Τσέχωφ: «Γιατί, τελικά, αυτή είναι η ζωή. Ή μήπως όχι;»

Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωφ (ρωσ. Анто́н Па́влович Че́хов)

Ο υπογράφων, Α.Π. Τσέχοφ, γεννήθηκα στις 17 Ιανουαρίου 1860, στο Ταγκανρόγκ. Γράφτηκα πρώτα στο ελληνικό σχολείο της εκκλησίας του Αγίου Κωνσταντίνου κι ύστερα στο λύκειο του Ταγκανρόγκ. Το 1879 έγινα δεκτός στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου της Μόσχας. Γενικά τότε, δεν είχα ιδέα για τις πανεπιστημιακές σχολές και δεν θυμάμαι τώρα τους λόγους που μ’ έκαναν να επιλέξω αυτή τη σχολή, αλλά ούτε και το μετάνιωσα.

Από τον πρώτο χρόνο στο πανεπιστήμιο, άρχισα να γράφω για εβδομαδιαία περιοδικά και εφημερίδες, και στις αρχές της δεκαετίας του 1880 αυτές οι φιλολογικές μου ασχολίες είχαν πάρει χαρακτήρα μόνιμο και επαγγελματικό. Το 1888 μου απένειμαν το βραβείο Πούσκιν. Είμαι βέβαιος πως το γεγονός ότι ασχολήθηκα με την ιατρική έχει επηρεάσει σοβαρά τη λογοτεχνική μου δραστηριότητα. Δεδομένου ότι είμαι γνώστης των φυσικών επιστημών και της επιστημονικής μεθόδου, είμαι πάντοτε πολύ προσεκτικός. Δεν ανήκω στους συγγραφείς εκείνους που παίρνουν αρνητική θέση έναντι της επιστήμης, και δεν θα ήθελα, από την άλλη, να είμαι κι εγώ σαν μερικούς που όλα τα καταφέρνουν με μοναδική βοήθεια το καθαρό μυαλό τους. Μέχρι τώρα έχω γράψει και δημοσιεύσει περισσότερες από πέντε χιλιάδες τυπωμένες σελίδες, χωρίς να υπολογίζω τα καθημερινά άρθρα που γράφω για τις εφημερίδες.

Στα τριάντα μου χρόνια έκανα ένα ταξίδι στη Σαχαλίνη, στο νησί των εξόριστων, με σκοπό να γράψω ένα βιβλίο για τις σωφρονιστικές αποικίες και τα κάτεργα. Παρόλο που ήξερα ότι το να γράφεις για τη Σαχαλίνη ήταν ένας τρόπος να βγεις από την αδιαφορία, η εμπειρία μου εκεί ήταν οδυνηρή, όμως μέσα από την αλληλογραφία μου εκείνης της εποχής μπορείς να ανακαλύψεις τα βαθύτερα κίνητρα της γραφής μου, μπορείς να βρεις την ηθική δύναμη που καθοδηγεί την πένα μου, τη θέληση που με κατακλύζει να ξεπερνάω όλα εκείνα τα εμπόδια που παρεμβάλλονται ανάμεσα στην εμπειρία μου που βιώνω, από τη μια, και στη λογοτεχνική της μετάπλαση, από την άλλη.

Είμαι γιατρός, αλλά κυρίως, είμαι συγγραφέας. Κάθομαι πάλι στο γραφείο του σπιτιού μου. Προσεύχομαι στην ξεθωριασμένη πατρική μου στέγη και γράφω. Και αισθάνομαι σα να μην έχω φύγει καθόλου από αυτό το σπίτι. Σε κάθε έρευνα που αναλαμβάνω να φέρω εις πέρας, μου προτείνουν να πάρω μερικούς βοηθούς, όμως εγώ προτιμώ να εργάζομαι μόνος μου. Όποτε βλέπω συγγραφείς και διανοούμενους να συγκεντρώνονται, για οποιονδήποτε λόγο, νιώθω πως απειλείται η ελευθερία μου. Γι’ αυτό και δεν μου αρέσει να γράφω στα περιοδικά, δεν θα το έκανα αν δεν είχα βιοποριστικούς λόγους να το κάνω. Στα περιοδικά κυριαρχεί μια αφόρητη ατμόσφαιρα λέσχης και φατρίας. Πνίγεσαι. Γι’ αυτό προτιμώ να δουλεύω μόνος. Αυτό που δεν ξέρουν οι πολλοί είναι ότι στην ουσία, δεν με ενδιαφέρει το αποτέλεσμα της έρευνας. Ο βασικός σκοπός μου δεν είναι τα αποτελέσματα, ποτέ δεν ήταν, αλλά οι εντυπώσεις που μου δίνει αυτή καθεαυτή η εξέλιξη της έρευνας.

