Μήνυμα Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2013

ΜΗΝΥΜΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΘΕΑΤΡΟΥ 2013 από τον Ντάριο Φο 

"Πριν πολλά χρόνια, η εξουσία επίλυσε το πρόβλημα της ανοχής της απέναντι στους ηθοποιούς της Commedia dell’ Arte διώχνοντας τους από την χώρα.

Σήμερα, ηθοποιοί και θίασοι έχουν πρόβλημα ανεύρεσης δημόσιων σκηνών, θεάτρων και θεατών, εξαιτίας της κρίσης.

Επομένως, οι κυβερνώντες, δεν έχουν πρόβλημα να ελέγχουν αυτούς που εκφράζονται μέσω της ειρωνείας και του σαρκασμού, μιας και δεν υπάρχει κανένας χώρος για τους ηθοποιούς, αλλά ούτε και κοινό στο οποίο να μπορούν να απευθυνθούν.

Τουναντίον, κατά την διάρκεια της Αναγέννησης, στην Ιταλία, οι κυβερνώντες έπρεπε να προσπαθήσουν αρκετά για να φέρουν τους κωμικούς σε δύσκολή θέση μιας και τους απολάμβανε μεγάλη μερίδα του κοινού.

Είναι γνωστό ότι η μεγάλη έξοδος των ηθοποιών της Commedia dell’ Arte πραγματοποιήθηκε στον αιώνα της Αντιμεταρρύθμισης, με τη θεσμοθέτηση της κατάργησης όλων των θεατρικών χώρων, ιδιαιτέρως στην Ρώμη, όπου κατηγορήθηκαν ότι πρόσβαλλαν την Άγια Πόλη. Το 1967, ο Πάπας Ιννοκέντιος ΙΒ΄, κάτω από την συνεχόμενη πίεση της συντηρητικής πλευράς της αστικής τάξης και του κλήρου, διέταξε την κατεδάφιση του Θεάτρου Tordonina, το οποίο σύμφωνα με τους ηθικολόγους, είχε παρουσιάσει τον μεγαλύτερο αριθμό άσεμνων σκηνών.

Την εποχή της Αντιμεταρρύθμισης, ο Καρδινάλιος Κάρλο Μπορομέο, ο οποίος δρούσε στον βορά της Ιταλίας, είχε αφιερώσει τον εαυτό του στην λύτρωση «των παιδιών του Μιλάνου», θέτοντας για την τέχνη έναν σαφή διαχωρισμό, ως την υψηλότερη μορφή πνευματικής εκπαίδευσης, και το θέατρο ως την έκφραση της αισχρολογίας και της ματαιοδοξίας. Σε ένα γράμμα που απεύθυνε στους συνεργάτες του, το οποίο παραθέτω σχεδόν αυτούσιο, εξέφρασε τις πεποιθήσεις του περίπου ως εξής: «ανησυχώ για την εξάλειψη του κακού σπόρου, έχουμε καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να κάψουμε τα κείμενα που περιέχουν μιαρούς λόγους, για να τους εξαλείψουμε από την μνήμη των αντρών, και την ίδια στιγμή να διώξουμε αυτούς που κυκλοφορούν αυτά τα κείμενα σε έντυπη μορφή. Προφανώς όμως ενώ κοιμόμασταν, ο διάβολος δούλευε με ανανεωμένο ζήλο. Αυτό που μπορούν να δουν τα μάτια μπορεί να είναι πιο διεισδυτικό για την ψυχή απ’ αυτό που μπορούν να διαβάσουν σε τέτοια βιβλία! Πόσο καταστροφικός μπορεί να είναι για το μυαλό των νεαρών αντρών και κοριτσιών ο προφορικός λόγος και οι απρεπείς κινήσεις, παρά μία άψυχη λέξη τυπωμένη σε βιβλία. Γι’ αυτό είναι επείγον να απαλλάξουμε τις πόλεις μας από αυτούς που κάνουν θέατρο, όπως κάνουμε και με τις ανεπιθύμητες ψυχές».

