Νίκος Βατόπουλος, Περπατώντας στην Αθήνα, Μεταίχμιο

Το «Περπατώντας στην Αθήνα» του Νίκου Βατόπουλου έφτασε στα χέρια μου μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Καθώς έχω μια ιδιαίτερη επαφή και αγάπη για την Αθήνα -είναι η πόλη μου- ένιωσα ότι το βιβλίο δεν έπρεπε να λείπει από τη βιβλιοθήκη μου. Πρόκειται για μια μικρή, προσεγμένη έκδοση που αποτελεί ουσιαστικά το αποθησαύρισμα κειμένων, "σπαράγματα πρόσφατων μοναχικών περιπλανήσεων", όπως έχουν δημοσιευθεί στην κυριακάτικη στήλη «Πτυχές» της εφημερίδας Καθημερινής. 

Καθώς και η ίδια είμαι λάτρης των περιπάτων στην Αθήνα, νιώθω πως όσα διάβασα εκφράζουν μια παρόμοια αγάπη και αγωνία για την πόλη που αλλάζει. Διαβάζοντας τα κείμενα του κυρίου Βατόπουλου, αισθάνθηκα μια απόλυτη ταύτιση. Δεν πρόκειται για κάποια ωραιοποιημένη, μια εξιδανικευμένη εικόνα της πόλης, αντίθετα υπάρχει ο προβληματισμός και για τα φλέγοντα προβλήματα της.

«Είναι περίεργη η αίσθηση να περπατάς σήμερα στη Σταδίου και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, να μην υπάρχει τίποτε να σε συνδέει με την αστική παράδοση της πρωτεύουσας. Έχει συμβεί μια σημαντική ρωγμή». (σ. 23) Δε μπορείς παρά να συμφωνήσεις περισσότερο…

Από τις σελίδες του βιβλίου, περνάνε μπροστά από τα μάτια σου ο "Κάουφαν" στην οδό Σταδίου, αθέατες κόγχες στη Ρόμβης, στη Θησέως και στην Περικλέους, το Παγκράτι, οι φωτισμένες είσοδοι της οδού Σκουφά, τα Πατήσια, έως και τα ξεχασμένα στενά της Κυψέλης,

Το βιβλίο διανθίζεται από ωραίες φωτογραφίες. Ο αναγνώστης συνειδητοποιεί την αξία της αρχιτεκτονικής στην καθημερινότητα του και το πώς ένα ιδιαίτερο κτήριο μπορεί να επηρεάσει «ως παρουσία και ως αισθητική αναρίθμητους ανθρώπους». (σ. 48) Φανταζόμαστε πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας στην Αθήνα, αν είχε προφυλαχτεί από την κακή αισθητική των οικοδομημάτων της.  Αλλά επιπλέον είναι και «ο εσωτερικός θάνατος εκατοντάδων οικοδομών. Είναι η πολυοργανική ανεπάρκεια των κτιρίων, της ίδιας της πόλης» (σ. 55), που «όλη αυτή η ορμή έχει γίνει πλέον σκόνη».

«Αλλά μαζί με τα ατελείωτα τετραγωνικά μέτρα που σαπίζουν σε άδεια κελύφη, ή σε ασυντήρητα αστικά διαμερίσματα που δε θερμαίνονται και που δεν αγαπιούνται πλέον, έχει καταπέσει και η δυνατότητα να διακρίνει κανείς κλίμακες, ποιότητες, κατηγορίες και διαθέσεις. Κινδυνεύει όλος ο πλούτος της αστικής Αθήνας να ενταφιαστεί ως νεκρός χωρίς συγγενείς, καθώς θα γίνεται ανεπιθύμητη, ατελέσφορη και απόμακρη κάθε κίνηση επανάκτησης.

Γι’ αυτό η Σόλωνος, ιδίως τη νύχτα, καθώς φωτίζονται λίγες μόνον είσοδοι, σαν φάροι, είναι μια άλλη Αθήνα που δείχνει λιγότερα από όσα πράγματι είναι. Είναι μια πόλη σε απόσυρση ή σε νεκροφάνεια, που περιμένει να ανάψει τους φανούς της». (σ. 57)

Ένα βιβλίο που απευθύνεται στους εραστές και περιπατητές της Αθήνας. Σε εμάς.

