27 Μαΐου 2013

Γιώργος Χειμωνάς, Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ, Εκδ. Καστανιώτη


«Τι ακριβώς σημαίνει η εποχή μας; Όλοι μας, φαντάζομαι, έχουμε την μελαγχολική αίσθηση του τέλους του πολιτισμού μας (-η λογοτεχνία μας, 25 τώρα χρόνια, το διακηρύσσει, αλλά καθόλου μελαγχολικά), συνεχώς ακούμε να μιλάν για έκπτωση των πνευματικών αξιών, υπάρχει διάχυτη κι ανομολόγητη η αποδοχή του τίτλου της παρακμής για την εποχή μας. Ασφαλώς ναι, ζούμε ένα τέλος – ή μια κρίση όπως πριν την καθόρισα. Την βιώνουμε ατομικά, εμείς που κάναμε κιόλας λίγο ή πολύ τη ζωή μας, μέσα σε ένα απέραντο άγχος, σε μιαν ακαθόριστη αγωνία. Αλλά είναι τόσο αυτονόητο αυτό το τέλος (ή η κρίση) να σημαίνει την έκπτωση του ανθρώπου, πρόκειται για ένα τέλος για το οποίο πρέπει να πενθούμε ή, αντίθετα, να προσδοκάμε;

Αληθινά, θα είχε κάποιος, ίσως από φυσικού του αισιόδοξος, το δικαίωμα να ανατρέψει αυτό το καθεστώς του πένθους και της πτώσης και να αρχίσει να μιλά για μιαν εποχή Νέου Διαφωτισμού. Όπου αυτές οι πνευματικές αξίες του ανθρώπου (αλλά τι αξίες είναι αυτές; Αφού πνευματικές αξίες δεν υπάρχουν, οι πνευματικές αξίες είναι στην πράξη συναισθηματικές αξίες) δεν εκπίπτουν, αλλά εξαλλάσσονται, καθώς αλλάζει η χρήση των οργάνων του νου, αλλάζουν τα ίδια τα όργανα – φωτίζονται αλλιώς τώρα από έναν Απότομο Νέο Φωτισμό, που συμπίπτει με μια περίοδο έξαρσης της συνειδητότητας. Μια τέτοια διαπεραστική ενέργεια ωθεί τον νέο άνθρωπο να αποτινάξει από την αντίληψή του περί κόσμου όλη την επιστρωμένη Σκόνη που την θάμπωνε, την έσκιαζε, την παραμόρφωνε. Τον ωθεί να ξανακάνει από την αρχή όλον αυτόν τον ατελείωτο δρόμο της επιβεβλημένης από άγνωστο υποβολέα γνώσης (αλλά και γνώμης), να απελευθερωθεί από την έτοιμη, την καταναγκαστική γνώση, που δεν κατέληγε (στην καλύτερη περίπτωση) παρά σε μια βασανισμένη και επώδυνη αναγνώριση κάποιων διάσπαρτων και ασταθών ιδεϊκών αποτυπωμάτων. Να αναψηλαφήσει (γιατί πραγματικά πρόκειται για ένα θανάσιμο είδος Δίκης) ολόκληρη την παραδομένη γνώση, να ξανααισθανθεί τον Κόσμο και να τον ξαναονομάσει. Τότε ο λόγος θα ξαναβρεί την γνήσια του φύση, θα γίνει ανοικονόμητος και ά-σχημος : θα εμφανισθεί στον Κόσμο ο λόγος τέτοιος που είναι : ο λόγος-τέρας.

Όμως, γιατί το Απότομο; Αναρωτιέμαι, τι θα βάραινε, αλήθεια, περισσότερο για την συνείδηση, γι’ αυτή την ευπαθή καθαρότητά της, για τον εμπλουτισμό, το τέντωμα της ανθρώπινης «φαντασίωσης», που από αυτήν εκπορεύεται ο οριακός πάντα λόγος της τέχνης – τι θα βάραινε πιο πολύ : μια χρονιά, αθροιστική επί αιώνες συλλογή, μια ήμερη πέψη γνώσης ή ένας Τρομαχτικός Πόλεμος, σαν κι αυτόν που σφράγισε τον αιώνα μας, μια Σφαγή, μια Πείνα; Το δεύτερο, πιστεύω. Έτσι θέλω να υπερασπισθώ την ξαφνική Αφύπνιση: μ’ ένα συνταρακτικό βίωμα. Η μουσική γεννήθηκε από τον Κρότο. Και προς αυτόν τείνει διαρκώς.  Έτσι θεωρώ την Ξαφνική Γλώσσα: ένα νέο όργανο, μια νέα χρήση οργάνου – αφού η χρήση είναι το όργανο.

