18 Νοεμβρίου 2013

Αδριανού Απομνημονεύματα, Marguerite Yourcenar

Λατρευτικό άγαλμα του Αντίνοου, του διάσημου για την ομορφιά του νέου από τη Βιθυνία και αγαπημένου συντρόφου του αυτοκράτορα Αδριανού. Όταν ο Αντίνοος πνίγηκε, σχεδόν έφηβος, στο Νείλο, ηρωοποιήθηκε και λατρεύτηκε με εντολή του αυτοκράτορα ως ημίθεος σε πολλά μέρη της αυτοκρατορίας. Στους Δελφούς στήθηκε μέσα στο ιερό ένα από τα ωραιότερα αγάλματα του, που βρέθηκε στην ανασκαφή πολύ καλά διατηρημένο. Στα μαλλιά του σώζονται οι τρύπες για τη στερέωση χάλκινου δάφνικου στεφανιού. Αντιπροσωπευτικό έργο της κλασικιστικής τέχνης της εποχής του φιλέλληνα αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.Χ.), βρίσκεται στο Μουσείο Δελφών - διάβασε εδώ πρόσφατη ανάρτηση - με ξενάγηση στο Μουσείο Δελφών


Το "Αδριανού Απομνημονεύματα" της Marguerite Yourcenar ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία που επέλεξα για να διαβάσω το φετινό καλοκαίρι.  Πρόκειται για ένα μάλλον δύσκολο ιστορικό μυθιστόρημα, που απαιτεί την απόλυτη προσοχή του αναγνώστη. Ένα βιβλίο στο οποίο επιστρέφεις συχνά μετά από την πρώτη ανάγνωση του. Αντιλαμβάνεσαι τη βαθιά και ουσιαστική έρευνα της δημιουργού. Η συγγραφέας αναφέρει στο σημειωμάταριο που παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου :  «Αυτό το βιβλίο το συνέλαβα, επειδή το έγραφα, στο σύνολο του ή τμηματικά και κάτω από διαφορετικές μορφές, ανάμεσα στο 1924 και το 1926, μεταξύ του εικοστού και του εικοστού τρίτου χρόνου της ηλικίας μου. Όλα εκείνα τα χειρόγραφα καταστράφηκαν και έπρεπε να είχαν καταστραφεί.» (σ. 347)

 «Ξανάρχισα να δουλεύω το 1934. Μακρόχρονες έρευνες. Καμμιά δεκαπενταριά σελίδες που γράφτηκαν και κρίθηκαν οριστικές. Το σχέδιο ξανάρχισε, και πάλι εγκαταλείφθηκε πολλές φορές ανάμεσα στο 1934 και στο 1937». (σ. 347)

Το βιβλίο αποτελεί μια βαθιά, ουσιαστική μελέτη στην ανθρώπινη φύση και στην πολιτική σκέψη. Κάθε παράγραφος σε γεμίζει με ιδέες και προβληματισμούς. Ένα βιβλίο που θα έπρεπε να διάβαζαν όσοι εμπλέκονται με την πολιτική, για να αντιληφθούν τι σημαίνει παιδεία, απονομή του δικαίου και ενδιαφέρον για τον τόπο. Παρακάτω μια επιλογή αποσπασμάτων, μόνο κάποια απ'όσα μου άρεσαν, νομίζω ότι αξίζουν την προσοχή σας. Αξίζει να το αναζητήσετε και να προστεθεί στη βιβλιοθήκη σας.


