Το νόημα της ζωής, Βίκτορ Φρανκλ

Στο αγαπημένο μου βιβλιοκαφέ, 

ολοκληρώνοντας αυτό το βιβλίο-ντοκουμέντο.

«Έπρεπε να δοθεί κάποιο νόημα σε αυτό που δεν είχε κανένα νόημα.» 

(Annette Wieviorka)

Τον Σεπτέμβριο του 1942, ένας νεαρός Εβραίος γιατρός, ο Βίκτορ Φρανκλ, η νέα γυναίκα του, η μητέρα του, ο πατέρας και ο αδερφός του, συνελήφθησαν στη Βιέννη και μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Ο πατέρας του πέθανε από την πείνα. Η μητέρα και ο αδελφός του σκοτώθηκαν στο Άουσβιτς το 1944. Η σύζυγός του σκοτώθηκε το 1945.  

Αυτός ο άνθρωπος βίωσε την εμπειρία τεσσάρων διαφορετικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, απογυμνωμένος από καθετί που τον συνέδεε με τη ζωή, χάνοντας τελικά ό,τι πολυτιμότερο είχε - όλη του την οικογένεια. Στο βιβλίο του περιέγραψε τις εμπειρίες του στα στρατόπεδα αφανισμού, μα κυρίως το τι τον κράτησε στη ζωή και ανέλυσε τη ψυχοθεραπευτική του μέθοδο της λογοθεραπείας.

Αυτά που αποκόμισε έγιναν η βάση για το σπουδαίο βιβλίο του και best seller το ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Το βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1946, έχει πουλήσει μέχρι σήμερα πάνω από δώδεκα εκατομμύρια αντίτυπα κι έχει αναδειχθεί ένα από τα δέκα πιο σπουδαία βιβλία της εποχής μας.

Portrait of austrian psychologist Viktor Frankl, Photograph, 1948

«Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης κάποιοι σύντροφοί μας συμπεριφέρονταν σαν γουρούνια, ενώ άλλοι σαν άγιοι. Ο άνθρωπος έχει αμφότερες τις δυνατότητες εντός του, το ποια θα ενεργοποιηθεί, εξαρτάται από αποφάσεις και όχι από συνθήκες».

«H κάθε μέρα, η κάθε ώρα πρόσφεραν την ευκαιρία να πάρεις μια απόφαση, μια απόφαση που όριζε αν θα υποτασσόσουν ή όχι στις δυνάμεις εκείνες που απειλούσαν να σου κλέψουν τον ίδιο σου τον εαυτό, την εσώτερη ελευθερία σου».

«Εμείς που ζήσαμε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης μπορούμε να θυμηθούμε τους άντρες που περνούσαν από τις παράγκες παρηγορώντας τους άλλους, δίνοντάς τους το τελευταίο τους ξεροκόμματο. Ίσως ήταν λίγοι, αποτελούν όμως επαρκή απόδειξη ότι μπορεί κανείς να πάρει τα πάντα από έναν άνθρωπο, εκτός από ένα πράγμα την τελευταία από τις ανθρώπινες ελευθερίες – να επιλέξει τη στάση του σε οποιεσδήποτε συνθήκες, να επιλέξει το δικό του δρόμο». 

Έχει ενδιαφέρον το πώς αυτός ο άνθρωπος βρήκε τη δύναμη να κρατηθεί στη ζωή στις πλέον αντίξοες συνθήκες και είναι συγκλονιστικά απλοί οι λόγοι για τους οποίους μπόρεσε τελικά να μείνει ζωντανός. Αξιοθαύμαστη η καθαρή σκέψη, ο αλτρουισμός, η γνώση και όλα όσα μετέφερε στην ανθρωπότητα. 

Ανάμεσα σε πολλά ξεχώρισα τις περιγραφές του πώς μπορεί να μετατρέψει τον άνθρωπο η όποια εξουσία. Εξαιρετικά σημαντική η σημείωση ότι ένα μεγάλο ποσοστό από τους επιβιώσαντες, όταν συνέχισαν τη ζωή τους ως ελεύθεροι, έγιναν εκείνοι καταπιεστές άλλων. Τα θύματα έγιναν θύτες. Δικαιολογούσαν τη βία που άσκησαν σε άλλους εξαιτίας των δικών τους εμπειριών. Η άλλη όψη του νομίσματος, ο καταπιεζόμενος που γίνεται καταπιεστής. Το πόσο δύσκολο είναι να παραμείνεις Άνθρωπος αλλά και το πόσο φωτεινές -έστω λίγες- εξαιρέσεις υπήρξαν μέσα στην απόλυτη κόλαση.

Αγάπη και Δημιουργία: το Νόημα της ζωής

«Η αγάπη είναι ο υπέρτατος και υψηλότερος σκοπός στον οποίο μπορεί ο άνθρωπος να αποβλέπει. Τότε άδραξα το νόημα του μέγιστου μυστικού που έχουν να μεταδώσουν η ανθρώπινη ποίηση και η ανθρώπινη σκέψη και πίστη: Η σωτηρία του ανθρώπου είναι μέσα από την αγάπη και μέσα στην αγάπη.»

Η αναζήτηση ενός Νοήματος στη ζωή μας είναι, εντέλει, η κινητήρια δύναμη των πάντων. Ακόμα και ένας άνθρωπος, που φαινομενικά δεν του έχει απομείνει τίποτα, μπορεί και πάλι να νιώσει ευδαιμονία έστω και για λίγο όταν σκέφτεται τους αγαπημένους του. Μέσα από την αγάπη ένας άνθρωπος είναι ικανός να αναγνωρίσει τα ουσιώδη χαρακτηριστικά στο αγαπημένο του πρόσωπο, βλέποντας παράλληλα αυτό που βρίσκεται μέσα του.

Portrait of austrian psychologist Viktor Frankl, 1994

Ο Βίκτορ Φράνκλ πέθανε στις 2 Σεπτεμβρίου 1997 από καρδιακή ανεπάρκεια. Πραγματοποίησε 209 διαλέξεις σε πανεπιστήμια στις 5 ηπείρους.

Σύμφωνα με το American Journal of Psychiatry, το έργο του είναι «ίσως η πιο σημαντική σκέψη και από του Freud και Adler».  Οι επιδράσεις του στην ψυχολογία και την ψυχιατρική θα παραμείνουν αισθητές και στους αιώνες που έρχονται. Το βιβλίο αυτό θεωρείται ένας σταθμός στην ανθρωπότητα. 

 

Ο ΒΙΚΤΟΡ Ε. ΦΡΑΝΚΛ (1905-1997), ένας από τους σημαντικότερους διανοητές του 20ού αιώνα, ήταν καθηγητής Νευρολογίας και Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης και, για 25 χρόνια, διευθυντής της περίφημης Νευρολογικής Πολυκλινικής της. Είναι ο ιδρυτής της λεγόμενης «Τρίτης Σχολής Ψυχοθεραπείας της Βιέννης». Μετά την απελευθέρωσή του από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, και για σαράντα χρόνια, έκανε αμέτρητα ταξίδια σε κάθε γωνιά του κόσμου, δίνοντας πάμπολλες διαλέξεις στην Ευρώπη, την Αμερική, την Αυστραλία, την Ασία και την Αφρική. Ήταν καθηγητής στο Χάρβαρντ, στο Στάνφορντ και στο Πανεπιστήμιο του Πίτσμπεργκ, καθώς και Διακεκριμένος Καθηγητής Λογοθεραπείας στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Ηνωμένων Πολιτειών του Σαν Ντιέγκο. Είκοσι εννέα πανεπιστήμια του απένειμαν τιμητικούς τίτλους, ενώ η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση τον τίμησε με το βραβείο Oskar Pfister. Το σύνολο του συγγραφικού έργου του Βίκτορ Ε. Φρανκλ έχει μεταφραστεί σε 38 γλώσσες, το δε βιβλίο του ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, έχει πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα και συμπεριλαμβάνεται στα δέκα βιβλία που έχουν ασκήσει τη μεγαλύτερη επιρροή στις ΗΠΑ. 

"Γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους": οι ιστορίες ως γιατρικό, της Clarissa Pinkola Estes

 

Ημέρα της γυναίκας σήμερα, και θεώρησα ότι αυτό είναι το ιδανικό βιβλίο να μοιραστώ μαζί σας, ένα βιβλίο ύμνος για την γυναίκα. Βιβλίο θησαυρός, ουσιαστικό, πρωτότυπο και ίσως μοναδικό στο είδος του, που μιλά στη ψυχή. Κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κέλευθος σε μια εξαιρετική απόδοση, μετάφραση. 

Η Αμερικανίδα ποιήτρια, storyteller, ψυχαναλύτρια ειδικευμένη στη μετατραυματική θεραπεία και ακτιβίστρια στο πλευρό «όσων δεν έχουν φωνή», Κλαρίσα Πίνκολα Εστές, έχοντας μελετήσει δεκάδες αρχετυπικές ιστορίες και παραμύθια που αφορούν τις Γυναίκες, μας παρουσιάζει σε αυτό το βιβλίο τις πλευρές της γυναικείας φύσης. 

Η ίδια μεγάλωσε στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών στις Η.Π.Α., ανάμεσα σε οικογένειες Ούγγρων και Σουαβών μεταναστών, που δεν γνώριζαν γραφή και ανάγνωση, αλλά διατηρούσαν πλούσια προφορική παράδοση και είχαν τη σοφία που δίνει η φύση. Κληροδότησαν έτσι στην Εστές την προφορική παράδοση των μύθων, των ιστοριών και των αρχαίων θεραπευτικών τρόπων.  Οι ιστορίες και οι μύθοι του βιβλίου είναι κατά λέξη απομαγνητοφωνήσεις από αφηγήσεις και διαλέξεις της. Τα παραμύθια παρουσιάζονται με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο και παραμένουν πιστά στην πρώτη τους, αρχέτυπη μορφή.

Μέσα από τα παραμύθια, τους μύθους και τις ιστορίες μιας παμπάλαιας παράδοσης συνειδητοποιούμε αλήθειες που ακονίζουν την αντίληψη μας, ώστε να επιλέγουμε το μονοπάτι που ανοίγει για εμάς η άγρια φύση μας. Ευτυχώς οι οδηγίες που μας δίνονται στα παραμύθια είναι καθησυχαστικές: Το μονοπάτι δεν έχει σβηστεί, εξακολουθεί να οδηγεί τις γυναίκες βαθιά, όλο και πιο βαθιά, στη γνώση του εαυτού τους. 

«Οι ιστορίες είναι φάρμακο. Με συνεπήραν από τότε που τις πρωτάκουσα. Έχουν τεράστια δύναμη και δεν απαιτούν από εμάς να κάνουμε, να είμαστε, να πράττουμε. Μόνο να ακούμε. Οι ιστορίες περιέχουν το γιατρικό για να αποκαταστήσουμε ή να ξαναβρούμε τη χαμένη ψυχική δύναμη. Οι ιστορίες προκαλούν τον ενθουσιασμό, τη λύπη, τα ερωτήματα, τη λαχτάρα και την κατανόηση, που αυθόρμητα ανασύρουν στην επιφάνεια το αρχέτυπο, σε αυτή την περίπτωση την Άγρια Γυναίκα.

Οι ιστορίες περιέχουν οδηγίες που μας δείχνουν το δρόμο όταν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες. Μας δίνουν να καταλάβουμε σε τι μας χρειάζεται το αρχέτυπο που αναδύεται από τη διήγηση και πώς να το φέρουμε στην επιφάνεια.»

 

H Εστές πηγαίνοντας βαθύτερα, προσεγγίζει αυτά τα παραμύθια όχι θεωρητικά: αλλά σωματικά και βιωματικά. Είναι πρωτίστως ποιήτρια και κανταδόρα, δηλαδή αφηγήτρια παλαιών ιστοριών. Ως Storyteller, «φύλακας παλιών ιστοριών», ψυχαναλύτρια και ακτιβίστρια, γεφυρώνει με μαεστρία τον κόσμο του απώτατου παρελθόντος με τη σύγχρονη εποχή. Σκοπός της είναι μέσα από παραμύθια, αρχετυπικούς μύθους και ιστορίες διαφορετικών πολιτισμών να ανασύρει την Άγρια Γυναίκα, την αδάμαστη, που συγγενεύει ψυχικά με τους λύκους.

Όπως γράφει, μας δίνει ιστορίες για να τις έχουμε «σαν βιταμίνες της ψυχής, καθώς και κάποια σχόλια, σαν κομμάτια του χάρτη, μερικά κομματάκια ρετσινιού για να στερεώσετε στα δέντρα πούπουλα που θα σας δείξουν προς τα πού να πάτε, και μερικά πατημένα χαμόκλαδα για να βρείτε τον δρόμο της επιστροφής στο mudno subterraneo, στον υποχθόνιο κόσμο, την έδρα της ψυχής.»

Το βιβλίο γράφτηκε για να ενθαρρύνει, να γίνει οχυρό για όσες γυναίκες βρίσκονται καθ' οδόν, για όσες παλεύουν με τους προσωπικούς τους δαίμονες, αλλά και για όσες μοχθούν για τον κόσμο στο σύνολο του. Ένα γυναικείο ψυχογράφημα, ένα βιβλίο γιατρικό για τη γυναίκα κάθε εποχής. Θα κλείσω την ανάρτηση με μια φράση της Μάγιας Αγγέλου για αυτό το βιβλίο: «Όσες ξέρετε ανάγνωση, διαβάστε το!» 

Το βιβλίο παρέμεινε 145 εβδομάδες στον κατάλογο ευπώλητων της New Work Times, έχει εκδοθεί σε 38 γλώσσες και έχει πωληθεί σε περισσότερα από 2 εκατομμύρια αντίτυπα.

«Αν δεν σας έχουν ποτέ αποκαλέσει «προκλητική, αδιόρθωτη, ανυπόφορη γυναίκα», μην απογοητεύεστε, ποτέ δεν είναι αργά».

«Νιώθω ευγνωμοσύνη τόσο για το βιβλίο Γυναίκες που τρέχουν με τους λύκους όσο και για τη δρ Κλαρίσα Πίνκολα Εστές. Είναι ένα βιβλίο ύμνος στη γυναίκα, στην τόλμη της, στη φροντίδα και στο νοιάξιμό της. Το λέω και το εννοώ: Όσες ξέρετε ανάγνωση, διαβάστε το!» 

Maya Angelou

«Το έργο της Κ. Π. Εστές, με ρίζες σε παραδοσιακά οικογενειακά τελετουργικά και στην αρχετυπική ψυχολογία, αναγνωρίζει ότι η γυναικεία ψυχή στις μέρες μας βρίσκεται σε κατάσταση ύπνωσης. Όμως δεν έχει χαθεί. Το βιβλίο έρχεται να μας θυμίσει ότι κάτω από την εκλεπτυσμένη της όψη η γυναίκα είναι η φύση, είναι η παντοτινά άγρια, και μέσα από αυτή τη ζωτική δύναμη βρίσκει τη σωστή της θέση στον κόσμο». 

Thomas Moore 

Μύθοι και ιστορίες για το αρχέτυπο της άγριας γυναίκας

Συγγραφέας: Clarissa Pinkola Estés

Μεταφράστρια: Δέσποινα Παπαγιαννοπούλου

Επιμελήτρια: Συλβί Ρηγοπούλου

Έτος Έκδοσης: 2020

Σελίδες: 624

Η μυστική βιβλιοθήκη στην Νταράγια της Συρίας. Φως στα συντρίμμια του πολέμου.

 

Ένα βιβλίο-ντοκουμέντο γραμμένο με τεράστια ενσυναίσθηση και ευαισθησία. Από το 2012 έως το 2016 η πόλη Νταράγια, προάστιο της Δαμασκού, υπέστη μια ανελέητη πολιορκία από τις δυνάμεις του Μπασάρ αλ-Άσαντ. Χρόνια βομβαρδισμών, επιθέσεων με χημικά αέρια, στερήσεων, πείνας. Μπροστά στη βία του καθεστώτος Άσαντ, κάποιοι νέοι αποφασίζουν να ελευθερώσουν χιλιάδες βιβλία θαμμένα κάτω από τα ερείπια και να τα συγκεντρώσουν σε μια βιβλιοθήκη σε ένα υπόγειο.  Σταδιακά διασώζουν 15.000 τόμους από τα συντρίμμια. Θεατρικά κείμενα του Σαίξπηρ, βιβλία αυτοβοήθειας, τόμοι ισλαμικής κουλτούρας, εκδόσεις αραβικής ποίησης… Τα διαβάζουν υπό το φως κεριών. 

