Ήταν ο Σάμουελ Μπέκετ...

«Ένα χειμωνιάτικο πρωινό έκανα βόλτες με τον Αριέτα στους Κήπους του Λουξεμβούργου, όταν σε μια δευτερεύουσα αλέα είδαμε ένα μαύρο μοναχικό πουλί, σχεδόν ακίνητο, να διαβάζει εφημερίδα. Ήταν ο Σάμουελ Μπέκετ. Ντυμένος σε αυστηρό μαύρο απ’ την κορυφή ως τα νύχια, έμοιαζε απελπισμένος, προκαλούσε φόβο. Έμοιαζε σχεδόν ψέμα ότι ήταν αυτός, ότι ήταν ο Μπέκετ. Δεν είχα φανταστεί ποτέ ότι μπορεί να τον συναντήσω. Ήξερα ότι δεν ήταν ένας πεθαμένος κλασικός αλλά κάποιος που ζούσε στο Παρίσι, τον φανταζόμουν όμως πάντα σαν μια σκοτεινή παρουσία που πετούσε πάνω από την πόλη, ποτέ σαν κάποιον που συναντάει κανείς να διαβάζει εφημερίδα σ’ ένα παλιό ερημικό πάρκο. Πού και πού γύριζε σελίδα και το έκανε με τέτοια τσαντίλα και τόσο έντονη ενέργεια, που δεν μας φαινόταν περίεργο να άρχιζε να τρέμει όλος ο Κήπος του Λουξεμβούργου. Όταν έφτασε στην τελευταία σελίδα, έμεινε κάτι ανάμεσα σε συνεπαρμένο και απόντα. Προκαλούσε περισσότερο φόβο από πριν.

«Είναι ο μόνος που είχε τα κότσια ν’ αποδείξει ότι η απελπισία μας είναι τόσο μεγάλη που δεν έχουμε ούτε λόγια να την εκφράσουμε»

Απόσπασμα από το βιβλίο : Ενρίκε Βίλα-Μάτας, Το Παρίσι δεν τελειώνει ποτέ, Καστανιώτη, σελ. 234.

Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας // Toute la memoire du monde

Το 1956 ο Γάλλος σκηνοθέτης Alain Resnais δημιούργησε ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στους θησαυρούς που φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Το ντοκιμαντέρ αυτό, μια αλληλουχία μακρών πλάνων τράβελινγκ που αποτυπώνουν το εσωτερικό της βιβλιοθήκης, αποδίδει γλαφυρά τη μεγαλειώδη παρουσία του ιδρύματος, προτείνοντας την ως έμβλημα της πανανθρώπινης γνώσης και της διαδικασίας διαμόρφωσης της συλλογικής μνήμης. 

Παρακάτω μπορείτε να παρακολουθήσετε το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ και να ταξιδέψετε στα εσωτερικά αυτού του εμβληματικού κτιρίου :

Μισό αιώνα αργότερα, οι Fischer και el Sani επιστρέφουν στο σπηλαιώδες αυτό κτίριο, αυτή την πάλαι ποτέ αποθήκη της παγκόσμιας γνώσης που σήμερα πια στέκει εγκαταλελειμμένη και έρημη. Τα ίδια βιβλία που κάποτε φιλοξενούσε δεν αποτελούν πια παρά μόνο μια ανάμνηση, εφόσον μεταφέρθηκαν σε άλλο χώρο στο πλαίσιο ενός "μεγάλου σχεδίου" του προέδρου Mitterand. Η διπλή αυτή προβολή, ένα καθρέφτισμα των αργών πλάνων του ίδιου του Resnais, διατρέχει το γιγαντιαίο αναγνωστήριο καθώς και ορόφους επί ορόφων άδειων πλέον αιθουσών αποθήκευσης. Εντός του αρχιτεκτονικού αυτού κέλυφους στέκουν μοναχικά άτομα, βαριεστημένα στο νέο αυτόν κόσμο το στερημένο από βιβλία, αναδίνοντας ένα αίσθημα απόγνωσης που προοιωνίζεται την ανταρσία. Παρακάτω  ένα μικρό απόσπασμα: 

 

Η ιδέα της ανάρτησης προήλθε από την προβολή του δεύτερου ντοκιμαντέρ, που είδα στην έκθεση  ‘A Thousand Doors’ στο χώρο της Γενναδείου Βιβλιοθήκης. - Toute la mémoire du monde

Κωνσταντίνος Γραμματόπουλος: Ζωγραφική-Χαρακτική @Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη

Μια ενδιαφέρουσα έκθεση αφιερωμένη στο μεγάλο χαράκτη και ζωγράφο Κωνσταντίνο Γραμματόπουλο, παρουσιάζεται έως και τις 14 Οκτωβρίου στο Ίδρυμα Β & Μ Θεοχαράκη.

