LéZarts (Paris)

LéZarts

Γύριζε, Κωστής Παλαμάς

Γ. Ροϊλός, Οι ποιητές (π. 1919). 

Μεγάλοι ποιητές της γενιάς του 1880. Στο κέντρο: K. Παλαμάς.

“Γύριζε, μή σταθής ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη,

ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια,

η Αλήθεια τόπο να σταθή μια σπιθαμή δέ θάβρη.

Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.

Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει

το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη·

κάθε σπαθί, κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι,

στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.

Από θαμπούς ντερβίσηδες και στέρφους μανταρίνους

κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.

Χαρά στους χασομέρηδες! Χαρά στους αρλεκίνους!

Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα,

ραγιάδες έχεις, μάννα γή, σκυφτούς για το χαράτσι,

κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα,

των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.

Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι,

Και Μαμμωνάδες βάρβαροι, και χαύνοι λεβαντίνοι·

Λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι

Κι οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη!”

Κωστής Παλαμάς

(Ποιητική συλλογή “Η Πολιτεία και η Μοναξιά”)

Το παραπάνω ποίημα γράφτηκε το 1908 από τον Κωστή Παλαμά, όπου περιγράφει με δραματικό τρόπο την απόγνωση του για την κατάντια της χώρας.

Στην αρχή του 20ου αιώνα, η Ελλάδα ήταν μια χώρα χρεοκοπημένη, ταπεινωμένη και διαλυμένη οικονομικά και κοινωνικά. Μόλις στεκόταν στα πόδια της με την οικονομική “βοήθεια”-με το αζημίωτο φυσικά- των ξένων, στους οποίους είχε ουσιαστικά εκχωρήσει την εθνική της κυριαρχία. Ανίκανοι πολιτικοί ηγέτες κι ένας ταλαιπωρημένος λαός, που πολιτικάντηδες δημαγωγοί εύκολα τον έσερναν από τη μύτη- συνέθεταν ένα ζοφερό σκηνικό. 

Έπειτα θα ακολουθούσαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι (1912-1913), ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-1918), ένας βαθύτατος Εθνικός Διχασμός (1915-1922), η Μικρασιατική Καταστροφή (1922), η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η Μεγάλη Ύφεση. Πρόσφυγες, Δικτατορίες, ένας οδυνηρός Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και ένας ακόμη πιο θλιβερός Εμφύλιος πόλεμος... 

Οι Χαλασοχώρηδες

«Η φιλοδοξία είναι η νόσος των χορτάτων, 

η λαιμαργία είναι των πεινασμένων το νόσημα»

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης έγραψε το διήγημα «Οι Χαλασοχώρηδες» το 1892, ένα χρόνο πριν από την πτώχευση του 1893. Δημοσιεύτηκε σε συνέχειες στην εφημερίδα Ακρόπολις, από τις 12 έως τις 22 Αυγούστου του 1892. Το διήγημα γράφτηκε υπό την επήρεια των εκλογών της 3ης Μαΐου 1892, που έφεραν στην εξουσία τον Χαρίλαο Τρικούπη. Ένα χρόνο αργότερα, η Ελλάδα πτώχευσε.

Σε αυτή την ευφυέστατη πολιτική σάτιρα, ο «κοσμοκαλόγερος» των ελληνικών γραμμάτων σατιρίζει τα πολιτικά και εκλογικά ήθη της εποχής του. Προβάλλει τις παθογένειες του ελληνικού κράτους, ελέγχοντας τα τρωτά του σημεία με μοναδικά ειλικρινή και ευφυή τρόπο.

Η ιστορία εκτυλίσσεται σ' ένα νησί (προφανώς τη Σκιάθο), κατά την τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής περιόδου και ανήμερα των εκλογών.  Ψηφοθήρες και ψηφοφόροι έχουν λίγες μέρες μπροστά τους για να επωφεληθούν όσα περισσότερα μπορούν...