Υπόγεια μυστική βιβλιοθήκη εν καιρώ πολέμου στην Συρία

Αυτή η δωρεάν βιβλιοθήκη κράτησε τους ανθρώπους ζωντανούς. Σε μια πόλη βομβαρδισμένη, όπου όλα είχανε καεί• Τα σπίτια, τα δέντρα, οι δρόμοι, μέσα από τα συντρίμμια θα υψωνόταν ξανά ένα φρούριο από χαρτί. Η μυστική βιβλιοθήκη της Νταράγια. Σε ένα μέρος κάτω από την γη, γεννήθηκε ένα φωτεινό μέρος μάθησης. 

Στα παλιά συριακά, νταράγια σημαίνει «πολλά σπίτια». Τι ειρωνεία, να λέγεται έτσι μια πολιτεία που σήμερα ελάχιστα από τα κτίρια της στέκονται ακόμη όρθια. Η Νταράγια είναι μια από τις παλαιότερες πόλεις της Συρίας. Λέγεται ότι ήταν το μέρος, όπου ο Απόστολος Παύλος μεταστράφηκε στον χριστιανισμό (30 μ.Χ.). Η πόλη το 2004 είχε πληθυσμό 131.501 κατοίκων. Μετά το 2011, ο αριθμός μειώθηκε, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης μεταξύ των δυνάμεων της Συρίας και των επαναστατών, σε 7.000 αμάχους και μαχητές έως το 2016.

Πόλεμος στην Συρία: 388.652 τα θύματα - Πάνω από 22.000 νεκρά παιδιά. 

Παιχνίδια στα ερείπια 

Ανάμεσα στις βόμβες, η βιβλιοθήκη υπήρξε το κρυφό οχυρό τους. Τα βιβλία, τα όπλα τους για μαζική μόρφωση. Εξαιτίας των φόβων για αντίποινα, η βιβλιοθήκη έμεινε μυστική. Δεν θα είχε ούτε όνομα ούτε επιγραφή. Ένας χώρος υπόγειος, προστατευμένος απ’ τα ραντάρ και τις οβίδες, όπου θα συναντιούνταν μικροί και μεγάλοι αναγνώστες. Το διάβασμα ως καταφύγιο. Μια σελίδα ανοιχτή στον κόσμο την ώρα που όλες οι πόρτες είναι αμπαρωμένες.

Το βιβλίο, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας, είναι ο καρπός της επικοινωνίας μέσω Skype ανάμεσα στη Γαλλίδα δημοσιογράφο Μινούι και στους ακτιβιστές τον καιρό του πολέμου.  Στο βιβλίο η Γαλλίδα δημοσιογράφος καταγράφει με σεβασμό την επικοινωνία της με τους μαχητές του ελεύθερου Συριακού στρατού, μεταφέροντας το χρονικό της δημιουργίας της βιβλιοθήκης, δίνοντας φωνή σε εκείνο που ο πόλεμος απειλεί να πνίξει, αποδεικνύοντας ότι το φως θα συνεχίσει να αναδύεται από το σκοτάδι… 

«Τα βιβλία είναι ο τρόπος μας να προλάβουμε τον χαμένο χρόνο, να εξαλείψουμε για πάντα την άγνοια», γράφουν στα μηνύματα. Χωρίς να το συνειδητοποιούν τα παιδιά της Συρίας διαθέτουν αυτό το ένστικτο επιβίωσης μέσω της κουλτούρας. Μια παγκόσμια βιβλιοθήκη σε καιρό πολέμου, όπως και σε καιρό ειρήνης. 

Έτυχε να διαβάσω το βιβλίο λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος -αυτών των ημερών- στην Ουκρανία.  Στιγμές σταματούσα την ανάγνωση και κοιτούσα τον αττικό ουρανό. Και έτσι απλά συνειδητοποιείς τι ευτυχία είναι και μόνο να μπορούμε να περπατάμε στο δρόμο ελεύθεροι, να κοιτάμε ήρεμοι τη θάλασσα, το φεγγάρι και τον ουρανό. Τίποτα δεν είναι δεδομένο στη ζωή. Ενστερνιζόμενη τα συναισθήματα που μεταφέρονταν από το βιβλίο, αναρωτιόμουν αν πραγματικά έχουμε ιδέα τι σημαίνει να έχεις ελευθερία και ειρήνη. Πόσο τις έχουμε υποτιμήσει ως αξίες. 

Διαβάζοντας Σαίξπηρ στην υπόγεια Συρία

Μέσα στο χάος η βιβλιοθήκη αποτέλεσε ένα έδαφος δίχως σύνορα. Ένα ταξίδι σε όλες τις ηπείρους. Μια κρυψώνα όπου τα βιβλία κυκλοφορούσαν χωρίς ειδική άδεια ούτε αλεξίσφαιρα γιλέκα. Μέσα σε εκείνον τον απρόσβλητο χώρο οι άνθρωποι της Συρίας κατάφεραν να δημιουργήσουν μια συλλογική οικειότητα, αλλά και ένα πνεύμα συνεργασίας, ηθικής και πειθαρχίας. Κάτι που τους βοήθησε να αντέχουν. Η αίσθηση μιας κανονικότητας που απομακρύνει τα όρια της παρανοϊκής βίας.

Διαβάζουν για να μορφωθούν. Να δραπετεύουν. Τα βιβλία ως διαφυγή. Μια μελωδία λέξεων κόντρα στην αυθαιρεσία των βομβών. Το διάβασμα, μια απλή πράξη ανθρωπιάς που τους δένει με την τρελή ελπίδα της επιστροφής τους στην ειρήνη.

Στη σκιά του πολέμου, οι φράσεις πάλλονται με λέξεις όπως σοφία, ελπίδα, επιστήμη, φιλοσοφία. Οι λέξεις στέκονται όρθιες, γερές, θριαμβεύτριες, αγέρωχες, γενναίες, αξιόπιστες, γεμάτες αλήθεια. Ανοίγουν δρόμους στη σκέψη, χειμάρρους ιδεών και ιστοριών για να διαφεύγεις. Ολόκληρος ο κόσμος βρίσκεται μπροστά σου, αρκεί να απλώσεις το χέρι να τον πιάσεις. 

Τα βιβλία έμελλε να αντικαταστήσουν το πανεπιστήμιο που δεν υπήρχε πια: έπρεπε ο καθένας να μορφωθεί μόνος του. Να γεμίσει το κενό που θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί ο οποιοσδήποτε για να επιβάλει τις οπισθοδρομικές ιδέες του. Πολύ γρήγορα η επίδραση των βιβλίων έγινε ζωτικής σημασίας: τους βοήθησαν να μη χαθούν.

«Ο πόλεμος είναι διεστραμμένος. Μεταμορφώνει τους ανθρώπους, σκοτώνει τα συναισθήματα, τις αγωνίες, τους φόβους. Όταν είσαι σε πόλεμο, βλέπεις τον κόσμο αλλιώς. Το διάβασμα είναι ψυχαγωγία, μας κρατάει στη ζωή. Διαβάζουμε πρώτα απ’ όλα για να διατηρήσουμε την ανθρωπιά μας.»

Για τους ανθρώπους η ανάγνωση γίνεται ένστικτο επιβίωσης, ζωτική ανάγκη. Με την πρώτη ευκαιρία τρέχουν στη βιβλιοθήκη για να δανειστούν καινούργια έργα. Τα βιβλία τους γεμίζουν, δεν φεύγουν στιγμή από κοντά τους. Πιστεύουν στα βιβλία, πιστεύουν στη μαγεία των λέξεων, στην ευεργεσία του γραπτού, σ’ αυτό το βάλσαμο της ψυχής, αυτή τη μυστηριώδη αλχημεία που σε κάνει να δραπετεύεις μέσα σε έναν χρόνο ακίνητο, μετέωρο. Το κάθε βιβλίο σε οδηγεί σ’ ένα άλλο βιβλίο. Κάθε βιβλίο, κλείνει μέσα του μια ιστορία, ένα μυστικό, μια ολόκληρη ζωή.

