Μια σύγχρονη αφοπλιστική «Μήδεια» στο θέατρο «Αγγέλων Βήμα»

Στο «Αγγέλων Βήμα», παρουσιάζεται η «Μήδεια», ένας μονόλογος του Δημήτρη Ζουγκού πάνω στη Μήδεια του Ευριπίδη, υπό τη σκηνοθεσία του Αυγουστίνου Ρεμούνδου.  

Η Μήδεια του Ευριπίδη, διδάσκεται το 431 π.Χ. Μια τραγωδία πάθους και σύγκρουσης της λογικής με το άλογο της ύπαρξης, στην οποία ο Ευριπίδης ανατέμνει τον ανθρώπινο ψυχισμό και αποκωδικοποιεί αντιδράσεις σε οριακές καταστάσεις. Στην ανεπανάληπτη αρχαία τραγωδία, ο Ιάσων προδίδει τη γυναίκα του Μήδεια και τα παιδιά του, καθώς παντρεύεται τη Γλαύκη την κόρη του Βασιλιά της Κορίνθου, Κρέοντα. Η προδομένη Μήδεια προκειμένου να τον εκδικηθεί, στέλνει δηλητηριώδη δώρα με τα οποία φονεύει τη νύφη και τον πεθερό, ενώ στη συνέχεια, σφάζει τα ίδια της τα παιδιά, προς απέραντη λύπη του προδότη συζύγου της. Ο ποιητής παρουσιάζει το βαθμό εκδίκησης και την παραφροσύνη, που μπορεί να φθάσει η απατημένη σύζυγος, εξαιτίας της συζυγικής προδοσίας. Με το φόνο των παιδιών της, η Μήδεια ουσιαστικά αφαιρεί από τον Ιάσονα τη «συνέχεια» του. Είναι μια ηρωίδα που αποφέρει δικαιοσύνη σε μια ανδροκρατούμενη κοινωνία.

Η ανυπέρβλητη Μήδεια του Ευριπίδη είναι ένα από τα πιο ερωτικά έργα που έχουν γραφτεί ποτέ, το οποίο εμπνέει ακόμη σήμερα την καλλιτεχνική δημιουργία. Χιλιάδες συγγραφείς ασχολήθηκαν με τη σπουδή του στα πλαίσια της μαθητείας τους και άλλοι μαγεμένοι με το μύθο- όπως ο Σενέκας και ο Μύλλερ- τον ξαναέγραψαν χρησιμοποιώντας ως καμβά τη δική τους πραγματικότητα προκείμενου να καταδείξουν την εξέλιξη της κοινωνίας στα διαχρονικά ερωτήματα που μας θέτει ο ποιητής. Σχετικά με το ρόλο της γυναίκας, τον έρωτα, την εκδίκηση, το μίσος, την τιμωρία, τη δικαιοσύνη, την οικογένεια, την πίστη.

Η «Μήδεια» του Δημήτρη Ζουγκού, έρχεται σε άμεση σύνδεση με την αρχαιότερη. Τον λόγο του Ευριπίδη διαδέχεται ο λόγος του σύγχρονου συγγραφέα. Γραμμένος σε μέτρο τροχαϊκό ακολουθεί πιστά τα βήματα του τραγωδού. Τα δύο κείμενα ακούγονται παράλληλα, ενώ γίνεται προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στον αρχαίο κόσμο και στις σύγχρονες συνήθειες.

Ένας κύκλος στο μέσο της σκηνής με χριστιανικά αναθέματα παραπέμπει στο σήμερα. Από εκείνο το σημείο της σκηνής ακούγεται το κείμενο του Δημήτρη Ζουγκού, με την υπόκρουση μιας χριστιανικής προσευχής στο βάθος. Εκτός του κύκλου, ο θεατής εξουσιάζεται από το χορό και τις λέξεις του Ευριπίδη. Τα δύο κείμενα μπλέκονται μεταξύ τους σαν ένα κουβάρι που ξετυλίγει η «Μήδεια» για να πλέξει το φονικό ιστό της. Ο λόγος τους είναι κοινός, τα παθήματα και οι συνθήκες όμως, όχι.

Η σύγκρουση Μήδειας - Ιασωνα ανάγεται στην αρχετυπική αντίθεση μεταξύ θηλυκού και αρσενικού στη φύση. Εκείνη είναι παρορμητική, συναισθηματική και ενστικτώδης, σαν φυσικό φαινόμενο όπου οι δεσμοί αίματος αποτελούν ακόμη ζωή. Εκείνος είναι ορθολογιστής, που κινείται με βάση το συμφέρον και την αποδοχή της κοινωνίας.  Η αντιφατικότητα των λόγων της Μήδειας, καθώς τη μια στιγμή αγκαλιάζει τα παιδιά της και την επόμενη εκτός εαυτού τα σκοτώνει, αντικατοπτρίζουν την πάλη της απόλυτης μητρικής αγάπης και του ακόρεστου πάθους. 

