3oς χρόνος "Το όνειρο ενός γελοίου" του Φ.Ντοστογιέφσκι στο Θέατρο Μορφές Έκφρασης

"Το όνειρο ενός γελοίου", του μοναδικού Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι -ένα από τα ωραιότερα διηγήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας- στο θέατρο Μορφές Έκφρασης. 

«Μπορεί τώρα να γελάτε μαζί μου και να με περνάτε για τρελό που πίστεψε σε ένα όνειρο, ένα παραλήρημα, μια παραίσθηση, παιχνίδια του νου.  Παιχνίδια, παιχνίδια και όνειρα. Τι πάνε να πουν παιχνίδια; Σάμπως η ζωή μας δεν είναι ένα παιχνίδι; Δεν είναι ένα όνειρο; Μπορεί τα όνειρα να κρατάνε μόνο μια στιγμή, όμως μπορούμε να τα κάνουμε να διαρκέσουν αιώνια. Χωρίς παιχνίδια και όνειρα υπάρχει μόνο θάνατος, χωρίς παιχνίδια και όνειρα η ζωή είναι μια σκέτη κόλαση.»

Σε αυτή ακριβώς τη δύσκολη συγκυρία, όπου ο σύγχρονος άνθρωπος αισθάνεται εγκλωβισμένος μέσα στην καθημερινή ματαίωση, το θέατρο Μορφές Έκφρασης επέλεξε να ανεβάσει ένα εκπληκτικό λογοτεχνικό κείμενο που σκοπό έχει να ξαναθυμίσει και να μας δείξει το δρόμο. Τη στιγμή που όλοι, λοιπόν, θέλουν να σου ακυρώσουν το όνειρο, αυτό το έργο γραμμένο από το μεγάλο Ρώσο δημιουργό το 1877, λειτουργεί ως χάρτης προς την έξοδο του λαβυρίνθου, θέλοντας να σε οδηγήσει προς το φως.

«Το όνειρο ενός γελοίου» αποτελεί ένα αριστούργημα γραφής και πλοκής που καθοδηγεί το θεατή βήμα βήμα από έναν κόσμο εχθρικό για τον άνθρωπο στην άλλη πλευρά, εκεί όπου η ευτυχία γίνεται πράξη. Το συγκεκριμένο κείμενο αποτελεί το απόσταγμα της σκέψης, της φιλοσοφίας και της μελέτης του μεγάλου στοχαστή Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Ουσιαστικά μεταλαμπαδεύει τις βαθύτερες αξίες και ανάγκες του ανθρώπου, που κάπου έχασε στην πορεία.

«Πονάει να ξέρεις μόνος την αλήθεια. Όμως, αυτοί δε θα το καταλάβουν, δε θα τη μάθουν ποτέ, γιατί κανείς δε ζει αληθινά, αυτό που θα 'θελε να ζει.»

Ένα όνειρο γίνεται αιτία να αλλάξει ένας άνθρωπος για πάντα. Ένας άνθρωπος που μέχρι εκείνη τη νύχτα, προετοιμαζόταν για να βάλει τέλος στη δίχως νόημα ζωή του. Από το όνειρο και μετά, συνειδητοποιεί την αλήθεια που σαν τυφλός αγνοούσε, ενώ ήταν μπροστά στα μάτια του. Πλέον μπορεί να δει τον κόσμο γύρω του, έναν κόσμο τόσο απίστευτα όμορφο και αληθινό, που μόνο ένας γελοίος άνθρωπος θα μπορούσε έστω και να πιστέψει ότι μπορεί να υπάρξει! Eκεί όπου η ζωή είναι γεμάτη, η ευτυχία πηγάζει από την αγάπη που κρύβουμε μέσα μας και ο άνθρωπος μπορεί να επικοινωνεί, να νιώθει, να χαίρεται που υπάρχει και να ζει αληθινά.