«...το ανθρώπινο πνεύμα μισεί να δεχθεί πως βρίσκεται στα χέρια της τύχης, πως δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα περαστικό προϊόν συμπτώσεων που δεν κυβερνάει κανένας Θεός, που προπαντός δεν κυβερνάει το ίδιο. Κάθε ζωή, ακόμα και η πιο ταπεινή, περνάει ένα μέρος της αναζητώντας τους λόγους της ύπαρξης της, τα σημεία απ’ όπου ξεκίνησε, τις πηγές. Ήταν η αδυναμία μου να τις ανακαλύψω που μ’ έκανε μερικές φορές να στραφώ προς μαγικές ερμηνείες, που με έκανε να ψάξω μέσα στα παραληρήματα του απόκρυφου για να βρω αυτό που δε μου έδινε η ανθρώπινη αίσθηση. Όταν όλοι οι πολύπλοκοι υπολογισμοί αποδεικνύονται ψεύτικοι, όταν οι ίδιοι οι φιλόσοφοι δεν έχουν τίποτα να μας πούνε πια, είναι νόμιμο να στρεφόμαστε προς την άσκοπη φλυαρία των πουλιών ή προς το μακρινό αντίβαρο των άστρων.» (σ. 37)

 «Πραγματικός τόπος γέννησης μας είναι εκείνος στον οποίο βλέπουμε για πρώτη φορά με καθαρό μάτι τον εαυτό μας. Πρώτες μου πατρίδες ήτανε τα βιβλία. Σ’ ένα μικρότερο βαθμό, τα σχολεία.» (σ. 45)

 «Το μεγάλο λάθος μας είναι πώς προσπαθούμε να αποσπάσουμε από τον καθένα αρετές που δεν έχει, παραμελώντας να του καλλιεργήσουμε εκείνες που έχει.» (σ. 54)

 «Η ζωή ήταν ένα άλογο που παντρεύεσαι τις κινήσεις του, αφού όμως πρώτα το προπονήσεις όσο μπορείς καλύτερα.» (σ.55)

 «Ορισμένα πλάσματα μετατοπίζουνε τα όρια του πεπρωμένου, αλλάζουν την ιστορία» (σ.105)

«Δεχόμουνα τον πόλεμο σαν ένα μέσο που θα έφερνε την ειρήνη, αν οι διαπραγματεύσεις δεν αρκούσαν γι’ αυτό, ακριβώς όπως ένας γιατρός παίρνει την απόφαση να καυτηριάσει αφού πρώτα δοκιμάσει όλα τα βότανα. Είναι τόσο περίπλοκα τα ανθρώπινα, που η ειρηνική ηγεμονία μου θα είχε, κι αυτή, τις πολεμικές περιόδους της, όμοια με τη ζωή ενός μεγάλου καπετάνιου, που θέλει δε θέλει, έχει κι αυτή τα ειρηνικά της διαλείμματα.» (σ.120)

...υπογραμμίσεις και σημειώσεις σε κάθε σελίδα...

«Η εξαιρετική ευγένεια μου, στην οποία τα χυδαία πνεύματα διέκριναν μια μορφή αδυναμίας, δειλίας ίσως, φαινόταν τώρα σαν το λείο και στιλπνό θηκάρι της δύναμης. Με εξεθείαζαν που δεχόμουνα τόσο υπομονετικά τις αιτήσεις, που επισκεπτόμουν συχνά τα στρατιωτικά νοσοκομεία, που είχα μια φιλική οικειότητα με τους συνταξιούχους απόμαχους. Τίποτα απ’ όλ’ αυτά δε διέφερε από τον τρόπο με τον οποίο μεταχειρίστηκα σ’ όλη μου τη ζωή τους δούλους μου και τους γεωργούς του κτήματος μου. Καθένας από εμάς έχει περισσότερες αρετές απ’ όσες νομίζουμε, αλλά μόνο η επιτυχία τις φέρνει στο φως, ίσως γιατί τότε περιμένουν να μας δουν να παύουμε να τις εξασκούμε. Όταν τα ανθρώπινα πλάσματα παραξενεύονται που κάποιος κοσμοκράτορας δεν είναι ανόητα άπονος, φαντασμένος ή σκληρός, ομολογούν τη χειρότερη αδυναμία τους.» (σ. 126-127)