Πόσο σύγχρονη είναι τελικά η Μήδεια; Πόσο πρωτοποριακός υπήρξε ο Ευριπίδης; Πόσο κοινά τα πάθη που εξουσιάζουν τις ψυχές των ανθρώπων από καταβολής αυτού του κόσμου; 

Η Μήδεια του Δημήτρη Ζουγκού, είναι μια παράσταση - εξαιρετικά δουλεμένη - που καταφέρνει να μεταφέρει τη μυσταγωγία της αρχαίας τραγωδίας στο σημερινό θεατή.  Η Έλενα Τυρέα (Μήδεια) και η Μαρία Καραβασίλη (Χορός) ανταποκρίνονται άψογα στους ρόλους τους. Ο σκηνοθέτης Αυγουστίνος Ρεμούνδος καταφέρνει να παρουσιάσει με ένα λιτό και προσεγμένο τρόπο τη σύνδεση των δυο κειμένων, προσπαθώντας να μην αφεθεί σε νεοτερισμούς. Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα, που σέβεται το θεατή. 

Ταυτότητα Παράστασης:
Κείμενο: Δημήτρης Ζουγκός
Σκηνοθεσία: Αυγουστίνος Ρεμούνδος
Κοστούμια - Σκηνικά: Τόνια Αβδελοπούλου
Σχεδιασμός φωτισμού: Βαγγέλης Μούντριχας
Διδασκαλία χορογραφίας Φλαμένγκο : Ηλέκτρα Χρυσάνθου
Βοηθός σκηνοθέτη: Νίνα Ντούνη
Φωτογραφίες: Νικολέτα Γιαννούλη
Video- Trailer: Νικήτας Χάσκας
Αφίσα: Αλέξανδρος Βενιέρης

Ερμηνεύουν: Έλενα Τυρέα (Μήδεια), Μαρία Καραβασίλη (Χορός)

Παράταση παραστάσεων, αλλάζοντας ώρα, 

από τις 9/5 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21.30.

Αγγέλων Βήμα, Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια

Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος

Καθώς εισέρχεσαι στην Εθνική Βιβλιοθήκη, νιώθεις σαν να μπαίνεις σε μια εκκλησία,

στο Ναό της Γνώσης...

Είναι σαν ένας ναός, 

που στεγάζει ένα τεράστιο κομμάτι της πνευματικής παρακαταθήκης του τόπου,

 με πολύ σπάνια βιβλία...

Μόνο χρόνο να έχεις για να χαθείς στις σελίδες τους...

Ένα κτίριο που έχει περάσει από πολλές συμπληγάδες...

κουβαλά όλη την ιστορία μέσα του...

Σε λίγο καιρό, θα αλλάξει σελίδα.

Με σκοπό να ανοιχτεί περισσότερο προς το κοινό

να αποτελέσει ένα κομμάτι - αληθινό και αναπόσπαστο - της ζωής του.

*Ο γρύπας, φύλακας από την αρχαία εποχή, ως φρουρός των θησαυρών της* 

Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί τον θεματοφύλακα της γραπτής πνευματικής παρακαταθήκης των Ελλήνων και την κιβωτό ενός μοναδικού πλούτου στον οποίο καταγράφεται η πορεία της ελληνικής σκέψης και ιστορίας δια μέσου των αιώνων. 

Εικόνες από το υπέροχο κτίριο, λίγο πριν από τη μεταφορά της στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) στο Δέλτα Φαλήρου. 

Ας ελπίσουμε ότι αυτή η μεταφορά να σηματοδοτήσει και τη μεταβίβαση σε μια νέα εποχή, όχι μόνο για την ΕΒΕ, αλλά για όλες τις ελληνικές βιβλιοθήκες. 

Μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2016

Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου

27 Μαρτίου 2016

Έχουμε ανάγκη το θέατρο;

Αυτό είναι το ερώτημα που τίθεται ενώπιον χιλιάδων επαγγελματιών του θεάτρου και εκατομμυρίων κουρασμένων από αυτό, ανθρώπων.

Γιατί το έχουμε ανάγκη;

Στις μέρες μας, συγκρινόμενη με τις πλατείες των πόλεων και τις γαίες των κρατών, όπου πραγματικές τραγωδίες συμβαίνουν καθημερινά στη ζωή, η σκηνή μοιάζει πια ασήμαντη.