Επομένως η μοναδική λύση για την κρίση είναι να ελπίζουμε ότι το μεγάλο κυνήγι μαγισσών οργανώνεται εναντίον μας και ιδιαίτερα ενάντια στους νέους ανθρώπους που επιθυμούν να διδαχθούν την τέχνη του θεάτρου: μια νέα διασπορά Κωμικών, δημιουργών του θεάτρου, οι οποίοι μέσα από αυτό τον περιορισμό θα δημιουργήσουν αφάνταστα οφέλη για μια νέα εκπροσώπηση."

Ντάριο Φο

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (Δ.Ι.Θ.). Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο του Δ.Ι.Θ. επιλέγει κάθε φορά μια διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου από μια χώρα-μέλος του για να γράψει μήνυμα, το οποίο διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλον τον κόσμο. Το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου έχουν γράψει μεταξύ άλλων οι: Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Λώρενς Ολίβιε, Ζαν Λουί Μπαρώ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιος Ιονέσκο, Λουκίνο Βισκόντι, Μάρτιν Έσλιν, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Ρομπέρ Λεπάζ, Αουγκούστο Μποάλ, Τζούντι Ντεντς, Τζον Μάλκοβιτς κ.ά.

Φέτος το μήνυμα έγραψε ο Ιταλός κωμικός, συγγραφέας, θεατρικός σκηνοθέτης, συνθέτης και βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας Ντάριο Φο.

Το μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου διαβάζεται σε κάθε θέατρο πριν από την παράσταση της 27ης Μαρτίου.

αυτό

...όταν κάποια γράμματα σε ένα τοίχο,

ταυτίζονται με τις σκέψεις σου...

αυτό

Antonio Tabucchi, Οι τρεις τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα. Ένα παραλήρημα.

«Ο Πεσσόα ακούμπησε το ένα του μάγουλο στο μαξιλάρι και χαμογέλασε κουρασμένα. Αγαπητέ Αντόνιο Μόρα, είπε, η Περσεφόνη με καλεί στο βασίλειο της, ήρθε η ώρα να φύγω, ήρθε η ώρα να εγκαταλείψω αυτό το θέατρο εικόνων που ονομάζουμε ζωή μας, να ξέρατε πόσα πράγματα είδα με τα γυαλιά της ψυχής, είδα την Ασπίδα του Ωρίωνα, εκεί πάνω στο απέραντο διάστημα, περπάτησα με τα γήινα πόδια μου στον Σταυρό του Νότου, διέσχισα ατελείωτες νύχτες σαν φωτεινός κομήτης τους διαστρικούς χώρους της φαντασίας, την ηδονή και τον φόβο, και υπήρξα άντρας, γυναίκα, γέρος, κοριτσάκι, υπήρξα ο όχλος των μεγάλων μπουλβάρ στις πρωτεύουσες της Δύσης, υπήρξα ο πράος Βούδας της Ανατολής του οποίου ζηλεύουμε την ηρεμία και τη σοφία, υπήρξα ο εαυτός μου και πολλοί άλλοι, όλοι οι άλλοι που μπορούσα να είμαι, γνώρισα τιμές και ατιμίες, ενθουσιασμούς και καταρρεύσεις, διέσχισα ποτάμια και άβατα βουνά, παρατήρησα γαλήνια κοπάδια και δέχτηκα στο κεφάλι μου τον ήλιο και τη βροχή, υπήρξα γυναίκα καυλωμένη, υπήρξα γάτα που παίζει στο δρόμο, υπήρξα ήλιος και φεγγάρι, κι όλα αυτά γιατί η ζωή δεν είναι ποτέ αρκετή. Τώρα όμως φτάνει, αγαπητές Αντόνιο Μόρα, έζησα τη ζωή μου σαν να ήταν χίλιες ζωές, έχω κουραστεί, το καντήλι μου σώθηκε, σας παρακαλώ, δώστε μου τα γυαλιά μου. Ο Αντόνιο Μόρα διόρθωσε πάνω του το χιτώνα. Ο Προμηθέας τον πίεζε. Ω, αναφώνησε, θεϊκέ ουρανέ, άνεμοι φτερωτοί και γρήγοροι, πηγές των ποταμών, αμέτρητο χαμόγελο των θαλάσσιων κυμάτων, γη, οικουμενική μητέρα, εσάς επικαλούμαι, και τη σφαίρα του ήλιου που όλα τα βλέπει, κοιτάξτε τι υπομένω. Ο Πεσσόα αναστέναξε. Ο Αντόνιο Μόρα πήρε τα γυαλιά από το κομοδίνο και του τα φόρεσε στο πρόσωπο. Ο Πεσσόα γούρλωσε τα μάτια και τα χέρια του ακινητοποιήθηκαν πάνω στο σεντόνι. Η ώρα ήταν ακριβώς είκοσι και τριάντα.» 