«Όλοι οι λαοί που χάθηκαν ως τα σήμερα, χάθηκαν από μιαν έλλειψη γενναιοδωρίας. Η Σπάρτη θα επιζούσε πολύ περισσότερο, αν είχε κάνει τους είλωτες να ενδιαφερθούν για την επιβίωσή της. (…) Επιμένω: το πιο απόκληρο από τα πλάσματα, ο σκλάβος που καθαρίζει το βόρβορο των πόλεων, ο λιμασμένος βάρβαρος που περιτριγυρίζει τα σύνορα, πρέπει να έχουν το συμφέρον να δουν τη Ρώμη να διαρκεί. Αμφιβάλλω αν ολόκληρη η φιλοσοφία του κόσμου θα φτάσει ποτέ να καταργήσει τη δουλεία. Θα της αλλάξουν το πολύ πολύ όνομα. Μπορώ να φανταστώ μορφές δουλείας, χειρότερες από τη δική μας, γιατί θα είναι πιο δόλιες. Θα καταφέρουν είτε να μεταμορφώσουν τον άνθρωπο σε μια ηλίθια ικανοποιημένη από τον εαυτό της μηχανή, που θα πιστεύεται ελεύθερη τη στιγμή ακριβώς που θα υποτάσσεται, είτε θα του αναπτύξουν, αποκλειστικά με την άνεση και την ηδονή, μια τόσο παράφρονη κλίση προς την εργασία, όσο είναι και το πάθος των βαρβάρων για τον πόλεμο. Απ’ αυτή τη δουλεία του πνεύματος ή της φαντασίας του ανθρώπου, εξακολουθώ να προτιμώ την πραγματική δουλεία μας.» (σ.140)


...παρέα στην καλοκαιρινή ραστώνη...

«Μερικοί άλλοι άνθρωποι είχαν διασχίσει τη γη πριν από μένα. Ο Πυθαγόρας, ο Πλάτωνας, καμιά δωδεκαριά σοφοί και αρκετοί τυχοδιώκτες. Ήταν η πρώτη φορά όμως που ο ταξιδιώτης ήταν ταυτόχρονα και αφέντης, απόλυτα ελεύθερος να δει, να μεταρρυθμίσει, να δημιουργήσει. Ήταν η τύχη μου, και αντιλαμβανόμουνα πώς θα μπορούσαν να περάσουν αιώνες προτού να ξανασυμπέσει να ταιριάξουν τόσο ευτυχισμένα ένα λειτούργημα, μια ιδιοσυγκρασία, ένας κόσμος. Και τότε κατάλαβα πόσο προνομιούχος είναι ένας άνθρωπος που είναι νέος, που είναι μόνος, πολύ λίγο παντρεμένος, δίχως παιδιά, δίχως σχεδόν προγόνους, ο Οδυσσέας χωρίς άλλη Ιθάκη από εκείνη που έχει μέσα του. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να σου κάνω μιαν ομολογία που δεν την έχω κάνει σε κανέναν. Ποτέ μου δεν είχα το συναίσθημα ότι ανήκω απόλυτα σε κάποιο μέρος, ούτε και σε αυτή την πολυαγαπημένη μου Αθήνα, ούτε στη Ρώμη καν. Ξένος παντού, δεν ένιωθα ιδιαίτερα αποξενωμένος από κανέναν τόπο.» (σ.149)

«Η αφοσίωση του σε μια και μοναδική σκέψη, προίκιζε εκείνο το αγόρι των δεκαοχτώ χρονών με μια δύναμη αδιαφορίας που λείπει από τους σοφότερους.» (σ. 203)

«Ο θάνατος είναι αποτρόπαιος. Αλλά και η ζωή είναι. Τα πάντα μορφάζουνε.» (σ. 242)