Νίκος Βατόπουλος, Περπατώντας στην Αθήνα, Μεταίχμιο, 2018

Βώλακας ή Βώλαξ Τήνου

Ιθάκη / Πόλις (του Κ. Καβάφη)

Ένας από τους κύριους λόγους που επέλεξα ως προορισμό το νησί της Τήνου ήταν για τα χωριά της. Τα οποία και δε μπόρεσα να εξερευνήσω όπως θα ήθελα, για αυτό και θα επιστρέψω ξανά σε αυτήν! Πώς να προλάβεις άλλωστε να γνωρίσεις τα σχεδόν 50 χωριά αυτού του νησιού, απαιτείται χρόνος και όρεξη για εξερεύνηση. Ευτυχώς το δεύτερο όμως δε με εγκαταλείπει ποτέ! 

Η Τήνος είναι ένα νησί ...παρεξηγημένο! Όχι δεν είναι μόνο ο προορισμός της εκκλησίας της Παναγίας -προφανώς είναι και αυτό- μα είναι και πολλά ακόμη, τα οποία απαιτούν αρκετές επισκέψεις για να τα ανακαλύψεις! Θα έλεγα ότι είναι ένα ιδιαίτερα μυσταγωγικό νησί, το οποίο το γνωρίζεις μόνο αν εξερευνήσεις την ενδοχώρα της. 

Λοιπόν, πρώτο απ' όλα τα χωριά ήθελα να περπατήσω τη Βωλάξ, βρίσκεται σε ένα μικρό οροπέδιο στο κέντρο της Τήνου. Για αυτό και αφού περπάτησα πρώτα λίγο στο λιμάνι, ήταν ο πρώτος προορισμός μου στο νησί.  Σε αυτό το χωριό, οι καλλιτέχνες κάτοικοι του, είχανε την πανέξυπνη και πολύ δημιουργική ιδέα να γεμίσουν τις πόρτες των σπιτιών τους με ποιήματα. Περπατάς, λοιπόν, σε αυτό το γαλατικό χωριό και βλέπεις γραμμένους αγαπημένους στίχους του Καβάφη, του Σικελιανού, του Σεφέρη, του Καββαδία και άλλων. 

Ακολουθούν κάποιες φωτογραφίες από τοίχους του...

Μικρή Πατρίδα...

Χῶρες τοῦ ἥλιου και δεν μπορεῖτε ν᾿ ἀντικρίσετε τον ἥλιο.

Χῶρες τοῦ ἀνθρώπου και δεν μπορεῖτε ν᾿ ἀντικρίσετε τον

ἄνθρωπο. (Γιώργος Σεφέρης)

Το πιο εντυπωσιακό όμως σε αυτό το μεσαιωνικό καθολικό χωριό με τους περίπου 53 μόνιμους κατοίκους, είναι πως περιτριγυρίζεται από τεράστιες πέτρες, μεγάλους σφαιρικούς γρανιτένιους βράχους πιθανόν ηφαιστειογενούς προέλευσης. Γεωλόγοι το επισκέπτονται για να ερευνήσουν το έδαφος του. Aπ' ότι έλεγαν οι ντόπιοι, αυτό το φαινόμενο έχει εντοπιστεί μόνο στην Τήνο και σε ένα χωριό του Μεξικού. Κάτι που δε ξέρω κατά πόσο αληθεύει, όμως είναι σίγουρα εντυπωσιακό. 

Πολλούς τόπους έχω επισκεφτεί. Από τους περισσότερους φεύγω με την αίσθηση ότι τους γνώρισα και μπαίνω στη διαδικασία να σκεφτώ επόμενο προορισμό. Φέτος όμως η Τήνος -στην οποία έχω ξαναπάει, μα πάλι για λίγο- μου άφησε την αίσθηση ότι δε τη χόρτασα και έτσι "έφυγα" νιώθοντας ότι θα επιστρέψω ξανά. Κυρίως για να περπατήσω και να σταθώ στην ενδοχώρα της.