Ελπίζω να το καταλαβαίνεις αυτό που σου γράφω. Εγώ χρειάστηκε να πάω στο νησί των κολασμένων για να το καταλάβω. Ήταν το ταξίδι που με βοήθησε να αποσαφηνίσω τους λόγους που έγραφα και να συγκεντρωθώ στους έσχατους στόχους μου. Έπρεπε να πάω στην κόλαση, να βιώσω την φρικτή πραγματικότητα της φυλακής για να καταλάβω πως η ζωή είναι μια πορεία προς τη φυλακή και πως η αληθινή λογοτεχνία οφείλει να διδάσκει πώς να διαφεύγεις από αυτήν… ή έστω, να σου υπόσχεται την ελευθερία. Η λογοτεχνία πρέπει να σου τάζει την ελευθερία ειδικά εδώ, στη Ρωσία. Η ζωή στη Ρωσία συντρίβει τον άνθρωπο, μέχρι του σημείου να μη μένει τίποτα από αυτόν, ούτε καν μια υγρή κηλίδα, τον συντρίβει όπως θα τον συνέτριβε ένας βράχος. Κι αυτό σε κάνει να νιώθεις αποξενωμένος. Το να γράφεις γι’ αυτό είναι μια πράξη ελευθερίας. Στην ουσία είμαι ένας απλός χρονικογράφος. Γράφω για την αλήθεια, όπως αυτή είναι, απεριόριστη και τίμια. Άρα, γράφω για τη ζωή, όπως είναι, παρόλο που μπορώ και αισθάνομαι όλο τον παραλογισμό της αντίθεσης μεταξύ αυτών που λέω, αυτών που γράφω και της ζωής που κάνω, ανάλογα με το πόσο παράλογη είναι και η αντίθεση μεταξύ αυτού που πιστεύω ότι είναι και αυτού που πράγματι είναι. Το να γράφεις για τη ζωή και την αλήθεια είναι σα να ψαρεύεις κόντρα στο πνεύμα.

Οι περισσότεροι συγγραφείς κάνουν το λάθος να ωραιοποιούν τη ζωή στα κείμενά τους. Οι καλύτεροι συγγραφείς την περιγράφουν όπως είναι, αλλά με τέτοιον τρόπο που διαβάζοντάς τους μπορείς να καταλάβεις πώς θα έπρεπε να είναι, κι αυτό είναι που γοητεύει. Η αλήθεια και η εντιμότητα είναι η βάση μιας καλής γραφής. Πιστεύω σε ανθρώπους που ξεχωρίζουν, βλέπω τη σωτηρία στις ξεχωριστές προσωπικότητες, ανθρώπους διάσπαρτους σε όλη τη Ρωσία – διανοούμενους ή μουζίκους. Είναι λίγοι, όμως η δύναμη ανήκει σε αυτούς. Δεν κυριαρχούν, όμως η δουλειά τους είναι ορατή. Τι τους κάνει να ξεχωρίζουν; Μα, η ελευθερία. Το να λες «Αυτό δε μ’ αρέσει!», είναι αρκετό για να επιβεβαιώσει την ανεξαρτησία σου και, κατά συνέπεια, τη χρησιμότητά σου. Η ελευθερία για μένα, ανήκει στα ύψιστα ιδανικά. Τα δικά μου άγια των αγίων είναι το ανθρώπινο σώμα, η υγεία, το μυαλό, το ταλέντο, η έμπνευση, η αγάπη και η απόλυτη ελευθερία από την καταπίεση και το ψέμα. Αυτό είναι το πρόγραμμα το οποίο θα ακολουθούσα αν ήμουν μεγάλος καλλιτέχνης.

Anton Chekhov - letter and signature

Πολλές φορές οι σελίδες μου βγαίνουν πυκνογραμμένες, σα να είναι πρεσαρισμένες, και οι εντυπώσεις συνωστίζονται κι αυτές, συσσωρεύονται, συνθλίβουν η μία την άλλη. Κάθε αρχή και δύσκολη, όμως δεν το βάζω κάτω. Επαγρυπνώ, προσέχω και μοχθώ γράφοντας, συντομεύοντας και ξαναγράφοντας τέσσερις και πέντε φορές το ίδιο πράγμα. Δεν είναι εύκολο να κρατάς αποστάσεις από τους ήρωές σου. Δεν είναι εύκολο να είσαι ο αμερόληπτος μάρτυρας των προσώπων και των καταστάσεων του κειμένου σου. Πώς θα μπορούσε να είναι απλό να ξεχωρίζεις τα σημαντικά από τα ασήμαντα, να φωτίζεις σωστά τα πρόσωπα και να μιλάς τη δική τους γλώσσα; Στην τέχνη, όπως και στη ζωή, τίποτε τυχαίο δεν υπάρχει.