«Κατάληγα να το βρίσκω φυσικό, αν όχι δίκαιο, ότι έπρεπε να χαθούμε. Τα γράμματα μας εξασθενούνε. Οι τέχνες μας αποκοιμιούνται. Ο Παγκράτης δεν είναι Όμηρος. Ο Αρριανός δεν είναι Ξενοφώντας. Όταν προσπάθησα ν’ αποθανατίσω στην πέτρα τη μορφή του Αντίνοου, δε βρήκα Πραξιτέλη. Οι επιστήμες μας βαδίζουνε σημειωτόν από την εποχή του Αριστοτέλη και του Αρχιμήδη. Η πρόοδος της τεχνολογίας μας δε θ’ αντέξει στις φθορές ενός μακροχρόνιου πολέμου. Η φιληδονία μας μάς κάνει ν’ αηδιάζουμε την ευτυχία. Τα ημερότερα ήθη, οι πιο προοδευτικές ιδέες αυτού του τελευταίου αιώνα, είναι έργα μιας ελάχιστης μειοψηφίας ωραίων πνευμάτων. Η μάζα, παραμένει αγράμματη, άγρια όταν μπορεί, οπωσδήποτε εγωίστρια και στενόμυαλη, και όλα δείχνουνε πως θα μείνει πάντα τέτοια. Πάρα πολλοί αχόρταγοι έμποροι και τελώνες, πάρα πολλοί δύσπιστοι συγκλητικοί πάρα πολλοί κτηνώδεις κεντυριώνες έχουν εκθέσει προκαταβολικά το έργο μας.» (σ. 284)

«Ένας από τους καλύτερους τρόπους να πλάσουμε ξανά τη σκέψη ενός ανθρώπου, είναι να ανασυγκροτήσουμε τη βιβλιοθήκη του

Marguerite Yourcenar, Αδριανού Απομνημονεύματα, μτφ. Χατζηνικολή Ιωάννα, Εκδ. Χατζηνικολή, 8η έκδοση.

* Αξίζει να διαβάσετε τις παρακάτω δυο εξαιρετικές αναρτήσεις του Ναυτίλου, αφιερωμένες στο συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά επίσης και τα σχόλια τους :

** Επίσης, επισκεφτείτε και μια σχετική ανάρτηση του QwfwqN.

19 σχόλια:

Λύσιππος είπε...

Ένα από τα κορυφαία βιβλία,πραγματικά. Και το χρωστάμε στην Ι.Χατζηνικολή που έφυγε πρόσφατα.
Δεν προλαβαίνεις να υπογραμμίζεις

kostas είπε...

Teleio post. Poli oraia ta apospasmata.

kostas είπε...

Se eyxaristoume!

Hfaistiwnas είπε...

Καλημέρα!
Δεν το έχω διαβάσει.. η αλήθεια είναι ότι για Καλοκαίρι προτιμώ κάτι πιο εύπεπτο.. :)

Roadartist είπε...

@ Λύσιππος : Χάρηκα ιδιαίτερα την ανάγνωση αυτού του βιβλίου, ένιωθα σαν να άνοιγα ένα διάλογο με κάποιον, συνέχεια υπογράμμιζα και κρατούσα σημειώσεις! Σίγουρα πρέπει να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη! Ο Ναυτίλος το διάβασε παράλληλα με το γαλλικό (παρατίθονται links στο τέλος του post), και οι επισημάνσεις του έχουν ενδιαφέρον.

Roadartist είπε...

@ kostas : Αλήθεια τριγυρίζει τόσο καιρό το μυαλό μου, το έβλεπα συνέχεια μπροστά μου, σαν να μου έλεγε πότε θα αναρτήσω και για αυτό κάτι, μα μόλις χτες βρήκα το χρόνο, ανάμεσα σε άλλες ασχολίες. Κάποια μόνο από τα αποσπάσματα που μου άρεσαν. Ε, και πάλι νομίζω είναι αρκετά, αλλά η επιλογή δύσκολη. Ένα βιβλίο θησαυρός, όποιος διαβάσει τα αποσπάσματα ίσως κάτι καταλάβει.

