4 Ιουλίου 2013

Γ. Γραμματικάκης, Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής



Τις προηγούμενες μέρες διάβασα το καινούργιο βιβλίο του κ. Γραμματικάκη. Αν και δεν τον γνωρίζω προσωπικά, τον εκτιμώ ως άνθρωπο. Από τις απόψεις του που έχω διαβάσει σε συνεντεύξεις του και από τη συνολική παρουσία του. Είναι ένας από τους αξιότερους επιστήμονες και δασκάλους στη χώρα.

«Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής». Ο αστρολάβος υπήρξε για αιώνες ένα σπουδαίο όργανο ουράνιων μετρήσεων. Μέχρι τον 18ο αιώνα, υπήρξε εργαλείο καθοδήγησης των ναυτικών για τα ταξίδια τους. Με αυτό το συμβολισμό, ο συγγραφέας φιλοδοξεί αυτό το βιβλίο να είναι ένας αστρολάβος που θα ξεναγήσει τους αναγνώστες στα μυστικά του Ουρανού και της Ζωής. 

Το βιβλίο χωρίζεται σε δυο μεγάλες ενότητες. Η πρώτη, που έχει τον τίτλο «Του Ουρανού», συγκεντρώνει κείμενα του συγγραφέα που αναφέρονται, με τρόπο απόλυτα εκλαϊκευμένο και προσιτό στο ευρύ κοινό, στα φαινόμενα του Σύμπαντος και στα συγκλονιστικά επιτεύγματα της επιστήμης. Ο καθηγητής ξετυλίγει κάποιες από τις επιστημονικές του γνώσεις, γράφοντας για το πώς γεννήθηκε το σύμπαν, για τους μακρινούς γαλαξίες, τη γη, τις εκρήξεις των άστρων, μυστικά της αστρονομίας. Και θέτοντας έτσι με εύστοχους τρόπους τη γήινη ματαιοδοξία στη θέση της :

«Δεν είμαστε το κέντρο του Σύμπαντος. Σήμερα γνωρίζουμε ότι ούτε το ηλιακό μας σύστημα ούτε καν ο ίδιος ο Γαλαξίας μας αποτελούν το κέντρο του Σύμπαντος. Ο πλανήτης Γη είναι μια ασήμαντη κουκίδα, που ανήκει σε ένα σχετικά ασήμαντο ηλιακό σύστημα, κι εκείνο πάλι ανήκει σε ένα γαλαξία από τους αρίθμητους που υπάρχουν. Η ιδιαιτερότητα της Γης, προς ώρας τουλάχιστον, είναι ότι φιλοξενεί ζωή.» (σ. 6)

«Ο Ήλιος είχε γεννηθεί! Λυπούμαι που θα ταράξω και πάλι τη ματαιοδοξία των γήινων, αλλά παρόμοιοι με τον δικό τους ήλιο, τον πολυύμνητο και υποτίθεται μοναδικό, υπάρχουν δισεκατομμύρια στο Σύμπαν».

«Το εντυπωσιακό πάντως είναι ότι τα άστρα δεν είναι αιώνια, όπως πίστευαν παλιότερα. Γεννιώνται κάποια στιγμή – το Νεφέλωμα του Ωρίωνα είναι ένα «λίκνο» αστεριών – ζουν ένα βίο πολυτάραχο, που διαρκεί συνήθως εκατομμύρια χρόνια, και έχουν, όπως και οι άνθρωποι, ένα αναπότρεπτο τέλος. Το Σύμπαν είναι γεμάτο από ιδιόμορφα αστρικά πτώματα.» (σ. 7)

Η βαθιά επιστημονική γνώση των φαινομένων του ουρανού, επιτρέπει στο συγγραφέα να μας διηγηθεί και τα πιο δύσκολα φαινόμενα με κατανοητό τρόπο. Όπως και τους φόβους του για το αύριο του πλανήτη : «Ο άνθρωπος δε σέβεται τις οικολογικές ισορροπίες του πλανήτη, ούτε το θαύμα και την ποικιλία της ζωής. Η ευχή μου είναι να αφυπνισθεί γρήγορα, πριν τα αδιέξοδα καταστούν δραματικά». (σ. 10)


Η δεύτερη ενότητα του βιβλίου, που έχει τον τίτλο «Της Ζωής», συγκεντρώνει κείμενα με καίριες επισημάνσεις του συγγραφέα για την κρίση, για την Ελλάδα, τους κατοίκους της, τα πάθη της Παιδείας και για την ανθρώπινη μοίρα. Πρόκειται για κείμενα βαθιάς αυτογνωσίας και αυτοκριτικής, που θα έπρεπε να διαβαστούν από όλους.