Τι σημαίνει το θέατρο για μας;

Επίχρυσες γκαλερί και μπαλκόνια σε θεατρικές αίθουσες, βελουδένιες πολυθρόνες, βρώμικα παρασκήνια, δουλεμένες φωνές των ηθοποιών – ή αντιθέτως, κάτι διαφορετικό: Μαύρα κουτιά, βαμμένα με λάσπη και αίμα, γεμισμένα με ένα τσούρμο λυσσαλέων γυμνών σωμάτων.

Τι θα μπορούσε να μας πει;

Τα πάντα!

Το θέατρο μπορεί να μας μιλήσει για τα πάντα.

Για το πώς οι θεοί κατοικούν στον ουρανό, πώς οι φυλακισμένοι μαραζώνουν σε υπόγειες σπηλιές και πώς το πάθος μας εξυψώνει και πώς η αγάπη μπορεί να μας καταστρέψει, πως κανείς δεν έχει ανάγκη έναν καλόν άνθρωπο σ’ αυτόν τον κόσμο και πώς βασιλεύει ο δόλος, πώς μερικοί άνθρωποι ζουν σε διαμερίσματα, ενώ τα παιδιά εξασθενούν σε προσφυγικούς καταυλισμούς και πώς όλοι θα πρέπει να επιστρέψουν πίσω στην έρημο και πώς μέρα με τη μέρα αναγκαζόμαστε να αποχωριστούμε τους αγαπημένους μας – το θέατρο μπορεί να μας μιλήσει για όλα.

Το θέατρο υπήρχε και θα συνεχίσει να υπάρχει παντοτινά.

Και τώρα, τα τελευταία πενήντα έως εβδομήντα χρόνια, μας είναι ιδιαίτερα αναγκαίο. Γιατί είναι εμφανές ότι από όλες τις δημόσιες τέχνες μόνο το θέατρο έχει τη δυνατότητα της μετάδοσης – του λόγου, από στόμα σε στόμα, από βλέμμα σε βλέμμα, από χέρι σε χέρι, από σώμα σε σώμα. Το θέατρο δεν χρειάζεται διαμεσολαβητή για να ταξιδέψει ανάμεσα στους ανθρώπους – αποτελεί την πιο διάφανη πλευρά του φωτός, δεν ανήκει ούτε στον νότο, ούτε στον βορρά, στην ανατολή ή τη δύση – ω όχι, είναι η ουσία του ιδίου του φωτός, που λαμπυρίζει από τις τέσσερεις γωνιές του κόσμου, ενός φωτός που ακαριαία αναγνωρίζει κάθε εχθρικό ή φιλικό πρόσωπο.

Και χρειαζόμαστε ένα ποικίλο θέατρο, παντός είδους. Παρόλα αυτά, πιστεύω ότι από όλες τις μορφές του θεάτρου οι πιο περιζήτητες θα αποδειχθούν οι αρχαϊκές μορφές του. Το τελετουργικό θέατρο δεν πρέπει να τοποθετείται με τεχνητό τρόπο σε αντιδιαστολή με τα «πολιτισμένα έθνη». Ο λαϊκός πολιτισμός αποδυναμώνεται όλο και περισσότερο, καθώς ο ούτω καλούμενος «πολιτισμός της πληροφορίας» σταδιακά αντικαθιστά και εκδιώχνει τις φυσικές οντότητες, καθώς και την ελπίδα μας για μια συνάντηση μαζί τους, κάποτε.

Μα τώρα το βλέπω ξεκάθαρα: το θέατρο άνοιξε. Η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους.

Στο διάολο οι ηλεκτρονικές συσκευές και οι υπολογιστές – πηγαίνετε θέατρο! Γεμίστε ολόκληρες σειρές καθισμάτων κοντά και μακριά από τη σκηνή, ακούστε το λόγο και κοιτάξτε τις ζωντανές εικόνες! – είναι θέατρο αυτό μπροστά σας, μην το παραγνωρίζετε και μη χάνετε την ευκαιρία να συμμετέχετε σ’ αυτό – είναι ίσως η πολυτιμότερη ευκαιρία που έχουμε τη δυνατότητα να βιώσουμε από κοινού, μέσα στις μάταιες και βιαστικές ζωές μας.

Χρειαζόμαστε κάθε είδους θέατρο.

Μόνο ένα είδος θεάτρου σίγουρα κανένας δεν έχει ανάγκη – και μιλώ για το θέατρο των πολιτικών παιγνιδιών, ένα θέατρο πολιτικών «ποντικοπαγίδων», ένα θέατρο που παίζουν οι πολιτικοί, ένα μάταιο πολιτικό θέατρο. Αυτό που σίγουρα δεν χρειαζόμαστε είναι το θέατρο της καθημερινής τρομοκρατίας, είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο, αυτό που δεν χρειαζόμαστε είναι το θέατρο πτωμάτων και αίματος στις πλατείες και στους δρόμους, στις πρωτεύουσες ή στις επαρχίες, ένα κάλπικο θέατρο συγκρούσεων μεταξύ θρησκειών και εθνικών ομάδων.

