Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Ίσως την επόμενη φορά, Μεταίχμιο

Το βιβλίο διαπραγματεύεται με πολύ έξυπνο τρόπο την εμμονή με τη μοναχικότητα και την απομάγευση της εποχής μας. Οι ήρωες της ιστορίας, είναι ο Πέτρος στα 42 και η Βασιλική στα 35. Συναντιούνται τυχαία στο μετρό. Και οι δύο κουβαλώντας ιστορίες, στερεότυπα, ανασφάλειες, μα ακόμη νέοι και διψασμένοι για ζωή.  Ερωτεύονται ο ένας τον άλλο, κάνουν όνειρα και ύστερα… αρκεί μια παρεξήγηση και όλα πάνε στραβά. 

«Το μόνο μειονέκτημα μοιάζει για την ώρα ο τρόπος ζωής του. Είναι φανερό πως αυτός ο άντρας ζει χωρίς αγάπη μεγάλο διάστημα τώρα. Σαν να έχει ξεμάθει πώς είναι να συμπορεύεται κανείς με έναν άλλο άνθρωπο, ακινητοποιείται μόλις η οικειότητα κάνει την εμφάνισή της. Καθόλου παράξενο που μιλάει ελάχιστα για τον εαυτό του ακόμα και όταν η περίσταση το καλεί.»

Το Ίσως την επόμενη φορά είναι το πρώτο βιβλίο του Κωνσταντίνου Τζαμιώτη που διάβασα και μου άρεσε πολύ. Ένα βιβλίο με ανατροπές, κοινωνικό προβληματισμό, καλογραμμένο, δίχως γλωσσικές υπερβολές, με χιούμορ, ειρωνεία, κυνικότητα, ρεαλισμό, αυτοσαρκασμό που περιγράφει τις σχέσεις του σήμερα.

«Η μητέρα της όταν αναφέρεται στο ζήτημα γίνεται δηκτική, αποδίδοντας τη μοναξιά της στο δύσκολο χαρακτήρα της. Εκείνη στην ηλικία της ήταν ήδη μητέρα δυο παιδιών, και ας διατηρούσε δικό της γραφείο. Ο πατέρας της πάλι, αν τύχει να αναφερθεί στο θέμα, πάντα δέσμιος της αδυναμίας του γι’ αυτήν, ρίχνει όλο το βάρος στους άντρες της γενιάς της, τους θεωρεί υπερβολικά δειλούς και κομφορμιστές για να αντέξουν τη δέσμευση με μια ανεξάρτητη και δυναμική γυναίκα σαν τη κόρη του, πόσο μάλλον να αναλάβουν τις ευθύνες μιας πραγματικής οικογένειας μαζί της.»

Στο βιβλίο περιγράφεται άψογα η γυναικεία και η αντρική ψυχολογία.  Ακόμη μια φορά συνειδητοποιείς ότι πρόκειται για δυο εντελώς διαφορετικούς κόσμους που στην προσπάθεια τους να ενωθούν, πλέον στην πρώτη δυσκολία αποτραβιούνται και τις περισσότερες φορές εύκολα αποτυγχάνουν. Διαβάζοντας τις σκέψεις, τις ανασφάλειες των δύο φύλων, από τη ξεχωριστή οπτική - πρώτα του άντρα και έπειτα της γυναίκας - γίνονται και οι δυο συμπαθείς.  Η γυναίκα με τις δικές της διαφορετικές σκέψεις και ανασφάλειες. Ο άντρας, αν και δείχνει δυνατός, με αυτοπεποίθηση, στην πραγματικότητα λιώνει από αγωνία. Ο συγγραφέας μπόρεσε να το αναδείξει αυτό με εύστοχο τρόπο. 

«Κάπου διάβασε ότι η μοναχικότητα είναι μια παθητική μορφή εγωτισμού. Άπαξ και περάσει κανείς ένα σημείο αποκλειστικής συναναστροφής με τον εαυτό του δεν υπάρχει τρόπος επιστροφής. Όταν ξεχνάει κανείς πως είναι να ζει με τους άλλους, μαθαίνει να τους αποφεύγει. Αν ισχύει, κρατάει την απάντηση για πολλά που την προβληματίζουν μαζί του.»

Η αρχή μιας σχέσης, το πάθος, η σεξουαλικότητα, η ηδονή, ο ενθουσιασμός. η πορεία, τα λάθη, οι παρεξηγήσεις, το ξενέρωμα και η αδυναμία αποφυγής του τέλους. Φόβοι, λάθη, αδυναμία μιας ουσιαστικής δέσμευσης και εκπλήρωσης της συντροφικότητας και αληθινής συμπόρευσης με τον άλλο.