«Είναι ένας πόλεμος δίχως ορατούς εχθρούς, ο πρώτος πόλεμος στην ιστορία χωρίς μάχες στο έδαφος ή τον αέρα. Το μέτωπο μοιάζει να είναι άλλο: η ψηφιακή ανθρωπότητα εναντίον της πραγματικής ανθρωπότητας. Από τη μια πλευρά, οθόνες υπολογιστών, πίνακες χρηματιστηρίων που αλλάζουν διαρκώς νούμερα, άυλα όπλα. Από την άλλη, άνθρωποι φοβισμένοι ή σε απόγνωση, έντρομα έθνη και κυβερνήσεις που παραπαίουν. Πως θα χαρακτηρίζεται, μετά από μερικές δεκαετίες, η εποχή μας; Ως ο έσχατος παραλογισμός ή μήπως ως η αυτοκατάργηση ενός πολιτισμού; Αν η πραγματική ανθρωπότητα – και όχι η ψηφιακή – ανακαλύψει κάποιον δρόμο επιβίωσης, θα δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τον σημερινό εαυτό της». (σ. 156-157)

Κείμενα που εστιάζουν στα πάθη, στα ελαττώματα του έλληνα και το πως θα μπορούσε να αλλάξει το τοπίο της χώρας. Βαθύς γνώστης των δεινών της ελληνικής Παιδείας, ο Γ. Γραμματικάκης αφιερώνει έξι κεφαλαία για το Πανεπιστήμιο, την Ακαδημαϊκή Διδασκαλεία, την εμπειρία του ως Πρύτανη και για προτάσεις του.


Επίσης, στο βιβλίο παρατίθενται κείμενα του γεμάτα προβληματισμό για τη δεκαετία μας, για τους πόλεμους, για την Τεχνολογία και για το μέλλον.



«Στο τυποποιημένο πάντως ερώτημα ‘τι σφράγισε περισσότερο τη δεκαετία που φεύγει;’, η απάντηση μοιάζει αυτονόητη. Δεν είναι οι τοπικοί πόλεμοι, η έξαρση της βίας, η οικονομική κρίση. Παρόμοιες καταστάσεις υπήρξαν και παλιότερα. Τη δεκαετία σφραγίζει, αντίθετα και παράλληλα, η ανάπτυξη του διαδικτύου. Το διαδίκτυο πληροφορεί και σχολιάζει, γκρεμίζει συνήθειες αλλά και χτίζει νέες, διευκολύνει τη ζωή και ταυτόχρονα την αποστειρώνει. Εισχωρεί παντού: στις προσωπικές μας σχέσεις αλλά και στην αναίρεσή τους, στην τέχνη όσο και στη συλλογική μνήμη. Ο σύγχρονος υπολογιστής δεν καταγράφει απλώς τον πολιτισμό μας. Τον διαμορφώνει και τον προεκτείνει, και μάλιστα σε κατευθύνσεις ανεξέλεγκτες. Είναι παράδοξο: όσο οι δυνατότητες της επικοινωνίας πυκνώνουν – με το διαδίκτυο, τα κινητά τηλέφωνα, τις δορυφορικές συνδέσεις – τόσο η μοναξιά, η ανθρώπινη, μοιάζει να μεγαλώνει» (σ. 303)



Αμέτρητα βιβλία οικονομολόγων έχουν γραφτεί τα τελευταία χρόνια για την κρίση, σας προτείνω να διαβάσετε λοιπόν ένα βιβλίο από ένα φυσικό, λογοτέχνη και δάσκαλο. Αναμφισβήτητα αξίζει και ίσως να έχει να δώσει περισσότερο φως στα προβλήματα από ότι των οικονομολόγων.