Το διάβασμα ως διαφυγή. Για να μη χάνεις τον εαυτό σου, για να υπάρχεις. Για τους νέους της Νταράγια είναι παραπάνω κι από αυτό. Εκεί στο καταφύγιο τους, στη βομβαρδισμένη τους πόλη, η ανάγνωση είναι και μια παραβατική πράξη. Είναι η δήλωση μιας ελευθερίας που την είχανε στερηθεί πολύ καιρό.

Ο Αχμάντ ζει κάτω από μια βροχή από βόμβες. Έχει χάσει αμέτρητους φίλους κι έχει τέσσερα χρόνια να δει την οικογένεια του. «Το διάβασμα με βοήθησε να οργανώσω τις ιδέες μου. Αλλά και να κατανοήσω την ομαδική ζωή: πώς να δέχομαι τον άλλο με τις διαφορές του. Και πώς να συντηρώ ένα κλίμα υγιούς άμιλλας ανάμεσα σε όλους μας.»

Πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσει κάθε βιβλιόφιλος. Γιατί δεν υπάρχει σπουδαιότερη αντίσταση από τη γνώση. Με όλα όσα συνέβησαν στην Συρία, με όσα συμβαίνουν τώρα στην Ουκρανία, αισθάνεσαι ντροπή. Εμείς που μπορούμε ακόμη να επιλέξουμε να απολαμβάνουμε αυτό που ποθεί περισσότερο ο καθένας στη ζωή, ας μη χάνουμε τους θησαυρούς που μας προσφέρουν τα βιβλία. Δεν χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια κρυφή υπόγεια βιβλιοθήκη, είναι προσιτά ελεύθερα σε όλους, ας αφεθούμε στη μαγεία τους.

Τίτλος: Συλλέκτες βιβλίων στην Νταράγια
Συγγραφέας: Ντελφίν Μινουί

Μετάφραση: Έφη Κορομηλά
Εκδόσεις: Μίνωας

Κατηγορία: Κοινωνία

ISBN: 978-618-02-1935-7

Κωδικός: 31507

Σελίδες: 204

Εξώφυλλο: Μαλακό

Τιμή: 13,30 €

Λίγα λόγια για τη συγγραφέα

Η Ντελφίν Μινουί γεννήθηκε το 1974 και είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα Le Figaro. Κάνει διεθνές ρεπορτάζ με ειδίκευση στη Μέση Ανατολή και έχει βραβευτεί με το Albert Londres 2006 για τις ανταποκρίσεις της από το Ιράν και το Ιράκ. Τα τελευταία 20 χρόνια ταξιδεύει πολύ σε όλο τον αραβομουσουλμανικό κόσμο. Σήμερα ζει στην Κωνσταντινούπολη, από όπου συνεχίζει να παρακολουθεί από κοντά τη συριακή επικαιρότητα.

Έχει γράψει τα έργα: Les Pintades à Téhéran (2009), Δέκα ετών, διαζευγμένη, Νοζούντ Άλι (2010), Τripoliwood (2011) και Je vous écris de Téhéran (2015).

Το 2018 σκηνοθέτησε το ντοκιμαντέρ «Νταράγια: Η βιβλιοθήκη κάτω από τις βόμβες», το οποίο βασίστηκε στο βιβλίο της. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε από το τηλεοπτικό κανάλι France 5, ενώ το 2019 απέσπασε το Βραβείο Νεανικού Κοινού του Φεστιβάλ Κινηματογράφου FIGRA.

Λίστα Βιβλίων, προτάσεις ανάγνωσης!

Το 2021 τελειώνει και αυτή είναι η καλύτερη στιγμή να μοιραστούμε μια επιλογή με κάποια από τα βιβλία που διάβασα φέτος, μόνο όσα μου άρεσαν και προτείνω να αναζητήσετε. 

Είναι σαν μια παράδοση να μοιραζόμαστε εντυπώσεις ως αναγνώστες, μέλη λεσχών ανάγνωσης, ιστολόγοι, να προτείνουμε ο ένας στον άλλο καινούργια, παλιά βιβλία και συγγραφείς χωρίς να έχουμε κανένα συμφέρον, αποτελώντας ίσως το πιο ανιδιοτελές κομμάτι του χώρου και συμβάλλοντας στο να ανακαλυφτούν αξιόλογα πρόσωπα και κείμενα.

Ακολουθούν προτάσεις βιβλίων, απ' όσα διάβασα φέτος, για καθένα υπάρχει ένα σχόλιο γιατί με κέρδισε και το προτείνω: 

1. Ντέλια Όουενς, Εκεί που Τραγουδάνε οι Καραβίδες, εκδόσεις Δώμα

Ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα αυτή τη χρονιά και ένα από τα καλύτερα που έχουν κυκλοφορήσει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, τα τελευταία χρόνια. Το απόλαυσα. Έχω μοιραστεί μια σχετική αφιερωμένη δημοσίευση στο blog, που μπορείτε να διαβάσετε πατώντας εδώ!

2. Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Μυθιστόρημα με κλειδί, εκδόσεις Μίνωας

Αυτό το βιβλίο με συντρόφευσε αρχές του καλοκαιριού. Έχω επίσης μοιραστεί εντυπώσεις σε σχετική δημοσίευση, που μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Υπέροχο αστυνομικό μυθιστόρημα, με πολύ ωραία γραφή και σασπένς, ευκολοδιάβαστο, εξαιρετικές περιγραφές της γλώσσας του σώματος των ηρώων. Αναζητήστε το!

3. Αλμπέρ Καμύ, Το καλοκαίρι, εκδόσεις Πατάκη

Ακόμη ένα βιβλίο που διάβασα το φετινό καλοκαίρι, το λάτρεψα και σας το προτείνω. Πώς γίνεται να μην αγαπάς τη γραφή του Άλμπερ Καμύ;  Mπορείτε να διαβάσετε ένα απόσπασμα από το συγκεκριμένο βιβλίο όπως είχε δημοσιευθεί στο blog, πατώντας εδώ. Στο τέλος της ανάρτησης υπάρχουν και παραπομπές σε άλλες δημοσιεύσεις για το Καμύ στο ιστολόγιο, που νομίζω ότι αξίζουν την προσοχή σας. 

4. Γιάννης Παλαβός, Το παιδί, εκδόσεις Νεφέλη 

Παλιότερα σας είχα προτείνει το «Αστείο» του Γιάννη Παλαβού (Νεφέλη, 2012), που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο Αναγνώστης».  Τον θεωρώ από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους της γενιάς του. Διάβασα «Το παιδί» πριν από λίγο καιρό και προστέθηκε στα βιβλία που αγάπησα αυτή τη χρονιά. Δώδεκα διηγήματα με παιδιά, γονείς, χωράφια, αλεπούδες, σπουργίτια.  

5. Γιώργος Μπίζας, Χρυσόψαρα στη σκουριά της πόλης, εκδόσεις Τυφλόμυγα

Βιβλίο που ήρθε τυχαία στα χέρια μου και διαβάζοντας το, απόρησα με την απουσία κριτικών δημοσιεύσεων. Μια συλλογή έντεκα διηγημάτων που αξίζει να διαβαστεί. Γεμάτα με ενσυναίσθηση για τη γενιά μας, αυτή της κρίσης. Γραμμένα με μια ευαισθησία που με συγκίνησε βαθιά. Αναμένω το επόμενο βιβλίο του Μπίζα, το οποίο νομίζω θα κυκλοφορήσει σύντομα. Αν σας αρέσει να διαβάζετε διηγήματα ανθρώπων της γενιάς μας, μη το χάσετε, αναζητήστε το. 

