Ζακ Πρεβέρ

(...) 
Ο ήλιος λάμπει για όλο τον κόσμο,

δε λάμπει μες στις φυλακές,

δε λάμπει για όσους δουλεύουν μες στ' ορυχείο,

όσους ξελεπιάζουν το ψάρι,

όσους τρων τον κατμά

όσους φτιάχνουν τις καρφίτσες για τα μαλλιά

όσους φυσάν άδειες τις μπουκάλες που άλλοι θα πιούνε γεμάτες

όσους δεν κόβουν το ψωμί όπως η καλή κοινωνία

όσους περνάν τις διακοπές τους μες στα εργοστάσια

όσους δεν ξέρουν τι πρέπει να πουν

όσους αρμέγουν αγελάδες και δεν πίνουν γάλα

όσους δε ναρκώνει ο οδοντογιατρός

όσους φτύνουν τα πνευμόνια τους στο μετρό

όσους φτιάχνουν μες στα υπόγεια τα στυλό 
που μ'εκείνα άλλοι θα γράφουν στον καθαρό αέρα πως όλα πάνε θαυμάσια

όσους έχουνε πολλά να πουν για να μπορούν να τα πουν

όσους έχουν δουλειά

όσους δεν έχουν

όσους ψάχνουν

όσους δεν ψάχνουν

όσους ποτίζουν τ'άλογα

όσους κοιτάζουν το σκυλί τους να πεθαίνει

όσους έχουν το καθημερινό ψωμί περίπου βδομαδιάτικο

όσους το χειμώνα ζεσταίνονται μες στις εκκλησίες

όσους ο καντηλανάφτης στέλνει να ζεσταθούν απέξω

όσους σαπίζουν παραπεταμένοι

όσους θα ήθελαν να τρων για να ζουν

όσους ταξιδεύουν κάτω από τις ρόδες

όσους κοιτάν το Σηκουάνα να κυλάει

όσους τους δίνουν δουλειά, 
τους διώχνουν, 
τους μεγαλώνουν το μεροκάματο, 
τους το λιγοστεύουν,
 τους πιλατεύουν,
 τους ψάχνουν, 
τους σκοτώνουν βαρώντας τους στο κεφάλι

όσους τους παίρνουν αποτυπώματα

όσους βγάζουν στην τύχη από τη γραμμή και τους ντουφεκίζουν

όσους βάζουν να παρελαύνουν μπρος από τον Άγνωστο Στρατιώτη

όσους δεν ξέρουν να σταθούν σ' ολόκληρο τον κόσμο

όσους δεν είδαν ποτέ τη θάλασσα

όσους μυρίζουν λινάρι γιατί κοπιάζουν στο λινό

όσους δεν έχουν τρεχούμενο νερό

όσους είναι ταγμένοι να φοράν πάντα φανταρίστικα

όσους χύνουν αλάτι στο χιόνι παίρνοντας έναν εντελώς γελοίο μισθό

όσους γερνάν πιο γρήγορα από τους άλλους

όσους δεν κάνουν την κοινωνία να λέει: α, αυτός θα πάει μπροστά

όσους σκαν από ανία την κυριακή το απόγευμα

γιατί βλέπουν να έρχεται η δευτέρα

και η τρίτη, και η τετάρτη, 
και η πέμπτη,

και η παρασκευή

και το σάββατο

και η κυριακή απόγευμα.

Ο Ζακ Πρεβέρ (Jacques Prévert) υπήρξε μια πολυσχιδής προσωπικότητα των γαλλικών γραμμάτων, με ιδιαίτερη συνεισφορά στο χώρο της ποίησης και του θεάτρου.  Κατά τη διάρκεια τωv σχολικών του χρόνων έδειξε ιδιαίτερη αγάπη για το θέατρο, μια αγάπη που καλλιέργησε ο πατέρας του που υπήρξε κριτικός θεάτρου. 


Ολοκλήρωσε μόνο την πρωτοβάθμια εκπαίδευση και έπειτα εγκατέλειψε το σχολείο. Εργάστηκε στο παρισινό πολυκατάστημα Le Bon Marché μέχρι το 1918, οπότε κατετάγη στο στρατό για την εκπλήρωση της υποχρεωτικής θητείας του.  Αγάπησε πολύ το Παρίσι και πέρασε τα τελευταία χρόνια του στη Μονμάρτρη. Διέσχισε τρία τέταρτα του αιώνα (1900-1977) αγκαλιάζοντας αρκετές μορφές της τέχνης, ποίηση, κινηματογράφο, εικαστικές τέχνες. Από μικρός διαμόρφωσε προοδευτική ιδεολογία και πνεύμα αμφισβήτησης του κατεστημένου.

Ο Πρεβέρ υπήρξε πάνω απ΄όλα ποιητής. Τα ποιήματα του τραγουδήθηκαν κι εκτός της Γαλλίας. Τον χαρακτήρισαν «Πικάσο της σύγχρονης γαλλικής ποίησης». Άσκησε ουσιαστική επιρροή στην κατοπινή ποίηση και θεωρήθηκε πρόγονος της αμερικάνικης ποίησης «μπιτ» της δεκαετίας του '50.