Κλείνω τη σημερινή παρουσίαση του συγκεκριμένου βιβλίου με παράθεση σκέψεων του συγγραφέα : 

«Αυτό λοιπόν που απαιτείται, καθώς ο 21ος αιώνας έχει κάνει ήδη τα πρώτα του βήματα, είναι ένας καινούργιος ανθρωπισμός. Ένας ανθρωπισμός που δεν θα στηρίζεται σε δόγματα ή στον ρομαντισμό της άγνοιας, αλλά στη συνείδηση του εαυτού μας και τη γνώση· και ακόμα, στην πεποίθηση ότι ένας καλύτερος κόσμος είναι όχι μόνο αναγκαίος, αλλά και εφικτός.» (σ.11)




Υ.Γ. Θυμάμαι αρχές Φεβρουαρίου είχα παρακολουθήσει στην ΝΕΤ μια συνέντευξη του Γιώργου Γραμματικάκη στην εκπομπή "Στα άκρα". Μου άρεσαν οι απόψεις του, ήταν τέτοια η ταύτιση που ένιωσα ακούγοντας τον, που σκέφτηκα να μοιραστώ την εκπομπή εδώ μαζί σας. Δυστυχώς σήμερα, όπως ξέρετε, όλο το αρχείο της ΕΡΤ είναι μη προσβάσιμο. Δίχως να υπάρχει καμία ενημέρωση για το πότε θα υπάρξει πρόσβαση στις εκπομπές της. Ευτυχώς είχε προλάβει να το ανεβάσει κάποιο site στο διαδίκτυο, οπότε μπορείτε να τη δείτε εδώ. Εύχομαι σύντομα να υπάρξουν και πάλι εκπομπές / κανάλια που να δίνουν το μικρόφωνο σε τέτοιους ανθρώπους, γιατί έχουμε ανάγκη τη φωνή τους. Στη συγκεκριμένη εκπομπή είχε αναφερθεί και στο βιβλίο που παρουσιάζεται στην ανάρτηση, οπότε ένας επιπλέον λόγος για την παράθεση της :



14 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Ο Γραμματικάκης είναι όλα όσα λέτε (και άλλα πολλά).
Προσωπικά, τον γνώρισα όταν εκδόθηκε "Η κόμη της Βερενίκης", όπου συστήνει την Αστρονομία ως επιστήμη σε εκλαϊκευμένη γλώσσα.
Έκτοτε, η νηφαλιότητα και οι χαμηλοί τόνοι στα λεγόμενά του με έχουν κάνει να πιστέψω πως πρόκειται για έναν αληθινά σοφό άνθρωπο.

ΥΓ. Έχω δει την εκπομπή δυο φορές και η επιθυμία μου να τον διαβάσω έχει γίνει πλέον ανάγκη.


κ.κ.

To love life for what it is είπε...

Ο Γραμματικάκης είναι η ενσάρκωση της φράσης: όσο πιο καλά τα ξέρεις, τόσο πιο απλά τα λες. Τον θεωρώ, κι εγώ, έναν πολύ αξιόλογο "δάσκαλο" και άνθρωπο.
Αναφορικά με τα όσα γράφει, πάντως, για την επικοινωνία ( που όσο οι δυνατότητές της πυκνώνουν, τόσο η μοναξιά μοιάζει να μεγαλώνει), έχω να πω πως αυτό μου φαίνεται φυσικό κι επόμενο. Από την άποψη ότι η ανθρώπινη επαφή, όταν την παρακάνεις εύκολη, χάνει τη νοστιμάδα της, την μαγεία της και δε γίνεται σχέση. Που θέλει κόπο και το "εκ του σύνεγγυς", για να ανθίσει, για να αποτελεί την ασπίδα μας στη μοναξιά.
Τέλος, συμφωνώ με τον Γραμματικάκη στο ότι μας χρειάζεται ένας νέος ανθρωπισμός. Στην αρχή σκέφτηκα "όχι, μας χρειάζεται ένας πραγματικός ανθρωπισμός", αλλά κατόπιν συνειδητοποίησα ότι, καθώς προχωράει ο κόσμος, πρέπει κι εμείς να εξελίσσουμε τις απόψεις και τη δράση μας, στηριγμένοι στη μετά-γνώση μας για το τι είναι ο άνθρωπος: θεωρητικά,ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο, αλλά στην πράξη, συνήθως κάπου στη μέση. Οπότε, είναι ρεαλιστικό με βάση αυτή τη διαπίστωση να προσαρμόζουμε τις πρακτικές μας, για να φτάσουμε κάποια στιγμή (και σύντομα) στο στόχο του καλύτερου κόσμου που θέλουμε. :-)

Ρουμπάκης Γιάννης είπε...