Νοέμβριος 1935. Ο Πορτογάλος ποιητής Φερνάντο Πεσσόα βρίσκεται ετοιμοθάνατος σ' ένα νοσοκομείο της Λισαβόνας. Στις τρεις μέρες της επιθανάτιας αγωνίας του δέχεται την επίσκεψη των ετερωνύμων του, των ποιητών που ο ίδιος έπλασε με τη φαντασία του χαρίζοντάς τους μια "πραγματική" ζωή. Συζητάει μαζί τους, ακούει τις εκμυστηρεύσεις τους, συμφιλιώνεται με τα φαντάσματα μιας ολόκληρης ζωής, αναπληρώνοντας τη μοναξιά των τελευταίων στιγμών του με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο αναπλήρωσε τη μοναξιά της ζωής του. Ένα μυθιστορηματικό και ταυτόχρονα βιογραφικό (παρότι πρόκειται για μια φανταστική βιογραφία) αφήγημα, στο οποίο ο Αντόνιο Ταμπούκι -γνωστός, μεταξύ άλλων, μελετητής και μεταφραστής του Πεσσόα- περιγράφει, με τρυφερότητα, πάθος και έντονη ποιητική διάθεση το θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους ποιητές του εικοστού αιώνα. 

Αντόνιο Ταμπούκι, Οι τρείς τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα. Ένα παραλήρημα, μφρ: Ανταίος Χρυσοστομίδης, εικονογράφηση: Júlio Pomar,  Άγρα, 1999

Αναρτήσεις για τον Α.Ταμπούκι :
Antonio Tabucchi, Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα, εκδ. Άγρα, 2010 
Τάδε έφη...Αντόνιο Ταμπούκι 
λίστα βιβλίων II  

ο Γιώργος Σεφέρης για την Κύπρο

 

Γιώργος Σεφέρης – Άλωνα Κύπρου 1954

Ο Γιώργος Σεφέρης αγαπούσε πολύ την Κύπρο.  Είχε μια ιδιαίτερη σχέση με το νησί, την οποία εκδήλωνε με κάθε τρόπο, είτε μέσα από το έργο του, είτε στις επιστολές ή και στα λόγια του.  Σε ένα γράμμα που είχε γράψει στην αδελφή του τον Οκτώβρη του 1954, αναφέρει για το νησί :  

«…Τον έχω αγαπήσει αυτόν τον τόπο. Ίσως γιατί βρίσκω εκεί πράγματα παλιά που ζουν ακόμη, ενώ έχουν χαθεί στην άλλη Ελλάδα… ίσως γιατί αισθάνομαι πως αυτός ο λαός έχει ανάγκη από όλη μας την αγάπη και όλη τη συμπαράστασή μας. Ένας πιστός λαός, πεισματάρικα και ήπια σταθερός. Για σκέψου πόσοι και πόσοι πέρασαν από πάνω τους: Σταυροφόροι, Βενετσιάνοι, Τούρκοι, Εγγλέζοι - 900 χρόνια. Είναι αφάνταστο πόσο πιστοί στον εαυτό τους έμειναν και πόσο ασήμαντα ξέβαψαν οι διάφοροι αφεντάδες πάνω τους. Και τώρα γράφουν στους τοίχους των χωριών τους: "Θέλομεν την Ελλάδα μας κι ας τρώγομεν πέτρες…". Θα ήθελα οι νέοι μας να πήγαιναν στην Κύπρο. Θα έβλεπαν από εκεί πλατύτερο τον τόπο μας…».