«Ότι αγαπάει η ψυχή σου περισσότερο, φαντάσου το ότι βρίσκεται στο δρόμο όπου πας, όχι στο δρόμο από που έρχεσαι.»
Η παράσταση «Ριχάρδος Β’-Το Ρέκβιεμ ενός Βασιλιά» στο θέατρο Άλφα αποτελεί μια πιο συμπυκνωμένη εκδοχή του Σαιξπηρικού «Ριχάρδος Β’». Ξεκινά, από το τέλος:
Ο Ριχάρδος έχει χάσει το θρόνο του από τον αντίπαλό του τον Μπόλιμπροκ. Φυλακισμένος πια, απογυμνωμένος από αξιώματα και προνόμια, έχοντας απολέσει την υπερηφάνεια του, βυθίζεται στο σκοτάδι και στην απόλυτη μοναξιά. Ώσπου ένας απροσδόκητος επισκέπτης εμφανίζεται στο παράθυρο της φυλακής, ξυπνώντας τον από τον λήθαργο. Ισχυρίζεται πως είναι πρώην υπηρέτης του και γίνεται η αφορμή ώστε ο έκπτωτος βασιλιάς να ζήσει ξανά νοερά το ένδοξο παρελθόν του και ν’ αναλογιστεί το ζοφερό παρόν του.
«Κι όλου του κόσμου αν ήσουν βασιλιάς θα ταν ντροπή να δώσεις με νοίκι αυτή τη χώρα. Όμως όταν για κόσμο σου δεν έχεις παρά μονάχα την χώρα αυτή, δεν είναι περισσότερο κι από ντροπή να την ντροπιάζεις έτσι!»
Καθώς ο Ριχάρδος αναμετράται με τα αίτια του ξεπεσμού και της καθαίρεσής του, αναζητά απάντηση σε μια τελευταία-ίσως την πιο καθοριστική-ερώτηση: «Τώρα που τα έχασα όλα, ποιος είμαι;».
Και ενώ έχει χάσει τα πάντα και ο θάνατος πλησιάζει, ίσως τελικά μπορέσει να συναντήσει τη ψυχή του.
Ο Σαίξπηρ έχει καταφέρει, όσο λίγοι συγγραφείς στην παγκόσμια δραματουργία, να περιγράψει μέσω της διήγησης των μύθων του, το εσωτερικό δράμα του ταξιδιού της ψυχής των ηρώων του. Τα έργα του δεν αφορούν μόνο τη λειτουργία της ανθρώπινης υπόστασης, αλλά μπορούν να ερμηνευτούν ως ιερά, ονειροπόλα ακόμα και μυστικιστικά.
«Το άλογο αυτό έχει φάει ψωμί απ’τα βασιλικά μου χέρια.
Τούτα τα χέρια το κάνανε περήφανο χαϊδεύοντας το»
Ο Τάσος Νούσιας μαγεύει το θεατή, ενσαρκώνοντας τον έκπτωτο βασιλιά -έναν τόσο δύσκολο ρόλο- με μια άψογη κινησιολογία και με την ιδιαίτερη φωνή του. Εξαιρετική η παρουσία και του Αλέξανδρου Φιλιππόπουλου. Σπουδαίο εύρημα η μεταλλική κατασκευή που άλλοτε γίνεται το άλογο του, άλλοτε ο θρόνος του, άλλοτε άρμα, άλλοτε το καταφύγιο ή η φυλακή του. Μια αξιόλογη παράσταση όπου όλα λειτουργούν σε αρμονία.
«Καμία φορά γίνομαι βασιλιάς,
μα η προδοσία με κάνει να ποθώ τη ζωή του ζητιάνου»
Συντελεστές
Μετάφραση: Κ. Καρθαίος
Σκηνοθεσία-δραματουργία-σκηνογραφία: Marlene Kaminsky
Κατασκευή σκηνικού και σκηνικών αντικειμένων: Ρούλης και Γιώργος Αλαχούζος
Πρωτότυπη μουσική: Constantine
Σχεδιασμός φωτισμού: Σεσίλια Τσελεπίδη
Φωτογραφίες: Δημοσθένης Γαλλής
Κινηματογράφηση trailer : Γιώργος Γεωργόπουλος – Multivision
Εκτέλεση παραγωγής: Πάνος Αγγελόπουλος
Δημόσιες σχέσεις: Βάσω Σωτηρίου
We Will Social media manager: Χριστίνα Αντωνοπούλου
Παίζουν: Τάσος Νούσιας, Αλέξανδρος Φιλιππόπουλος.