Αυτό σημαίνει πως μπορεί για ένα μικροπραγματάκι να σέρνεσαι βράδια ολόκληρα. Πρέπει να φτάσεις, όταν απεικονίζεις ένα πράγμα, ο αναγνώστης να μπορεί να το βλέπει, να το ψηλαφίζει με τα χέρια. Στις περιγραφές της φύσης πρέπει να καταπιάνεσαι με μικρές λεπτομέρειες, οργανώνοντάς τες με τέτοιον τρόπο, ώστε, όταν ο αναγνώστης τις διαβάσει και κλείσει τα μάτια, να δει την εικόνα. Οι περιγραφές της φύσης τότε μόνο είναι κατάλληλες, όταν βοηθούν να μεταφερθεί στον αναγνώστη η μια ή η άλλη διάθεση, όπως η μουσική σε μια απαγγελία. Αυτή είναι η πραγματική τέχνη. Δεν πρέπει να αφήνουμε τα χέρια να γράφουν όταν το μυαλό τεμπελιάζει. Δεν πρέπει να καταγράφουμε ιδέες αν δεν τις έχουμε επεξεργαστεί μέσα στο μυαλό μας τουλάχιστον επί δύο συνεχείς ατέλειωτες μέρες. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως πρέπει να στερούμε την σκέψη μας από την ελευθερία της και ικανός γι’ αυτό είναι μόνο εκείνος ο οποίος δεν φοβάται να γράφει κουταμάρες.

Δεν είμαστε θεοί και οι άνθρωποι που γράφουν θα πρέπει κάποτε να συνειδητοποιήσουν ότι σ’ αυτό τον κόσμο δεν ξέρουμε τίποτε, όπως κάποτε το συνειδητοποίησε ο Σωκράτης και, πιο κοντά σ’ εμάς, ο Βολταίρος. Ο λαός νομίζει ότι τα ξέρει όλα και τα καταλαβαίνει όλα. Όσο πιο ανόητοι είναι οι άνθρωποι όμως, τόσο πλατύτερο βλέπουν τον ορίζοντα. Ο συγγραφέας δεν πρέπει να πέφτει σε αυτή την παγίδα. Είναι πολύ άσχημο πράγμα όταν ο καλλιτέχνης καταπιάνεται με κάτι που δεν καταλαβαίνει. Ο κύκλος του είναι το ίδιο περιορισμένος όπως και κάθε άλλου ειδικού. Η δουλειά του καλλιτέχνη δεν είναι η λύση του προβλήματος, αλλά η σωστή τοποθέτηση του προβλήματος. Στο είδος του είναι ένας απλός ανταποκριτής.

Τα ξέρω όλα αυτά και μου είναι ευχάριστο να γράφω, αλλά φοβάμαι ότι, μην έχοντας συνηθίσει να γράφω πολλά, και ακριβώς γι’ αυτό, ξεφεύγω από το ύφος μου, κουράζομαι, δεν ολοκληρώνω τις σκέψεις μου και δεν είμαι αρκετά σοβαρός. Αθέλητα είναι τα λάθη μου, γιατί δεν ξέρω ακόμα πώς να γράφω μεγάλα έργα. Παρηγορούμαι από το γεγονός πως τα χειρόγραφα όλων των πραγματικών λογοτεχνών είναι μουτζουρωμένα, σβησμένα κατά μήκος και κατά πλάτος, τριμμένα, καλυμμένα με μπαλώματα, κι ακόμα, διαγραμμένα και βρομισμένα. Πολλοί θα με πουν αντάρτη. Κάποιοι θα με πουν και αναρχικό. Δεν είμαι αναρχικός. Πιστεύω στο πρόγραμμα ζωής. Πιστεύω στην ατομική ελευθερία που θα την ορίζει, στο δικαίωμα του καθενός να δοκιμάζει διάφορες φωνές μέχρι να βρει τη φωνή του και να κάνει λάθη, αισθανόμενος έτσι απόλυτα τον ανθρωπισμό του.

Τι πρέπει να ζητά ο συγγραφέας; Την πλοκή; Μα, αυτό είναι δευτερεύον. Αυτό που θα πρέπει να τον ενδιαφέρει είναι αυτό που γίνεται στο βαθύ και φευγαλέο «αχ» μιας εκπνοής, στα δυο βλέμματα που σμίγουν, στην άπιαστη στιγμή όπου όλα είναι φανερά και μυστηριώδη ταυτόχρονα. Θέλεις να λέγεσαι καλλιτέχνης; Αφιέρωσε τον εαυτό σου στη μελέτη της ζωής. Ο καλλιτέχνης κοιτάζει καλά τη ζωή και λέει χαμηλόφωνα: «Γιατί, τελικά, αυτή είναι η ζωή. Ή μήπως όχι;»… κι ύστερα, αρχίζει τη δουλειά για να το εκφράσει.