Έληξε η αμφισβήτηση. Αποφανατίσθηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε «πρωτοπορίας». Μια οργιαστική Σιγή εβλάστησε σε όλες τις ρωγμές. Κοιτάξτε αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε-δεκαφτά χρονών. Κοιτάξτε τους καλά. Προσέξτε την Κατήφειά τους. Την νευρική τους απάθεια, την σιωπή τους, την δύσαρθρη ομιλία τους, την δύσθυμη σκληρότητα τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι αυτός ο Νέος Άνθρωπος. Πόσον Αμίλητο Φόβο κουβαλάει μέσα του. Κι αν ακόμα δεν είναι αυτοί ο Συναγερμός, θα έρθουν παιδιά και έφηβοι που θα είναι προορισμένοι για τον Νέο Λόγο. Απλά, για τον Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δεν διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δεν μιλήθηκαν.
Φοβηθείτε τους.»
«Χάρτης», τ. 1, Ιανουάριος 1982

Απόσπασμα από ομιλία του Γ.Χ., που περιέχεται στο βιβλίο :  
Γιώργος Χειμωνάς, Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ, Εκδ. Καστανιώτη

19 σχόλια:

Hfaistiwnas είπε...

Καλή εβδομάδα!

treno fantasma είπε...

Den exw diabasei kapoio biblio tou, auto to apospasma ontws einai kalo.
Anarwtiemai an eniwthan etsi to 1982.... simera emeis ti na poume?

Margo είπε...

Σημειώνω:

αλλάζει η χρήση των οργάνων του νου, αλλάζουν τα ίδια τα όργανα – φωτίζονται αλλιώς τώρα από έναν Απότομο Νέο Φωτισμό, που συμπίπτει με μια περίοδο έξαρσης της συνειδητότητας…

Έληξε η αμφισβήτηση. Αποφανατίσθηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε «πρωτοπορίας»

θα έρθουν παιδιά και έφηβοι που θα είναι προορισμένοι για τον Νέο Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δεν διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δεν μιλήθηκαν.
Φοβηθείτε τους.»


Αν ζούσε θα ήταν από τους ανθρώπους που καθόλου δεν θα παραξενευόταν για την κρίση που διανύουμε. Μάλιστα εκείνος διέκρινε πρώτα τα αίτια. Οι περισσότεροι τα έψαξαν μετά το ξέσπασμά της.

Εξαιρετική επιλογή κειμένου όπως πάντα!

Κ.π. είπε...

Το ότι αυτες οι σκεψεις ειναι γραμμενες το 1982, μπορει να μας βοηθησει να καταλαβουμε τα σημερινα, αμαζευτα χαλια!

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : επίσης!!

Roadartist είπε...

@ treno fantasma : Aξίζει να διαβάσεις βιβλία του Χειμωνά. Όντως είναι σαν να έχει γραφτεί για το σήμερα, και όμως μιλάμε για 30 χρόνια πριν...

Roadartist είπε...

@ Margo : Ήταν το σημείο από το βιβλίο που με κέρδισε περισσότερο από τ' υπόλοιπο. Νομίζω άξιζε πάρα πολύ να αναρτηθεί. Έχει να μας δώσει ερεθίσματα σκέψης.
Σίγουρα ένιωθε την κρίση από τότε στην κοινωνία. Τότε αν έκαναν κάτι, τα πάντα θα ήταν διαφορετικά στο σήμερα. Έκαναν ακριβώς το αντίθετο.
Και στην αρχή του κειμένου γράφει μια αλήθεια "Όλοι μας, φαντάζομαι, έχουμε την μελαγχολική αίσθηση του τέλους του πολιτισμού μας (-η λογοτεχνία μας, 25 τώρα χρόνια, το διακηρύσσει, αλλά καθόλου μελαγχολικά)" : περισσότερο εμφανές νομίζω σήμερα. Κάτι που οι περισσότεροι ιστορικοί επισημαίνουν πλέον και ίσως ισχύει.

Roadartist είπε...

@ Κ.π. : έτσι...

Αγγελικη Ν είπε...

Κρίμα που χάθηκε νωρίς...

Roadartist είπε...

@ Αγγελικη Ν : Η πλάκα βρίσκεται όταν κοιτάξεις ποιοι μένουν πίσω.

ξωτικό είπε...

Θα βαρεθώ μου φαίνεται να λέω το :είδες που λέμε οτι δεν μιλάνε;; μα ποιός τους ακούει όταν είναι ο σωστός καιρός....


Αυτά που σημείωσε κι η Μάργκω είναι πολύ δυνατά .