Αποσπάσματα από το διήγημα...

“Η ΠΛΟΥΤΟΚΡΑΤΙΑ ήτο, είναι και θα είναι ο μόνιμος άρχων του κόσμου, ο διαρκής Αντίχριστος. Αυτή γεννά την αδικίαν, αυτή φθείρει την κακουργίαν, αυτή φθείρει σώματα και ψυχάς. Αυτή παράγει την κοινωνική σηπεδόνα. Αυτή καταστρέφει κοινωνίας νεοπαγείς” αναφέρει στο έργο ο ταπεινός Σκιαθίτης, που καταδικάζει την υπερβολή, όσους έχουν θεό το χρήμα και θεωρούν ότι τα πάντα πρέπει να υποτάσσονται σε αυτό. 

“Έτσι, οι οικονομικά δυνατοί, από διαχειριστές της οικονομικής τους δραστηριότητας που είναι ο ρόλος τους, γίνονται εξουσιαστές των πάντων”.

“Ανέκαθεν τα αξιώματα ήσαν αγοραστά. Και αφού η επάρατος πλουτοκρατία είναι άφευκτον κακόν κατά ποιον άλλον τρόπον θα αποκτώνται τα αξιώματα; Πράγμα το οποίον έχασε προ πολλού πάσαν ηθικήν αξίαν, μόνον διά χρημάτων είναι κτητόν. Και ούτως επόμενον ήτο να καταντήσουν τα πράγματα. Ουδέν κακόν άμικτον καλού”.

Και καταλήγει ο Παπαδιαμάντης. “Ο απάνθρωπος τοκογλύφος όσας και αν αγοράσει ψήφους, ποτέ δεν θα εκλεχθεί. Πριν κατέλθει εις τον αγώνα, θα υποδυθεί τη φιλανθρωπίαν ως προσωπείον, θα φορέσει τη δημοτικότητα ως κόθορνον”. 
Η μοναδική ελπίδα και άμυνα της κοινωνίας είναι η υπεράσπιση των αξιών.

Η παράσταση είναι εξαιρετική! Η γλώσσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη σε μαγνητίζει αμέσως από τα πρώτα λεπτά.  Γραμμένο στην καθαρεύουσα το 1892, πριν από 121 χρόνια και όμως είναι σαν να γράφτηκε σήμερα.  Στη μεταφορά του συμβάλλουν οι πολύ καλές ερμηνείες των ηθοποιών. Ειλικρινά είναι ο ένας καλύτερος από τον άλλο. Μια ιδιαίτερη αναφορά στην Ροζαμάλια Κυρίου, η οποία με αφοπλίζει με την παρουσία της.
Η σκηνοθετική προσέγγιση του Κ. Παπακωνσταντίνου είναι ευρηματική. 

Τρέξτε να δείτε αυτή την παράσταση. 

Παράταση παραστάσεων για λίγες ακόμη Κυριακές. 

Έως και τις 31/3 στο θέατρο Αλκμήνη.

 Μπορείτε να διαβάσετε σε ψηφιακή μορφή το διήγημα :  από εδώ

φωνές

"Μια καρδιά αν μπορέσω να κάνω να μη σπάσει 
δε θα' χω ζήσει μάταια.

Μιας ζωής τον πόνο αν απαλύνω, 

ή μια λύπη αν γλυκάνω

ή στη φωλιά του πίσω

ένα αδύναμο σπουργίτι αν βάλω,

δεν θα' χω ζήσει μάταια." 
Έμιλι Ντίκινσον

Φωνές. Εκατοντάδες φωνές ημερησίως. Χιλιάδες φωνές σε εβδομαδιαία βάση. 
"Μηλιές Πηλίου", "Σύρο", "Ανάφη", "Κάλυμνο", "Ικαρία", "Σέρρες", "Σχοινούσα", "Θάσο". 