Ανατόλι Βασίλιεφ - Anatoli Vassiliev (Анато́лий Васильев)
Μετάφραση από τα αγγλικά και τα γαλλικά: Αγγέλα Χριστοφίδου

Ανατόλι Βασίλιεφ: ο διεθνούς φήμης ρωσικής καταγωγής σκηνοθέτης, παιδαγωγός και ερευνητής κι ένας από τους σημαντικότερους ανθρώπους του σύγχρονου θεάτρου σπούδασε στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης της Μόσχας (GITIS). Από το 1973 και μετά, συνεργάστηκε ως σκηνοθέτης με το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας, το Θέατρο Στανισλάφσκι, το Θέατρο Ταγκάνκα του Γιούρι Λιουμπίμοφ, το Θέατρο Μπολσόι  κά. Σταδιακά, άρχισε να αναγνωρίζεται διεθνώς, σκηνοθετώντας παραστάσεις στην Κομεντί Φρανσαίζ (1992), το Φεστιβάλ της Αβινιόν (1997), την Kαρτουσερί της Αριάν Μνουσκίν (1998), το Θέατρο Οντεόν (2006), αλλά και στην Ιταλία, τη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Μεγάλη Βρετανία.

Παράλληλα, ασχολήθηκε με την διδασκαλία. Έχει διδάξει στην Ακαδημία Δραματικής Τέχνης της Μόσχας (GITIS), στο Ινστιτούτο Κινηματογράφου της Μόσχας (VGIK), στην Ανώτατη Σχολή Θεάτρου της Λυόν (ENSATT), το Ινστιτούτο Γκροτόφσκι στην Πολωνία. Το 1987 ίδρυσε στη Μόσχα τη δική του Σχολή Δραματικής Τέχνης, που αποτέλεσε εργαστήριο πειραματισμού επάνω στη φωνητική και σωματική εκπαίδευση του ηθοποιού.

Έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και θεωρείται ο σπουδαιότερος Ρώσος σκηνοθέτης της γενιάς του.

Στην Ελλάδα, έχουν παρουσιαστεί σε σκηνοθεσία του οι παραστάσεις: Μήδειας υλικό (συμπαραγωγή ΚΘΒΕ και Σχολής Δραματικής Τέχνης Α. Βασίλιεφ, Βασιλικό Θέατρο 2002), Ομήρου Ιλιάς Ραψωδία Ψ (Σχολή Δραματικής Τέχνης Α. Βασίλιεφ, Δελφοί 2006),  Μήδεια (ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 2008).

...χαμόγελο: είναι η πρώτη ένδειξη ευφυΐας

Dario Fo

Εγώ είμαι άθεος, αλλά αν θελήσω να σκεφτώ τον Θεό, τον φαντάζομαι μονάχα με έναν τρόπο: βυθισμένο σε ένα ομηρικό, συμπαντικό γέλιο. Και μου άρεσε πολύ εκείνη η φράση που πριν μερικές δεκαετίες έβρισκες συχνά γραμμένη στους τοίχους: "Ένα γέλιο θα σας θάψει". Μια πρόσκληση να διώξουμε τη θλιβερή πολιτική τάξη λοιδορώντας την. Αν τελικά αυτό δεν έγινε, είναι επειδή δεν γελάσαμε αρκετά. Και με τον σωστό τρόπο, με τις αναγκαίες δόσεις διαύγειας και σκληρότητας. Η εξουσία, είτε θρησκευτική είτε πολιτική είναι, δεν γελάει ποτέ. Όσο πιο απόλυτο, πιο δικτατορικό είναι ένα σύστημα, τόσο πιο θλιβερά και σκυθρωπά γίνονται όλα γύρω του. Να λοιπόν, που αν ένα γέλιο εκραγεί εκεί μέσα, το κάνει με τη βία μιας βόμβας, κάνοντας συντρίμμια όλο το μηχανισμό του τρόμου και απελευθερώνοντας τον άνθρωπο από το φόβο. Δεν είναι τυχαίο που όταν γεννιέται ένα παιδί, όποιος βρίσκεται δίπλα του αμέσως το κοιτάζει, του χαμογελάει, του κάνει μορφασμούς... Κι εκείνο στην αρχή σε κοιτάζει έκπληκτο, αποσβολωμένο, ύστερα όμως σου απαντάει και σχηματίζει με το μικρό του στόμα ένα χαμόγελο. Είναι η πρώτη ένδειξη ευφυΐας.

"Ο κόσμος μου" συζητηση με τη Τζουζεπίνα Μανίν
Μετάφραση Ανταίος Χρυσοστομίδης
Εκδόσεις Καστανιώτη