Ένα εξαιρετικό βιβλίο, που θέτει συνεχώς ερωτήματα και τελικά περιγράφει τη πλειοψηφία των σημερινών ερωτικών σχέσεων. Ο αρχικός ενθουσιασμός, το πάθος και το τέλος. Η αδυναμία να φανούμε πιο δυνατοί, λιγότερο δειλοί και αντάξιοι της αγάπης. Μέσα στις πλάνες μας ορίζουμε πλέον εύκολα το τέλος και κατευθυνόμαστε προς την επόμενη σχέση, με την σκέψη ότι "ίσως την επόμενη φορά" να φανούμε πιο τυχεροί ή πιο ώριμοι. Μόνο που ελάχιστοι φαίνεται να λαμβάνουν το μάθημα, οι περισσότεροι συνεχίζουν προς το αβέβαιο αύριο, καλύπτοντας προσωρινά τα κενά τους χωρίς να τα γεμίζουν.

Κωνσταντίνος Τζαμιώτης, Iσως την επόμενη φορά, εκδόσεις Μεταίχμιο

Ποίηση στο φως

Μια σειρά εκδηλώσεων έχουν ήδη ξεκινήσει με στόχο να αποτελέσουν μια γιορτή της ποίησης. Νέοι ποιητές συνδιαλέγονται με το έργο οκτώ παλαιότερων σημαντικών ποιητών. Το κοινό θα έχει την ευκαιρία να έρθει σε επαφή με ποιητικές φωνές που άφησαν το στίγμα τους στην ελληνική λογοτεχνία. Σκοπός οι συναντήσεις αυτές να αναδείξουν τη ζωντανή συνέχεια της ποίησης από γενιά σε γενιά. Παρουσιάζεται μια εκ νέου ανάγνωση των τιμώμενων ποιητών του αφιερώματος από σύγχρονους δημιουργούς. Γι’ αυτόν το λόγο, πέρα από τις ομιλίες ή τις περφόρμανς που θα έχουν τη χαρά να απολαύσουν οι θεατές, καθ’ όλη τη διάρκεια των εκδηλώσεων θα τρέχει ανοιχτή πρόσκληση σε ποιητές να στείλουν ποιήματά τους που γράφτηκαν –ή θα γράψουν– με αφορμή το έργο των ποιητών του αφιερώματος, επιλογή των ποιημάτων θα διαβάζεται σε κάθε εκδήλωση. Οι συμμετοχές μπορούν να αποστέλλονται στο e-mail: agel_lalou@yahoo.gr με την ένδειξη: «ποίηση στο φως».

ΕΚΤΩΡ ΚΑΚΝΑΒΑΤΟΣ
26/10 Συνομιλούν οι Άννα Γρίβα, Στάθης Ιντζές
ΜΑΡΙΑ ΚΥΡΤΖΑΚΗ
30/11 Συνομιλούν οι Ελένη Γαλάνη, Εύα Σπαθάρα, Γιώργος Ψάλτης
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΝΤΟΣ
28/12 Συνομιλούν οι Μαριγώ Αλεξοπούλου, Κωνσταντίνος Παπαχαράλαμπος, Θωμάς Τσαλαπάτης
ΝΑΤΑΣΑ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ
25/1 Συνομιλούν οι Γιάννης Σ. Βιτσαράς, Ευτυχία Παναγιώτου
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΒΕΡΗΣ
22/2 Συνομιλούν οι Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος, Εσμεράλδα Γκέκα, Νίκος Ερηνάκης
ΝΑΝΑ ΗΣΑΪΑ
22/3 Συνομιλούν οι Πατρίτσια Κολαΐτη, Μαρία Κουλούρη
ΑΡΓΥΡΗΣ ΧΙΟΝΗΣ
26/4 Συνομιλούν οι Ορφέας Απέργης, Ασημίνα Ξηρογιάννη, Αντώνης Τσόκος
ΖΩΗ ΚΑΡΕΛΛΗ
31/5 Συνομιλούν οι Αναστασία Γκίτση, Καλλιόπη Εξάρχου