Από κάποιες μια αγωνία. Άγχος, εκνευρισμός. Απ' ορισμένες απόγνωση, απελπισία.
Κοφτές βαριές ανάσες. Από τα πρώτα δευτερόλεπτα της ομιλίας κάποιου, μπορείς να κρίνεις πολλά. Μπορείς να καταλάβεις αν είναι αισιόδοξος, δυναμικός ή αν είναι σε δύσκολη ψυχολογική κατάσταση. Από το αν αντιμετωπίζει το συνομιλητή με ειρωνεία ή σεβασμό, καταλαβαίνεις πολλά για το χαρακτήρα του. Από την ευγένεια και τη σταθερή του φωνή, συμπεραίνεις το επίπεδο, την εμπειρία ζωής, ενίοτε την παιδεία του.

Μια γιαγιά από τα Κουφονήσια. Πως θα είναι να έχεις ζήσει όλη σου τη ζωή σε ένα νησί, τόσο παραδεισένιο; Πως θα είναι ο χειμώνας εκεί; Πως θα αγαπιούνται εκεί οι άνθρωποι; Κάποιος από τη Νάξο. Μια κυρία από ένα χωριό της Καλύμνου. Η δυσκολία να έχει άραγε εκεί άλλη όψη; Κάποια κοπέλα έχασε τον άντρα της και έμεινε μόνη με τρία μικρά παιδιά. Άλλη έμεινε ανάπηρη μετά από τροχαίο. Δύσκολες καταστάσεις. Υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν με αξιοπρέπεια.  Χιλιάδες φωνές, ξεχωριστές, σύντομες, μικρές διακοπές και αναστεναγμοί.  Άγχος να απαντήσουν, μήπως βοηθούν σε ένα κράτος εχθρικό προς τον αδύναμο. Αγωνία να προλάβουν κάποιο λάθος, να μιλήσουν πριν να πέσει η γραμμή.

Και εσύ εκεί. Κάπου ανάμεσα. Ατέρμονες προσπάθειες να βελτιώσεις τον εαυτό σου. Να συνεχίσεις στο πιο ομιχλώδες τοπίο. Τίποτα πιο ψυχοφθόρο από το να θες να βοηθήσεις τους αγαπημένους σου και να μη ξέρεις το πως. 

Πρώτα πρέπει ο ίδιος να ισορροπήσεις. Όπως έγραψε πριν λίγες μέρες μια φίλη: "...Μην ξεχνάς ποτέ τις οδηγίες στο αεροπλάνο: πρώτα φορέστε εσείς τη μάσκα οξυγόνου και μετά προσπαθείστε να βοηθήσετε όσους σας έχουν ανάγκη..." Πόσο σοφή κουβέντα. 

Περίεργες μέρες. 

Πάντα μια χαρά θα επισκιάζεται από μια διπλανή λύπη. Και αναρωτιέσαι πως να βρεις τη δύναμη για τη δύσκολη βολή. Αν θα υπάρξει πρώτα βέλος για το τόξο. Και πόσοι είναι σε θέση να σε συναισθανθούν;

Ας αφήσω σήμερα εδώ μόνο ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Στους ανθρώπους που σε τόσο δύσκολους καιρούς σου σφίγγουν το χέρι, σου δίνουν μια αγκαλιά και προσφέρουν τη βοήθεια τους. Ένα μικρό φάκελο με την αγάπη τους και σου γεμίζουν τα μάτια με δάκρυα. Ας ξέρουν πως γνωρίζεις πόσο σπουδαίο είναι αυτό.

Υπάρχει μια λέξη που έχει τεράστια δύναμη : Ευγνωμοσύνη. 

Στιγμές βαθιές, αρκετά προσωπικές και εσωτερικές.  

Και μια τόσο περίεργη αίσθηση πως με κάποιους δένεσαι με αόρατες κλωστές.
Δύσκολο να το εξηγήσεις. Μα ξέρεις, κάποιες φορές δεν χρειάζονται άλλα λόγια.