ο Ζωγράφος της Θάλασσας : Ιωάννης Αλταμούρας, Μουσείο Μπενάκη

Μεγάλη αναδρομική έκθεση αφιερωμένη στη ζωή και το έργο του σπουδαίου ζωγράφου Ιωάννη Αλταμούρα (1852-1878) παρουσιάζεται έως και τις 22 Μαΐου στο Μουσείο Μπενάκη...

«Ιωάννης Αλταμούρας – Θρύλος στη ζωή και στην τέχνη» είναι ο τίτλος της έκθεσης. Aφιερωμένη σε έναν σπουδαίο καλλιτέχνη, ο οποίος όμως δεν πρόλαβε να ξετυλίξει το εύρος του ταλέντου του, αφού πέθανε αρκετά νέος μόλις 26 χρόνων.

Ο Ιωάννης Αλταμούρας ήταν γιος της πρώτης Ελληνίδας ζωγράφου, της Ελένης Μπούκουρα και του Σαβιέρο Αλταμούρα.

Με γονείς δύο ζωγράφους, επόμενο ήταν ο Ιωάννης Αλταμούρας να εξελιχθεί σε καλλιτεχνικό φαινόμενο. Γεννήθηκε στην Νεάπολη της Ιταλίας το 1852, όπου έλαβε τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής.

Γόνος μιας τολμηρής Σπετσιώτισσας, της Ελένης Μπούκουρα, η οποία ήθελε να γίνει ζωγράφος και ντύθηκε άνδρας για να παρακάμψει την απαγόρευση φοίτησης κοριτσιών στις Ακαδημίες Τέχνης της Ιταλίας, εκείνη την εποχή.  

Ντυμένη άντρας και με το όνομα Χρυσίνης Μπούκουρας πήγε στη Νάπολη για να σπουδάσει ζωγραφική...  

 

Ο πατέρας του, ζωγράφος Φραντσέσκο Σαβέριο Αλταμούρα, μαγεύτηκε απ’ τον όμορφο νεαρό που του προέκυψε εν τέλει γυναίκα και έκανε μαζί της τρία παιδιά.

 

Το ζευγάρι χώρισε νωρίς και η τολμηρή Ελληνίδα με τα παιδιά της επέστρεψε στις Σπέτσες, όπου τα μεγάλωσε μόνη της. 

Η Ελένη Μπούκουρα υπήρξε σπουδαία ζωγράφος. Δυστυχώς σήμερα έχουμε στα χέρια μας μόνο επτά έργα της. Τα υπόλοιπα τα κατέστρεψε μόνη της, καίγοντας τα από απελπισία. Επίσης υπάρχουν τέσσερα άλμπουμ με σπουδές από ναούς και τοποθεσίες στην Ιταλία. Έχει αντιγράψει έργα του Τζιότο και του Πάολο Ουτσέλο. 

 

 Δίδαξε ζωγραφική και στα παιδιά της. Τα πρώτα έργα που έχει κάνει ο Ιωάννης στις Σπέτσες, έγιναν με δάσκαλο τη μάνα του. Εκεί ο Ιωάννης Αλταμούρας ζωγράφισε μερικά από τα σπουδαιότερα έργα του, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν οι θαλασσογραφίες του.

Γίνεται δεκτός στην Σχολή των Τεχνών (την μετέπειτα «Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών» της Αθήνας), όπου μελέτησε ζωγραφική κοντά στον Νικηφόρο Λύτρα κατά τη διετία 1871–1872. Με υποτροφία του βασιλιά Γεωργίου Α΄, συνέχισε τις σπουδές του στην Κοπεγχάγη (1873–1876).

Οι θαλασσογραφίες του δείχνουν ένα ταλέντο ισάξιο του άλλου μεγάλου θαλασσογράφου του 19ου αι., του Κωνσταντίνου Βολανάκη.

Ο Ιωάννης Αλταμούρας θεωρείται ο πρώτος θαλασσογράφος της  νεότερης Ελλάδας και να σκεφθεί κανείς ότι πέθανε τόσο νέος!

Στη Ρέα Γαλανάκη οφείλεται η πληρέστερη αναβίωση της ζωής και του έργου της Ελένης Μπούκουρα στο βραβευμένο βιβλίο της «Ελένη, ή ο Κανένας», ενώ ντοκιμαντέρ για τη ζωή της προβάλλεται στην έκθεση, το οποίο έχει γυρίσει η σκηνοθέτις Κλεώνη Φλέσσα.

Ο Ιωάννης Αλταμούρας προσβλήθηκε από φυματίωση 
και πέθανε το 1878, σε ηλικία 26 ετών.  

 Ο θάνατος του και ο θάνατος της αδελφής του, που είχε συμβεί λίγα χρόνια πριν - επίσης από φυματίωση - οδήγησε τη μητέρα του στο νευρικό κλονισμό και στην τρέλα..

 Στην έκθεση ιδιαίτερα αποκαλυπτικά είναι τα πολύφυλλα τετράδια με σχέδια του ίδιου και της μητέρας του, οι δραματικές, προσωπικές της σημειώσεις, μετά το θάνατο του γιου της, προσωπικά αντικείμενα καθώς και οι φωτογραφίες σε μία από τις οποίες ο Ιωάννης φορά ενδυμασία ναύτη ενώ σε μία άλλη η Ελένη Αλταμούρα φωτογραφίζεται ντυμένη άντρας μπροστά στο καβαλέτο της.

Μια ζωγραφική γεμάτη με θαλασσινά τοπία.  

Μια ζωή ταραχώδης, συναρπαστική, όπως ακριβώς οι απεικονίσεις

της ταραγμένης θάλασσας στους πίνακες του.

Αν και οι τεχνοκριτικοί τον κατατάσσουν στην ακαδημαϊκή "Σχολή του Μονάχου", εντούτοις η φωτεινότητα των έργων του, η διαρκής κίνηση και ο ανοικτός ορίζοντας, αποδεικνύουν ότι ο Αλταμούρας είχε αρχίσει να ξεπερνά την αυστηρή τελειότητα του ακαδημαϊσμού και να στρέφεται προς τον ιμπρεσσιονισμό. 

Η ζωή του Ιωάννη Αλταμούρα (1852-1858) συμπυκνώνει όλα εκείνα τα μοναδικά 

συστατικά που κάνουν μια αφήγηση συναρπαστική...

Δεν είναι μονάχα η υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα των έργων του, αλλά και η ιστορία του, ο μύθος αυτού του ζωγράφου και της οικογένειας του, που σε συνεπαίρνει...

Μουσείο Μπενάκη  

(Νέο Κτίριο, Πειραιώς 138, τηλ. 210 345.3111) 

«Ιωάννης Αλταμούρας – Θρύλος στη ζωή και στην τέχνη».

Έως 22 Μαΐου 2011

Ιωάννης Αλταμούρας, wikipedia.org
Καθημερινή
Το βήμα