επιμέλεια εκδηλώσεων: Αγγελική Λάλου


στις 19.30


Poems n’ crimes: Αγίας Ειρήνης 17, Αθήνα, τηλ.: 210-3228839

Σάμουελ Μπέκετ, Ο ακατονόμαστος

Σάμουελ Μπέκετ, Ο ακατονόμαστος

«Τι παράξενο, αυτά τα λόγια που πεθαίνουν χωρίς λόγο, παράξενο, που είναι το παράξενο, εδώ όλα είναι παράξενα, άμα το καλοσκεφτείς, όχι, το να το καλοσκεφτείς είναι παράξενο, μήπως πρέπει να υποθέσω πως είμαι στοιχειωμένος, δεν μπορώ να υποθέσω τίποτα, πρέπει να συνεχίσω, αυτό κάνω, άσε τους άλλους να υποθέτουν, πρέπει να υπάρχουν άλλοι, σε άλλα αλλού, ο καθένας μέσα στο μικρό του αλλού, κι αυτή η λέξη μέσα που επιμένει να ξαναέρχεται, καθένας λέγοντας μέσα του, όταν έρχεται η στιγμή, η στιγμή να το πει, Άσε τους άλλους να υποθέτουν, και ούτω καθεξής, ούτω καθεξής, άσε τους άλλους να κάνουν αυτό, άσε τους άλλους να κάνουν εκείνο.»

«Αυτά τα πλάσματα δεν υπήρξαν ποτέ. Τίποτα δεν υπήρξε ποτέ, εκτός από μένα και τούτο το μαύρο κενό. Και οι ήχοι; Δεν υπάρχουν ήχοι, απόλυτη σιγή. Και τα φώτα, τα φώτα που πάνω τους στήριζα τόσα πολλά, πρέπει να σβήσουν και αυτά; Ναι, να σβήσουν, δεν υπάρχει φως εδώ μέσα. Ούτε γκρι, μαύρο έπρεπε να’ χα πει. Τίποτα εκτός από μένα, για τον οποίο δεν ξέρω τίποτα παρά μόνο πως είναι μαύρο, και κενό. Ορίστε λοιπόν για ποιο πράγμα, αφού πρέπει να μιλάω, θα μιλάω, ώσπου να μην είμαι πια αναγκασμένος να μιλάω.»

«Αυτός που μιλάει πρέπει να έχει ταξιδέψει, πρέπει να έχει δει με τα ίδια του τα μάτια, κανά δυο ανθρώπους, κανά δυο πράγματα, να’ταν εκεί πάνω, στο φως, εκτός αν άκουσε ιστορίες, τον βρήκαν κάποιοι ταξιδιώτες και του διηγήθηκαν ιστορίες, αυτό μ’ απαλλάσσει από την κατηγορία, αυτός το λέει, ή το λένε αυτοί, ναι, αυτοί, αυτοί είναι που συλλογίζονται, αυτοί είναι που πιστεύουν, όχι, ενικός, αυτός που έζησε, ή είδε κάποιους που έζησαν, μιλάει για μένα, σα να ήμουν αυτός, και τα δυο, και σα να ήμουν άλλοι, ο ένας μετά τον άλλον, ο πάσχων είναι αυτός, εγώ είμαι μακριά, τον ακούτε, λέει πως εγώ είμαι μακριά, σαν να ήμουν αυτός, όχι, σαν να μην ήμουν αυτός, γιατί αυτός δεν είναι μακριά, αυτός είναι εδώ, αυτός είναι που μιλάει, λέει πως είναι εγώ, μετά λέει πως δεν είναι, εγώ είμαι μακριά, τον ακούτε, με ψάχνει, δεν ξέρω γιατί, δεν ξέρει γιατί, με φωνάζει, θέλει να βγω.»

Σάμουελ Μπέκετ, Ο ακατονόμαστος, μτφ. Α. Παπαθανασοπούλου, Ύψιλον

* Ίσως σε ενδιαφέρει και αυτό:  Ήταν ο Σάμουελ Μπέκετ...

Απόσπασμα από το βιβλίο : Ενρίκε Βίλα-Μάτας, Το Παρίσι δεν τελειώνει ποτέ, Καστανιώτη.

Η εποχή των καφέδων, Γιάννης Ξανθούλης, Διόπτρα

Πρόσφατα επανακυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Διόπτρα το βιβλίο «Η εποχή των καφέδων» του Γιάννη Ξανθούλη. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα πρωτοκυκλοφόρησε το 1992, και θεωρείται από το συγγραφέα ως το πλέον αυτοβιογραφικό του.  Αυτό ήταν το τελευταίο βιβλίο που διάβασα ακριβώς στο τέλος του προηγούμενου έτους (2017), στις μέρες των γιορτών των Χριστουγέννων, όπως φαίνεται από τη φωτογραφία. 

Νομίζω ότι ο τίτλος ήταν το πρώτο πράγμα που με κέντρισε για να το επιλέξω. Διαβάζοντας το, ένιωσα έντονα την αλλαγή εποχής. Είναι εμφανής η διαφορετικότητα του "τότε" συγκριτικά με το "σήμερα". Μια εποχή εντελώς άλλη, σαν ένα παράλληλο σύμπαν, πραγματικό παρελθόν. Και όμως έχει ενδιαφέρον να διαπιστώνεις τη μοναξιά και τη κενότητα που και τότε αισθάνονταν οι άνθρωποι, ακόμη και κατά τη διάρκεια της πιο ανέμελης εποχής του χρόνου, της διάρκειας των καλοκαιρινών τους διακοπών.