«Όλα εξαρτιόντουσαν από μένα και η ζωή και ο κόσμος. Σκοτώνομαι και όλα καταστρέφονται για μένα. Το σύμπαν ολόκληρο μόλις σβήσω, θα εξαφανιστεί σαν ένα φάντασμα. Οι άνθρωποι και όλος ο κόσμος είναι παράκρουση των αισθήσεών μου.»

Ο Θωμάς Κινδύνης με μια εξαιρετική ερμηνεία μας μετέφερε το λόγο του Ντοστογιέφσκι, εστιάζοντας στις βασικές έννοιες της επικοινωνίας και της αγάπης που πραγματεύεται το έργο. Μια καθόλου στατική παράσταση, καθώς ο ηθοποιός κινείται σε όλη τη σκηνή, ενώ παίξει και μόνος του νότες με μια μικρή φυσαρμόνικα. Στο τέλος της παράστασης οι θεατές δικαίως δε σταματούν να τον χειροκροτούν.  Η σκηνοθεσία της Άννας Σεβαστής Τζίμα απογειώνει την ερμηνεία και τη σκηνική παρουσία του. Επίσης, πολύ ωραία η μουσική και τα βίντεο.

Ένα έργο που μεταδίδει σημαντικά μηνύματα. Αυτό αξίζει να είναι το θέατρο. Να διαπαιδαγωγεί, να αφυπνίζει και να αποτελεί μια μορφή αντίστασης. Όπως αναφέρει και ο Θ. Κινδύνης στο πρόγραμμα της παράστασης: "Τους ανθρώπους δε τους διαφθείρει ούτε ο πολιτισμός ούτε η παιδεία, ούτε η πρόοδος και η δημιουργία, αλλά μόνο η φτώχεια, η αγραμματοσύνη και η καταπίεση". Ίσως η λύση στα προβλήματα μας να είναι μπροστά στα μάτια μας, το μόνο που πρέπει να κάνουμε είναι ...να ξυπνήσουμε και να ζήσουμε!

Η παράσταση συνεχίζεται για τρίτη χρονιά.
Πρεμιέρα 3ης σεζόν: Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2018.
Κάθε Σάββατο στις 21.30 και Κυριακή στις 19.30!

Τηλ. κρατήσεις: 210 3464903, 210 3464002
Online κράτηση: https://www.ticketservices.gr/event/to-oneiro-enos-geloioy-sto-theatro-morfes-ekfrasis/?lang=el
Email: morfesekfrasis@gmail.com

Paul Auster, 4 3 2 1

Καινοτόμο ως προς τη δομή του, το 4 3 2 1 είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. 1217 σελίδες, γεμάτες αναφορές για τη λογοτεχνία, τη ζωή στην Αμερική, τη διαδικασία της συγγραφής, ένα ακατάπαυστο namedropping βιβλίων, συγγραφέων, συγκροτημάτων, μουσικών, τραγουδιών, ταινιών! Ένα συγκινητικό και δυνατό μυθιστόρημα, που κάθε λάτρης της λογοτεχνίας θα αγαπήσει. Αφιέρωσα σχεδόν όλο τον Αύγουστο στην ανάγνωση αυτού του βιβλίου, μεταφέροντας το μαζί μου στις διακοπές, σε πόλη και θάλασσες. Με αποζημίωσε και με το παραπάνω. Η ανάγνωση του 4 3 2 1 ήταν ένα παράλληλο συναρπαστικό ταξίδι.  

