Στον ιδιαίτερο κόσμο του Γιάννη Τσαρούχη...

  

Γιάννης Τσαρούχης. Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας. 

Πρώτο Μέρος (1910-1940), στο Μουσείο Μπενάκη.

Πριν λίγες μέρες βρέθηκα στο Μουσείο Μπενάκη στην αφιερωμένη έκθεση για τον Γιάννη Τσαρούχη. 

Σας υπενθυμίζω ότι είχε παρουσιαστεί στο ίδιο κτήριο, μια εξαιρετική αναδρομική έκθεση για τον Τσαρούχη το 2010, με αφορμή τη συμπλήρωση εκατό ετών από τη γέννηση του σπουδαίου ζωγράφου. Τότε την είχα παρακολουθήσει και είχαμε μοιραστεί σχετικές εντυπώσεις και από εδώ. Ήταν εξαιρετική, μπορείτε να τη θυμηθείτε κλικάροντας εδώ.  

Μπαίνοντας στην έκθεση ο επισκέπτης βλέπει μπροστά του μια τεράστια φωτογραφία εποχής από το λιμάνι του Πειραιά, εκεί όπου γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του ο Τσαρούχης. 

Η έκθεση ξεκινά με βιογραφικά στοιχεία, με τα χρόνια της παιδικής ηλικίας του Γιάννη Τσαρούχη στον Πειραιά, την Αθήνα και την Κηφισιά

με οικογενειακές του φωτογραφίες...

Έπειτα ο θεατής θα περιδιαβεί τα έργα του, την εποχή του, 
τις επιρροές και τα ακούσματα του.

"Δεν μπορώ να σε βεβαιώσω ότι έχω τάλαντο. Ένα πράγμα μπορώ να σου πω και γι' αυτό είμαι σίγουρος, ότι θα έχω υπομονή και επιμονή."

 Τις γνωριμίες του, τις συναναστροφές του, 

τους συνεργάτες του, τους δασκάλους του.

Ο Τσαρούχης θα συναντήσει πρόσωπα που θα τον επηρεάσουν καθοριστικά, όπως ο Φώτης Κόντογλου, ο Κωνσταντίνος Παρθένης, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Νίκος Βέλμος, η Αγγελική Χατζημιχάλη, η Εύα Πάλμερ-Σικελιανού, η Έλλη Παπαδημητρίου, ο Teriade και πολλοί άλλοι...

"Δεν είναι παράξενο, όταν κάνεις να φυτρώνουν φτερά στους ανθρώπους

να τους δεις μια μέρα να πετάξουν και να φύγουν μακριά από σένα."

.

Μία περιήγηση που εκτός από φωτογραφικό υλικό, κείμενα και συνεντεύξεις του Τσαρούχη, συμπληρώνεται και με οπτικοακουστικό υλικό από το ντοκιμαντέρ του Δημήτρη Βερνίκου «Σπουδή για ένα πορτρέτο» και του Φώτου Λαμπρινού «Ο Πειραιάς του Γιάννη Τσαρούχη».

 

Η έκθεση που παρουσιάζεται αυτό το διάστημα στο Μπενάκη αποτελεί το πρώτο μέρος της θεματικής «Εικονογράφηση μιας αυτοβιογραφίας», η οποία θα παρουσιαστεί σε δύο μέρη, το καθένα από τα οποία θα διαρκέσει ένα χρόνο.
Πραγματοποιείται στο πλαίσιο των θεματικών παρουσιάσεων του υλικού της συλλογής του Ιδρύματος Γιάννη Τσαρούχη, το οποίο φιλοξενείται από το Μουσείο Μπενάκη από το Νοέμβριο του 2012 στο κτήριο της οδού Πειραιώς. 

Διάρκεια έως 27/07/2014

Κτήριο Οδού Πειραιώς

Επιμέλεια έκθεσης: Νίκη Γρυπάρη
Σχεδιασμός: Λίλη Πεζανού

**Πρόσφατη ανάρτηση αφιερωμένη στο σπίτι του Γιάννη Τσαρούχη.**

στο σπίτι του Γιάννη Τσαρούχη

Ένα πρωινό στο Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. Μια έρευνα με έφερε ως εδώ.
Είναι περίεργο να βρίσκεσαι στο χώρο που έζησε ένας καλλιτέχνης τέτοιου βεληνεκούς...