..σχόλια του Τρίτου

"Πιστεύω,

στην υγρασία της Νύχτας

στ’ αγάλματα που ταξιδεύουν μέρα-νύχτα, μες σε δαπανηρές συσκευασίες

και στα κλειστά παράθυρα, εργοστασίων που απεργούν.

Πιστεύω,

στην λιτανεία των αυτοκινήτων

στα νευρικά σφυρίγματα ενός εγκαταλελειμμένου αστυφύλακα

και στην οσμή από σελίδες των σχολικών βιβλίων.

Πιστεύω,

στις ποιητικές ανθολογίες

στις διαφημίσεις ταυρομαχιών του ‘35

και στα σημάδια του κορμιού σου, που φανερώνουν έρωτα. Τέλος.

Πιστεύω,

στον θάνατο της μνήμης

και στην ανάσταση των επιθυμιών, εν μέσω ρόδων, γιασεμιών και υακίνθων

Και τούτο εγένετο,

Αμήν."

"Πότε θ' ανθίσουνε τούτοι οι τόποι

Πότε θαρθούνε καινούργιοι ανθρώποι

να συνοδεύσουνε τη βλακεία

στην τελευταία της κατοικία;"

(«Τα σχόλια του Τρίτου - Μάνος Χατζιδάκις», εκδόσεις «Εξάντας») 

Exit Through the Gift Shop, A Banksy film

Στα σχόλια πρόσφατης ανάρτησης για τον Banksy, συζητήσαμε και για την ταινία του "Exit Through the Gift Shop" (ή στα ελληνικά.."Όπως Εξέρχεσθε από το Πωλητήριο")! 
Η ταινία προβλήθηκε στις Νύχτες Πρεμιέρας, όσοι την είδαμε..ενθουσιαστήκαμε! 

Ο Τιερί, ένας εκκεντρικός Γάλλος ιδιοκτήτης ενός μικρού μαγαζιού, πείθει τους πιο διάσημους καλλιτέχνες του δρόμου να κινηματογραφηθούν στο πλαίσιο ενός ντοκιμαντέρ που υποτίθεται πως ετοιμάζει. Η αλήθεια όμως απέχει μίλια μακριά, καθώς ο Τιερί στην πραγματικότητα δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να επεξεργαστεί το μαγνητοσκοπημένο υλικό.  Τότε αναλαμβάνει δράση ο σπουδαιότερος street art καλλιτέχνης του κόσμου, ο Banksy, του οποίου τα έργα κοσμούν τοίχους σε κάθε μεριά του πλανήτη: απ' την Ορλεάνη της μετα-Κατρίνα εποχής μέχρι τους συνοριακούς φράχτες στη δυτική όχθη της Παλαιστίνης. 


Ο γνωστός άγνωστος Banksy, αρπάζει την κάμερα απ' τον Τιερί και γυρίζει το κορυφαίο street art ντοκιμαντέρ όλων των εποχών. Η αφρόκρεμα των ζωγράφων του δρόμου επί το έργο, αποδομούν και καταστρέφουν την αστική μιζέρια πάντα σε ζωντανή σύνδεση με τη μεγάλη οθόνη.


Μπορείτε να κατεβάσετε την ταινία από εδώ.

Trailer..

Mark Rothko

Ο Μαρκ Ρόθκο (Mark Rothko, 1903-1970) γεννήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 1903 σε ένα εβραικό γκέτο της Ρωσίας και εξελίχθηκε σε διανοούμενο καλλιτέχνη της Νέας Υόρκης.

Ας τον προσεγγίσουμε μέσα από τη μονογραφία της φίλης του Done Ashton:

"...Ταξίδευε. Παντρεύτηκε και είχε παιδιά. Αλλά ποτέ δεν αισθανόταν άνετα. Αδιαφορούσε για τα αντικείμενα και ελάχιστη ευχαρίστηση έβρισκε στην τετριμμένη ωραιοποίηση της καθημερινής ζωής... 

Στα διάφορα εργαστήριά του βασίλευε η αυστηρότητα.. Οι πίνακες του επρόκειτο να γίνουν το διαβατήριο του για έναν κόσμο πιο φωτεινό, απαλλαγμένο από τα ουσιαστικά και τα επίθετα μας, που πάντα υστερούν...

Όταν έκανε λόγο για τα πρώτα χρόνια της παιδικής του ηλικίας αναπολούσε την κατάσταση, τη δική του κατάσταση, ενός Εβραίου ανάμεσα στους εχθρικούς Ρώσους...