Ας πούμε ένα μπράβο (αλλά κι ένα ευχαριστώ) στους λίγους μόνιμους κατοίκους αυτών των χωριών, που επιμένουν να ζουν σε δύσκολες συνθήκες και να κρατάνε τόσο όμορφο το τόπο τους. 

Αχ αυτά τα υπέροχα χωριά της Ελλάδας, με τους χαμογελαστούς ανθρώπους, τα γεμάτα με Τέχνη, αυτά είναι που με κάνουν ν' αγαπώ ακόμη αυτό τον τόπο. Τι υπέροχη χώρα που έχουμε, το γνωρίζουμε καθόλου;

Νεοκλασικό στην Καπλανών 11, A puppet sun // ΝΕΟΝ

Το νεοκλασικό οίκημα (Καπλανών 11, Κολωνάκι) είναι συνδεδεμένο με σημαντικό κομμάτι της σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας. Λίγες νεοκλασικές ιδιωτικές οικίες σώζονται σήμερα στο κέντρο της Αθήνας και ακόμα λιγότερες έχουν φιλοξενήσει εξέχουσες προσωπικότητες των αρχών του 20ού αιώνα, καθώς η ιστορία τους έχει διαμορφωθεί παράλληλα με την ιστορία της Ελλάδας. Το εκπληκτικό αυτό κτίριο επί της οδού Καπλανών 11 οικοδομήθηκε το 1891, και αγοράστηκε από τον Παύλο Κουντουριώτη, ναύαρχο του Βασιλικού Ναυτικού, ο οποίος διετέλεσε και δυο φορές Πρόεδρος της Δημοκρατίας. Πρόκειται πραγματικά για ένα στολίδι αρχιτεκτονικής...

Στο πλαίσιο του προγράμματος CITY PROJECT | ΕΡΓΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ, ο ΝΕΟΝ αναθέτει σε έναν καλλιτέχνη κάθε χρόνο τη δημιουργία έργου που εκτίθεται σε δημόσιο χώρο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Μέσω του προγράμματος, ο ΝΕΟΝ αποσκοπεί στην παρουσίαση της σύγχρονης τέχνης σε δημόσιους και ιστορικούς χώρους, συμβάλλοντας στη διάδραση μεταξύ της τέχνης, της κοινωνίας και της πόλης.

Αυτή η νέα ανάθεση από τον ΝΕΟΝ είναι η μεγαλύτερη σε κλίμακα ατομική παρουσίαση του έργου του Βελώνη μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Στο A Puppet Sun ο Βελώνης αναπτύσσει μια έκθεση η οποία ορίζεται από μορφές σχέσεων ανάμεσα στο έργο τέχνης και το χώρο, επινοώντας ένα πειραματικό σχήμα το οποίο ανταποκρίνεται στο μοναδικό χώρο της οικίας της οδού Καπλανών. 

Η έκθεση έχει ελεύθερη είσοδο, και θα είναι ανοικτή για λίγες ακόμη μέρες. 

Τελευταία εβδομάδα, μέχρι τις 14 Ιανουαρίου. Μη τη χάσετε!!

ΩΡΑΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

Τετάρτη – Κυριακή | 12.00-20.00

11/10/2017 - 14/01/2018

---

Το ΝΕΟΝ έχει παρουσιάσει εξαιρετικές εκθέσεις στην πόλη. Στο blog έχουν ήδη παρουσιαστεί οι παρακάτω, στις οποίες μπορείτε να περιηγηθείτε:

Μαγική έκθεση: ‘A Thousand Doors’ στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με τη Whitechapel Gallery
Terrapolis: Η Γαλλική Σχολή Αθηνών ανοίγει για πρώτη φορά τον κήπο της στο κοινό για μια ξεχωριστή έκθεση σύγχρονης τέχνης

περίπατος στο Λύκειο του Αριστοτέλη

Όσο γνωρίζεις αυτή την πόλη, τόσο την αγαπάς! Η Αθήνα έχει ανεξάντλητους θησαυρούς, αυτό που της λείπει είναι η αγάπη και ο σεβασμός από εκείνους που την κατοικούν, από εμάς.  

