O νευρολόγος και συγγραφέας Oliver Sacks (1933-2015), υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση επιστήμονα. Τιμήθηκε με πολλές διεθνείς διακρίσεις, υπήρξε τακτικός συνεργάτης στα περιοδικά "The New Yorker" και "The New York Review of Books", καθώς και σε πολλά ιατρικά περιοδικά. Οι "New York Times" τον αποκάλεσαν "the poet laureate of medicine" ("ποιητή της ιατρικής"). Ως συγγραφέας εμπνεύστηκε μέσα από δύσκολα περιστατικά ασθενών, καταφέρνοντας να μεταδώσει αισιοδοξία σε άλλους ανθρώπους από τον αγώνα τους και την αγάπη τους για τη ζωή.
"Ευγνωμοσύνη". Διάβασα αυτό το βιβλίο των μόλις 60 σελίδων του Oliver Sacks μονορούφι μέσα σε μια μέρα. Αποτελείται από τέσσερα δοκίμια (Υδράργυρος - Η δική μου ζωή - Ο περιοδικός μου πίνακας - Σάββατο) γραμμένα στα δυο τελευταία χρόνια της ζωής του, όπου ο Όλιβερ Σακς πραγματεύεται το θάνατο, το γήρας και την αρρώστια. Γνωρίζοντας ότι η ζωή του σύντομα θα τελειώσει, ο συγγραφέας γράφει αυτά τα δοκίμια εκφράζοντας το αίσθημα ευγνωμοσύνης για τη γεμάτη ζωή που έζησε.
«Αυτοί που πεθαίνουν είναι αναντικατάστατοι. Αφήνουν πίσω τους κενά που δεν μπορούν να γεμίσουν, γιατί η μοίρα – η γενετική και η νευρωνική μοίρα – κάθε ανθρώπου είναι να είναι μοναδικός, να ακολουθεί το δικό του μονοπάτι, να βιώνει το δικό του θάνατο.
Δεν προσποιούμαι ότι δε φοβάμαι. Αλλά το κυρίαρχο συναίσθημα μέσα μου είναι η ευγνωμοσύνη. Αγάπησα και αγαπήθηκα. Μου έδωσαν πολλά κι έδωσα κάτι κι εγώ με τη σειρά μου. Διάβασα και ταξίδεψα και στοχάστηκα και έγραψα. Συνευρέθηκα με τον κόσμο, μέσα απ’ αυτή την ιδιαίτερη συνεύρεση μεταξύ συγγραφέων και αναγνωστών.
Μα, πάνω απ’ όλα, υπήρξα ένα συνειδητό ον, ένα σκεπτόμενο ον, σε τούτο τον όμορφο πλανήτη, κι αυτό από μόνο του αποτελεί τεράστιο προνόμιο και σπουδαία περιπέτεια.»
Καθώς διάβαζα το βιβλίο, σκεφτόμουν πόσο σπουδαίο είναι να συναντάς ανθρώπους που να σου εμπνέουν εμπιστοσύνη και δύναμη. Πόσο σπάνιο να γουστάρει κάποιος εκείνο με το οποίο καταπιάνεται, τόσο που να τον γεμίζει εσωτερική ηρεμία, απαραίτητη προϋπόθεση για να αντέχει τις καθημερινές αντιξοότητες. Συνειδητοποιώντας την ουσία του να έχεις ζήσει μια γεμάτη ζωή, μα και το πόσο βαθιά αγνώμονες είμαστε τελικά οι άνθρωποι. Σπανίζουν όσοι θα σε εμπνεύσουν στις μέρες μας. Για αυτό και περιπτώσεις όπως αυτού εδώ του ξεχωριστού ανθρώπου, πρέπει να τις αποζητάμε.
«Λυπάμαι, βέβαια, που σπατάλησα (και εξακολουθώ να σπαταλώ) τόσο χρόνο. Λυπάμαι που είμαι ακόμη στα ογδόντα μου τόσο επώδυνα ντροπαλός όσο ήμουν και στα είκοσι. Λυπάμαι που δεν μιλάω άλλη γλώσσα πλην της μητρικής μου και που δεν έχω ταξιδέψει ή ζήσει σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη και κουλτούρες, όπως θα έπρεπε να έχω κάνει.»
Ο Oliver Sacks έχοντας ζήσει μια γεμάτη και επιτυχημένη ζωή, δηλώνει πως αισθάνεται χαρούμενος, μα «όμως τίποτε από αυτά δεν με έχει αγγίξει όσο εκείνος ο γεμάτος αστέρια νυχτερινός ουρανός.» Άραγε μπορούμε να παραδειγματιστούμε από τα λόγια του; Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος μας εμπνέει να ζήσουμε.
Ευγνωμοσύνη, Oliver Sacks, μετάφραση: Γιώργος Πάντσιος
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, 2017