***

Εκτός από τα διάσημα έργα του, ο Αντόν Τσέχοφ άφησε πίσω του πολυάριθμες επιστολές που έγραψε καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Οι περισσότερες από αυτές είναι απαντητικές προς εκκολαπτόμενους φίλους και συναδέλφους του συγγραφείς, οι οποίοι έστελναν κείμενά τους στον ήδη καταξιωμένο Ρώσο συγγραφέα και εκείνος, με τη σειρά του, τα διόρθωνε και τα εμπλούτιζε με πολύτιμες συγγραφικές συμβουλές, οι οποίες έχουν συγκεντρωθεί επιλεκτικά σε αυτό το κείμενο, ελαφρώς διασκευασμένα ώστε να αποκτήσουν συνοχή, και η αξία τους παραμένει ανεκτίμητη μέχρι τις μέρες μας.

Εντόπισα αυτή την ανάρτηση στο ιστολόγιο της φίλης  Eva Psarrou, ενώ έψαχνα πηγές για τις επιστολές του Τσέχωφ. Αν και γραμμένη το 2009 με ένα κλικ βρέθηκε μπροστά μου. Αυτή είναι η ομορφιά των blogs, αν και προϋποθέτουν κόπο, σε ανταμείβουν με τη διάρκεια τους.

Τσαρούχης, κείμενα και αποφθέγματα

Ο Γιάννης Τσαρούχης γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 13 Ιανουαρίου 1910. Ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες καλλιτέχνες του 20ού αιώνα.  Διάβασα το συγκεκριμένο βιβλίο, στο πλαίσιο μιας έρευνας για τον Γιάννη Τσαρούχη. Έπειτα σημείωσα κάποια αποφθέγματα. Με αφορμή τη σημερινή επέτειο σκέφτηκα να τα μοιραστούμε και στο ιστολόγιο. Ακολουθούν κάποιες επιλογές μου: 

Η Ελλάδα είναι ωραία ως σκηνικό, αλλά όχι ως παράσταση.

Η Ελλάδα δεν είναι ούτε ανατολή, ούτε δύση, γι’ αυτό είναι υπό διωγμό.

Στην Ελλάδα υπάρχει βρωμιά και ακαταστασία που δεν υπάρχει στο εξωτερικό κι αυτό αρέσει στους ξένους

Η Ελλάδα σπάνια βγάζει μεγάλους καλλιτέχνες, γιατί δεν μπορεί να τους συντηρήσει.

Η Ελλάδα ζει από τις εξαιρέσεις.

Στην Ελλάδα ποτέ δεν σου συγχωρούν την επιτυχία.

Οι Έλληνες ξέρουν να ανακαλύπτουν το ωραίο και να το γκρεμίζουν.

Οι Έλληνες κονταίνουν τον άλλον για να ψηλώσουν.

Ο Έλληνας θέλει να μπει από το παράθυρο.

Στην Ελλάδα είναι πιο εύκολο να κλέψεις από το να χαρίσεις.

Αν στην Ελλάδα εφαρμοστούν οι νόμοι, θα πάψει να υπάρχει.

Οι Έλληνες δεν μπορούν να ζήσουν με την αλήθεια, γι’ αυτό ζουν με παραμύθια.

Ελληνικό είναι ό,τι απαγορεύει η Αστυνομία.

Δεν έχω καμιά σχέση με τα κόμματα. Ουδέποτε ανήκα πουθενά, διότι είμαι κι εγώ άπιαστος όπως η Ελληνικότητα.

Αθήνα: Απαίσιο σκηνικό, ωραία φωτισμένο.

Κανένας στην Ελλάδα δεν ασκεί το επάγγελμα του.

Αντιδρώντας στα «μη» των γιατρών:

Δηλαδή να μη ζω για να ζω;

Το κάπνισμα είναι μια μορφή αυτοκτονίας.

Είσαι ακόμη φτωχός, γι’ αυτό φοράς ρολόι.

Στη ζωή μου με υποστήριξε μόνο η δουλειά μου.

Αν δεν ευχαριστιέσαι με τη δουλειά σου είναι δυστυχία και αρρώστια. Αν είναι παρηγοριά, πάει καλά. Ειδάλλως είναι φρίκη.

Ό,τι έρχεται νωρίς, φεύγει και νωρίς.

Δε ζήλεψα ποτέ στη ζωή μου. Επιθυμίες είχα που προσπάθησα πολύ να τις πραγματοποιήσω.

Όσο πιο ψηλά ανεβαίνεις, τόσο πιο μετριόφρων πρέπει να γίνεσαι.

Η ματαιοδοξία δεν έχει όρια.

Για να φτάσεις ψηλά στην Τέχνη, πρέπει να δεις τα αόρατα. Εγώ έχω δει μέρος αυτών και για λίγο. Είναι πολύ δύσκολο να τα δεις.