Λίγες μέρες πριν, ξεναγήθηκα στον αρχαιολογικό τόπο του Λυκείου Αριστοτέλη. Βρίσκεται στη Ρηγίλλης, δίπλα από το Βυζαντινό Μουσείο και το Ωδείο Αθηνών. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό χώρο για χαλάρωση, ενδοσκόπηση και περίπατο. Φυσικά ένας χώρος εξαιρετικά σημαντικός από αρχαιολογική άποψη. Ενημερωτικές πινακίδες πληροφορούν τους επισκέπτες για την ιστορία και τη λειτουργία του.

Το Λύκειο ήταν ένα από τα τρία αρχαιότερα γυμνάσια της Αθήνας, μαζί με αυτό της Ακαδημίας Πλάτωνος και του Κυνοσάργους. Περιδιαβαίνοντας το χώρο, ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να αντιληφθεί διαφορετικά την πόλη, να «ξαναδεί» το κομμάτι αυτό του πολεοδομικού ιστού με διαφορετική οπτική.

Τα «ταπεινά» αλλά τόσο σημαντικά μνημεία, πρόκειται για τμήματα της παλαίστρας του γυμνασίου από τη φάση των ρωμαϊκών χρόνων, καθώς και δύο υποκαύστων, δεξαμενών, φρεατίου και πηγαδιού, που υπογραμμίζουν τη χρήση δωματίων. 

Ακριβώς σε αυτό το σημείο, εδώ στις παρυφές της αρχαίας Αθήνας, έξω από τα τείχη και την πύλη του Διοχάρους, το 335 π.Χ. ιδρύθηκε η Περιπατητική Σχολή του Αριστοτέλη. Όπως μαρτυρείται από αρχαίους συγγραφείς (Πλούταρχος, Στράβων, Παυσανίας), το Λύκειο αποτελούσε μία ιδιαίτερα εκτεταμένη, κατάφυτη, περιοχή ανάμεσα σε δύο ποτάμια, τον Ηριδανό, προς βορρά, και τον Ιλισό, προς νότο. Σε αυτή την ειδυλλιακή ζώνη, με τα άφθονα νερά, εξασκούνταν οι Αθηναίοι οπλίτες και έφηβοι, εκπληρώνοντας τα στρατιωτικά τους καθήκοντα.   Στην περιοχή βρίσκονταν επίσης δύο ναοί, του Ηρακλή Παγκράτους και το ιερό του Λυκείου Απόλλωνος, από το οποίο ονομάστηκε και η Σχολή.

Εδώ λοιπόν δίδαξε ένα από τα πιο φωτεινά μυαλά που πέρασε ποτέ από την ανθρωπότητα, ο πολυεπιστήμων φιλόσοφος Αριστοτέλης, ο οποίος διακρινόταν για τη ρεαλιστική του σκέψη, τη μελέτη της γνώσης και τη δημιουργία ενός «καθολικού συστήματος», που εξηγούσε τον κόσμο μέσα από μια σφαιρική και εξαιρετικά πλούσια αντίληψη. Το έργο του, που θεωρείται ως το αποκορύφωμα της ελληνικής φιλοσοφίας, χρησιμοποιήθηκε ως τις μέρες μας ως ένα είδος «γενικής εγκυκλοπαίδειας».

Ο αρχαιολογικός χώρος του Λυκείου του Αριστοτέλη άνοιξε το 2014, με πολλές προοπτικές και περγαμηνές ώστε να ενταχθεί δυναμικά στους πολιτιστικούς προορισμούς για τους Αθηναίους και για τους τουρίστες επισκέπτες της πόλης. Δυστυχώς σήμερα 2017, παραμένει κλειστός, λειτουργεί μόνο κατά τους θερινούς μήνες. Τους λόγους μπορείτε να τους φανταστείτε...

Αρχαιολογικός χώρος της Ελευσίνας

Έλευσις. 

Στον τόπο των Ελευσινίων Μυστηρίων. 

"Κοιμήσου Περσεφόνη στην αγκαλιά της γης..."

