σας καλώ

Παρακαλώ

Βρείτε κάτι άλλο

Μια ιστορία για το τέλος

Του τέλους το τέλος

Εσείς 

Ο μάγος

Μιλήστε γι' αυτό που δε θ' αρχίσει

Για κάποιον που δε θα' ρθεί

Χρήσιμη, λέτε, πάντα η προσμονή

Ενός βαρβάρου, ίσως

Μιλήστε εσείς

Κάτοχοι της ελπίδας

Γνωρίζετε κάποιον

Με σάρκα και οστά

Μιλήστε εσείς

Εμείς

Μεσσία θα τον πούμε. 

Το «Μουσείο Άδειο» είναι η πρώτη ποιητική συλλογή της Μαρίας Κουλούρη, για την οποία βραβεύτηκε με το «Βραβείο Γιάννη Βαρβέρη» για το έτος 2013.