Τέσσερις ζωές. Ένας ήρωας. Τέσσερα αγόρια ίδια, αλλά όμως διαφορετικά. Έχουν ίδιους γονείς, το ίδιο σώμα, όμως το καθένα ζει σε άλλη πόλη και υπό τελείως διαφορετικές συνθήκες. Όσο προχωρά το βιβλίο, τόσο αποκλίνουν οι ζωές τους, αλλά σύμφωνα με τον συγγραφέα, συνεχίζουν να είναι το ίδιο άτομο, που βιώνει τον ίδιο χρόνο αλλά όχι στον ίδιο τόπο. Οι έρωτες, οι φιλίες και τα πάθη τους είναι διαφορετικά. Η εκδοχή κάθε ιστορίας διατρέχει την Αμερική των μέσων του 20ου αιώνα. Όπως επισημαίνει η μεταφράστρια: "Ο τρόπος που δομεί ο Auster το 4 3 2 1 σημαίνει ότι βασική του δύναμη δεν είναι η πλοκή της ζωής του κάθε Φέργκιουσον ξεχωριστά, αλλά η διαπλοκή όλων των Φέργκιουσον –και των ανθρώπων που τους περιβάλλουν– μεταξύ τους: οι διασταυρώσεις, οι αποκλίσεις, και όλα τα αν."

Το βιβλίο θίγει σημαντικά θέματα, όπως ο ρατσισμός, ο πόλεμος και προσφέρει πολλά ερεθίσματα στη σκέψη. Εναντιώνεται στις "σχολές" δημιουργικής γραφής, με την άρνηση του ήρωα του να παρακολουθήσει μαθήματα δημιουργικής γραφής, αλλά και ο ίδιος ο Auster συνειδητά καταπατά και δεν ακολουθεί βασικούς κανόνες και συνταγές γραφής. Ο ίδιος τονίζει πως υπάρχουν πολλοί τρόποι γραφής ενός μυθιστορήματος και αξίζει ο καθένας να βρει τον τρόπο του για να γράψει, και όχι αυτόν που θα του διδάξει ή υπαγορεύσει κάποιος.  

«Δε σου χρειάζονται συμβουλές, επιμονή σου χρειάζεται.  Όπως έγραψε κάποτε ο καλός σου φίλος ο Έντγκαρ Άλαν Πόε σε έναν επίδοξο συγγραφέα: Να είσαι γενναίος - να διαβάζεις πολύ - να γράφεις πολύ - να δημοσιεύεις λίγα - να κρατάς απόσταση από τους μικρόνοες - και να μη φοβάσαι τίποτα.» (σ.381)

Το 4 3 2 1 είναι ένα "πλούσιο" σε μηνύματα βιβλίο, το δικό μου αντίτυπο γέμισε με υπογραμμίσεις φράσεων, προτάσεων και αρκετές παράλληλες σημειώσεις.  Ξεκίνησα να αντιγράφω κάποια αποσπάσματα για να τα μοιραστώ εδώ, μα χάθηκα! Σε κάθε σελίδα κάτι είχε τραβήξει την προσοχή. Αξίζουν συγχαρητήρια στην εξαιρετική μετάφραση της Μαρίας Ξυλούρη!

Ο συγγραφέας έχει δηλώσει ότι το 4 3 2 1 είναι το "πιο σημαντικό του μυθιστόρημα" και εκείνο το βιβλίο για το οποίο θα ήθελε να τον θυμούνται, αυτό που θα "επισκιάσει" τα υπόλοιπα βιβλία του. Νομίζω ότι το πετυχαίνει. Είναι ένα μυθιστόρημα που φαίνεται να αποτελεί το επιστέγασμα όλων των συγγραφικών προσπαθειών του. Το 4 3 2 1 δεν είναι απλά το μυθιστόρημα της χρονιάς. Μου άφησε την αίσθηση ότι είναι ένα βιβλίο που θα μείνει κλασικό. Ένας Paul Auster σε τρελά, δημιουργικά, εμπνευσμένα κέφια! 

Το βιβλίο με δυο μόνο λέξεις; Αναγνωστική ευδαιμονία.