6. Antonio Tabucchi, Ταξίδια και άλλα ταξίδια, εκδόσεις Άγρα

Αισθάνομαι πολύ τυχερή που αυτό το βιβλίο ήρθε στα χέρια μου τούτη τη χρονιά. Μπόρεσε να με ταξιδέψει εν μέσω της (ατελείωτης) καραντίνας. Ο Αντόνιο Ταμπούκι ταξίδεψε πολύ, και έγραψε για αυτά τα ταξίδια. Τα κείμενα του σε γεμίζουν με εικόνες από τόπους, πολιτισμούς και ιστορίες ανθρώπων. Διαβάζοντας το, ξεχνάς έστω λίγο όσα ζούμε και συνειδητοποιείς πόσα όμορφα μας περιμένουν όταν περάσει η πανδημία.  Εξαιρετικό βιβλίο, πλέον από τα πολύ αγαπημένα μου. Σας το συστήνω ανεπιφύλακτα. Μπορείτε να διαβάσετε σχετική αφιερωμένη δημοσίευση πατώντας εδώ!

7. Λέων Τολστόι, Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος - Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς, εκδόσεις Μίνωας 

Ένα ακόμη βιβλίο που πραγματικά απόλαυσα. Αν δεν έχετε διαβάσει αυτά τα διηγήματα του Λέων Τολστόι -είναι αριστουργήματα- αξίζει να αναζητήσετε τη συλλογή που κυκλοφόρησε φέτος από τις εκδόσεις Μίνωα.  Εδώ μπορείτε να διαβάσετε αφιερωμένη δημοσίευση με παρουσίαση, με περισσότερες λεπτομέρειες για το βιβλίο.

8. Πέτρος Μάρκαρης, Η Αθήνα της μιας διαδρομής, εκδόσεις Γαβριηλίδη

Εξαντλημένο βιβλίο και από έναν εκδοτικό οίκο που δυστυχώς έκλεισε. Χάρηκα πολύ όταν το βρήκα και περισσότερο όταν το διάβασα.  Το είχα μαζί μου στις διαδρομές μου στην πόλη και το διάβασα σε διάφορες από τις περιοχές που περιγράφει στις σελίδες του. Αν αγαπάτε την Αθήνα, αξίζει να αφεθείτε στις σελίδες του!

9. David Diop, Τη νύχτα, όλα τα αίματα είναι μαύρα, εκδόσεις Πόλις

Ιδιαίτερο μυθιστόρημα γραμμένο με ποιητική γλώσσα. Ο πόλεμος, μια ακραία συνθήκη που ανατρέπει όλους τους κανόνες και ξυπνά το θηρίο που βρίσκεται σε νάρκη μέσα στον καθένα μας. Λίγες μέρες μετά απ' όταν το διάβασα, το βιβλίο τιμήθηκε με το International Booker Prize 2021. Πριν λίγες μέρες το συμπεριέλαβε και ο Ομπάμα στη φετινή του λίστα ανάγνωσης βιβλίων στο προσωπικό λογαριασμό του στο instagram. 

10. Λίλι Γκράχαμ, Το παιδί του Άουσβιτς, εκδόσεις Μίνωας

«Ήταν ανέλπιστο να γεννηθώ και να ζήσω, κι όμως έζησα χάρη σ’ εκείνη. Χάρη σε αυτούς και σε πείσμα όλης της φρίκης του κόσμου, όλου του ζόφου που προσπάθησε απεγνωσμένα να μας αφανίσει, η ζωή μου υπήρξε μια ζωή γεμάτη χαρά, φως και αγάπη. Γιατί όσο και αν προσπαθεί κάποιος να νικήσει το φως, αυτό που μου δίδαξε η πολύχρονη ζωή μου είναι πως, όσο μεγάλη κι αν είναι η νύχτα, στο τέλος πάντα χαράζει η μέρα.» 

Οι ιστορίες που διαδραματίζονται στο Άουσβιτς πάντα με ελκύουν για πολλούς λόγους. Αυτό το βιβλίο ξεχώρισε ανάμεσα σε όσα διάβασα, είναι μια σπαραχτική ιστορία επιβίωσης, όπου η ζωή ή ο θάνατος εξαρτώνται από την παραμικρή λεπτομέρεια και η ελπίδα και η αγάπη επιζούν και στο πιο ζοφερό περιβάλλον

11. Wohlleben Peter, Η μυστική ζωή των δέντρων, Εκδόσεις Πατάκη

Αν αγαπάτε τα δάση και τα δέντρα, αυτό είναι ένα βιβλίο που αξίζει να υπάρχει στη βιβλιοθήκη σας. Μετά την ανάγνωση του, στον επόμενο περίπατο που θα κάνετε στο δάσος, θα ανακαλύψετε κι εσείς κάποια μικρά ή μεγάλα θαύματα, θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπετε αυτό το μυστηριώδες σύμπαν. Ο διακεκριμένος δασολόγος Peter Wohlleben εμβαθύνει στην κρυφή ζωή των δέντρων και μας παρουσιάζει μια εντελώς καινούρια θεώρηση του δάσους, φέρνοντας στο φως εκπληκτικά στοιχεία, όπως ότι τα δέντρα έχουν μνήμη, ανταλλάσσουν μηνύματα μεταξύ τους, νιώθουν πόνο, παθαίνουν εγκαύματα από τον ήλιο και κάνουν ρυτίδες. Κάποια δέντρα, όπως οι βελανιδιές, επικοινωνούν μεταξύ τους με χημικές αρωματικές ουσίες. Όταν, για παράδειγμα, ένα δέντρο δεχτεί επίθεση από έντομα, εκπέμπει αρωματικές ουσίες και όλα τα δέντρα της ευρύτερης περιοχής που λαμβάνουν το μήνυμα αυτό οπλίζονται κατάλληλα...

12. Δημήτρης Χατζής, Ανυπεράσπιστοι, Πλείας, 1965.

Αγόρασα και διάβασα το βιβλίο φέτος. Έναυσμα ήταν η Λέσχη Ανάγνωσης με τον Γιάννη Παλαβό του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, της οποίας παρακολούθησα κάποιες συναντήσεις. Δείγμα εξαιρετικής ελληνικής διηγηματογραφίας. Εμβληματική συλλογή, βαθιά συγκινητική. Εκδόθηκε το 1966, και όμως διαβάζοντας το σήμερα αισθάνεσαι στην κοινωνία των ηρώων του Χατζή, στοιχεία από την κοινωνική πραγματικότητα και της σημερινής Ελλάδας... 

Πατώντας εδώ μπορείτε να ακούσετε την ηχογραφημένη σκηνική ανάγνωση του διηγήματος «Άι Γιώργη» που συμπεριλαμβάνετε στο συγκεκριμένο βιβλίο, όπως παρουσιάστηκε στο ΙΣΝ.

13. Λερντ Χαντ, Neverhome, Εκδόσεις Πόλις

«Η μητέρα μου είχε κάνει κάποτε ένα ταξίδι με τρένο και της είπα ότι ήθελα και εγώ να ταξιδέψω όπως εκείνη. Να περάσω βολίδα από τους κάμπους, να διασχίσω τα μακριά ποτάμια με βάρκα. Ήθελα, της είπα, να ξαπλώσω κάτω από τα αστέρια και να μυρίσω αλλιώτικες αύρες. Ήθελα να πιω νερό από αλλιώτικες πηγές, να νιώσω αλλιώτικους ζεστούς ανέμους. Να σταθώ με τους συντρόφους μου πάνω στα ερείπια των ιδεών του χθες. Να βαδίσω μπροστά με χίλιους άλλους. Να πατήσω γερά στο χώμα, ν’ ατσαλώσω το βλέμμα μου και να μη το βάλω στα πόδια.

Τα είπα όλα στη νεκρή μητέρα μου, στέλνοντας τα λόγια να τη βρουν βαθιά μέσα στο χώμα: μια πύρινη λαίλαπα ήταν έτοιμη να ξεσπάσει. Ήθελα να της δανείσω τη σπίθα μου. Ήξερα τι θα μου απαντούσε η μητέρα μου, όπως το ήξερε και ο Βαρθολομαίος, γι’ αυτό και κάθε φορά που ζητούσα τη γνώμη της ήταν σαν να μου αποκρινόταν με τα ίδια λόγια.

Προχώρα. Προχώρα και δες τι έχεις εσύ μέσα σου.» 