Όμως αυτό :"....που συμπίπτει με μια περίοδο έξαρσης της συνειδητότητας. Μια τέτοια διαπεραστική ενέργεια ωθεί τον νέο άνθρωπο να αποτινάξει από την αντίληψή του περί κόσμου όλη την επιστρωμένη Σκόνη που την θάμπωνε, την έσκιαζε, την παραμόρφωνε. Τον ωθεί να ξανακάνει από την αρχή όλον αυτόν τον ατελείωτο δρόμο της επιβεβλημένης από άγνωστο υποβολέα γνώσης (αλλά και γνώμης), να απελευθερωθεί από την έτοιμη, την καταναγκαστική γνώση, που δεν κατέληγε (στην καλύτερη περίπτωση) παρά σε μια βασανισμένη και επώδυνη αναγνώριση κάποιων διάσπαρτων και ασταθών ιδεϊκών αποτυπωμάτων. Να αναψηλαφήσει (γιατί πραγματικά πρόκειται για ένα θανάσιμο είδος Δίκης) ολόκληρη την παραδομένη γνώση, να ξανααισθανθεί τον Κόσμο και να τον ξαναονομάσει. Τότε ο λόγος θα ξαναβρεί την γνήσια του φύση, θα γίνει ανοικονόμητος και ά-σχημος : θα εμφανισθεί στον Κόσμο ο λόγος τέτοιος που είναι : ο λόγος-τέρας"

λίγο με μπερδεύει .
Η έξαρση της συνειδητότητας η απελευθέρωση και η αναψηλαφιση .... γιατί πρέπει να φαντάζει σαν απειλή και να καταλήγει στο λόγο-τέρας ;;

(μάλλον θα...αναγκαστώ να το διαβάσω όλο ;-)

φιλιά πολύ πολύ....

Roadartist είπε...

@ ξωτικό : Το συγκεκριμένο βιβλίο (εξαντλημένο πλέον, αλλά το βρίσκεις στην βιβλιοθήκη "μας") περιέχει αποσπάσματα από ομιλίες και κείμενα που έγραφε ο ΓΧ για περιοδικά κλπ
Περισσότερο δηλαδή απόψεις του για άτομα και γεγονότα. Ναι έχεις δίκιο, κάποιοι μιλάνε αλλά ποιος τους άκουγε στον καιρό τους;

Φιλιά πολλά,
καλό ξημέρωμα.

nikiplos είπε...

πολύ ενδιαφέρον και ωραίο κείμενο... την τελευταία παράγραφο θα ήθελα πολύ να μπορούσα να την έχω γράψει εγώ!!!
φιλιά,

Roadartist είπε...

@ nikiplos : Nikiple χαίρομαι πολύ για την κοινή οπτική και ταύτιση στις απόψεις, συμφωνώ και για την τελευταία παράγραφο. Είναι σημαντικό που αισθάνθηκες το νόημα του αποσπάσματος. Φιλιά πολλά.

Ονειρμός είπε...

Θέλω να πω ότι ο Γιώργος Χειμωνάς είναι ο αγαπημένος μου λογοτέχνης, και ο λόγος που δεν μπορούσε να διαβάζω, αφού τον συνάντησα, κάτι διαφορετικό.

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση; Θα προσθέσω κάποια σχόλιά μου.

Δεν ξέρω αν έχεις προσέξει τις επιρροές του από Μερλώ-Ποντύ και Μπερξόν (τις καθιστά φανερές στη συλλογή''έξι μαθήματα για το Λόγο''), εκ των υστέρων ανακάλυψα πως είναι πολύ σημαντικές για τη γραφή του.

Νομίζω το μόνο που δεν έχω διαβάσει είναι αυτό το έργο, είχα πάρει μια συλλογή που ήταν κάτι σαν Άπαντα με λευκό εξώφυλλο, αυτήν εδώ

Roadartist είπε...

@ Ονειρμός : Βεβαίως επιτρέπεται η αναδημοσίευση, νομίζω ότι θα έχουν ενδιαφέρον κ τα σχόλια σου. Καλό υπόλοιπο του μήνα!

Ονειρμός είπε...

Όταν έγραψα ''αυτήν εδώ'' ήθελα να βάλω το λινκ. Εννοούσα τη συλλογή ''Πεζογραφήματα''.
Καλή σου μέρα-θα σου στείλω όταν το γράψω

Conti Cucci είπε...

Καλησπέρα σας! Ενδιαφέρον το απόσπασμα και η συζήτηση εδώ! Σας γράφω γιατί ψάχνω το βιβλίο μανιωδώς και δεν έχω καταφέρει να το εντοπίσω με τίποτα. Όταν λέτε «η βιβλιοθήκη "μας"» πού αναφέρεστε; Υπάρχει κάπου που μπορώ να έρθω να το διαβάσω, να το δανειστώ, κάτι;
Ευχαριστώ πάρα πολύ!

Roadartist είπε...

@ Conti Cucci: Καλησπέρα, το είχα δανειστεί από την Δανειστική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ευγενίδου, και από ένα γρήγορο έλεγχο είδα ότι αυτή τη στιγμή βρίσκεται διαθέσιμο στα ράφια του Ισογείου της συγκεκριμένης βιβλιοθήκης: http://opac.eugenfound.edu.gr/uhtbin/cgisirsi.exe/?ps=4V9P5LcIiE/0/262170005/9 μπορείτε να το δανειστείτε από εκεί. :)

Search εδώ: http://opac.eugenfound.edu.gr/uhtbin/cgisirsi.exe/?ps=9JJ343yVKg/0/121730006/60/502/X

Related Posts with Thumbnails