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : Συγνώμη μάλλον άφησα να εννοηθεί ότι το προτείνω για το καλοκαίρι! Δε νομίζω ότι θα επέλεγαν όλοι ένα τέτοιο βιβλίο για το καλοκαίρι, προσωπικά έχω παράξενες αναγνωστικές (ίσως) "ιδιορρυθμίες". Άλλωστε επισήμανα στην αρχή τη δυσκολία του, στο ότι απαιτεί την απόλυτη προσοχή σου. Μια δική μου καθαρά προσωπική επιλογή. Σωστά το ανέφερες εδώ, είμαι ο πιο ακατάλληλος άνθρωπος για να απαντήσω στην ερώτηση περί προτάσεων περι "καλοκαιρινών βιβλίων" όπως θα κατάλαβες! :)
Πιο πολύ θα με κούραζε ένα "εύπεπτο", "εύκολο" βιβλίο, που όμως ίσως θα το βαριόμουν και θα το έσερνα τη μια μέρα στην άλλη. Το ότι με κέντρισε το συγκεκριμένο, για μένα λειτουργεί ώς κίνητρο και μεγάλη ευχαρίστηση. Οπότε προτείνεται για όλες τις εποχές, πόσο μάλλον για χειμώνα. :)
(Για κάποιους φανατικούς, ίσως περίεργους αναγνώστες σαν εμένα θα ήταν και το καλοκαίρι για μεγάλη ευχαρίστηση!!!) :)

Hfaistiwnas είπε...

Δεν άφησες να εννοηθεί κάτι, τη γνώμη μου είπα!!

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : Ευχαριστώ γιατί μου έδωσες την ευκαιρία να εξηγήσω παράπανω τις σχετικές σκέψεις μου. Σίγουρα οι δικές μου καλοκαιρινές :) αναγνώσεις, θα εξέπλητταν αρκετούς, ευτυχώς η παρέα μου το έχει συνηθίσει. :)

ΥΓ. Ανέφερα το πότε το διάβασα για να σας πω ότι ακόμη δεν έχω αναρτήσει τα βιβλία που διάβασα το καλοκαίρι. Δεν ήταν το μοναδικό, ακολούθησαν και άλλα έπειτα, που μόλις βρω χρόνο θα αναρτηθούν και αυτά. :)

BUTTERFLY είπε...

Υπεροχο βιβλιο! Το ειχα διαβασει το 2006 και ακομα θυμαμαι πολλα! Δυσκολο βιβλιο, κυριως συναισθηματικα, ειναι λιγο σοκαριστικο, αλλα τοσο ευαισθητο!
Καλη εβδομαδα Αρτιστακι!

Makis Del είπε...

«Ορισμένα πλάσματα μετατοπίζουνε τα όρια του πεπρωμένου, αλλάζουν την ιστορία»...

Αυτό Road τέλειο ε???

fairy είπε...

Πολύ ενδιαφέρον post όπως και όλα φυσικά. Μου έκανε πολύ θετική εντύπωση η παράθεση των διευθύνσεων των δύο άλλων blog, κυρίως επειδή στου Ναυτίλου υπάρχει έντονη κριτική διάθεση για τη μετάφραση του βιβλίου.Αποδίδεις έτσι πιο αντικειμενική και ολοκληρωμένη εικόνα για την ελληνική έκδοση. Αν και ο Ναυτίλος φαίνεται να γνωρίζει καλά τα Γαλλικά και προφανώς έχει δίκιο,το βιβλίο θα μπει στη λίστα με τις επόμενες αγορές, γιατί από το post σου φάινεται πως αυτό δε σε εμπόδισε να το απολαύσεις! :))

Άστρια είπε...