Η έκθεση περιλαμβάνει πάνω από 150 έργα του καλλιτέχνη, έτσι το κοινό μπορεί να αποκτήσει μια ουσιαστική επαφή με το πολυεπίπεδο έργο του από το 1930 έως το 1991. 

Παρουσιάζονται οι αφίσες ενάντια στους Ιταλούς κατακτητές, που έγιναν αφορμή για τη σύλληψη του καλλιτέχνη κατά τη διάρκεια της κατοχής...

Έγχρωμες ξυλογραφίες με την απόδοση των ελληνικών τοπίων και ελαιογραφίες 

έργα ενός πρωτεργάτη της σύγχρονης τέχνης

«Η φαντασία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ελεύθερη ανάπλαση της μνήμης. 

Το σχέδιο με γραμμές είναι η πιο παλαιά (αρχέγονη) αφαίρεση στην τέχνη»

  

Ο ζωγραφικός του κόσμος συνομιλεί με το χαρακτικό του έργο. 

Εκείνο που τον απασχολούσε ήταν να ξεφύγει από την κλασική έκφραση και να δώσει προβάδισμα στην εμπιστοσύνη της όρασης του φυσικού και της φαντασίας.

 Προσωπογραφίες Ελλήνων λογοτεχνών

 (Παλαμάς, Σικελιανός, Βενέζης, Τερζάκης κ.ά.)

όπως και τα βιβλία των Π.Σ. Δέλτα, Π. Πρεβελάκη, Π. Χάρη, Ν. Βρεττάκου

μεταξύ άλλων, με τις εικονογραφήσεις του

 Και βέβαια τα αγαπημένα σε όλους  

«Αλφαβητάρια» του Δημοτικού Σχολείου

Βιογραφικό Σημείωμα
Ο Κωνσταντίνος Γραμματόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 1916. Το 1934 εισάγεται στην ΑΣΚΤ της Αθήνας, όπου σπούδασε ζωγραφική και χαρακτική. Το 1944 ξεκίνησε η επαγγελματική του δραστηριότητα με την δημιουργία σειράς προσωπογραφιών πολλών μεγάλων Ελλήνων λογοτεχνών για το περιοδικό Νέα Εστία και με την εικονογράφηση 100 και πλέον λογοτεχνικών και εκπαιδευτικών βιβλίων. Ευρέως γνωστά είναι τα δύο αλφαβητάρια της πρώτης Δημοτικού που εικονογράφησε το 1949 και το 1955, αφού κατέλαβε την πρώτη θέση στους δύο αντίστοιχους πανελλήνιους διαγωνισμούς του Οργανισμού Εκδόσεως Σχολικών Βιβλίων (Ο.Ε.Σ.Β.). Το 1954 συνεχίζει τις σπουδές του με υποτροφία στο Παρίσι, στα Ecole Supérieure des Beaux Arts, Ecole Estienne και Ecole Métίers d΄Αrt. Το 1959 εκλέγεται τακτικός καθηγητής στην Α.Σ.Κ.Τ. Καθηγητής διατέλεσε μέχρι το 1985 και για αρκετά χρόνια υπήρξε διευθυντής (1973–1975) και πρύτανης (1978-1980) της. Το 1968 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 34η Μπιενάλε της Βενετίας και το 1972 του απονέμεται το Χρυσό Μετάλλιο Χαρακτικής στην Μπιενάλε της Φλωρεντίας. Το 1974 φιλοτεχνεί το σημερινό Εθνόσημο της Ελληνικής Δημοκρατίας. Έφυγε από τη ζωή τον Οκτώβριο του 2003, σε ηλικία 87 ετών, ύστερα από πολύχρονη ασθένεια, η οποία τον κράτησε μακριά από την δημιουργία για περίπου δέκα χρόνια.