Το σημείο όπου η Περσεφόνη καταδύθηκε στον Άδη. 

Η Αγέλαστος Πέτρα. 

Ο τόπος αυτός θεωρείτο ιερός διότι σύμφωνα με την παράδοση η Δήμητρα κάθισε εδώ για να ξαποστάσει και να μοιρολογήσει την κόρη της Περσεφόνη που άρπαξε ο Πλούτωνας. 

Το ιερό της Ελευσίνας υπήρξε ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά κέντρα του αρχαίου κόσμου, όπου από τη Μυκηναϊκή Εποχή έως το τέλος του 4ου αι. μ.Χ. λατρευόταν συνεχώς η θεά Δήμητρα, θεά της ανανέωσης της φύσης και της βλάστησης των σιτηρών.

Σε αυτό το μέρος, η Δήμητρα δίδαξε στους Ελευσίνιους την καλλιέργεια της γης και τις ιερές τελετές, τα πάνσεπτα μυστήρια, για τα οποία αξίωσε απόλυτη μυστικότητα. 

Στο μουσείο τα εκθέματα "κοιτάζουν" προς τη θάλασσα.

Πανέμορφα τα εκθέματα του μικρού μουσείου.

Τις εντυπώσεις βέβαια "κλέβει" η Καρυάτιδα από τα Μικρά Προπύλαια 

(Β' μισό του 1ου αι. π.Χ.)

Δες, η μπροστά πλευρά

και η πίσω πλευρά του αγάλματος.

Η αδερφή της βρίσκεται πλέον μόνιμα στο μουσείο του Cambridge. 

Και έπειτα εντυπωσιάζει το άγαλμα του Αντίνοου,

σε τύπο Ασκληπιού ή Διονύσου (2ος αι. μ.Χ.),

ο αγαπημένος του Αυτοκράτορα Ανδριανού.

Ο χώρος του σπηλαίου παραπέμπει στην έννοια της εισόδου στον Άδη. Κάποιοι έχουν αφήσει εδώ λουλούδια. Έχει συνδεθεί με την αρπαγή της Περσεφόνης το φθινόπωρο από τον Πλούτωνα και με την ανάδυση της την άνοιξη στη γη. 

Εντός του αρχαιολογικού χώρου, υπάρχει και η εκκλησία της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας. Ανοίγει μονάχα την παραμονή της γιορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, στις 20 Νοεμβρίου κάθε έτους για εσπερινό.  Το εκκλησάκι της Παναγίας της Μεσοσπορίτισσας, χτίστηκε με χρήση αρχιτεκτονικών μελών από τα γύρω κτίσματα.  

Ο αρχαίος μύθος δεν έχει ξεθωριάσει. Όταν μπαίνεις σε αυτόν τον χώρο, ζωντανεύει ξανά . 

Οι ανθρωπόμορφοι θεοί έδυσαν. Η Περσεφόνη όμως επιστρέφει εδώ ξανά και ξανά. Η νέα θρησκεία του Χριστιανισμού ήρθε για να μείνει, προσφέροντας απαντήσεις και θάβοντας μύθους. 

Η βιομηχανία "κακοποίησε" δυστυχώς την περιοχή.

Παρ' όλα αυτά, η αίσθηση στον αρχαιολογικό χώρο παραμένει μυστηριακή έως σήμερα. Η Δήμητρα και η κόρη Περσεφόνη. Ιερές τελετές. Απόλυτη μυστικότητα. Είσοδος στον κάτω κόσμο. Ιερά Οδός. Ρωμαϊκή Κρήνη. Αψίδες. Προπύλαια. Πλουτώνειο. Τελεστήριο.  Η σπηλιά. Άνθη στην είσοδο της. Στην αυλή του Μουσείου τα αγάλματα κοιτάνε προς τη θάλασσα. Η Καρυάτιδα. Ο Αντίνοος. Οι Μύστες. Αγέλαστος πέτρα. Ο εξαγνισμός σε έναν επιβλητικό αρχαιολογικό χώρο.

Ώρες Λειτουργίας //

Χειμερινό: 08:00-15:00  

Θερινό: 08:00-20:00