12 Δεκεμβρίου 2013

«Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς», Από Mηχανής Θέατρο


«Θα προτιμούσα όχι, κύριε...»

Tο βράδυ της Δευτέρας βρεθήκαμε στο Από Mηχανής Θέατρο στην παράσταση «Μπάρτλεμπυ, ο γραφιάς»,  η οποία ανεβαίνει σε διασκευή και σκηνοθεσία της Σοφίας Φιλιππίδου. 

Πρόκειται για τη νουβέλα του σπουδαίου Αμερικανού συγγραφέα Χέρμαν Μέλβιλ, περισσότερο γνωστό για το κλασικό έργο «Μόμπυ Ντικ». Ένας επιτυχημένος και αξιοσέβαστος δικηγόρος της Γουόλ Στριτ προσλαμβάνει τον Μπάρτλεμπυ, έναν αινιγματικό και σιωπηλό γραφιά, ως αντιγραφέα νομικών κειμένων και συμβολαίων στο αυστηρό του γραφείο. Η συγκεκριμένη εργασία απαιτεί την απόλυτη προσοχή του υπαλλήλου, καθώς το παραμικρό του λάθος μπορεί να κοστίσει ακριβά. Ο Μπάρτλεμπυ αποδεικνύεται άψογος στην εργασία, επιμελής και απόλυτα προσεκτικός. 



«…Σαν ένας άνθρωπος λιμασμένος από καιρό γι’ αντιγραφή, έτσι κι αυτός κατάπινε λαίμαργα τα έγγραφά μου. Δεν του έμενε καιρός ούτε να χωνέψει. Νύχτα και μέρα δε σήκωνε κεφάλι, αντιγράφοντας με το φως της μέρας και κάτω από το φως των κεριών. Θα ήμουν πανευτυχής με την επίδοσή του, αν είχε δείξει κάποια σημεία ευφροσύνης με τη δουλειά του. Αντιθέτως, όμως, εκείνος συνέχιζε να γράφει σιωπηλά, άχρωμα, μηχανικά…», περιγράφει ο δικηγόρος, τον οποίο υποδύεται εξαιρετικά ο Κ.Καζανάς.

Όταν όμως, ο δικηγόρος ζητάει από τον Μπάρτλεμπυ να τον βοηθήσει στην αντιπαραβολή των αντιγράφων με τα πρωτότυπα, εκείνος αρνείται ευγενικά και ήρεμα, ξεστομίζοντας τη φράση «θα προτιμούσα όχι, κύριε». Σε κάθε νέα ανάθεση του προϊσταμένου του, ο αδύναμος και παράξενος Μπάρτλεμπυ προτάσσει επίμονα την άρνηση του επαναλαμβάνοντας την ίδια φράση: «Θα προτιμούσα όχι», οδηγώντας τον σε αδιέξοδο.  




Ο εργοδότης προσπαθεί να τον συμμεριστεί, αρχικά τον προτρέπει να πάρει κάποιες μέρες άδεια, να περπατήσει στον ήλιο, μα ο Μπάρτλεμπυ αρνείται πάντα ευγενικά.  Σταδιακά αποδεσμεύει τον εαυτό του από κάθε εργασία, ακόμη και από εκείνη του αντιγραφέα, ενώ αρνείται να εγκαταλείψει το δικηγορικό γραφείο, το οποίο έχει μετατρέψει σε σπίτι του. Παράλληλα, προκαλεί το μένος των συναδέλφων του, τριών περίεργων χαρακτήρων που εμφανίζονται με παρατσούκλια. Οι γραφιάδες Τσιμπίδας και Διάνος και ο ρομαντικός Πιπέρης, ένα παιδί για όλες τις δουλειές που ονειρεύεται να γίνει συγγραφέας. Οι τρεις θυμίζουν ήρωες του Μπέκετ, που προσπαθούν να εκφράσουν την απελπισία τους με αλλόκοτες φιγούρες και κωλοτούμπες σαν αλλοτριωμένοι, παράλυτοι κλόουν. Η παρουσία τους ενδυναμώνει το σύνολο της παράστασης. 

Πολλές σκέψεις γέννησε αυτό το έργο μέσα μου. Το πώς η σιωπή και η φαινομενική απάθεια, μπορεί να εξοργίσει με το χειρότερο τρόπο τον άλλο, οδηγώντας τον στα όρια του. Πώς το εργασιακό περιβάλλον μπορεί να σε επηρεάσει, πόσο δύσκολο είναι να αντέξεις κλεισμένος σε ένα αυστηρό γραφείο, διεκπεραιώνοντας κάποια μονότονη και ρουτινιάρικη εργασία. Και αυτή η φράση που ηχεί ακόμη στα αυτιά μου : «...δε θα μπορούσε ποτέ ένας ποιητής να δουλεύει σε ένα δικηγορικό γραφείο!».  