Σπουδαίος δάσκαλος. Για μας τους Κρητικούς είναι ένας από τους σοφούς μας. Τα βιβλία του είναι εξαιρετικά. Από αυτό το βιβλίο έπεσε το θέμα της Έκθεσης στις Πανελλαδικές φέτος.

Roadartist είπε...

@ κ.κ. : Έχω στη βιβλιοθήκη μου την "Αυτοβιογραφία του Φωτός" και όμως δεν την έχω διαβάσει ακόμη. Αυτό το βιβλίο (δώρο φίλου) βρίσκεται εκεί πάνω από 2 χρόνια και ακόμη δεν αξιώθηκα να το διαβάσω. Μάλλον έρχεται η σειρά του. Νηφαλιότητα, χαμηλοί τόνοι και παράλληλα μια ισχυρή θέση στα πράγματα. Επίσης ένας ρομαντισμός και μια ευαισθησία που μάλλον λείπουν σήμερα.

Roadartist είπε...

@ love life for what it is : Όντως σε αντίθεση με τους διανοούμενους που μιλάνε ακαταλαβίστηκα και με δυσνόητο τρόπο, εκείνος μιλά όσο πιο απλά γίνεται, ακριβώς επειδή θέλει να επικοινωνίσει με τον κόσμο.
Συμφωνώ με τις παρατηρήσεις σου για την επικοινωνία, έτσι είναι. Όπως και για την ανάγκη ενός άλλου ανθρωπισμού.

Roadartist είπε...

@ Ρουμπάκης Γιάννης : ναι το ξέρω, είχα σκεφτεί να βάλω μια παραπομπή στο τέλος της ανάρτησης με το απόσπασμα που έπεσε φέτος στις Πανελλήνιες από το συγκεκριμένο βιβλίο, αλλά είπα να μην "παραφορτώσω" την ανάρτηση. Προτίμησα να βάλω τη συνέντευξη του στην ΝΕΤ. Αξίζει να τον ακούσουν όσοι επιθυμούν. Ασφαλώς να είστε περήφανοι οι Κρητικοί. Στο βιβλίο υπάρχει κείμενο και για το πώς εγκατέλλειψε την Αθήνα για την Κρήτη. :)

Κατερίνα Τοράκη είπε...

Αναζήτησε και την Κόμη της Βερενίκης και τις εκπομπές που έκανε στην ΕΡΤ πριν χρόνια με τον ίδιο τίτλο.
Μα τι λέω τώρα, ποια ΕΡΤ, το νερώσανε, ηθικά βάρβαρο αποκάλεσε το μαύρο ο δάσκαλος, κάποιοι βέβαια ακόμη αντι και παραστέκονται!!! Αλλά πόσο; Αυτό περιμένουν, να γίνει τόσο και να τελειώνει ... http://www.ertopen.com/

Roadartist είπε...

@ Κατερίνα Τοράκη : μου φαίνεται ακόμη αδιανόητο ότι δεν υπάρχει πρόσβαση στις εκπομπές που ΗΔΗ έχουν παιχτεί στην ΕΡΤ. Τι πράγματα τελικά ζούμε; Τον άκουσα κάποια στιγμή που ήταν καλεσμένος στην ερτ, (που εκπέμπει πια ...πειρατικά). Δεν είχα ιδέα ότι υπήρχε τέτοια εκπομπή, άξιζε; Ήταν αστρονομικού ενδιαφέροντος, ή πιο γενικού; Θα ψάξω το βιβλίο.

Σμαραγδάκι- Ρούλα είπε...