Ένα βιβλίο που επίσης απόλαυσα φέτος. Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις πριν λίγους μήνες, σε εξαιρετική μετάφραση του Χρήστου Οικονόμου. Ένα αριστοτεχνικό μυθιστόρημα για τα τέρατα που γεννάει ο πόλεμος, την οικουμενικότητα της βίας, που υπονομεύει κάθε βεβαιότητα και καταλύει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, αλλά και μια σπαρακτική αφήγηση για τη δύναμη της αγάπης.

14. Κάθρην Μάνσφηλντ, Το Γκάρντεν Πάρτι, μτφ. Μαρία Λαινά, Εκδόσεις Σμίλη

 

«Να είσαι ζωντανός… και να είσαι συγγραφέας… αυτό αρκεί». Κάθρην Μάνσφηλντ

Τα δεκαπέντε διηγήματα αυτής της συλλογής αποδεικνύουν την ιδιοφυία μιας γυναίκας που στη διάρκεια της σύντομης ζωής της κατάφερε να τη συγκρίνουν με τον Τσέχοφ. Ίσως επειδή, περισσότερο απ’ οτιδήποτε άλλο, αυτό που ήθελε αληθινά ήταν να γράψει. 

«Ω Θεέ μου!» είπε. «Μακάρι να μην είχα παντρευτεί. Πόσο θα ‘θελα να είχα γίνει εξερευνητής». Και ύστερα πρόσθεσε μ’ ονειροπόλο βλέμμα: «Στα ποτάμια της Κίνας, φερ’ ειπείν».

«Μα αγάπη μου» της είπα, «τι ξέρεις εσύ για τα ποτάμια της Κίνας;» Επειδή η μητέρα δεν είχε ιδέα από γεωγραφία – ήξερε όσα κι ένα δεκάχρονο παιδί.

«Τίποτα» συμφώνησε. «Αλλά μπορώ να αισθανθώ τι ακριβώς καπέλο θα φορούσα».

Το «Γκάρντεν πάρτι» αποτελεί την πιο ώριμη συλλογή της Κάθρην Μάνσφηλντ. Ειρωνική γραφή, γεμάτη με υπαινικτικότητα και αφηγηματική δύναμη. 

15.  Frederic Gros, Περπατώντας, εκδόσεις Ποταμός

Από τις πιο όμορφες αναγνωστικές στιγμές του έτους. Αυτό το βιβλίο ήθελα καιρό να το διαβάσω. Επέλεξα να διαβαστεί στις φετινές διακοπές στη Σύρο, κάτι καθόλου τυχαίο, καθώς η Ερμούπολη είναι μία από τις πιο walking friendly Χώρες των Κυκλάδων! Το βιβλίο πραγματεύεται τις πάμπολλες, διαφορετικές διαστάσεις και φιλοσοφικές προεκτάσεις του περπατήματος. Με παραδείγματα "δεινών" περιπατητών, όπως ο Νίτσε, ο Θορρώ, ο Ρουσσώ και ο Γκάντι. Το βάδισμα προσεγγίζεται ως μια πνευματική άσκηση, πολυδιάστατη και αυθεντική, που διεγείρει συναισθήματα και γεννά σκέψεις. Καλογραμμένο, σε πολύ καλή μετάφραση, συνδυάζει χαρακτηριστικά φιλοσοφικού κειμένου και ποίησης. 

***************

Δεκαπέντε βιβλία, μια επιλογή απ' όσα διάβασα φέτος, που θεωρώ αξίζουν την προσοχή σας. Κοιτάζοντας τα ξανά, αισθάνομαι ευγνωμοσύνη για κάθε ένα από αυτά -ευγνωμοσύνη για τα βιβλία. Ήταν μικρά ταξίδια σε κόσμους, ανθρώπους, κοινωνίες, σκέψεις και συναισθήματα. Πρόσθεσαν πλούτο σε αυτή την τόσο προκλητική χρονιά. Και το να είναι αναγνωστικά η χρονιά σου τόσο γεμάτη, σίγουρα είναι ένας καλός λόγος να νιώθεις όμορφα. 

Ήδη έχω επιλέξει στο γραφείο μου, βιβλία που περιμένουν για να διαβαστούν το επόμενο χρονικό διάστημα. Είμαι βέβαιη ότι κάθε μέρα που περνά θα έρχονται κοντά μου και άλλα, είτε ως δώρα, είτε αγορές, μα και με κάθε μαγικό τρόπο. Αν είμαστε καλά του χρόνου τέτοιες μέρες θα μοιραστούμε και πάλι τις καλύτερες επιλογές της επόμενης αναγνωστικής χρονιάς! Μείνετε συντονισμένοι! Ως τότε ακολουθήστε το blog στα social media! :)

Αν σας άρεσε αυτή η λίστα βιβλίων, μπορείτε να διαβάσετε και προτάσεις σε κάποιες από τις λίστες των προηγούμενων ετών:

Λίστα ανάγνωσης I, λίστα ΙΙ, λίστα ΙΙΙ, λίστα IV. 

Αλμπέρ Καμύ, Η θάλασσα μέσα στα χέρια μας

«Μεγάλωσα στη θάλασσα και η φτώχεια ήταν για μένα χλιδή, ύστερα έχασα τη θάλασσα και όλη η πολυτέλεια τότε μου φάνηκε γκριζωπή. Από τότε περιμένω. Περιμένω τα πλοία του γυρισμού, το σπίτι των νερών, τη διάφανη μέρα. Κάνω υπομονή, βάζω τα δυνατά μου να είμαι ευγενικός. Με βλέπουν να περνώ από όμορφους δρόμους γεμάτους σοφία, θαυμάζω τα τοπία, χειροκροτώ όπως όλος ο κόσμος, δίνω το χέρι, κάποιος άλλος μιλά με τη φωνή μου. Με επαινούν, ονειρεύομαι λίγο, με προσβάλλουν, μόλις που αντιδρώ. Ύστερα ξεχνώ και χαμογελώ σ’ εκείνον που με προσβάλλει ή χαιρετώ με υπερβολική ευγένεια τον άλλο που αγαπώ. Τι να κάνω όταν δε θυμάμαι πάντα μονάχα μια εικόνα; Με προστάζουν τέλος να τους πω ποιος είμαι. «Ακόμα τίποτα, ακόμα τίποτα…»

Όσο για τις κηδείες, εκεί είναι που ξεπερνώ τον εαυτό μου. Πραγματικά διαπρέπω. Περπατώ με βήμα αργό σε προάστια που ανθίζουν σιδερικά, ακολουθώ φαρδιές αλέες με τσιμεντένια δέντρα που οδηγούν σε τρύπες κρύας γης. Εκεί, κάτω από την πληγή του ουρανού που μόλις αρχίζει να ματώνει, κοιτάζω τους θαρραλέους συντρόφους να θάβουν τους φίλους μου σε τρία μέτρα βάθος. Αν ρίξω το λουλούδι που μου προσφέρει ένα λασπωμένο χέρι, πετυχαίνω πάντα τον τάφο. Η ευσέβεια μου είναι μετρημένη, η συγκίνηση καθωσπρέπει, το κεφάλι πάντα σκυμμένο. Θαυμάζουν πόσο ορθά μιλώ. Όμως δεν είμαι αξιέπαινος: περιμένω.» 

Απόσπασμα από το βιβλίο του Αλμπέρ Καμύ, «Το καλοκαίρι», εκδ. Πατάκη. Αλμπέρ Καμύ (7 Νοεμβρίου 1913 - 4 Ιανουαρίου 1960) 

Προηγούμενες αναφορές στον Καμύ:

Αφιέρωμα στη ζωή και στο έργο του Albert Camus

Aλμπέρ Kαμύ, Σημειωματάρια, Βιβλίο πρώτο, Μάιος 1935 - Φεβρουάριος 1942, Μτφρ.: Ν. Καρακίτσου-Dougé, Μ. Κασαμπαλόγλου-Roblin, Εκδόσεις Πατάκη

Όταν ο Αλμπέρ Καμύ συνάντησε την Ελλάδα

...υπέροχο “Μυθιστόρημα με κλειδί”, Χρήστος Μαρκογιαννάκης, εκδόσεις Μίνωας

 

«Μισώ να στέκομαι κοντά στη θάλασσα, να την ακούω να βρυχάται και να μαίνεται σαν άγριο θηρίο στη φωλιά του. Μου θυμίζει την προσπάθεια του ανθρώπινου μυαλού, που όσο κι αν αγωνίζεται να ελευθερωθεί, καταλήγει ακριβώς εκεί απ’ όπου ξεκίνησε.»