Αδύναμος, αμφίφυλος, μοναχικός. Η ταπεινή παρουσία του Μπάρτλεμπυ έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη ψυχική αντίσταση που καταβάλλει σε οτιδήποτε δεν επιθυμεί να πράξει. 
Ο Μπάρτλεμπυ θυμίζει ήρωες του Ιονέσκο. Οι στιγμές που στέκεται μπροστά στο παράθυρο και χαζεύει το ισχνό φως του ήλιου, καθώς τρυπώνει μέσα στο γκρίζο γραφείο, δίνουν την εικόνα μιας ιδιότυπης φυλακής. Ο ήρωας του Μέλβιλ, καταλήγει φυλακισμένος, εφόσον η απραξία και η μη προσαρμογή του στις συμβάσεις τον οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό και στο περιθώριο. 

Το κείμενο μπορεί να συσχετιστεί με τις ιδέες της πολιτικής ανυπακοής που εξέφρασε ο Χένρυ Θορώ.  Με όσα συμβαίνουν στη δική μας εποχή, αναρωτιέμαι πόσοι θα είχαμε τη δύναμη ν' απαντήσουμε με αυτή την απλή φράση (που περικλείει όμως τόση δύναμη και ειλικρίνεια) «θα προτιμούσα όχι» απέναντι σε όσα δε θέλουμε να πράξουμε και καταδυναστεύουν τις ζωές μας. Σε κάθε περίπτωση το συγκεκριμένο έργο είναι σαν να «κλείνει» το μάτι στο θεατή. Καθώς τον φέρνει αντιμέτωπο με τις δικές του προσωπικές αντιστάσεις, γι' αυτό ίσως θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε βαθιά πολιτικό.

Η Σοφία Φιλιππίδου διασκευάζει, σκηνοθετεί το έργο και ερμηνεύει εξαιρετικά τον ιδιαίτερο, σιωπηλό Μπάρτλεμπυ. Ο Κώστας Καζανάς υποδύεται άψογα το δικηγόρο, παρασέρνοντας τους θεατές μαζί του. Ιδιαίτερες είναι οι ερμηνείες των τριών υπαλλήλων, Σήφη Πολυζωίδη, Άκη Λύρη και Ορέστη Μαυρόπουλο

Το παρακάτω τραγούδι ακούγεται στην παράσταση... 



Η Ταυτότητα της Παράστασης

Mετάφραση: Μένης Κουμανταρέας
Θεατρική διασκευή – Σκηνοθεσία: Σοφία Φιλιππίδου
Παίζουν οι: Αλέξανδρος Ιορδανίδης, Κώστας Καζανάς, Άκης Λυρής, Σήφης Πολυζωίδης, Ορέστης Μαυρόπουλος, Σοφία Φιλιππίδου
Μια συμπαραγωγή της Εταιρείας Θεάτρου Συν-Επί (+,Χ) με τη Λυκόφως

Πληροφορίες
Από Μηχανής θέατρο: Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο - Αθήνα, τηλέφωνο: 210 5231131. Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα και Τρίτη: 21.30, Τετάρτη: 19.00. 

12 σχόλια:

Hfaistiwnas είπε...

Καλημέρα!
Ωραία παράσταση αλλά λίγο μουντή μου κάνει.. και όντως η σιωπή μπορεί μερικές φορές να εξοργίζει περισσότερο από το να σε βρίζουν...

treno fantasma είπε...

...kaneis den exei tetoia dinami, alla isws kai auto na to apoktas otan exeis xasei kai kathe elpida sou... Pragmatika de jerw!

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : Καλημέρα Ηφαιστίωνα μου! Δεν έχεις άδικο, αν και έχει κωμικά στοιχεία, στο τέλος της παράστασης φυσικά σε γεμίζει με σκέψεις και ναι αυτή η σιωπή του γραφιά σε μελαγχολεί. Καλό είναι να το ξέρει όποιος πάει να δει την παράσταση, είναι αρκετά "ιδιαίτερη".

Roadartist είπε...

@ treno fantasma : Ίσως να είναι έτσι. Η σιωπή ίσως εκφράζει και τη μεγαλύτερη απελπισία.

Ανώνυμος είπε...

