4 Νοεμβρίου 2011

λέξεις του Ιάκωβου Καμπανέλλη

Επιστρέφω συχνά στο λόγο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, σκέφτηκα να μοιραστούμε εδώ μια συνέντευξη του, καθώς αισθάνομαι ως ένα απίστευτο βάλσαμο πάντα τις λέξεις του


Το τελευταίο μάθημα ζωής από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη

Μια συνέντευξή του που δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜΑ τον Ιούλιο του 2008.

Eχουν συμβεί μερικά γεγονότα στη ζωή μου όπου αυτό που ήταν δυστυχία έγινε τύχη χρυσή. Πιστεύω πάρα πολύ στην τύχη. Είναι φοβερό πράγμα, «διαβολεμένο». Ο καημός μου που δεν μπόρεσα να πάω στο πανεπιστήμιο, γιατί έπρεπε να δουλεύω από πολύ μικρός και κατάφερα να τελειώσω μονάχα μια νυχτερινή τεχνική σχολή, μου έσωσε αργότερα τη ζωή. Γιατί, όταν βρέθηκα στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Μαουτχάουζεν, αντί να με στείλουν σε κάποιο εξωτερικό συνεργείο, όπου οι συνθήκες ήταν φριχτές, βλέποντας ότι ήμουν τεχνικός σχεδιαστής με έβαλαν να αντιγράφω τα στοιχεία των κρατουμένων σε καρτέλες. Μήνες αργότερα, όταν εργαζόμουν στο τεχνικό τους γραφείο, ο επικεφαλής SS που μας φρουρούσε κατηγόρησε εμένα και κάποιους άλλους για συνεργασία σε κατασκοπεία. Μας πήγαινε για εκτέλεση, αλλά, καθώς επιστρέφαμε στο στρατόπεδο από ένα εργοτάξιο, μια μοτοσικλέτα που ερχόταν από την αντίθετη κατεύθυνση τον σκότωσε και έτσι γλιτώσαμε.
Xαρακτηριστικό της γενιάς μου είναι ότι μας κυοφορούσε η εποχή. Δύσκολα χρόνια, με φόβο αλλά και ελπίδες για να αγωνιστούμε και να νικήσουμε τις δυσκολίες με το πάθος και το μυαλό μας. Θέλαμε να μιλήσουμε, να έχουμε έναν «λόγο». Γι’ αυτό γράψαμε. Και αυτή είναι η αιτία που υπήρξαμε μια δημιουργική γενιά.

Όταν μου έρχονται η διάθεση και η ανάγκη καταπιεστικά, αφήνω τα πάντα και πηγαίνω να γράψω. Από εκείνη τη στιγμή, δύσκολα θα «εγκαταλείψω» τους χαρακτήρες μου για να κάνω κάτι άλλο. Φορές που έχει χρειαστεί να διακόψω, έχω «τσακώσει» τον εαυτό μου να τους λέει: «Περιμένετε και καθήστε φρόνιμα, δεν θ’ αργήσω».

Eνας θεατρικός συγγραφέας δεν ζει μόνο με τους δικούς του χαρακτήρες, αλλά και με αυτούς του παγκόσμιου θεάτρου. Κουβεντιάζει μαζί τους, δημιουργεί συμπάθειες και αντιπάθειες. Εγώ, για παράδειγμα, αγαπώ την Κλυταιμνήστρα και αντιπαθώ την Ηλέκτρα.

Για να γράψεις για κάποιον χαρακτήρα πρέπει να νιώσεις όπως αυτός. Είναι μια διαδικασία «μεταμόρφωσης». Γίνεσαι κι εσύ ένα από τα πρόσωπα του έργου. Χρειάζεται να είσαι καλός παρατηρητής και να μπορείς να δεις βαθιά μέσα στην ανθρώπινη ψυχή, για να καταφέρεις να ζωντανέψεις έναν χαρακτήρα ώστε να συμπεριφερθεί με συνέπεια και πειθώ, σαν να ήταν ένας πραγματικός άνθρωπος.

Tο θέατρο μπορεί να αναπαριστά κάτι και αυτό να συγκλονίσει περισσότερο απ’ όσο όταν το ίδιο γεγονός συμβαίνει στην πραγματική ζωή. Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου. Αυτή με συνάρπασε και με πήγε στον έρωτα του θεάτρου.

Πρέπει να είμαστε πολύ απαιτητικοί με τον εαυτό μας. Υπάρχει πάντοτε η καλύτερη μορφή αυτού που γράφουμε και είναι απόλαυση να εξαντλήσεις τις ικανότητές σου, όσο είναι δυνατόν.