Επιμέλεια έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς
Διάρκεια έκθεσης: έως 14 Οκτωβρίου 2014
Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή: 10:00-18:00
Πέμπτη: 10:00-20:00 (Ιούλιος-Αύγουστος: 10.00-18.00)

* Ελεύθερη είσοδος για ανέργους *

Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη
Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν 1, 106 71 Αθήνα - www.thf.gr

Συνδεδεμένοι, Nicholas Christakis, James Fowler, Κάτοπτρο

Στο βιβλίο τους με τίτλο Συνδεδεμένοι, oι συγγραφείς Nicholas Christakis και James Fowler παρουσιάζουν κάποια στοιχεία σχετικά με πώς τα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζουν κάθε πλευρά της ζωής μας.

Σύμφωνα με τους συγγραφείς υπάρχουν πέντε κανόνες της ζωής, με βάση τους οποίους διαμορφώνονται τα κοινωνικά δίκτυα, οι παρακάτω:

Κανόνας πρώτος : Εμείς διαμορφώνουμε τα δίκτυα μας.

Κανόνας δεύτερος : Μας διαμορφώνουν τα δίκτυα μας.

Κανόνας τρίτος : Μας επηρεάζουν οι φίλοι μας.

Κανόνας τέταρτος : Μας επηρεάζουν οι φίλοι των φίλων μας των φίλων μας

Κανόνας πέμπτος : Το δίκτυο έχει τη δική του ζωή.

Οι επιστήμονες αφιερώνουν αρκετές σελίδες για να εξηγήσουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι παραπάνω κανόνες στη ζωή.

Τα κοινωνικά δίκτυα, όπως φαίνεται, είναι δημιουργικά και τείνουν να μεγεθύνουν οτιδήποτε τα τροφοδοτήσουμε. Και αυτό που δημιουργούν δεν ανήκει σε κανένα μεμονωμένο άτομο – αποτελεί κοινή ιδιότητα όλων όσων συμμετέχουν στο δίκτυο. Από αυτή την άποψη, ένα κοινωνικό δίκτυο μοιάζει με ένα δημόσιο δάσος : όλοι ωφελούμαστε από αυτό, αλλά θα πρέπει όλοι να το προστατεύουμε, ώστε να παραμένει υγιές, παραγωγικό. (σ. 54)

Πειράματα έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι μπορούν να «κολλήσουν» συναισθηματικές καταστάσεις που παρατηρούν σε άλλους, μέσα σε χρονικά διαστήματα που κυμαίνονται από δευτερόλεπτα έως εβδομάδες. Όταν πρωτοετείς φοιτητές τοποθετούνται τυχαία στο ίδιο δωμάτιο με συγκάτοικους που έχουν ήπια κατάθλιψη, τότε σταδιακά σε μια περίοδο τριών μηνών γίνονται και αυτοί καταθλιπτικοί. Η μετάδοση συναισθημάτων μπορεί να παρουσιαστεί ακόμη και μεταξύ ανθρώπων που δεν γνωρίζονται, έστω και αν έχουν μια εφήμερη επαφή. Όταν οι σερβιτόροι εκπαιδεύονται να παρέχουν υπηρεσίες «με το χαμόγελο», οι πελάτες τους δηλώνουν ότι νιώθουν πιο ικανοποιημένοι και αφήνουν μεγαλύτερα φιλοδωρήματα. Τα συναισθήματα και η διάθεση των ανθρώπων επηρεάζονται από τη συναισθηματική κατάσταση εκείνων με τους οποίους αλληλεπιδρούν. Το πώς αισθάνεται κανείς εξαρτάται από το πώς αισθάνονται οι άλλοι με τους οποίους συνδέεται, είτε στενά είτε χαλαρά. 

Επίσης μέσα από έρευνες, οι δύο επιστήμονες απέδειξαν πόσο σημαντική είναι η δύναμη του εγκεφάλου μας. Ο εγκέφαλος μας εξασκείται στην εκτέλεση ενεργειών απλώς βλέποντας άλλους ανθρώπους να τις εκτελούν, είναι σαν να τις κάναμε εμείς. 