Στην τέχνη πρέπει να υπάρχει ισορροπία τεχνικής και αυθορμητισμού.

Ελευθερία και πειθαρχία η ζωγραφική.

Αισθητική είναι η ορθογραφία.

Το σχέδιο είναι η σκαλωσιά του έργου.

Εγώ κάνω επανάσταση στο μοντέρνο ζωγραφίζοντας κλασικά.

Τα μουσεία είναι ναοί κλεπτών.

Τα έργα τέχνης ανήκουν σε αυτούς που τα καταλαβαίνουν.

Θέατρο, η εκ των παθών λύτρωση.

Στο θέατρο όλα γίνονται.

Το μέλλον του θεάτρου είναι να μιλάει ο ηθοποιός απλά.

Ηθοποιός: να δείχνεις την τρέλα σου μπροστά σε τρίτους, είναι τρομερό.

Όταν πάψει να σε απασχολεί αν είσαι ωραίος πάνω στη σκηνή, τότε αρχίζεις να γίνεται ηθοποιός.

Για να κάνεις θέατρο δε χρειάζονται χρήματα, αλλά φαντασία και ευαισθησία.

Επειδή σεβάστηκα την Επίδαυρο, πήγα μόνο με την Κάλλας.

Η Επίδαυρος είναι ένα κακόφημο κέντρο.

Επιτυχημένο σκηνικό είναι αυτό που φεύγοντας ο θεατής δεν το θυμάται.

Το κράτος στηρίζει τη ρουτίνα γιατί την ελέγχει.

Οι μέτριοι είναι πολλοί, γι’ αυτό έχουν δύναμη.

Ένα καλό περιτύλιγμα πουλάει.

Το τσάμπα είναι πιο ακριβό.

Όποιος αγαπάει, στο τέλος θα αγαπηθεί και θα είναι δυστυχής.

Η μυστική χαρά του έρωτα είναι η εκδίκηση.

Οι εχθροί των φίλων μας δεν είναι απαραίτητα εχθροί μας.

Το μίσος είναι πρόβλημα των άλλων.

Πολλά πράγματα μπορούν να γίνουν μόνο με την πίστη. Ούτε η επιστήμη, ούτε τίποτα άλλο μπορούν να το κατορθώσουν.

Ο άνθρωπος γεννιέται με πίστη, η επιστήμη την καταργεί και γι’ αυτό είναι δυστυχισμένος.

Τα πράγματα κατακτώνται δια του πνεύματος.

Ποτέ δεν είναι νωρίς.

Ποτέ δεν έχουν οι άνθρωποι αυτά που πρέπει.

Θα έχουν ή περισσότερα ή λιγότερα.

Προσπαθώ να κερδίσω λίγα, αλλά είναι πολύ δύσκολο.

Και η Τέχνη είναι μια παραχώρηση, γιατί η ζωή χωρίς τέχνη είναι δύσκολη.

Η πείνα του φτωχού είναι η αδυναμία του πλούσιου. Και οι δυο είναι δυστυχισμένοι.

Το χρήμα είναι δουλεία.

Η προσπάθεια να εξασφαλιστούμε μας καταστρέφει κάθε προοπτική στη ζωή.

Τέλειο δεν υπάρχει. Αν το κατορθώναμε, θα αυτοκτονούσαμε.

Το «θα» είναι θάνατος.

Οι επιλογές των παραπάνω ευφυέστατων αποφθεγμάτων του Γιάννη Τσαρούχη, προέρχονται από το βιβλίο : Τσαρούχης, Ζωγραφιστά έργα και σχέδια, σκηνικά, κουστούμια, φωτογραφίες, κείμενα και αποφθέγματα (1986-1989), Δήμος Αμαρουσίου, 2002, του Κώστα Κλεφτογιάννη

Προηγούμενες αναφορές στο blog για τον Γιάννη Τσαρούχη:

"Γιάννης Τσαρούχης 1910-1989", αφιερωμένη ανάρτηση στην αναδρομική έκθεση του Μουσείου Μπενάκη με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από τη γέννηση του

 στο σπίτι του Γιάννη Τσαρούχη

 Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας. Πρώτο Μέρος (1910-1940), στο Μουσείο Μπενάκη. 

Αρχαιολογικός χώρος του Κεραμεικού

Η Ιερά οδός 

και ο Ηριδανός ποταμός 

το Δίπυλον

Χαραγμένο το όνομα "ΜΕΝΑΝΔΡΟΣ"

του αρχαίου Έλληνα συγγραφέα, εκπροσώπου της Νέας Κωμωδίας.

Ιερά Πύλη

Τείχος

...αυτό το σημείο με μάγεψε...

...όπως επίσης οι γάτες 

που αλωνίζουν τους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης...