Ο λόγος για να γράψει κανείς δεν μπορεί να είναι απλώς επειδή του αρέσει το θέατρο. Το κίνητρο πρέπει να έχει σχέση με την ύπαρξή του. Στις μέρες μας βέβαια, αυτό είναι πιο δύσκολο από άλλοτε. Oχι γιατί δεν υπάρχει τραγωδία στην κοινωνία μας. Το δράμα όμως στα χρόνια της δεκαετίας ’50-’60 ήταν πιο διακριτό απ’ όσο τώρα. Το να γράψεις δράμα λόγω φτώχειας είναι λιγότερο δύσκολο από το να γράψεις το δράμα ενός ανθρώπου που υποφέρει από μοναξιά.

Η τέχνη δεν διδάσκει. Διαπιστώνει και ύστερα αποκαλύπτει. Το θέατρο είναι η «διάγνωση» της περιπέτειας της ανθρώπινης συνείδησης. Φανερώνει, αλλά δεν δίνει λύσεις. Πρόκειται στην ουσία περί επιστροφής του προβλήματος. O θεατής δεν μπορεί να δει το πρόβλημά του και ο συγγραφέας τού το παραδίδει σε μορφή που να μπορεί να δει τι του συμβαίνει και γιατί.

Οταν βγήκα από το στρατόπεδο συγκεντρώσεως, είχα μια αίσθηση ματαιότητας και έβλεπα τη ζωή με την ωριμότητα ενός γέρου. Αυτή η εμπειρία μου αφαίρεσε στη μελλοντική μου ζωή την τάση που έχει κάθε άνθρωπος να είναι κάποιες στιγμές κακός. Δεν παριστάνω τον άγιο, δεν λέω ότι το κατάφερα. Αλλά ο συναισθηματικός μου κόσμος, η διανόησή μου, η προσωπικότητά μου, συγκροτήθηκαν εκεί. Αν δεν είχα ζήσει αυτή την εμπειρία, δεν θα ήμουν αυτός που είμαι.

Οφείλω πολλά στη γυναίκα μου. Παρ’ ότι περάσαμε πολύ δύσκολα χρόνια, δεν την πείραζε που δεν μπορούσα να της εξασφαλίσω μια ευχάριστη ζωή. Αγάπησε όχι μόνο τον άνθρωπο αλλά και τον συγγραφέα Καμπανέλλη και με τα χρόνια έγινε ο καλύτερος κριτής της δουλειάς μου.

Πυρήνας της ευτυχίας είναι η αγάπη στους δικούς μας. Δεν συγκρίνω καμία χαρά από τη συγγραφική μου ζωή με τη χαρά που παίρνω παίζοντας σκάκι με τη μεγάλη μου εγγονή ή ακούγοντας τα παραμύθια που μου διηγείται η μικρή. Είναι οι πιο ουσιαστικές ώρες ευτυχίας μου.

Θεωρώ τον εαυτό μου ερασιτέχνη συγγραφέα. Δεν γράφω επειδή μπορώ, αλλά επειδή θέλω. Το «θέλω» είναι εσωτερική ανάγκη, το «μπορώ» είναι εμπορευματοποίηση. Το γράψιμο για μένα πρέπει να είναι ανάγκη – υπαρξιακή, ψυχική και εξομολογητική.

Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης γεννήθηκε στη Νάξο το 1922 και μεγάλωσε στην Αθήνα, όπου σπούδασε σχεδιαστής στη Σιβιτανίδειο Σχολή. Από το 1942 ως το τέλος του πολέμου έμεινε κρατούμενος στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως του Μαουτχάουζεν στην Αυστρία. Εχει γράψει περισσότερα από τριάντα θεατρικά έργα, μεταξύ των οποίων «Η αυλή των θαυμάτων», «Γειτονιά των αγγέλων», «Παραμύθι χωρίς όνομα», «Οδυσσέα γύρισε σπίτι», κινηματογραφικά σενάρια («Η Στέλλα», «O Δράκος», «Το κανόνι και τ’ αηδόνι»  κ.ά). Εργα του έχουν παιχτεί σε Αγγλία, Αυστρία, Ρωσία, ΗΠΑ, Λιθουανία κ.α.

34 σχόλια:

Hfaistiwnas είπε...

Πέρασε δύσκολα χρόνια, πήγε και σε στρατόπεδο συγκέντρωσης..
Καλό ΣΚ εύχομαι!

Τσαλαπετεινός είπε...

Όπως το λες: βάλσαμο ειδικά για αυτές τις μέρες.

Το Φαουδι είπε...

Να τα μοιραζόμαστε αυτά, ναι!

BUTTERFLY είπε...

Οι μεγαλες δυσκολιες στη ζωη κανουν τους ανθρωπους να μεστωνουν. Ισως καποτε κι εμεις μετα απο χρονια, οταν αυτος ο εφιαλτης εχει τελειωσει, να μπορουμε κοιταζοντας πισω να βλεπουμε τι μας κληροδοτησε αυτη η περιπετεια...

