Edvard Munch: Πέρα από την Κραυγή, Μουσείο Ηρακλειδών

Μεσημέρι του Σαββάτου στο Μουσείο Ηρακλειδών, στην έκθεση με τίτλο: "Edvard Munch, Πέρα από την Κραυγή".. Η έκθεση είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και υπό  μια έννοια...επίκαιρη για τη χώρα μας.. 

Περιλαμβάνει 80 έργα χαρακτικής του Edvard Munch από τη συλλογή Kramer του Μουσείου Τέχνης του Τελ Αβίβ [Gift of Charles and Evelyn Kramer, New York]..

Αξίζει παράλληλα με τα έργα του και μια "ματιά" στη ζωή του Edvard Munch..

..ο Edvard Munch..

Ο Edvard Munch (Έντβαρτ Μουνκ) ήταν Νορβηγός ζωγράφος και ανήκει στους προδρόμους του εξπρεσιονισμού. Γεννήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 1863 στη Νορβηγία, μεγάλωσε στο Όσλο. Ο πατέρας του ήταν ιατρικός ανώτερος υπάλληλος και βαθιά θρησκευόμενος. Η μητέρα του πέθανε από φυματίωση. Η μεγαλύτερη του αδελφή, Johanne Sophie, πέθανε επίσης από φυματίωση. Είχε και τρία μικρότερα αδέρφια. Ο πατέρας του πέθανε επίσης νέος, το 1889.

 ..το πιο διάσημο έργο του Munch, η "Κραυγή",

του οποίου δεν κατέστη δυνατός ο δανεισμός, μα

αυτό δεν μειώνει καθόλου το ενδιαφέρον της έκθεσης..

Μετά από το θάνατο της μητέρας, τα παιδιά ανατράφηκαν από το θεοσεβούμενο πατέρα τους, ο οποίος τους πέρασε έναν βαθιά ριζωμένο φόβο, λέγοντας τους συνεχώς ότι εάν έκαναν οποιαδήποτε αμαρτία, θα καταδικάζονταν στην Κόλαση. Αυτός ο φόβος απεικονίζεται και στα περισσότερα έργα του Munch..

"Άγχος", 1894

Οι ατυχίες όμως δε σταματούν εδώ.. Μια από τις μικρότερες αδελφές του  διαγνώστηκε με διανοητική ασθένεια σε νεαρή ηλικία. Από τα πέντε αδέρφια, μόνο ένας παντρεύτηκε, αλλά πέθανε λίγο μετά το γάμο. Ο ίδιος ήταν επίσης συχνά άρρωστος. Ο Munch παθαίνει νευρικό κλονισμό στα 45 του και νοσηλεύεται σε ίδρυμα για έξι περίπου μήνες.

.."Το άρρωστο παιδί"

Στα έργα του συχνά απεικονίζει άρρωστα παιδιά, το θάνατο, το άγχος, την ανησυχία.. Ξεχωρίζει για τον τρόπο που εξέφρασε όλα αυτά τα συναισθήματα, μέσω της τέχνης του.. Όπως είπε ο ίδιος, ήθελε να ζωγραφίζει "αληθινούς ανθρώπους που αναπνέουν, αισθάνονται, υποφέρουν και αγαπούν"..

"Μαντόνα", 1895 (1902)

Το παραπάνω θέμα παρουσιάζεται σε διάφορους πίνακες των ετών 1893-1902, οι οποίοι έφεραν τίτλους σε εκθέσεις, κριτικές και γραπτά του ίδιου του Munch. Μέχρι που ο Σουηδός θεατρικός συγγραφέας August Strindberg το 1896, αναφέρθηκε στο χαρακτικό ως "Μαντόνα". Συνδυάζοντας τη στιγμή της σύλληψης με το ιερό σύμβολο της Μαντόνας - το φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι της - ο καλλιτέχνης καθορίζει τον έρωτα ως ένα κρίκο στην αλυσίδα που συνδέει τη μια γενιά με την άλλη..

To έργο του Munch αντικατοπτρίζει τη ζωή και την ψυχολογική του κατάσταση περισσότερο από ότι το έργο πολλών άλλων καλλιτεχνών, ξεκινώντας με τις σκηνές από την παιδική και εφηβική του ηλικία που δεν έπαψαν ποτέ να τον βασανίζουν. 

Στο έργο του παρουσιάζονται επίσης οι γυναίκες που ερωτεύτηκε και οι σχέσεις του με αυτές, καθώς και φίλοι του και άλλοι καλλιτέχνες..

.."Η γυναίκα και η καρδιά", 1896

Έγραψε : "Kληρονόμησα δύο από τους πιο φοβερούς εχθρούς της ανθρωπότητας – την κληρονομιά της φυματίωσης και της παραφροσύνης – η αρρώστια, η παράνοια και ο θάνατος ήταν οι σκοτεινοί άγγελοι που γυρόφερναν την κούνια μου."