«Όχι ότι είχε σταματήσει να προσέχει τον κόσμο, ο κόσμος όμως πλέον δεν γινόταν απλώς κομμάτια, ο κόσμος είχε πιάσει φωτιά, και το ερώτημα ήταν: Τι να κάνεις ή να μην κάνεις όταν ο κόσμος καιγόταν και δεν είχες τον εξοπλισμό να σβήσεις τις φλόγες, όταν η φωτιά ήταν μέσα σου όσο και γύρω σου, και ό,τι κι αν έκανες ή δεν έκανες, οι πράξεις σου δεν θα άλλαζαν τίποτα; Ακολούθησε πιστά το σχέδιο γράφοντας το βιβλίο σου. Αυτή ήταν η μόνη απάντηση που μπορούσε να σκεφτεί ο Φέργκιουσον. Γράψε το βιβλίο αντικαθιστώντας την πραγματική φωτιά με μια φανταστική φωτιά και έλπιζε πως η προσπάθεια θα αποδώσει κάτι παραπάνω από το τίποτα. Όσο για την επίθεση Τετ στο Νότιο Βιετνάμ, όσο για την απόσυρση του Λίντον Τζόνσον από τις εκλογές, όσο για τη δολοφονία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ: τα παρακολουθούσε όσο πιο προσεκτικά μπορούσε, τα απορροφούσε όσο πιο βαθιά μπορούσε, πέραν αυτού όμως, τίποτα. Δεν θα πάλευε στα οδοφράγματα, θα επευφημούσε όσους το έκαναν όμως, και μετά θα γυρνούσε στο δωμάτιό του και θα έγραφε το βιβλίο του. Καταλάβαινε πόσο αδύναμη ήταν αυτή η στάση. Την αλαζονεία της, τον εγωισμό της, το ελάττωμα της τέχνης πάνω απ’ όλα στο σκεπτικό του, αν όμως δεν επέμενε στο επιχείρημά του (που μάλλον δεν ήταν επιχείρημα τόσο πολύ, όσο ενστικτώδες αντανακλαστικό), θα ενέδιδε σε ένα αντεπιχείρημα που πρότεινε την ύπαρξη ενός κόσμου στον οποίο τα βιβλία δεν ήταν πια απαραίτητα, και ποια στιγμή μπορούσε να είναι πιο σημαντική για τη συγγραφή βιβλίων από μια χρονιά στην οποία ο κόσμος καιγόταν – κι εσύ καιγόσουν μαζί του;» (σ. 1158-1159)

Ο Paul Auster (Πολ Όστερ) γεννήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου του 1947 στο Νιου Τζέρσι από γονείς πολωνοεβραϊκής καταγωγής. Απόφοιτος του πανεπιστημίου Κολούμπια, μετά τις σπουδές του έζησε για ένα διάστημα στη Γαλλία. Το πρώτο του πεζογραφικό βιβλίο είναι το αυτοβιογραφικό δοκίμιο Η επινόηση της μοναξιάς (1982). Ακολούθησε η Τριλογία της Νέας Υόρκης: Γυάλινη πόλη (1985), Φαντάσματα (1986) και Το κλειδωμένο δωμάτιο (1986), μεταμοντέρνες παραλλαγές της ιστορίας μυστηρίου που τον καθιέρωσαν ως έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς. Έκτοτε έχει γράψει πλήθος πεζογραφικών έργων μεταξύ των οποίων τα μυθιστορήματα: Mr. Vertigo, Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων, Σάνσετ Παρκ, Αόρατος. Έχει ασχοληθεί με τον κινηματογράφο τόσο ως σκηνοθέτης όσο και ως σεναριογράφος. Ζει στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Είναι μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και Γραμμάτων. Για να διαβάσετε περισσότερα για τον Paul Auster: www.paul-auster.com και www.metaixmio.gr

11 χρόνια Roadartist...in Athens!!!

30/10/2007 - 30/10/2018

Πριν από ακριβώς 11 χρόνια, έγραφα τις πρώτες λέξεις σε αυτή τη γωνιά του διαδικτύου. Αυτό έγινε η αφορμή για ένα ωραίο και μεγάλο ταξίδι με συντροφιά όλους εσάς! Ένα "ταξίδι" που περίμενα ότι θα διαρκούσε λίγες μέρες, ίσως κάποιες εβδομάδες. Έπεσα έξω. Η ανάγκη της έκφρασης και της επικοινωνίας μέσω της γραφής αποδείχτηκε τελικά αρκετά δυνατότερη. 