ΒΑΡΘΑΚΟΥΡΗΣ είπε...

ΤΙ ΝΑ ΠΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΕ ΤΕΤΟΙΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ; ΣΕ ΤΟΣΟ "ΠΛΟΥΣΙΕΣ" ΖΩΕΣ... ΤΩΡΑ ΚΑΤΑΛΑΒΑΝΕΤΕ ΤΟΝ ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟ...; ΦΤΩΧΟΣ ΕΖΗΣΕ Ο ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΗΣ, ΜΑ ΕΙΧΕ ΜΙΑ ΤΟΣΟ ΓΕΜΑΤΗ ΖΩΗ.. ΣΕ ΑΓΑΠΗ, ΣΕ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ, ΣΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ, ΣΕ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ..
ΚΑΛΟ ΣΚ!

kostas είπε...

Σήμερα που όλα κρέμονται από ένα σχοινί (όχι μόνο σήμερα βασικά) αξίζει πραγματικά να στεκόμαστε σε τέτοιες αναφορές. Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι η μουσική, το θέατρο. ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ τέτοιες αναφορές, τέτοιες λέξεις, τέτοια νοήματα.

Roadartist είπε...

@ Hfaistiwnas : Ακριβώς ηφ μου! Δεν είναι τυχαίο ότι έγραψε τέτοια έργα, τα βιώματα ενός ανθρώπου είναι πάντα πολύ καθοριστικά για την ζωή και το χαρακτήρα του! Φιλιά, επίσης καλό σκ!

Roadartist είπε...

@ Τσαλαπετεινός : Αυτές τις μέρες εκτιμώ περισσότερο τους ποιητές, το θέατρο, τους συγγραφείς, τους μουσικούς, όλα όσα μιλάνε στη ψυχή και της δίνουν δύναμη, φιλιά.

Roadartist είπε...

@ Το Φαουδι : θα τα μοιραζόμαστε για όσα θα μπορούμε όλο πιο πεισματικά :)

Roadartist είπε...

@ BUTTERFLY : Έτσι είναι Χριστίνα. Είμαστε στην αρχή ενός εφιάλτη, που δεν ξέρουμε τι θα αφήσει στο πέρασμα του και ποιος θα επιβιώσει. Σίγουρα τέτοιες καταστάσεις σε αλλάζουν ριζικά. Σε φιλώ!

Roadartist είπε...

@ ΒΑΡΘΑΚΟΥΡΗΣ : Ακριβώς. Αλλού βρίσκεται ο πλούτος και όσο πιο νωρίς το συνειδητοποιήσουμε ίσως τόσο το καλύτερο για εμάς. Ο Καμπανέλλης υπήρξε ένας σπάνιος δημιουργός και άνθρωπος!

Roadartist είπε...

@ kostas : και όμως ακριβώς έτσι είναι. Σήμερα κλείνω την τηλεόραση, δεν αντέχω να τους ακούω άλλο και στέκομαι σε βιβλία και μουσικές. Καλό σκ!

Ερατώ είπε...

Πολύ ουσιαστικά τα λόγια του...

Natalia είπε...

καταπληκτικός θεατρικός συγγραφέας... πάντα επίκαιρος

καλησπέρα roadartist

Μηθυμναίος είπε...

Λέξεις διδάγματα!
Υπέροχος, φίλη μου και σ' ευχαριστούμε!

Καλημέρα και καλό Σαββατοκύριακο!

Ανώνυμος είπε...

Αν δεν υπήρχε η τέχνη η αλήθεια θα ήταν ανυπόφορη. Νίτσε

ξωτικό είπε...

Tο κείμενο με την σοφία του το έχουμε ξανασχολιάσει τα δυό μας ,το σπουδαιότερο είναι ο δρόμος (της σκέψης ,της ποιότητας, της αναφοράς σε αξίες,της αναζήτησης αληθινών στηριγμάτων ψυχής) που δείχνεις και κρατάς "όλο και πιο πεισματικά" όπως απάντησες στο φαούδι.

(μόλις κέρδισες και...λουκουμάδες!!! επειδή διάλεξες Ναξιώτη για αρχή της νέας χρονιάς χιχι!!)

thinks είπε...

"Η τέχνη δεν διδάσκει. Διαπιστώνει και ύστερα αποκαλύπτει."