Είμαι πάρα πολύ ώρα εδώ, διαβάζοντας την ανάρτηση και τα links. Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο για να έχω άποψη, όμως διαβάζοντας τις περικοπές που διάλεξες και αυτές του Ναυτίλου, ακόμα και με αυτά τα λίγα, ακόμα και με την αμφισβητήσιμη μετάφραση, όπως λέει ο Ναυτίλος, δεν μπορεί κανείς παρά να υποκλιθεί στο ανθρώπινο μυαλό όταν κατακλύζεται από γνώση, ευγένεια, πρωτότυπη σκέψη και αληθινή έγνοια για την τύχη των ανθρώπων.

Και αντιγράφω από το blog του Ναυτίλου κάτι που μου άρεσε:

"Γράφει η Γιουρσενάρ στο Σημειωματάριο που ακολουθεί το μυθιστόρημα: "Να μη χάσω ποτέ από τα μάτια μου το διάγραμμα της ανθρώπινης ζωής, που δεν το συνθέτουν, ό,τι κι αν λένε, μια οριζόντιος και δύο κάθετες, αλλά περισσότερο τρεις ελικοειδείς, που προχωρούνε προς το άπειρο χωρίς να παύουνε να προσεγγίζουν και να χωρίζονται μεταξύ τους: Αυτό που ένας άνθρωπος πίστεψε πως ήταν, αυτό που θα ήθελε να είναι και αυτό που υπήρξε".


Καταλαβαίνω πόσο δικαιολογημένα τριγύριζε στο μυαλό σου το βιβλίο και "επέμενε ν' αναρτηθεί"!:)
Και ήταν μία πολύ ξεχωριστή σου ανάρτηση!

Roadartist είπε...

@ BUTTERFLY : Το ήθελα πολύ καιρό να το διαβάσω, τελικά μπόρεσα φέτος το καλοκαίρι. Ιδιαίτερο βιβλίο, μελέτη στην ανθρώπινη φύση...

Roadartist είπε...

@ Makis Del : Ναι τέλειο, ειδικά βέβαια όταν τύχει αυτά τα άτομα να έχουν ηγετικές θέσεις, γιατί αν σε ηγετικές θέσεις δεν έχει τέτοιου είδους άτομα, τότε πως να μετατοπιστεί και αυτή η έρμη η ιστορία; :)

Roadartist είπε...

@ fairy : Ναι είναι εξαιρετικές αυτές οι αναρτήσεις του Ναυτίλου, έχει εμβαθύνει στο βιβλίο με μοναδικό τρόπο. Και ιδιαίτερα οι αναφορές στο γαλλικό πρωτότυπο κείμενο, που σίγουρα θα χάνει από την ελληνική μετάφραση. Εντούτοις το χάρηκα σίγουρα.

Roadartist είπε...

@ Άστρια : Αν διάβασες τα αποσπάσματα σίγουρα θα αφιέρωσες ώρα, νομίζω ότι άξιζε. Και πίστεψε με ήταν δύσκολη η επιλογή των αποσπασμάτων, αν μπορούσα θα ανέβαζα άλλα τόσα!! Νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί και να υπάρχει σε κάθε βιβλιοθήκη. Τέτοια βιβλία δεν τυχαίνει να τα 'συναντήσεις' εύκολα.
Ναι άξιζαν να υπάρχουν οι αναρτήσεις του ναυτίλου εδώ, ήταν απλά άψογες.
Σε ευχαριστώ. :)

nikiplos είπε...

Τρομερά δυνατό κείμενο... Αγνοούσα το βιβλίο... Πραγματικά συγχαρητήρια... Το απόσπασμα για τη δουλεία με συγκλόνισε... απλά...
φιλιά πολλά από πολλές διαφορετικές αφετηρίες σκέψης... πραγματικά πολύ υλικό...

Roadartist είπε...

@ nikiplos : Χαίρομαι πολύ που σου άρεσε nikiple μου, όπως και ότι βλέπω σχόλιο σου, εύχομαι να είσαι καλά. Περίεργο που δεν είχες ακούσει το βιβλίο, αναζήτησε το, θα σε αποζημειώσει. :) Ευχαριστώ πολύ!

Related Posts with Thumbnails