Ένας από τους σημαντικότερους και ομορφότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Αθήνα. Βρίσκεται στο τέλος της Ερμού, στο σταθμό ΗΣΑΠ του Θησείου. Όπως υποδηλώνει το όνομά του, υπήρξε περιοχή εγκατάστασης αγγειοπλαστών και αγγειογράφων. Ο κύριος τόπος παραγωγής των αττικών αγγείων. Οι δύο σημαντικότερες πύλες του, το Δίπυλο και η Ιερά Πύλη σηματοδοτούν τη βασική είσοδο στην πόλη της Αθήνας. Η παραποτάμια περιοχή του Κεραμεικού πλημμύριζε συνεχώς και δεν ευνοούσε την κατοίκηση. Άρχισε σταδιακά έγινε το σημαντικότερο νεκροταφείο της αρχαίας Αθήνας.

Στο χώρο σώζονται πολλοί αρχαίοι τάφοι με αντίγραφα από τα επιτύμβια ανάγλυφα, τα πρωτότυπα είναι μέρος της έκθεσης του Μουσείου Κεραμεικού το οποίο βρίσκεται στον ίδιο χώρο. Ένα μικρό μουσείο με εξαιρετικά εκθέματα για το οποίο θα δημιουργηθεί ξεχωριστή ανάρτηση. Ο συγκεκριμένος αρχαιολογικός χώρος αποτελεί ένα από τα ομορφότερα σημεία της πόλης για περίπατο, κάθε εποχή του χρόνου.

Κεραμεικός, Υπ.Πολιτισμού: odysseus.culture.gr 

Μια καλή, καλύτερη χρονιά!

Ένας ακόμη χρόνος φτάνει στο τέλος του.  Αυτή είναι η τελευταία ανάρτηση για τη φετινή χρονιά και η 948η ανάρτηση για αυτό το ιστολόγιο.  Μια χρονιά απαιτητική, πιεστική, αλλά και με στιγμές ταξιδιάρικες, ανταποδοτικές, που τις χάρηκα σαν να μου τις χρωστούσαν.

Η παραπάνω φωτογραφία είναι από μια τέτοια στιγμή. Τέλη Αυγούστου, ένα πολυαναμενόμενο road trip, ο ήλιος ανατέλλει και η ψυχή στο δρόμο ανυπομονεί για τη φυγή. Ας κλείσει η χρονιά στο blog, με μια από τις πιο αγαπημένες μου φωτογραφίες της χρονιάς που φεύγει. 

Ευχές για υγεία, αγάπη, δύναμη, τύχη για το νέο έτος!
Η νέα χρονιά ας φέρει στον καθένα όσα του λείπουν, ας μας κρατήσει ενωμένους... 

Κόμικς: Vincent Van Gogh, εκδόσεις Αιώρα

Ένα κόμικ από την Μπάρμπαρα Στοκ, βασισμένο σε αληθινά γεγονότα και στις επιστολές που αντάλλασσε ο ζωγράφος με τον αδερφό του Τεο. 

Ξανά τα χρώματα, οι πινελιές και η ιστορία του σπουδαίου Vincent Van Gogh σε αυτό το αυτοβιογραφικό κόμικς.

Να ένα όμορφο δώρο για τις γιορτές που πλησιάζουν. 
Από τις εκδόσεις Αιώρα, σε μετάφραση της Μαργαρίτας Μπονάτσου. 

λίστα βιβλίων IV

bookshelfporn

Αυτή η λίστα αφορά αναγνώσεις του 2013, έπρεπε να είχε αναρτηθεί το Μάιο, όπως σας είχα υποσχεθεί. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Άργησα μα δεν ξέχασα. :)
Λοιπόν μετά από τις λίστες βιβλίων Ι, ΙΙ και ΙΙΙ, ας προχωρήσουμε στη λίστα βιβλίων IV, με σκοπό να επανορθώσω σε αυτές τις καθυστερημένες αναρτήσεις και να ακολουθήσει αργότερα λίστα με κάποια βιβλία που επέλεξα να διαβάσω τούτο το χρόνο που σε λίγο τελειώνει. Γνωρίζω ότι κάποιους σας ενδιαφέρουν αυτές οι αναρτήσεις... Είναι συνοπτικές, παραπέμπουν σε παρουσιάσεις δίπλα από κάθε τίτλο ή υπάρχουν εντυπώσεις για βιβλία που δεν αναφέρθηκα με ξεχωριστές αναρτήσεις. 