Φωνή της Βασίλισσας: Μάιρα Μηλολιδάκη
ΑΛΦΑ - ΙΔΕΑ
Πατησίων 37, 210 5238472
Σάββατο, Τετάρτη: 21:00, Κυριακή: 19:00, Εισιτήριο: 10-15 ευρώ
από 29/09 έως 11/11
10 σχόλια:
Let us sit upon the ground and tell sad stories of the death of kings...
Act 3, Scene 2"
― William Shakespeare, Richard II
Την καλησπέρα μου.
Δείχνει ενδιαφέρουσα παράσταση και ευχαριστούμε για την παρουσίαση αγαπητή μας φίλη.
Πάντα ακόλουθοι στα οδοιπορικά σου.
Φυσικά δεν μπορώ να το δω από την Ιταλία :-) αλλά, τόσες δεκαετίες δεν έχω αποφασίσει ακόμα, για μένα, το αν υποκειμενικά και προσωπικά συμφωνώ με το να αλλάζει κανείς σε τέτοιο βαθμό ένα οποιοδήποτε έργο το οποίο αποτελεί θεμέλιο του πολιτισμού μας, όπως τα έργα του Σαίξπηρ. Ο Πικάσο δεν αντέγραψε την Μόνα Λίσα με δική του τεχνοτροπία. Έφτιαξε δικά του έργα. Από την άλλη, μια διασκευή επιτρέπει δημιουργικότητα και ευρηματικότητα για διαφορετικές οπτικές του αρχικού αριστουργήματος. Όμως το αλλάζει.
Τες-παν, o Χένρι ο Μπόλινγκμπρόκ και ο Ριχάρδος ΙΙ και οι δύο γεννήθηκαν το 1367, και ο Μπόλινγκμπρόκ έγινε βασιλιάς μετά από τον Ριχάρδο ΙΙ ως Χένρι IV αφού εκθρόνισε τον Ριχάρδο ΙΙ, όπου ο Ριχάρδος ΙΙ πέθανε το 1400, 33 χρονών και ο Χένρυ IV το 1413, 46 χρονών.
Το απόσπασμα που βρίσκεται στην αρχή της ανάρτησής σου, “Look, what thy soul holds dear, imagine it To lie that way thou go'st, not whence thou comest”, το λέει ο John of Gaunt στον Henry Bolingbroke, καθώς προσπαθεί να τον παρηγορήσει όταν ο Richard II εξόρισε τον Μπόλινγκμπρόκ για έξι χρόνια (και απεχώρησε από την σκηνή καθώς ο Μπόλινγκμπρόκ έπρεπε να φύγει εξορία), λίγους στοίχους πριν το τέλος της Τρίτης Πράξης του έργου. Σε αυτή την διασκευή πως παρουσιάζονται οι συγκεκριμένοι στοίχοι;
Giannis Pit : Εγώ σε ευχαριστώ Γιάννη για την ανάγνωση σου!
Thinks: Αχα! Φεύγοντας ζήτησα να αγοράσω το κείμενο της παράστασης, γιατί πραγματικά ήθελα να το έχω στη συγκεκριμένη εκδοχή, μα δε το είχανε προς πώληση. Δε ξέρω να σου απαντήσω. :) Πάντως ήταν μια πολύ καλή παράσταση. Απ' ότι καταλαβαίνω αγαπάς πολύ τον Σαίξπηρ ε; Τον έχεις μελετήσει αρκετά; Μέσα από τα κείμενα; Ή από π.χ. κινηματογραφικές μεταφορές;
Να κάτι που λείπει από τις πληροφορίες: Η μετάφραση είναι Κ. Καρθαίος, και πράγματι ο Κ. Καρθαίος [Κλέανδρος Λάκων] (1878 -1955) μετέφρασε τον Ριχάρδο Β’ στα Ελληνικά. Αλλά μετέφρασε το έργο του Σαίξπηρ ατόφιο. Δεν το διασκεύασε. Ποιος το διασκεύασε (και το …«συμπύκνωσε») για την παράσταση; Δεν υπάρχει αυτή η πληροφορία όμως, η Σκηνοθέτης (και σύντροφος του Τάσου Νούσια με τον οποίον έχουν ένα παιδί και είναι μαζί πάνω από δέκα χρόνια τώρα) φέρεται και ως υπεύθυνη για «Δραματουργία». Τι ακριβώς εννοεί o όρος «Δραματουργία»;