Ο ήρωας, που είναι και ο αφηγητής, περνά τις διακοπές του οικογενειακά στην ακτή του Μαραθώνα. Το γιασεμί, η υγρασία, η μυρωδιά του καφέ. Ή οικογενειακή θαλπωρή και μια συνεχόμενη αίσθηση νοσταλγίας. Ξέγνοιαστα καλοκαίρια περασμένων εποχών, μα ο πόνος και ο φόβος της μοναξιάς έντονα υπαρκτός και τότε. Νομίζω ότι το συγκεκριμένο βιβλίο ταιριάζει να διαβαστεί καλύτερα το καλοκαίρι, όπου ίσως ταυτίζεσαι καλύτερα με την ακινησία και ραθυμία της εποχής.

«Το’ λεγε η μάνα μου. Έτσι και μεσιάσει η ζωή και τελειώσουν οι ψευτιές και οι παραπανίσιες κουβέντες, έρχεται η εποχή των καφέδων. Πικροί, γλυκεροί, νερομπούλια, όλων των ειδών οι ιστορίες που άφησε λειψές… Κι ο καφές βοηθά. Βοηθητικός ήταν πάντα… Ένας φίλος σε ζουμί…» 

Τη στιγμή που διάβαζα το βιβλίο δημοσίευσα μια φωτό στο page του blog στο Facebook

μια αναγνώστρια (φανατική όπως δήλωσε του Ξανθούλη), επισήμανε ότι εκείνο που δε θα ξεχάσει ποτέ από το συγκεκριμένο βιβλίο είναι η αναφορά στον "Ινδικό τρόπο ζωής" και όσα όσα αυτό σήμαινε. Ξεχώρισα παρακάτω ένα απόσπασμα: 

«Τα πιο πολλά από τα κεριά είχαν λιώσει. Έκαιγαν πολλές ώρες. Οι φλόγες από τα κεριά γίνονταν περισσότερες καθώς αντανακλούσαν πάνω στις πορσελάνες και στα μπρούτζινα προϊστορικά θηρία που ήταν τοποθετημένα σε διάφορα σημεία. Θα πρέπει να είχαν μεταναστεύσει από την Ασία. Γάτες με φολιδωτό δέρμα, οξειδωμένες, με αιχμηρά δόντια και μάτια φιδιού. Τίγρεις με ανθρώπινη έκφραση και Σφίγγες με προτεταμένα ζυγωματικά, χωρίς λαιμό, από μαύρο σίδερο. Οι πορσελάνες ήταν σερβίτσια του καφέ. Απλωμένα παντού. Αλλά σε ασημένιους δίσκους κι άλλα αφημένα έτσι. Σαν να ξεχείλισαν οι μπουφέδες κι έφτασαν ως τα πόδια μας. Έπρεπε να προσέχεις για να μην σπάσεις κάτι. Μόνο ο καναπές είχε άνεση. Βούλιαζες, μπορούσες να ξαπλώσεις, να καθίσεις σταυροπόδι. Όλα νοικοκυρεμένα, βαλμένα επίτηδες έτσι, με υστερική τάξη που να μοιάζει αταξία.» 

Γραφή ρεαλιστική και απλή, δίχως προσπάθεια εντυπωσιασμού, με έντονες εικόνες. Ο συγγραφέας αναπολεί, επιστρέφοντας στο παρελθόν και συμπαρασύροντας τον αναγνώστη σε μια έντονη μελαγχολία. Ο αφηγητής αποτελεί μέρος της πλοκής του μυθιστορήματος. Οι χαρακτήρες του βιβλίου επιβιώνουν εν μέσω απωλειών και πόνου. Μια "προσγειωμένη" αφήγηση, που αν και διαδραματίζεται εν μέσω του καλοκαιριού, είναι γεμάτη με υπαρξιακές αναζητήσεις, τάσεις απομόνωσης και μια δυσκολία αντιμετώπισης της καθημερινότητας. 

Η Εποχή των Καφέδων πρωτοκυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1992, έχοντας στο εξώφυλλο έργο του Τσέχου φωτογράφου Josef Koudelka. Αργότερα αντικαταστάθηκε από φωτογραφία του Κώστα Ορδόλη. 

Κυκλοφορεί σε επανέκδοση από τις Εκδόσεις Διόπτρα, 2017