Πέρασα τη μεγάλη σιδερένια εξώπορτα του κήπου,

και έφτασα στη ξύλινη πόρτα του σπιτιού.

Η παρουσία της τέχνης, έκδηλη παντού.

Οι άνθρωποι αφήνουν το στίγμα τους όχι μόνο στα έργα που δημιούργησαν, όχι μόνο στις ψυχές που συνάντησαν, αλλά και στο χώρο που έζησαν. 

Μάλιστα ίσως εκεί ν' αφήνουν το πιο αληθινό μέρος της ψυχής τους.

Η επίσκεψη σε τέτοια σπίτια γίνεται αφορμή να γεννηθούν σκέψεις. Ο Τσαρούχης επέλεξε το Μαρούσι για να κτίσει το σπίτι του. Ένα τόπο λουσμένο στο φως. Και όμως η οικεία του είναι κατά κάποιο τρόπο "σκοτεινή". Σου δίνει την εικόνα ότι "φιλοξένησε" ένα εσωστρεφή ιδιοκτήτη, ένα δημιουργικό μα μοναχικό πνεύμα... 

Η είσοδος επιβλητική, παρ' όλες τις έντονες φθορές του χρόνου. 

Το πλέον συγκινητικό σημείο είναι αυτό το παράθυρο, όπου αχνοφαίνεται ένας ναύτης - από αυτούς που λάτρευε να φιλοτεχνεί ο Τσαρούχης - αυτούς που κάποτε πόζαραν σε αυτό το σημείο... Πρόκειται για μια οφθαλμαπάτη, έργο του Γ. Τσαρούχη. Καθώς εισέρχεσαι στο κτήμα νομίζεις πως όντως βλέπεις ένα ναύτη στο παράθυρο...

Το διώροφο διατηρητέο κτίριο της οδού Πλουτάρχου στο Μαρούσι, το σχεδίασε ο ίδιος το 1965. Ο Γιάννης Τσαρούχης ήδη από τη δεκαετία του '70 είχε αποφασίσει να δημιουργήσει το ίδρυμα με σκοπό να κρατήσει συγκεντρωμένα τα έργα του. Το Μουσείο Γιάννη Τσαρούχη εγκαινιάστηκε το 1982, στο σπίτι του καλλιτέχνη, που ο ίδιος μετέτρεψε σε Μουσείο παραχωρώντας την προσωπική συλλογή του. Παράλληλα λειτούργησε το Ίδρυμα Τσαρούχη με σκοπό τη διάδοση του έργου.

Σήμερα δεν είναι επισκέψιμο στο κοινό. Τα προβλήματα που παρουσιάζει η έδρα του Ιδρύματος είναι αρκετά. Το κτίριο χρήζει ανακαίνισης, με προβλήματα υγρασίας, με παράθυρα που χρειάζονται αντικατάσταση... Η δύσκολη οικονομική συγκυρία δεν βοηθά. Για αυτό, τα έργα του ζωγράφου έχουν μετακομίσει προσωρινά στο δεύτερο όροφο του κτιρίου του Μουσείου Μπενάκη στην Πειραιώς, ενώ προγραμματίζεται να βρεθεί κάτω από την ίδια ομπρέλα με το Μουσείο Μπενάκη διατηρώντας την αυτονομία του.

Σχετική ανάρτηση / ξενάγηση στην αναδρομική έκθεση του Μουσείου Μπενάκη, όπως είχε παρουσιαστεί στο blog : Γιάννης Τσαρούχης 1910-1989

Κωστής Γεωργίου. Hortus Clausus, Μουσείο Μπενάκη

Έφτασα στο Μουσείο Μπενάκη για να δω την έκθεση φωτογραφίας του Massimo Listri [δες σχετικές φωτογραφίες και εντυπώσεις πατώντας εδώ: "Massimo Listri. Φωτογραφική Αρχιτεκτονική"] αλλά και την αφιερωμένη έκθεση στον Γιάννη Τσαρούχη (θα ανέβει άμεσα μια σχετική ανάρτηση), μα με περίμενε μια ευχάριστη έκπληξη.

Μπαίνοντας στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη (κτίριο Πειραιώς), 

αντίκρισα μια έκθεση γλυπτών...

Εξπρεσιονιστικά ζώα και παράδοξα ανθρωποειδή, που "ορίζουν την ύπαρξή τους μέσα από το επιθετικό χρώμα, τη δυναμική των όγκων αλλά και ένα μινιμαλιστικό στιλιζάρισμα που συχνά παραπέμπει στο σύγχρονο design".