Λίστα βιβλίων IV

1) Βιρτζίνια Γουλφ, Στο Φάρο, μτφ Α. Μπερλή, Κρύσταλλο

Από τα αγαπημένα βιβλία. Από τις πιο αγαπημένες μου συγγραφείς. 
Αφιέρωμα στο έργο και στη ζωή της Γούλφ, με πληροφορίες και αποσπάσματα που έχω ξεχωρίσει από βιβλία της, μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

2) Βιρτζίνια Γουλφ, Ορλάντο, Αστάρτη

Η πρώτη λίστα συμπεριλάμβανε ένα ακόμη βιβλίο της Βιρτζίνια Γούλφ, το "Ένα δικό σου δωμάτιο", εκδ. Οδυσσέας: περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

3) Π. Κονδύλης, Η παρακμή του αστικού πολιτισμού, από τη μοντέρνα στη μεταμοντέρνα εποχή και από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία, Θεμέλιο.

Σπουδαίο βιβλίο, σπουδαίος ο Παναγιώτης Κονδύλης... Αξίζει οπωσδήποτε να αφιερώσετε το χρόνο να διαβάσετε το συγκεκριμένο βιβλίο του.

4) Π. Παπακωνσταντίνου, Το χρυσό παραπέτασμα, η γέννηση του ολοκληρωτικού καπιταλισμού, Λιβάνη

Δε διάβασα κάτι καινούργιο. Αυτό δε σημαίνει πως δεν έχει να πει πράγματα για την κρίση που βιώνουμε. Ο Πέτρος Παπακωνσταντίνου έχει ένα ευρύ πεδίο γνώσεων.

5) Ζυράννα Ζατέλη, Ηδονή στον κρόταφο, Εκδ. Καστανιώτη, 2011.

Μου άρεσε πολύ το συγκεκριμένο βιβλίο από τη Ζυράννα Ζατέλη, το διάβασα μέσα σε λίγες ώρες. Έχει παρουσιαστεί σε ανάρτηση στο blog την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

6) Χερμαν Εσσε, Σινταρτα, Ζαχαρόπουλος

Ένα κλασικό βιβλίο, θρύλος.

7) Μιτς Άλμπομ, Το μεγαλύτερο μάθημα της ζωής, Ωκεανίδα

Αν δεν κάνω λάθος πρέπει η Sue Bookworm να μου είχε μιλήσει για αυτό το βιβλίο. Το οποίο αναζήτησα και το διάβασα μέσα σε μια μέρα. Γεμάτο με μηνύματα ζωής...

8) Cynthia Kersey, Ακατανίκητοι

Το επέλεξα τυχαία, ψάχνοντας κάποιο απόγευμα σε μια φιλική βιβλιοθήκη. Το εξώφυλλο έγραφε για "45 δυνατές ιστορίες επιμονής και θριάμβου από ανθρώπους ακριβώς σαν κι εσάς", με παρακίνησε, το διάβασα και ήταν καλό!

9) Ken Robinson, The Element. How finding your passion changes everything

Εξαιρετικό βιβλίο από τον Ken Robinson, συγγραφέα και σύμβουλο σε θέματα εκπαίδευσης και καλλιτεχνικής παιδείας, εδώ μπορείτε να ρίξετε μια ματιά στο blog του : sirkenrobinson.com.

10) Γιώργος Χειμωνάς, Ποιόν φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ, Εκδ. Καστανιώτη

Ο σπουδαίος Γιώργος Χειμωνάς. Είχε αναρτηθεί στο blog, ένα εξαιρετικό απόσπασμα από αυτό το βιβλίο το οποίο μπορείτε να διαβάσετε κλικάροντας εδώ.

11) Μάνος Χατζιδάκις, Τα σχόλια του Τρίτου, Εξάντας

Τα σχόλια του Χατζιδάκι συγκεντρωμένα σε ένα βιβλίο. Κατά καιρούς έχω αναρτήσει αρκετά πράγματα για το Μάνο Χατζιδάκι. Ένα απόσπασμα από τα σχόλια του Τρίτου: όπως είχε αναρτηθεί στο blog.

12) Φ. Τσαλίκογλου, Το χάρισμα της Βέρθας, Καστανιώτη

Έχει ανέβει ένα απόσπασμα από το συγκεκριμένο βιβλίο στο blog.

13) Γιώργος Μητάς, Ιστορίες του Χάλ, Κίχλη

Ένα βιβλίο με υπέροχα διηγήματα που δωρίζω ή προτείνω συχνά να διαβαστεί σε φίλους... Εδώ σχετική ανάρτηση αφιερωμένη στο βιβλίο

14) Νίκη Αναστασέα, Πολύ χιόνι μπροστά στο σπίτι, Πόλις

To συγκεκριμένο βιβλίο κέρδισε το Βραβείο Μυθιστορήματος του Περιοδικού "Ο Αναγνώστης". 

15) Γ. Γραμματικάκης, Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2013, Γ’έκδοση

Είχε ανέβει αφιερωμένη ανάρτηση για αυτό το βιβλίο στο blog, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ. 

16) Robin S. Sharma, Ο μοναχός που πούλησε τη Ferrari του, Διόπτρα

Αυτό το βιβλίο έφτασε τυχαία στα χέρια μου. Αξίζει σίγουρα για το είδος του...