Ο Munch μπορεί να επηρεάζεται από τους μετα-ιμπρεσσιονιστές, αλλά είναι συμβολιστικός σε περιεχόμενο, απεικονίζοντας μια κατάσταση του μυαλού παρά μια εξωτερική πραγματικότητα.

"Πάντα έβαζα την τέχνη μου πριν από κάθε τι άλλο.  
Αισθάνθηκα ότι η Γυναίκα θα στεκόταν εμπόδιο στην τέχνη μου.  
Αποφάσισα σε νεαρή ηλικία να μην παντρευτώ ποτέ."

"Η καρφίτσα" / Eva Mudocci, 1903

Ο Munch συνάντησε τη βιολονίστα Eva Mudocci (1872-1952) μάλλον το 1903 στο Παρίσι. Εκείνη την εποχή έπαιζε στην Ευρώπη μαζί με την πιανίστρια Bella Edwards. Ο Munch την επισκεπτόταν στο ξενοχοχείο της στο Βερολίνο για να ζωγραφίσει το τέλειο πορτραίτο.  Η Eva Mudocci αργότερα διηγιόταν ότι ο ζωγράφος δεν ήταν καθόλου ικανοποιημένος από τη δουλειά του και κατέστρεψε αρκετούς πίνακες που είχε ξεκινήσει. Τελικά κατέληξε πως ήταν καλύτερα να δουλέψει πάνω στην λιθογραφική πέτρα και όταν τελείωσε την "Καρφίτσα", έστειλε ένα σημείωμα στην Mudocci λέγοντας "ορίστε η πέτρα που έπεσε από την καρδιά μου".   Σχεδόν 80 χρόνια αργότερα, αυτή η λιθογραφία ενέπνευσε τον καλλιτέχνη της Ποπ Andy Warhol να δημιουργήσει σεριγραφίες βασισμένες στο παραπάνω έργο του Munch..

Επίσης, ένα ακόμη ξεχωριστό χαρακτηριστικό του ζωγράφου, ήταν ο τρόπος που φερόταν στα έργα του, κυρίως στους πίνακες του, τους οποίους αποκαλούσε "παιδιά" του. Άφηνε τους πίνακες έξω στην ύπαιθρο να υποστούν ακραίες καιρικές συνθήκες, αυτό που ονόμαζε "αλογοθεραπεία", ιατρική έκφραση αργκό για την προσπάθεια θεραπείας μιας αρρώστιας με δραστικά φάρμακα, είδος μεθόδου που είτε σκοτώνει είτε θεραπεύει. 

 

Επισκέπτες στο εργαστήριο του, διηγούνται πως είδαν πίνακες να έχουν πεταχτεί ψηλά στις μηλιές ή να τους έχουν ποδοπατήσει τα σκυλιά του. Το αποτέλεσμα ήταν μια ξερή, ματ επιφάνεια που θυμίζει παλιές τοιχογραφίες και που διαποτίζει τα έργα μια αίσθηση του περάσματος του χρόνου.   

Όμως ούτε τα χαρακτικά του γλύτωσαν από την κακομεταχείριση.  Μάλιστα ένας επισκέπτης διηγήθηκε πως κάποτε είδε τον καλλιτέχνη να χρησιμοποιεί ένα από τα χαρακτικά του σαν καπάκι για κατσαρόλα μαγειρικής!....

.."Εραστές στα κύματα", 1896

Στη δεκαετία του '30 και του '40, οι Ναζί θεώρησαν τα έργα του "εκφυλισμένη τέχνη" και αφαίρεσαν τη δουλειά του από τα γερμανικά μουσεία. Ο Munch πληγώθηκε βαθιά.  Έχτισε ένα στούντιο στο Όσλο, όπου και πέρασε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του. Πέθανε εκεί στις 23 Ιανουαρίου 1944.

..Αξίζουν συγχαρητήρια στο Μουσείο Ηρακλειδών.. H επιμέλεια, τα κείμενα που συνοδεύουν επεξηγηματικά τα έργα, η μουσική που ακούγεται, οι εξυπηρετικοί υπάλληλοι.. Όλα αυτά συντελούν στο να ξεχωρίζει..

Όμορφη και η παραπάνω εικόνα.. Την αντικρίσαμε λίγο πριν βγούμε από το μουσείο.. Μια γεμάτη αίθουσα, με παιδιά που ζωγράφιζαν.. Αξίζει ένα επιπλέον μπράβο και για αυτά τα επιμορφωτικά προγράμματα..

H έκθεση παρουσιάζεται στο Μουσείο Ηρακλειδών, έως τις 27 Φεβρουαρίου του 2011!  

Herakleidon, Experience in Visual Arts

Ηρακλειδών 16, Θησείο

118 51 Αθήνα

T: 210 34 61 981

info@herakleidon-art.gr

Ώρες λειτουργίας

Τρί - Σαβ 13:00-21:00

Κυρ 11:00-19:00

Δευτέρα – κλειστά

Σχετικά links:

Μουσείο Ηρακλειδών

Μuseum Munch

E.Munch gallery