Αυτόματα δημιουργήθηκε ο συνειρμός... Μακάρι όλη η πόλη να είχε όμορφα αγάλματα και να αποτελούσαν κομμάτι της ζωής των Αθηναίων... 

Καθώς τα προσπερνούσαν όμως να χαίρονταν, να ήθελαν να τα ερμηνεύσουν, να ήταν αφορμή να πλάσουν νέους κόσμους με τη φαντασία τους...

Άραγε πόσοι μπορούν να αφήσουν την τέχνη να 

εισχωρήσει μέσα τους με τέτοια δύναμη; 

Τα 25 περίπου γλυπτά του Κωστή Γεωργίου οργανώνονται με έναν τέτοιο θεατρικό τρόπο στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη ώστε να λειτουργούν ως μια κλειστή Εδέμ, έναν hortus clausus για το θεατή.

Μακάρι να μπορούσε η τέχνη να λειτουργήσει έστω και για λίγα λεπτά

ως ένας πραγματικός χώρος μαγείας, διαφυγής...

Η αλήθεια είναι ότι τα ελληνικά Μουσεία δεν μας έχουν συνηθίσει σε τέτοιου είδους εκθέσεις, και χάρηκα ιδιαίτερα αυτή τη περιδιάβαση ανάμεσα στα γλυπτά.

Η έκθεση αυτή εντάσσεται στις θεματικές εκθέσεις-προτάσεις επιμελητών και ιστορικών τέχνης που συνεργάζονται με το Μουσείο Μπενάκη.

Την συγκεκριμένη έκθεση πρότεινε και επιμελείται ο ιστορικός τέχνης και επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μάνος Στεφανίδης.

*//*\\*

Στο “Hortus Clausus” καταγράφεται η έρευνα του Κωστή Γεωργίου στη γλυπτική έκφραση, καθώς και η μεταφορά στον τρισδιάστατο χώρο βασικών επιτευγμάτων της ζωγραφικής του.

Ο Κωστής Γεωργίου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1956, υπήρξε μαθητής του Δημήτρη Μυταρά και του Δημοσθένη Κοκκινίδη στην ΑΣΚΤ και του Peter de Francia στο Royal College of Fine Arts του Λονδίνου. Έχει παρουσιάσει περισσότερες από 90 ατομικές εκθέσεις με τη δουλειά του σε όλο τον κόσμο και έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 150 ομαδικές. Μεταξύ των άλλων απέσπασε ειδικό βραβείο στην Τριενάλε της Οσάκα το 1993.

Έως 2/3/2014

Πινακοθήκη Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, ένα μαγικό κτίριο...

Πρόσφατα βρέθηκα στη Πινακοθήκη του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Το κτίριο της οδού Κριεζώτου 3 ήταν η οικία και το εργαστήριο του. Ανήκε εξ ολοκλήρου στον αείμνηστο ζωγράφο Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα και περιήλθε στο Μουσείο Μπενάκη από δωρεά του καλλιτέχνη ενόσω εκείνος ακόμη ζούσε. 

Πρόκειται για ένα καθ' όλα μαγικό κτίριο. 

Ένα αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα, που σε αφήνει άφωνο με την υψηλή αισθητική του.  

Το μουσείο, οικία και εργαστήρι του ζωγράφου, είναι αφιερωμένο στον ίδιο αλλά και στην καλλιτεχνική δημιουργία της Ελλάδας και των εκφραστών της, από το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη Μικρασιατική καταστροφή, έως την έναρξη της δικτατορίας του 1967. Οι πιο σημαντικές στιγμές της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας περνάνε μπροστά από τα μάτια σου...

Ο ζωγράφος εγκατέστησε το εργαστήριο και τη βιβλιοθήκη του στο ειδικά διαμορφωμένο ευρύχωρο και φωτεινό δώμα του έκτου ορόφου. 
Στην παραπάνω φωτογραφία: η είσοδος στο εργαστήριο.

Παντού βιβλία και πίνακες... 

Ένας χώρος, τόσο φωτεινός, σημαντικά ιδιαίτερος, σε κερδίζει από το πρώτο λεπτό. 

Κάθε γωνιά του αποπνέει μια μοναδική αύρα, παντού φως, γνώση και τέχνη. 

...και σε όλο το χώρο του χιλιάδες βιβλία...