Διάβαζε αρχαίους Έλληνες και κυρίως Αισχύλο. Η σπουδαιότητα του Αισχύλου στην ψυχολογική του ανέλιξη είναι αναμφισβήτητη..."1

Ο ίδιος έλεγε: "Δεν με απασχολεί η σχέση του χρώματος ή της φόρμας ή οτιδήποτε άλλο. Με ενδιαφέρει μόνο να εκφράσω βασικές ανθρώπινες καταστάσεις - τραγωδία, έκσταση, καταστροφή κ.λπ.-. Και το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν συντριβή και κλαίνε όταν βρίσκονται αντιμέτωποι με τα έργα μου δείχνει ότι μπορώ να τους μεταδώσω συγκινήσεις... Οι άνθρωποι κλαίνε μπροστά στους πίνακες μου, έχουν το ίδιο θρησκευτικό βίωμα που είχα εγώ όταν τους ζωγράφιζα". 2

Στα έργα του Rothko συντελείται η υπέρβαση της υλικότητας των πραγμάτων. Ο Ελύτης τον αποκαλεί "ουρανοποιό, που με τη χρωματική του ύλη εξουδετερώνει την ύλη, αν όχι και την μεταφέρει σ' έναν δικό του αστερισμό της Παρθένου". 3

Μια λεπτή αύρα, ένα μουντό και ταυτόχρονα έντονο φως, που εκπηγάζει από ολόκληρη την επιφάνεια, διαπερνά το αιθέριο τοπίο με τις ανάλαφρες μάζες χρωματιστού αέρα.

Ο Rothko είπε κάποτε: "Συχνά καθώς πέφτει η νύχτα υπάρχει στον αέρα ένα αίσθημα μυστηρίου, απειλής και ματαίωσης - όλα αυτά ταυτόχρονα. Θα ήθελα η ζωγραφική μου να έχει την ποιότητα τέτοιων στιγμών". 4

Αλλού έγραψε, επίσης, ο ίδιος: "Το πιο σημαντικό εργαλείο που αποκτά ο καλλιτέχνης μέσα από την επίμονη άσκηση είναι η πίστη στην ικανότητα του να κάνει θαύματα, όταν αυτά χρειάζονται". 5

Ο Rothko ιχνηλατεί τα αισθήματα που δημιουργούνται όταν παρουσιάζεται απειλή στον αέρα. Πράγματι, η μεταφυσική αγωνία που γεννά ο χώρος είναι αναπότρεπτη στα μεγάλα, μερικές φορές τεράστια, "τραγικά" όπως ο ίδιος τα ονόμασε, έργα του.

Το σύμπαν που έχει στο νου του ο Rothko είναι ασύλληπτο, αλλά καταληπτό με τη βοήθεια της φαντασίας..

Το χρώμα είναι το πιο ζωτικό στοιχείο της ζωγραφικής του. 

Τα κόκκινα, τα μπλε, τα καφέ, τα μαύρα και τα πράσινα του με άπειρες τονικές διαβαθμίσεις, σε φόρμες που υπερνικούν τη βαρύτητα και σχέσεις ισορροπίας ανάμεσα στο βαρύ και το ελαφρύ, το πυκνό και το αραιό, το σκοτεινό και το φωτεινό.., προκαλώντας ανάλογα τρόμο, αγωνία, χαλάρωση.

Όσο πλησίαζε προς το θάνατο ο Rothko, τόσο πιο σκοτεινά γίνονταν τα χρώματα, οι αποχρώσεις τους πιο βαθείς, το φως του πραγματικού κόσμου όλο και πιο αμυδρό, μια συσσώρευση σιωπής που οφείλεται στη μη αναγνώριση μορφών. Οι "άδειοι" πίνακες του μορφοποιούν την εμπειρία του Τίποτα που ο Βουδισμός εξισώνει με την Αλήθεια και του κενού που ο ίδιος ταύτιζε με τον Θεό. Κατέχουν μια σημαντική θέση στα πλαίσια της αμερικανικής πρωτοπορίας και ουσιαστικά προέκυψαν από την αντίδρασή του στην Action Painting.

Ο Mark Rothko θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του αιώνα μας. Οδηγήθηκε στη νεύρωση, το αλκοόλ, τα βαρβιτουρικά και τελικά στην αυτοκτονία στις 25 Φεβρουαρίου 1970, σε ηλικία 66 ετών.

Βιβλιογραφία: 1. D. Ashton, About Rothko, Νέα Υόρκη 1983, σ.3-6,42.
2. E. Lucie-Smith, Lives of the great twentieth century artists, Νέα Υόρκη 1986, σ.276.
3. Ο. Ελύτης, Εν Λευκώ, Αθήνα 1992, σ.277.
4. D. Sylvester, The ugly duckling, στο Abstract Expressionism (Auping).
5. M. Rothko, The Romantics were prompted (1947), αναδημοσιευμένο στο Abstract Expressionism (Shapiro), σ.397.
6. A. Χαραλαμπίδης, Η τέχνη του 20ου αιώνα, Τόμος ΙΙΙ, University studio press, Θεσσ/κη, 1995, 39.