11 ολόκληρα χρόνια διαδικτυακής παρουσίας. Αν αφήσουμε να μιλήσουν οι αριθμοί, τότε εν συντομία έχουνε δημοσιευθεί περίπου 1.200 αναρτήσεις, εκ των οποίων 720 αφορούν πολιτιστικά δρώμενα (σχεδόν 150 για θέατρο / 250 για τη λογοτεχνία και το βιβλίο / 250 φωτογραφία / 101 για εικαστικά και μουσεία / 68 για αρχαιολογικούς τόπους / 136 ιστορικά / 56 ζωγραφική / 50 γλυπτική κ.α.) αλλά βέβαια και 70 ταξιδιωτικές αναρτήσεις, συν αρκετές προσωπικές σκέψεις, κείμενα.

Κάθε χρόνο τέτοια μέρα, στην επέτειο του "Roadartist", σας δίνω κάποια δώρα.  Soundtracks με μουσικές που "έντυναν" τις αναρτήσεις της χρονιάς και βιβλία σε συνεργασία με εκδοτικούς οίκους. Εφέτος θα είναι η πρώτη επέτειος δίχως δωροθεσία. Θέλησα να μοιραστούμε σκέψεις. Ίσως το επόμενο διάστημα να τρέξουν ξεχωριστά διαγωνισμοί. 

Στην πορεία των 11 ετών, αυτή η δημιουργία υπήρξε σπουδαία εμπειρία και συνειδητοποίηση για μένα. Ως ενασχόληση απαιτεί χρόνο, κόπο, μεράκι, γνώση, πάθος για μοίρασμα. Δε μετάνιωσα ποτέ για το χρόνο που αφιέρωσα και αφιερώνω. Έχω πάρει πολλαπλάσια ουσία και εμπειρία. Το blog χάρισε επαφές, εμπλούτισε τη ζωή μου, έφερε κοντά ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα, άνοιξε πόρτες, πρόσθεσε χαρά, νόημα και στάθηκε αφορμή για ωραίες συναντήσεις, συζητήσεις και γνώση. Το να έχεις ένα blog για τόσα χρόνια και να μοιράζεσαι περιεχόμενο από μεράκι, έχει -νομίζω- αξία, ίσως μικρή αλλά έχει αξία. Μιλάω για ουσία διαφορετική, από εκείνη που κυριαρχεί στην εποχή που ζούμε.  Το μόνο πρόβλημα είναι ότι η μέρα έχει μόνο 24 ώρες...

Το ότι υπερτερούν αναρτήσεις αφιερωμένες σε πολιτιστικά δρώμενα (προτάσεις θεατρικών παραστάσεων, βιβλίων κ.α.), δε σημαίνει ότι είμαι κριτικός -σε καμία περίπτωση δε διεκδικώ έναν τέτοιο ρόλο- απλά παρουσιάζω πράγματα που με κερδίζουν.  Επίσης καθώς στην πορεία των ετών, έχω βρεθεί και στην απέναντι πλευρά: Εσείς οι δημιουργοί - καλλιτέχνες, όταν προσεγγίζετε κάποιο και εκείνος ανταποκρίνεται, αφιερώνει χρόνο, σας γνωρίζει, σας παρακολουθεί, αναμεταδίδει, δίχως κανένα απολύτως "όφελος" από τη μεριά του -και αυτό συμβαίνει επί έτη πολλά- το ότι το κάνει αυτό, αφιερώνοντας χρόνο πολύτιμο δουλειάς, δεν είναι κάτι δεδομένο, ούτε αυτονόητο. Τουλάχιστον ας είστε αληθινοί. Διαφορετικά ακυρώνετε κάθε καλλιτεχνική σας έκφραση. 

Δώσε μου χρόνο και 

άσε με να ταξιδεύω, 

να μαθαίνω, να γνωρίζω

και να μοιράζομαι εντυπώσεις και κείμενα...