Tα καβαλέτα και τα σύνεργα της ζωγραφικής συνυπάρχουν 

με παλιά έπιπλα και αντικείμενα από τα ταξίδια του καλλιτέχνη.

Πριν φύγουμε από τον 6ο όροφο του κτιρίου, 

στεκόμαστε σε έργα μοναδικής ομορφιάς και παίρνουμε ανάσες κοιτάζοντας τα... 

Κατεβαίνοντας στον 5ο όροφο, τον οποίο χρησιμοποιούσε ως κατοικία του, 

αρχικά βγαίνουμε στο μπαλκόνι του. 

Εκείνη την εποχή είχε θέα προς Λυκαβηττό, Υμηττό και Ακρόπολη.

 Εδώ το γραφείο του πατέρα του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, 

πλαισιωμένο με σπάνια αντικείμενα και πολύτιμα έργα τέχνης.

Ίσως το σαλόνι των ονείρων μου...

Παντού βιβλία, άνετα καθιστικά, 

βιβλιοθήκες, πολύχρωμα ξεχωριστά αντικείμενα, 

Αντικείμενα από ταξίδια, έργα...

Εδώ έζησε και δημιούργησε ο Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας επί σαράντα συνεχή χρόνια ως το θάνατό του. 

Οι χώροι αυτοί διατηρούνται μέχρι σήμερα όπως τους είχε ο ίδιος οργανώσει και διακοσμήσει.

Το 1991 ξεκίνησε να λειτουργεί σε ένα τμήμα (150 τ.μ.) του 4ου ορόφου η Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα. Η μόνιμη έκθεση είχε οργανωθεί από τον ίδιο τον καλλιτέχνη με έργα από όλους τους τομείς της δημιουργίας του, όπου επίσης διοργανώνονταν μικρές θεματικές εκθέσεις.

Στους τελευταίους ορόφους, ένας απίστευτος πλούτος φανερώνεται στα μάτια σου. Πραγματικά είναι τόσα τα εκθέματα, τόσοι οι τομείς αυτής της συλλογής που μένεις άφωνος με τον πολυεπίπεδο πλούτο. Η καλλιτεχνική δημιουργία (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, μουσική, θέατρο, κινηματογράφος, φωτογραφία) συναντά την αρχιτεκτονική, την τέχνη του λόγου (πεζογραφία, ποίηση, φιλολογία, κριτική), αλλά και τον ιστορικό και φιλοσοφικό στοχασμό. 

Το Νόμπελ του Οδυσσέα Ελύτη,

προσωπικά αντικείμενα, χειρόγραφα του ποιητή.

Το Νόμπελ του Γιώργου Σεφέρη,

αντικείμενα και χειρόγραφα του ποιητή.

Ξεχωριστά βιβλία σπουδαίων εκπροσώπων της τέχνης του λόγου... 

Η επιστολή του Καρυωτάκη,

το περίστροφο που αυτοκτόνησε και οι σφαίρες...

Τα γυαλιά του Ιάκωβου Καμπανέλλη,

χειρόγραφα, έργα του...

Η φωτογραφική μηχανή της Nelly's...

Σημαντικό τμήμα της Πινακοθήκης αποτελεί η Βιβλιοθήκη, με σπάνιες εικονογραφημένες εκδόσεις και πάνω από 7.000 τόμους σχετικούς κυρίως με την Ιστορία της Τέχνης.

Ένα μουσείο που δεν είναι τόσο γνωστό, όσο θα άξιζε. Ένα στολίδι για την πόλη των Αθηνών που αξίζει να το επισκεφτείτε, το μόνο σίγουρο είναι ότι θα σας μαγέψει...

Εκτός από το εργαστήριο και την οικία, σε αφήνουν άφωνο τα τόσα αντικείμενα, απίστευτης συμβολικής και εικαστικής αξίας. 

Τα αντικείμενα που παρουσιάστηκαν είναι μόνο κάποια από αυτά που θα δείτε όταν θα το επισκεφτείτε... Η επιλογή ήταν καθαρά προσωπική και αρκετά δύσκολη.

Κτήριο Πινακοθήκης Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα

Παρασκευή, Σάββατο:10:00 - 18:00

Κλειστή Κυριακή, Δευτέρα έως Πέμπτη* και τον Αύγουστο. 

Λειτουργία περιοδικής έκθεσης Τετάρτη- Σάββατο 10.00 - 18.00