Ακόμη ένα βιβλίο που απόλαυσα και σας το προτείνω. Με πολύ ωραία γραφή, ευκολοδιάβαστο, με σασπένς, εξαιρετικές περιγραφές της γλώσσας του σώματος των ηρώων. Οι σπουδές του συγγραφέα πάνω στα αντικείμενα της νομικής και της εγκληματολογίας, είναι φανερό ότι έχουν ασκήσει επίδραση στη διεισδυτική ματιά του στην ανάπτυξη του ψυχικού κόσμου των χαρακτήρων του, στην περιγραφή των αντιδράσεων τους, ακόμη στις λέξεις, στην πλοκή και δομή του βιβλίου. Αν αγαπάτε τα αστυνομικά μυθιστορήματα, να το διαβάσετε. Αν το διαβάσετε, θα τα αγαπήσετε! Μια πολύ ευχάριστη παρέα για ανάγνωση στις καλοκαιρινές σας διακοπές. Πριν φύγετε για κάποιο νησί, πάρτε το μαζί. Χρήστο Μαρκογιαννάκη και Εκδόσεις Μίνωα, ευχαριστώ για αυτό το πραγματικά απολαυστικό βιβλίο!

 

Η Νήσος, το νησί όπου συμβαίνει το μυστήριο, και στην οποία μπορεί καθένας να αναγνωρίσει τους δικούς του αγαπημένους προορισμούς, ένα ειδυλλιακό ψαρονήσι, έχει γίνει καλοκαιρινός προορισμός του διεθνούς τζετ σετ. Ο αστυνόμος του Τμήματος Ανθρωποκτονιών Αττικής Χριστόφορος Μάρκου περνάει εκεί την άδειά του, όταν κατά τη διάρκεια ενός πάρτι η Λούσι Ντέιβις, μια νεαρή Αγγλίδα δημοσιογράφος, βρίσκεται δολοφονημένη στην αποθήκη της οικοδέσποινας.

Με το νησί αποκλεισμένο από τον άνεμο, ο Μάρκου ψάχνει το κίνητρο και τον δράστη στα μυστικά, τα ψέματα και τα κουτσομπολιά του «κλειστού κύκλου της Νήσου» και σε ένα μυθιστόρημα με κλειδί που έγραφε το θύμα.

Η επιφανειακή ηρεμία του νησιού διαταράσσεται ενώ ένα ακόμη ανεξιχνίαστο έγκλημα από το παρελθόν θα περιπλέξει την υπόθεση.

Καθώς η λίστα των νεκρών μεγαλώνει, θα κατορθώσει ο Μάρκου να βρει τον δολοφόνο προτού αυτός καταφέρει να ξεφύγει με το επόμενο πλοίο της γραμμής;

Ένα whodunit εμπνευσμένο από τη χρυσή περίοδο της αστυνομικής λογοτεχνίας, μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μίνωας.

Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης γεννήθηκε το 1980 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου και μεγάλωσε. Με σπουδές στη Νομική και την Εγκληματολογία στην Αθήνα και το Παρίσι, και έχοντας εργαστεί ως δικηγόρος, τα τελευταία χρόνια ζει στη γαλλική πρωτεύουσα.

Είναι συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας και δοκιμιακών βιβλίων για την αισθητική του εγκλήματος, εμπνευστής της έννοιας criminart και μέλος της Crime Writers’ Association.

Το Μυθιστόρημα με κλειδί είναι το τρίτο του αστυνομικό μυθιστόρημα το οποίο εκδίδεται στα ελληνικά, ενώ θα ακολουθήσει και η έκδοσή του στα γαλλικά.

«Εκεί που Τραγουδάνε οι Καραβίδες», Εκδόσεις Δώμα

«Η νύχτα έπεσε και ο Τέιτ πήρε και πάλι τον δρόμο για το καλύβι. Φτάνοντας όμως στη λιμνοθάλασσα, στάθηκε κάτω από το βαθύσκιωτο θόλο για να δει τις εκατοντάδες πυγολαμπίδες να στέλνουν τα σινιάλα τους στις πιο σκοτεινές άκρες του βάλτου. Πέρα εκεί έξω, πέρα στα βάθη, εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες».

Πολλά έχουν γραφτεί και ειπωθεί για αυτό το βιβλίο, το οποίο κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Δώμα το 2019, σε εξαιρετική μετάφραση από την Μαργαρίτα Ζαχαριάδου. Συζητήθηκε αρκετά, έγινε best seller που άλλοι λάτρεψαν και εκθείασαν, ενώ άλλοι όχι τόσο. Οι κριτικές και τα σχόλια ποικίλλουν. Προσωπικά ανήκω στην πρώτη κατηγορία, καθώς λάτρεψα το συγκεκριμένο βιβλίο, για αυτό και του αφιερώνω τη σημερινή ανάρτηση. 

Η συγγραφέας του βιβλίου, η Delia Owens (1949) είναι Αμερικανίδα ζωολόγος. Μια τόσο ιδιαίτερη περίπτωση, για 23 χρόνια, έζησε σε ορισμένες από τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της Αφρικής, μελετώντας λιοντάρια, ελέφαντες, και άλλα ζώα. Έχει γράψει, μαζί με τον πρώην σύζυγό της, τρία βιβλία για την άγρια ζωή στην Αφρική, τα οποία έγιναν διεθνείς επιτυχίες. Έχει βραβευτεί με το John Burroughs Award for Nature Writing, ενώ άρθρα και μελέτες της έχουν δημοσιευτεί, μεταξύ άλλων, στο Nature, στο African Journal of Ecology και στο International Wildlife. Το Εκεί που τραγουδάνε οι καραβίδες είναι το πρώτο της μυθοπλαστικό έργο, το οποίο εξέδωσε στα 70 της, και έγινε διεθνές best seller.

Πρόκειται για ένα βιβλίο ενηλικίωσης, το οποίο με κράτησε ενθουσιασμένη στις σελίδες του μέχρι το τέλος. Διάβασα μονορούφι το πρώτο μισό και το υπόλοιπο επίτηδες σιγά σιγά ώστε να το απολαύσω περισσότερο. Εξαιρετική γραφή που μας υπενθυμίζει το πόσο καθορίζουν τη ζωή τα βιώματα στην παιδική μας ηλικία, τονίζει τη μειονεκτική και αδύναμη θέση μιας γυναίκας ειδικά όταν ζει μόνη, τις δυσκολίες στις ανθρώπινες σχέσεις και τις ανατροπές που μας επιφυλάσσει συχνά η ζωή. Πρόκειται για ωδή στο φυσικό κόσμο. Μια υπενθύμιση ότι όλα αρχίζουν και όλα καταλήγουν -ακόμη και όλοι εμείς- σε αυτόν. Βαθιά συγκινητικό βιβλίο, με πραγματικά υπέροχες περιγραφές εικόνων. Όταν το διάβαζα είχα έντονη την αίσθηση ότι ζωντάνευαν οι εικόνες, δεν είναι τυχαίο ότι το βιβλίο πρόκειται να γυριστεί σε ταινία. 

«Η Κάια άφησε το περιοδικό στα πόδια της με το μυαλό της να ταξιδεύει σαν τα σύννεφα. Κάποια θηλυκά έντομα τρώνε το ταίρι τους, μητέρες από την οικογένεια των θηλαστικών εγκαταλείπουν τα μικρά τους λόγω του μεγάλου στρες, πολλά αρσενικά βρίσκουν ριψοκίνδυνους ή πανούργους τρόπους ώστε το σπέρμα τους να επικρατήσει των ανταγωνιστών τους. Τίποτα δεν είναι υπερβολικά απρεπές εφόσον βοηθάει να συνεχιστεί ο κύκλος της ζωής. Η Κάια ήξερε πως αυτό δεν αποτελούσε κάποια σκοτεινή πλευρά της Φύσης· ήταν απλώς επινοητικοί τρόποι να τα βγάζεις πέρα όταν όλα είναι εναντίον σου. Και με τους ανθρώπους, το πράγμα σίγουρα πήγαινε ακόμα πιο μακριά.»