Ειλικρινά: ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όσους έχετε σταθεί κάποια στιγμή σε αυτό το blog από την πρώτη του εκείνη μέρα έως σήμερα. Με τιμά. Το ότι μόλις τώρα θα κάνω κλικ στην επιλογή της "δημοσίευσης" μιας ακόμη ανάρτησης, εσείς είστε ο πιο σημαντικός λόγος. 
Ευχαριστίες πολλές. 

Bernhard Schlink, Διαβάζοντας στη Χάννα, εκδ. Κριτική

Δε σήκωσα το κεφάλι, όταν εκείνη μπήκε στην κουζίνα, παρά μόνο όταν στάθηκε μπροστά στην μπανιέρα. Στα διάπλατα απλωμένα χέρια κρατούσε μια μεγάλη πετσέτα. «Έλα!». Της γύρισα την πλάτη, για να σηκωθώ και να βγω από την μπανιέρα. Με τύλιξε από πίσω στην πετσέτα από την κορυφή ως τα νύχια και μ’ έτριψε να με στεγνώσει. Ύστερα άφησε την πετσέτα να πέσει. Δεν τόλμησα να σαλέψω. Με πλησίασε τόσο, που ένιωσα τα στήθη της στην πλάτη μου και την κοιλιά της στο πισινό μου. Ήταν κι εκείνη γυμνή. Με αγκάλιασε. Έπιασε με το ένα χέρι το στήθος μου και με το άλλο τον ερεθισμένο ανδρισμό μου.

«Γι’ αυτό δεν ήρθες;»

«Εγώ…» Δεν ήξερα τι να πω. Ούτε ναι αλλά ούτε όχι. Γύρισα προς το μέρος της. Δεν είδα και πολλά. Παραήμασταν κοντά. Αλλά ήμουν συγκλονισμένος από την παρουσία του γυμνού σώματός της. «Πόσο όμορφη είσαι!».

«Αχ, αγοράκι, τι παραμιλάς;». Γέλασε και τύλιξε τα μπράτσα της στο λαιμό μου.

Την αγκάλιασα και εγώ. Φοβόμουν να την αγγίξω, φοβόμουν να τη φιλήσω, φοβόμουν μήπως δεν της αρέσω, μήπως αποδειχτώ ανεπαρκής. Αλλά, όταν μείναμε για λίγο έτσι αγκαλιασμένοι, μύρισα τη μυρωδιά της κι ένιωσα τη θέρμη και τη δύναμή της. όλα έγιναν αυτονόητα. Εξερεύνησα το σώμα της με χέρια και στόμα, το στόμα μου βρήκε το στόμα της και τελικά εκείνη βρέθηκε πάνω μου και αλληλοκοιταζόμασταν στα μάτια, μέχρι που κόντευα να εκσπερματώσω. Έκλεισα τότε σφιχτά τα μάτια και προσπάθησα πρώτα να συγκρατηθώ κι έπειτα φώναξα τόσο δυνατά, που εκείνη έπνιξε με την παλάμη της την κραυγή μου.

****

Απόσπασμα από το παγκόσμιο best seller "Διαβάζοντας στη Χάννα" του Βernhard Schlink (μετάφραση: Ιάκωβος Κοπερτί). Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί πλέον σε επετειακή έκδοση, με νέο εξώφυλλο, για τα 20 έτη επιτυχημένης κυκλοφορίας του (1998-2018) στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Κριτική (38.000 αντίτυπα): http://kritiki.gr/product/diavazontas-sti-channa/

Από τις εκδόσεις Κριτική κυκλοφορεί το νέο μυθιστόρημα του Schlick "Όλγα" (σε μετάφραση: Απόστολος Στραγαλινός). 

Το βιβλίο έχει μεταφερθεί στον κινηματογράφο με τον τίτλο "Σφραγισμένα Χείλη" / "The Reader". Η ταινία χάρισε στην Κέιτ Γουίνσλετ το Όσκαρ πρώτου γυναικείου ρόλου.