Εξετάζοντας (πάντα σαν απλό παράδειγμα) το απόσπασμα στην κορυφή της ανάρτησης παρατηρούμε ότι ενώ ο Σαίξπηρ έγραψε «what thy soul holds dear» , ο Καρθαίος (ή, η «δραματουργός») μετέφρασε «Ότι αγαπάει η ψυχή σου περισσότερο» . Αυτό που ίσως δεν γνωρίζει το Ελληνόφωνο ακροατήριο είναι ότι όταν το είπε αυτό στον Μπόλινγκμπρόκ ο πατέρας του, ο John of Gaunt, εν απουσία από σκηνής του Ριχάρδου, εννοούσε την επιθυμία του Μπόλινγκμπρόκ και των περισσότερων Άγγλων να εκθρονιστεί ένας τύραννος. Και του έλεγε ότι αυτό μπορεί να συμβεί στο μέλλον και ότι η εξορία δεν είναι παρά μια προσωρινή αντιξοότητα. Γι’ αυτό ο Σαίξπηρ έγραψε «Αυτό το οποίο κρατά η ψυχή σου…», εννοώντας ένα συγκεκριμένο υπονοούμενο. Ενώ μεταφράζοντας «Ότι αγαπάει η ψυχή σου» δίνεται, ιδιαίτερα με το «ότι» αντί με το «εκείνο το οποίο», μια γενικότερη ποιητική και ρομαντική γενικότητα –η οποία όμως αλλάζει εντελώς το νόημα της φράσης από πολιτικά επαναστατικό σε αορίστως ρομαντικό. Ο Σαίξπηρ έγραφε, σε όλα του τα έργα, πολιτικά --γεγονός το οποίο δεν είναι καθημερινά αναγνωρισμένο. Στο έργο Ριχάρδος Β’ (που είναι «ιστορία» και όχι «τραγωδία») η κινητήρια δύναμη είναι η επιθυμία για την απομάκρυνση ενός τυράννου από την εξουσία, και η ανάβαση του έργου στο επίπεδο αριστουργήματος έγκειται στην παράθεση της πολύπλευρης οπτικής από διαφορετικά σημεία βλέψης συμπεριλαμβανομένης της οπτικής από το ίδιο το πρόσωπο του Ριχάρδου Β’, αλλά και το πρόσωπο του μετέπειτα Ενρίκου Δ’ (Μπόλινγκμπρόκ) και κατ’ επέκταση, μέσω του Μπόλινγκμπρόκ, των προσώπων όλων των Άγγλων που αντιτίθεντο στην τυραννία.
Θαυμάζω και δίνω αξία ατόφια σε ό’τι έχει δώσει θεμέλιο και κατεύθυνση στον πολιτισμό μας, συμπεριλαμβανομένου του έργου του Βάρδου από το Στράτφορντ :-)
Σ’ ευχαριστώ αγαπητή μου Roadartist.
ΥΓ. Μόνο από κείμενα στην αρχική γλώσσα συγγραφής μπορεί να επιτευχθεί ακριβής αντικειμενική κατανόηση και μετέπειτα υποκειμενική αντίληψη :-) Το παράδειγμα του αντίθετου (Ελληνικά στα Αγγλικά) είναι εκείνο το τραγικό, ότι του Καζαντζάκη το «Παππού, καλώς σε βρήκα» (τελευταία φράση στην "Αναφορά στον Γκρέκο" μεταφράστηκε ως… «Grandfather, hello». Αχ!
Καλησπέρα, roadartist,
Κάθε φορά που βλέπω/διαβάζω ένα κλασικό έργο ξαναμηδενίζω τις οποιεσδήποτε ενστάσεις και επιβεβαιώνω ξανά την αξία των κλασικών. Το στοιχείο του ανθρώπινου και του υπαρξιακού πάντα έντονο, δεσπόζον.
Την παράσταση δεν την είδα, αλλά (και) αυτό το έργο έχει πολύ πλούσιο υλικό.
(Πάντα θελκτικές οι παρουσιάσεις.. Κλασικές κι αυτές! :-) )
Ζητώ συγνώμη για τις καθυστερημένες απαντήσεις.
Thinks: Δημήτρη μου, το θέμα της μετάφρασης είναι πολύ σημαντικό. Μπορεί να καταστραφεί ένα κείμενο, δε το συζητώ. Πόσα τα παραδείγματα. Πάρα πολύ βασικό.
@ Διονύσης : Κάθε προσέγγιση σε φέρνει πιο κοντά στις αξίες που χάνονται σήμερα... και που τελικά τόσο μα τόσο πολύ διψάμε για αυτές. Η παράσταση είναι πολύ "δυνατή" με μια εξαιρετική ερμηνεία του Νούσια. Παίρνει πάνω τους ρόλους και κερδίζει το στοίχημα!
Για λίγες ακόμη παραστάσεις! :)
Δημοσίευση σχολίου