Όποιος όμως θεατής ή αναγνώστης έρθει σε επαφή με το έργο της τέχνης και εξετάσει τις διαπιστώσεις και αποκαλύψεις που προτείνει το έργο, εκφέρει μια γνώμη, συνειδητή ή υποσυνείδητη, για αυτά που είδε ή άκουσε, και αυτή η γνώμη επηρεάζει την σκέψη του και μελλοντικές αποφάσεις και ενέργειες ακριβώς όπως οποιαδήποτε διδαχή. Εξ' ορισμού και υπό οποιαδήποτε ανάλυση διαφωνώ με την γνώμη του ότι η τέχνη δεν διδάσκει. Δεν νομίζω πως κάνει τίποτα άλλο, η τέχνη, παρά να διδάσκει.

magda είπε...

Κρίμα που φεύγουν τόσο σπουδαίοι άνθρωποι, που με τον μεστό τους λόγο, σ αγγίζουν βαθιά...
Υπέροχο το αφιέρωμα στον μεγάλο θεατράνθρωπο!!!
Πολλά φιλάκια

Ανώνυμος είπε...

σημαντικά λόγια, μεγάλων προσωπικοτήτων, διαχρονικής πια αξίας,

ποιοί είναι άραγε οι σημερινοί αντικαταστάτες τους;

την καλημέρα μου και καλή Κυριακή Ρόουντ;-))))

Άστρια είπε...

Ξεχωριστός ο Καμπανέλης, σοφά τα λόγια του και αληθινά.
Μου το είχες στείλει και τώρα ευχαρίστως το ξαναδιάβασα.
Όαση αυτό τον καιρό οι άνθρωποι που μας προσφέρουν πολιτισμό και ανθρωπιά.
Καλημέρα Κυριακής:)

Roadartist είπε...

@ Ερατώ : Μόνο ουσιαστικά λόγια από έναν ξεχωριστό άνθρωπο! :)

Roadartist είπε...

@ Natalia : χαίρομαι πολύ που σε "βλέπω" Ναταλία, λατρεύω τον Καμπενέλλη! Επίσης φιλιά!

Roadartist είπε...

@ Μηθυμναίος : Φίλε Μηθυμναίε πόσο θα ήθελα να ζω σε ένα τόπο σαν το νησί σου! :) Καλημέρα :)

Roadartist είπε...

@ ηλιογράφος: και η ζωή...

Roadartist είπε...

@ ξωτικό : Χαίρομαι που το θυμάσαι, από τότε ξωτικούλι μου το έχω διαβάσει άπειρες φορές, για κάποιο λόγο επιδρά απίστευτα δυνατά μέσα μου ο λόγος του Καμπανέλλη. Την φύλαξα και ήθελα να τη μοιραστώ και από εδώ.
Υγ χρωστάω ποστ για την νάξο, και θα γίνει κ αυτό άμεσα.. κόντρα.. σε όλα :)

Roadartist είπε...

@ thinks : Τώρα τι να πω εγώ... όταν στην αρχαία Ελλάδα θεωρούσαν το θέατρο διδασκαλία και αγωγή της ψυχής...Για αυτό το λόγο είχε θεσπιστεί και ο θεωρικός μισθός, τον οποίο έπαιρναν φτωχοί πολίτες για να παρακολουθήσουν τις παραστάσεις των τραγωδιών ή κωμωδιών; Καλημέρα :)

Roadartist είπε...

@ magda : Ευτυχώς που υπήρξαν!Σήμερα είμαστε τόσο φτωχοί! Καλημέρα σε ευχαριστώ :) φιλιά!

Roadartist είπε...

@ irinivergopoulou : και αν υπάρχουν κάποιοι που προσπαθούν να γράψουν απο ψυχής, που να απευθυνθούν και ποιοι να τους ακούσουν;

Roadartist είπε...

@ Άστρια : Επιστρέφω συχνά σε αυτή τη συνέντευξη, έχω πάντα λόγο. Εχτές ήταν μια μοναδική μέρα που δε θέλω να ξεχάσω ποτέ μου. Συμφωνώ σπάνιοι όσο τίποτα άλλο σήμερα. Καλημέρα φιλάκια!

paramythou είπε...

Τί όμορφο και τί οξύμωρο !
Οσο περισσότερο βυθιζόμαστε στο βούρκο της ταπείνωσης,
τόσο πιο πολύ εκτιμούμε κάποια πράγματα εμείς οι έλληνες.
ευχαριστώ

iLiAs είπε...

καλη βδομαδα Αρτιστα :)

Roadartist είπε...

@ paramythou : Έχουμε περάσει τόσα πολλά εμείς οι Έλληνες, τόσο πολύ δύσκολες στιγμές, απίστευτα δύσκολες, που δυστυχώς τα ξεχάσαμε, ίσως να μην μας τα δίδαξαν ακριβώς έτσι όπως θα έπρεπε...... τέτοιες μέρες τα καταλαβαίνω καλύτερα. Σε φιλώ.

Roadartist είπε...

@ iLiAs : καλή εβδομάδα Ηλία :)

Related Posts with Thumbnails