Ο κ Γραμματικάκης είναι ένας απο τους καλήτερους (δασκάλους)της ελληνικής γλώσσας πρωτα..όταν τον ακούς ..η μορφωμένος είσαι η αγράμματος όπως εγώ .. οταν μιλάει..σε μαγεύει.. και η καθε του λέξη ειναι και ενα μάθημα.. για πολλους ..έχει δώσει πολλες συνεντέυξεις εδώ στα τοπικα καναλια και ραδιόφωνα..και καθε φορά ακουγοντας τον δεν θελεις να τελειώσει...η απλότητα στο ανωτατο επιπεδό της...να εισαι καλα που έβαλες αυτήν την αναρτηση...χαρηκα που την διάβασα...

Roadartist είπε...

@ Σμαραγδένια Ρούλα : Eγώ σε ευχαριστώ για το όμορφο σχόλιο σου και όσα μετέφερες εδώ. Που ξέρεις μπορεί να διαβάσει ο καθηγητής το σχόλιο σου, είμαι σίγουρη πως θα χαρεί για όσα έγραψες. Να έχεις μια καλή ξεκούραστη Κυριακή!

ξωτικό είπε...

Η αυτοβιογραφία του φωτός με κατενθουσίασε όπως ξέρεις ,αυτό το είδος του "φυσικού φιλοσόφου" είναι πολύτιμο και τραγικά παραγκωνισμένο... και ο φόβος (να μην πώ ο πανικός)του δύσκολου βιβλίου ,δυστυχώς αποτρέπει πολύ κόσμο να διαβάσει εκπληκτικά βιβλία...
Οι συνεντεύξεις της Φλέσσα μου λείπουν σπαραχτικά....
(όπως και ένα καφεδάκι με άνεση χρόνου ;-))

σε φιλώ και...σου βγάζω και το καπέλο που βαστάς γερά ,να'χουμε κι εμείς να κρατιόμαστε....

Roadartist είπε...

@ ξωτικό : Ομολογώ πως την "αυτοβιογραφία του φωτός" και εγώ την είχα ως ένα δύσκολο βιβλίο, που αφιερώνεται σε φυσικά φαινόμενα, και το έχω αφήσει αδιάβαστο - ανοησία μου - θα το διαβάσω, μετά και από τη δική σου παρότρυνση. Συμφωνώ για τις συνεντεύξεις της Φλέσσα, ήταν όλες μια και μία, αξιολογότατες. Επίσης, προσυπογράφω για τον καφέ...ελπίζω να βρεις χρόνο μέσα στην εβδομάδα :)
Εεεε τέλος το ότι "κρατιώσαστε" από εμένα, μένει απλώς ασχολίαστο!!!!!!!!!

Άστρια είπε...

Ξεχωριστός κι αγαπημένος, το ξέρεις:)
Έχω κάνει δύο αναρτήσεις για βιβλία του.

Και η σύμπτωση; Αυτό το βιβλίο αγόρασα πρόσφατα (μου το θύμισε μία φίλη μου που το διαβάζει τώρα) και είναι πρώτο στη σειρά για διάβασμα:)
Πράγματι, ο Γραμματικάκης έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο να σε συμπαρασύρει στα συμπαντικά ταξίδια της γνώσης, αλλά και έναν υπέροχο λόγο που τον βρίσκω πέρα από επιστημονικό και ποιητικό. Ίσως γιατί η ποίηση είναι τόσο συναφής και ομοούσια με το σύμπαν και τη ζωή.

Την εκπομπή την είχα δει, θα βρω χρόνο όμως να την ξανακούσω. Είναι συναρπαστικός ομιλητής.

Χάρηκα που είδα ένα βιβλίο του Γραμματικάκη στις επιλογές σου.

φιλάκια πολλά,
καλή βδομάδα!

Roadartist είπε...

@ Άστρια : όταν έγραφα αυτή την ανάρτηση σκεφτόμουν εσένα. Γιατί θυμάμαι πόσο πολύ σου αρέσει ο Γραμματικάκης. Θυμάμαι ότι είχες κάνει ανάρτηση, νομίζω ότι σου είχα σχολιάσει. Νομίζω αυτή η συνέντευξη ήταν από τις ελάχιστες που στο κλείσιμο της ένιωσα λίγη αισιοδοξία επιτέλους. Σε ευχαριστώ για τα λόγια σου. Φιλάκια πολλά Άστρια (μέχρι και το ψευδώνυμο προδίδει αυτή την αγάπη προς τα άστρα) :)

Related Posts with Thumbnails