«Ξαφνικά έβλεπε με απόλυτη καθαρότητα τι υπέμενε η Μαμά και γιατί έφυγε. «Μαμά, Μαμά», ψιθύρισε. «Τώρα κατάλαβα. Τώρα επιτέλους κατάλαβα τι σ’ εκανε να φύγεις και να μη ξαναγυρίσεις. Συγγνώμη. Δεν το ήξερα, συγγνώμη που δεν μπόρεσα να σε βοηθήσω.» Η Κάια έσκυψε το κεφάλι και έκλαψε. Έπειτα, το σήκωσε απότομα λέγοντας, «Εγώ δε θα ζήσω έτσι – δεν θα περάσω τη ζωή μου μέσα στον φόβο πότε θα πέσει η επόμενη γροθιά». 

«Οι θηλυκές πυγολαμπίδες προσελκύουν ξένα αρσενικά στέλνοντας απατηλά σινιάλα και μετά τα τρώνε. Τα θηλυκά αλογάκια της παναγίας καταβροχθίζουν το ταίρι τους. Τα θηλυκά έντομα, σκέφτηκε η Κάια, ξέρουν να χειριστούν τους εραστές τους.»

Ίσως οι διθυραμβικές διεθνείς κριτικές με κράτησαν μακριά από το βιβλίο, το οποίο με περίμενε υπομονετικά στη βιβλιοθήκη. Έκανα λάθος που καθυστερούσα την ανάγνωση. Όσοι δεν το έχετε ακόμη διαβάσει, σας το προτείνω ανεπιφύλακτα!

Ντέλια Όουενς

ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΑΝΕ ΟΙ ΚΑΡΑΒΙΔΕΣ

Τίτλος πρωτοτύπου: Where the Crawdads Sing

Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου

Επιμέλεια: Θάνος Σαμαρτζής

Διορθώσεις: Μαριλένα Καραμολέγκου

Σχεδιασμός εξωφύλλου: Faze Design Studio

466 σελ.

Σειρά: τα πεζά / 3

Λέων Τολστόι | Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος - Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς

O Τολστόι έγραψε πριν από ενάμιση αιώνα. Διαβάζοντάς τον σήμερα μένεις έκπληκτος από το πόσο λίγο έχουμε αλλάξει οι άνθρωποι. Πόσο ίδια είναι τα πάθη, οι φόβοι, οι αδυναμίες, οι επιθυμίες μας, πόσο επίκαιρος είναι ένας συγγραφέας που μελέτησε τη ζωή και την ανθρώπινη φύση τόσο ουσιαστικά και επίμονα. Αυτό θα διαπιστώσετε μετά από την ανάγνωση δυο σπουδαίων «μικρών» έργων του που προσφέρονται στην παρούσα έκδοση των εκδόσεων Μίνωας, του διηγήματος Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος; και της νουβέλας Ο θάνατος του Ίβαν Ίλιτς.  

Ιερώνυμος Μπος, Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων, Μουσείο Πράδο, Μαδρίτη

Αμφότερα και τα δυο κείμενα της έκδοσης δημοσιεύθηκαν το 1886, μια χρονιά που σηματοδοτεί την επιστροφή του Τολστόι στη λογοτεχνία, σχεδόν μια δεκαετία μετά την Άννα Καρένινα, ένα διάστημα στο οποίο αρνήθηκε την τέχνη του και στράφηκε σε ζητήματα ηθικής φιλοσοφίας. Ο Τζέιμς Τζόις θεωρούσε το διήγημα Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος; ως το σπουδαιότερο έργο που γράφτηκε ποτέ. Ο Τζορτζ Στάινερ παρομοίασε τη νουβέλα Ο θάνατος του Ίβαν Ίλιτς με τις μικρογραφημένες μορφές του Ιερώνυμου Μπος.

 

Αυτά τα δυο αριστουργηματικά κείμενα μόλις κυκλοφόρησαν και έρχονται να προστεθούν στην εξαιρετική σειρά των εκδόσεων Μίνωας «Φάροι Ιδεών», σε μετάφραση της Αλεξάνδρας Ιωαννίδου από τα ρωσικά, με επίμετρο από την ίδια και με πρόλογο από τον Άθω Δημουλά.

Το πρώτο έργο Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος έχει ως θέμα την απληστία και τη ματαιοδοξία του ανθρώπου να αποκτήσει όσο το δυνατόν περισσότερα. Ο συγγραφέας καταγράφει τις περιπέτειες του αγρότη Παχόμ στις επαρχίες της προεπαναστατικής Ρωσίας, στην υπεράνθρωπη προσπάθειά του να αποκτήσει όλο και περισσότερη καλλιεργήσιμη γη. Το μικρόβιο της απληστίας γεννιέται μέσα του, μεγαλώνει, τον τυφλώνει και τον οδηγεί. Πεθαίνοντας στην προσπάθεια του, θα διαπιστώσει ότι η γη που του αναλογεί είναι όπως σε όλους τα δύο μέτρα, όση να χωρά το νεκρό σώμα του στη γη.

«Σήκωσε ο υπηρέτης την άξινα αποκάτω, έσκαψε έναν τάφο για τον Πάχομ, αρκετό για να τον χωρέσει από το κεφάλι μέχρι τις πατούσες, δυο μέτρα, και τον έθαψε». (σ. 49)

Ο Τολστόι παίζει σκάκι με το γιο του

Στη νουβέλα Ο θάνατος του Ιβάν Ιλίτς ο Τολστόι σκιαγραφεί το βίο και το θάνατο ενός ανώτερου δικαστικού, δημοσίου υπαλλήλου, που έχει κατακτήσει ό,τι θεωρείται ως κοινωνική επιτυχία. Στο τέλος της ζωής του ο Ιβάν Ιλίτς, έντρομος, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πολύ απλό αλλά καίριο ερώτημα: «Μήπως δεν έζησα όπως έπρεπε;», διερωτώμενος αν η ζωή του είχε κάποιο ουσιαστικό νόημα ή αν αναλώθηκε σε συμβάσεις και ψευδαισθήσεις. 

«Τρία μερόνυχτα τρομερών βασάνων και μετά ο θάνατος. Κάτι που μπορεί να συμβεί και σε μένα ανά πάσα στιγμή, σκέφτηκε και για μια στιγμή φρικίασε. Το ίδιο δευτερόλεπτο, όμως, χωρίς ο ίδιος να ξέρει πώς, τον βοήθησε η συνήθης σκέψη πως αυτό συνέβει στον Ιβάν Ίλιτς και όχι στον ίδιο, και πως κάτι τέτοιο δεν έπρεπε ούτε μπορούσε να του συμβεί του ίδιου και πως σκεπτόμενος κατ’ αυτόν τον τρόπο παραδινόταν σε μια σκοτεινή διάθεση, ανεπίτρεπτη, όπως ήταν ολοφάνερο από την έκφραση του προσώπου του Σβαρτς. Και με αυτόν τον συλλογισμό, ηρέμησε και άρχισε να ρωτάει όλο ενδιαφέρον λεπτομέρειες για το τέλος του Ίβαν Ίλιτς, λες και ο θάνατος συνιστούσε μια περιπέτεια αποκλειστικά και μόνο του Ίβαν Ίλιτς, η οποία όμως δεν αφορούσε καθόλου τον ίδιο» (σ.64)

Γραφή με λιτό ύφος, κυνικότητα, ειρωνεία και αλήθεια. Μια σπουδή στη ζωή και στην ανθρώπινη φύση. Εξαιρετικός ο πρόλογος από τον Δημουλά και, το επίμετρο από την Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, η οποία υπογράφει και τη μετάφραση του βιβλίου. Σημαντικό βιβλίο, αξίζει να υπάρχει στη βιβλιοθήκη σας! 

Λέων Τολστόι, Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;, Φάροι Ιδεών, Μίνωας