Η φράση "Θα προτιμούσα όχι..." είναι συγκλονιστική και προσδίδει ιδιαίτερη δύναμη στη νουβέλα του Μέλβιλ.
Με ακολουθεί συχνά, όπως και ο συσχετισμός σας με τις ιδέες της πολιτικής ανυπακοής του Θορώ.
Μόνο που είναι κομμάτι δύσκολο να δω την παράσταση, παρόλο που πολύ θα ήθελα, γιατί ζω εκτός Αθηνών.

κ.κ.

Roadartist είπε...

@ Κ.κ. : Tην "Πολιτική Ανυπακοή" του Θορώ, την έχω διαβάσει και μου είχε κάνει πάρα πολύ εντύπωση τόσο το βιβλίο, όσο και η ιστορία πίσω από αυτό... Είχα ετοιμάσει και μια σχετική ανάρτηση, αλλά λίγο πριν δημοσιευθεί δυστυχώς χάθηκε... Ήταν αρκετά φροντισμένη με αποσπάσματα που είχα η ίδια δακτυλογραφήσει από το βιβλίο και τσαντίστηκα τόσο που την είχα χάσει (από κάποιο λάθος απροσεξίας) που τελικά δεν την έγραψα ξανά. Πάντα όμως αυτό το βιβλίο τριγυρίζει στο μυαλό μου.
Τη νουβέλα του Μέλβιλ την έμαθα εξαιτίας της παραστάσης (και αν αυτό δεν είναι κέρδος από μια θεατρική παράσταση, τότε τι είναι;) πραγματικά ναι εμβληματική φράση!

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Θα ήθελα να το δω, έχω διαβάσει το βιβλίο και πραγματικά η φιγούρα του γραφιά σε βάζει σε σκέψεις. Ανυπακοή με το "Θα προτιμούσα ... όχι" μας ακούγεται και λίγο εξωπραγματικό, έτσι δεν είναι; Η αλήθεια είναι ότι σε εντυπωσιάζει όχι μόνο ο γραφιάς (ανυπακοή με το γάντι!), αλλά και ... το αφεντικό (προβληματίζεται με αυτή του τη συμπεριφορά), δεν ξέρω πώς το δίνει το έργο, αλλά όταν είμαστε συνηθισμένοι σε άλλες μορφές σχέσεων, ένας λόγος παραπάνω να μας βάζει σε σκέψεις...Θα ήθελα να το δω. Αλλά γιατί μία γυναίκα να κάνει το γραφιά; Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν διακριτικά χαρακτηριστικά...

Roadartist είπε...

@ Κατερίνα Τοράκη : Αν και λατρεύω τη λογοτεχνία, το συγκεκριμένο βιβλίο δεν το είχα διαβάσει. Μου άρεσε πολύ που ήρθα σε επαφή μαζί του μέσω της παράστασης. Έξυπνη η ιδέα της κυρίας Φιλιππίδου να το ανεβάσει και νομίζω πως πέτυχει η θεατρική διασκευή. Τώρα το "γιατί μια γυναίκα να κάνει το γραφιά", δηλαδή να επιλέξει να παίξει σε έναν αντρικό ρόλο, νομίζω μόνο η ίδια μπορεί να μας το απαντήσει αυτό, γιατί το επέλεξε, πως το αποφάσισε... Στην παράσταση περνάει όμορφα στο κοινό.

Caesar είπε...

Ειναι καπως ασυνηθιστο, πως ενας επιμελης υπαλληλος, οπως ο ηρωας της ιστοριας ενας εξαιρετικος αντιγραφεας, να μετατρεπεται τελικα σ'εναν ηρεμο & παθητικο ακτιβιστη της ανυπακοης!

Roadartist είπε...

@ Caesar : Δεν είναι ακατανόητο, αν σκεφτείς ότι αυτή η επιμέλεια ήταν ασυνήθιση. Το ότι δούλευε από το πρωί μέχρι το βράδυ, ότι κοιμόταν και στο γραφείο του ακόμη - το είχε κάνει το σπίτι του - δείχνει έναν άνθρωπο ιδιαίτερο, πονεμένο, μόνο του, που στο βάθος της ψυχής του έκρυβε έναν μεγάλο πόνο, που τον οδήγησε τελικά σε αυτή την μορφή της απάθειας, που τελικά έφτασε στο άλλο άκρο, εκφράζοντας την απόλυτη και έμπρακτη ανυπακοή.

Μ είπε...

Εξαιρετικές πάντα οι αναρτήσεις σου!!!! Γι' αυτό ένα βραβείο σε περιμένει εδώ: http://theatrofili.blogspot.gr/2013/12/bloggers.html

Roadartist είπε...

Μαργαρίτα σε ευχαριστώ πολύ. Θα περάσω. Καλή εβδομάδα. :)

Related Posts with Thumbnails