17) Ραιημόν Κενώ, Ασκήσεις ύφους, μετάφραση Αχιλ. Κυριακίδης, Ύψιλον, 1984

18) Ενρικε Βιλα-Ματας, Το Παρίσι δεν τελειώνει ποτέ, Καστανιώτη

Ιδιαίτερο βιβλίο. Το διάβασα το καλοκαίρι του 2013, έχει ανέβει παρουσίαση στο blog, την οποία μπορείτε να τη διαβάσετε : κλικάροντας εδώ. 

19) Οκτάβιο Παζ, Η πέτρα του ήλιου & άλλα ποιήματα, μτφ Τ. Δενέγρης, Ίκαρος

Όπως πάντα ξεχωριστές επιλογές από τις εκδόσεις Ίκαρος. Διάβασα αυτό το βιβλίο με την ποίηση του Οκτάβιο Παζ το καλοκαίρι του 2013, δίπλα στη θάλασσα. Ήθελα να φτιάξω μια σχετική ανάρτηση, η οποία τελικά δεν ανέβηκε ποτέ. Οι ιδέες για μοιράσματα δε σταματούν, αντίθετα υπάρχουν αρκετές που μένουν ανεκπλήρωτες...

20) Pedro Mairal, Η χρονιά της ερήμου, μτφ. Β. Κνητου, Πόλις

Ένα από τα πρώτα βιβλία είχα διαβάσει το καλοκαίρι του 2013. Μπορείς να διαβάσεις την αφιερωμένη ανάρτηση για αυτό το βιβλίο: κλικάροντας εδώ.

21) Βαν Γκογκ, Γράμματα στον αδελφό του Θεόδωρο, εκδ. Γκοβόστη 
Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσουν όλοι, φιλότεχνοι και μη... Μπορείς να διαβάσεις τη σχετική παρουσίαση με αποσπάσματα κλικάροντας εδώ

22) Marguerite Yourcenar, Ανδριανού Απομνημονεύματα, μτφ. Ι. Χατζηνικολή, Χατζηνικολή
Εξαιρετικό βιβλίο από κάθε άποψη, έχει παρουσιαστεί μια αφιερωμένη σχετική ανάρτηση, την οποία μπορείς να διαβάσεις: κλικάροντας εδώ.

23) Μίνως Ευσταθιάδης & Κάτριν Λίγκμαν, Το γεύμα, δήγμα/θέατρο, Εκδόσεις Ευρασία

Θεατρικό έργο, διάβασε την σχετική ανάρτηση : κλικάροντας εδώ.  

24) Παρασκευάς Ακαμάτης, Ζωνιανά Gold, Εκδόσεις Ωκεανίδα, 2013

Έχει ανέβει παρουσίαση για το συγκεκριμένο βιβλίο, την οποία μπορείς να διαβάσεις : κλικάροντας εδώ  

25) David Molden and Pat Hutchinson, Εξαιρετικό NLP, economia.

26) Χρήστος Οικονόμου, Κάτι θα γίνει, θα δεις, Πόλις, 2010

Ένα βιβλίο που θα μείνει κλασσικό, το οποίο επίσης προτείνω σε φίλους. Έχει παρουσιαστεί σε ανάρτηση, μπορείς να τη διαβάσεις : κλικάροντας εδώ

27) Nicholas Christakis, James Flowler, Συνδεδεμένοι, Κάτοπτρο
Μελέτη για το πώς τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν κάθε πλευρά της ζωής. Μπορείς να διαβάσεις τη σχετική παρουσίαση για αυτό το βιβλίο, κλικάροντας εδώ

28) Μαικλ Τζ. Γκελμπι, Σκέψου όπως ο Λεονάρντο ντα Βίντσι. Τα μυστικά μιας μεγαλοφυΐας, μτφ. Άννα Σπέρτου, Εκδ. Κέδρος.

Έχει ανέβει σχετική ανάρτηση για το συγκεκριμένο βιβλίο, μπορείς να τη διαβάσεις: κλικάροντας εδώ.

* Τα παραπάνω είναι κάποια από τα βιβλία που διάβασα μέσα στο 2013 και αποτελεί συνέχεια της λίστας ΙΙΙ. Καθυστέρησα να την ανεβάσω. Εννοείται ότι οι αναγνώσεις συνεχίστηκαν καθ' όλη τη διάρκεια του 2014, οπότε με το νέο χρόνο θα δημοσιευθεί λίστα με κάποιες συγκεντρωμένες επιλογές. Ελπίζω να μη το αμελήσω πάλι. Εσείς κυρίως μη ξεχνάτε: η ανάγνωση βιβλίων είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους για να ταξιδεύεις, να μορφώνεσαι, να νιώθεις αληθινά πλούσιος, να ζεις πολλές ζωές...