Φαίνεται, λοιπόν, πως πάντοτε είμαστε έτοιμοι να νιώσουμε ό,τι νιώθουν οι άλλοι και να κάνουμε ότι κάνουν οι διπλανοί μας. Δεν είναι τυχαία τα περιστατικά «επιδημικής υστερίας» ή της «ασθένειας του γέλιου», που σημειώθηκαν και καταγράφτηκαν σε συγκεκριμένους τόπους. 

Εξαιρετικές παρατηρήσεις, που όλοι τις υποψιαζόμασταν, αλλά τώρα έρχονται να επιβεβαιωθούν επίσημα και από την επιστήμη. Το εκπληκτικό είναι ότι δεν μας αρρωσταίνει μόνο το δικό μας άγχος, αλλά μπορεί να μας αρρωστήσει και το άγχος των άλλων. (σ. 70)

Είναι πλέον επιστημονικώς αποδεδειγμένο ότι το να βρίσκεστε σε μια συγκεκριμένη θέση εντός ενός κοινωνικού δικτύου, σε επαφή με ανθρώπους με συγκεκριμένα αισθήματα, έχει σημαντικές συνέπειες στη ζωή. Μπορούμε να καταλάβουμε και τη δύναμη του διαδικτύου, όπως και τις επιπτώσεις που έχει για τη ψυχολογία μας η μετάδοση των αρνητικών ειδήσεων και του φόβου. 

Επίσης, είναι βέβαιο πως «όταν έχει κανείς περισσότερους φίλους και συγγενείς, είναι πιο πιθανόν να νιώθει ευτυχισμένος παρά όταν διαθέτει περισσότερα χρήματα». (σ. 81) Μα όμως, «δεν επαρκεί να έχουμε περισσότερους φίλους - το κλειδί της συναισθηματικής ευεξίας μας είναι να έχουμε περισσότερους ευτυχισμένους φίλους». (σ. 82)

Κατά συνέπεια, η ευτυχία δεν είναι μόνο αποτέλεσμα ατομικής εμπειρίας ή επιλογής. Είναι και μια ιδιότητα των ανθρωπίνων ομάδων. Μεταβολές στην ατομική ευτυχία είναι δυνατόν να διαδίδονται σαν κυματισμοί διαμέσου των κοινωνικών συνδέσεων και ν’ αναπτύσσουν ευρείας κλίμακας μοτίβα στο δίκτυο, σχηματίζοντας ομάδες ευτυχισμένων και δυστυχισμένων ανθρώπων. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, παρόμοια αποτελέσματα όσον αφορά την εξάπλωση της ευτυχίας έχουν παρατηρηθεί σε ένα δείγμα δέκα χιλιάδων χωρικών στην Κίνα. Αν και δεν μπορούμε να διακρίνουμε τι ήταν αυτό που προκάλεσε την εξάπλωση της ευτυχίας, μπορούμε να υποθέσουμε ποικίλους δυνατούς μηχανισμούς. Οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ίσως να μοιράζονται την καλή τους τύχη (για παράδειγμα, με το να βοηθούν πραγματικά τους άλλους ανθρώπους ή να είναι οικονομικά γενναιόδωροι μαζί τους), να αλλάζουν τη συμπεριφορά τους προς τους άλλους (φέρ’ ειπείν, με το να είναι πιο ευγενικοί ή λιγότερο εχθρικοί) ή απλώς να ξεχειλίζουν από ένα συναίσθημα που είναι μεταδοτικό. Εξάλλου, αν περιτριγυρίζεται κανείς από ευτυχισμένους ανθρώπους, αυτό μπορεί να έχει ευεργετικά βιολογικά αποτελέσματα. Αλλά, όποιος κι αν είναι ο μηχανισμός, φαίνεται ξεκάθαρο ότι χρειάζεται να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε σχετικά με την ευτυχία και τα άλλα συναισθήματα μας. (σ. 84-85)

Ένα άλλο σημαντικό σημείο του βιβλίου είναι η παρατήρηση σχετικά με τη μακροχρόνια ευτυχία, ότι εξαρτάται κατά 50% από τη γενετική προδιάθεση κάθε ανθρώπου, κατά 10% από τις συγκυρίες της ζωής τους (λόγου χάριν, που ζει, πόσο πλούσιος είναι και πόσο υγιής) και κατά 40% από το τι επιλέγει να σκεφτεί και να κάνει. (σ. 86)

Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι έχουν διαφορετικές ιδέες, πεποιθήσεις και απόψεις – διαφορετικές σκέψεις - αλλά έχουν παρόμοια αισθήματα. Και αντιδρούν με παρόμοιο τρόπο στα αισθήματα των άλλων ανθρώπων, προτιμώντας τους χαρούμενους φίλους από τους κατηφείς, τους καλοσυνάτους από τους κακότροπους και τους τρυφερούς από τους βίαιους. (σ.91)

Ένα βιβλίο με ουσιαστικές παρατηρήσεις που μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι τελικά τα μικρόβια δεν είναι το μόνο πράγμα που μεταδίδεται από άτομο σε άτομο. Μεταδίδονται επίσης και οι συμπεριφορές. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πιο κλασική έρευνα της μεταδοτικής αυτοκτονίας, η οποία δημοσιεύθηκε από τον κοινωνιολόγο David Phillips το 1974. O Phillips έδειξε ότι, κατά την περίοδο 1947 έως 1968, κάθε φορά που οι New York Times έγραφαν στο πρωτοσέλιδό τους για κάποιον αυτόχειρα, οι αυτοκτονίες αυξάνονταν σε εθνικό επίπεδο για τον επόμενο μήνα. Ο Phillips αυτό το ονόμασε «φαινόμενο Werther», από το μυθιστόρημα του Γκαίτε Τα πάθη του νεαρού Βέρθερ, που δημοσιεύθηκε το 1774. Το μυθιστόρημα διαβάστηκε ευρέως και, όταν ορισμένοι νεαροί άνδρες άρχισαν να αυτοκτονούν αντιγράφοντας τον τρόπο αυτοκτονίας του πρωταγωνιστή, οι αρχές της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Δανίας απαγόρευσαν τα βιβλία. (σ. 170)

Φυσικά καταλαβαίνουμε την επίδραση του Διαδικτύου και το κατά πόσο είμαστε όλοι συνδεδεμένοι με κάποιο τρόπο μεταξύ μας. 

Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων δεν είναι απλώς η επίδραση των άλλων σε εμάς, αλλά είναι και η δική μας επίδραση πάνω στους άλλους. Δεν χρειάζεται να είμαστε σούπερ σταρ. Το μόνο που χρειάζεται είναι να συνδεθείτε. Η καθολικότητα της ανθρώπινης σύνδεσης σημαίνει ότι ο καθένας από εμάς έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή στους άλλους από όσο μπορούμε να αντιληφθούμε. Όταν φροντίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας, αυτό επηρεάζει και πολλούς άλλους συνανθρώπους μας. Όταν από συνήθεια κάνουμε τυχαίες πράξεις καλοσύνης, αυτές μπορούν να εξαπλωθούν σε δεκάδες ή, ακόμη, και σε εκατοντάδες άλλους ανθρώπους. Και με κάθε καλή πράξη συμβάλλουμε στη συντήρηση του ίδιου του δικτύου που μας συντηρεί.

Η δική μας ευθύνη είναι το να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στη μεγαλύτερη πρόκληση του 21^ου αιώνα, που σύμφωνα με το συγγραφέα του βιβλίου και σημαντικό επιστήμονα Νικόλα Χρηστάκη, ο οποίος το 2009 συμπεριλήφθηκε από το «TIME» στον κατάλογο των εκατό προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη, είναι η κατανόηση του πώς «η ολότητα της ανθρωπότητας είναι μεγαλύτερη από το άθροισμα των μερών της. Σαν ένα παιδί που ξυπνά, ο ανθρώπινος υπεροργανισμός αρχίζει να αποκτά αυτεπίγνωση, και αυτό σίγουρα θα μας βοηθήσει να επιτύχουμε τους στόχους μας. Αλλά το μεγαλύτερο δώρο της αυτεπίγνωσης αυτής θα είναι η άκρατη χαρά της αυτογνωσίας και η συνειδητοποίηση του ότι, για να μάθουμε πραγματικά ποιοι είμαστε, θα πρέπει πρώτα να μάθουμε πώς και γιατί όλοι μας είμαστε συνδεδεμένοι.» (σ. 399-400) 

Nicholas Christakis, James Fowler, Συνδεδεμένοι. Η εκπληκτική δύναμη των κοινωνικών δικτύων και πώς αυτά διαμορφώνουν τη ζωή μας, Κάτοπτρο