Θέατρο Νο, επίκληση στον ήλιο & "Νέκυια", Επίδαυρος

Ξημερώματα προς την Επίδαυρο.

Είναι μια από εκείνες τις εμπειρίες που σε σημαδεύουν και θα τις θυμάσαι πάντα.

Ξημέρωμα στο θέατρο Επιδαύρου με τις πρώτες ακτίνες του ήλιου να αγκαλιάζουν την πλάση, παράλληλα με ένα τελετουργικό κάλεσμα στον ήλιο, που πραγματοποίησε ο μεγάλος γιαπωνέζος δάσκαλος Rokuro Gensho Umewaka, ακολουθώντας μια παλαιά τελετουργία του ΝΟ.

Πρόκειται για μια επίκληση του θιάσου προς τον ήλιο προκειμένου να ανατείλει. 

Η τελετή ήταν γεμάτη με ιερότητα, αυστηρό τυπικό και αρχαίους κώδικες, ξένους προς τη δική μας ίσως κουλτούρα, βαθιά μοναστικούς.

Δε θα αναλύσω το τι είδαμε καθώς είμαι σίγουρη ότι όσοι ενδιαφέρεστε θα τα έχετε ήδη διαβάσει στον τύπο, σας παραθέτω όμως δυο σχετικές αναφορές, μπορείτε να δείτε εδώ:

  Θέατρο ΝΟ, στο βάθος τραγωδία (bookpress.gr) 

  «Νέκυια», Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου (theatro.wordpress)  

Το απόγευμα της ίδιας μέρας ξαναβρεθήκαμε στο Θέατρο.

Το φεγγάρι μόλις έχει ξεπροβάλλει από πάνω του.

Εδώ ως θεατές μιας θεατρικής συνάντησης δύο πολιτισμών με βαθιές ρίζες μέσα στο χρόνο. Το θέατρο Νο της Ιαπωνίας καταπιάστηκε με τη ραψωδία λ της «Οδύσσειας» του Ομήρου, για την παράσταση «Νέκυια». 

Περισσότερο από 2.500 χρόνια μετά τη δημιουργία της ομηρικής Οδύσσειας και 800 χρόνια από την ίδρυση του θεάτρου Νο, ομηρική και ιαπωνική «Νέκυια» συναντήθηκαν στην Επίδαυρο.

Το πρωί μια επίκληση στον ήλιο - ένα κάλεσμα προς ζωή.

Το βράδυ η "νέκυια" - ένα κάλεσμα στον Άδη.

ραντεβού το Σεπτέμβρη...

Αγαπημένοι φίλοι,

Δεν είναι λίγες οι φορές που αναρωτιέμαι τι νόημα έχει τούτα τα χρόνια που η χώρα μας βιώνει τέτοιες στιγμές να μοιράζομαι φωτογραφίες, σκέψεις, βιβλία, προτάσεις και γραφές. Ίσως κανένα. Νιώθω ότι η επικαιρότητα εκμηδενίζει πλέον τέτοια μοιράσματα. Ίσως είναι μια φάση που απαιτεί περισσότερη ενδοσκόπηση. Το βέβαιο είναι ότι μια μπλογκόσφαιρα που έχει σιωπήσει, με ελάχιστες πλέον φωνές δημιουργικότητας, μας φανερώνει και το πόσο κόπο και ενέργεια απαιτούν αυτά τα μοιράσματα...

Από την άλλη όμως και αυτή εδώ ίσως είναι μια μορφή αντίστασης. Μια μικρή συνεισφορά προς τον περαστικό αναγνώστη που τυχαίνει να σταθεί σε αυτή τη διαδικτυακή γωνιά. Γιατί κακά τα ψέματα. Στα δύσκολα έχει αξία το μοίρασμα. Ειδικά όταν εσύ παύεις να έχεις, τότε αποκτά αληθινή αξία. Περίεργη αίσθηση. Παρ' όλα όσα ζούμε, να έχω ακόμη τόσα να μοιραστώ, να γράψω, μα να με περιβάλλει αυτή η παράξενη σιωπή.  Μα όσο και αν η ελπίδα μοιάζει χαμένη, δε θέλω να την παραδώσω ακόμη. 

Οι παραπάνω όμως σκέψεις ίσως να με απασχολήσουν πάλι από τον Σεπτέμβρη. Καθώς έφτασε ο καιρός για το καθορισμένο διάλειμμα του blog. Κάθε έτος τέτοια εποχή, επιλέγω να παραμένω offline, μια αναγκαία διαδικτυακή αποτοξίνωση. Χρόνος για περισσότερες γραπτές σημειώσεις, στιγμές στη φύση, σε φίλους, σε αναγνώσεις που δεν είχα την ευκαιρία να αφεθώ το προηγούμενο διάστημα.  Ανάγκη για περισσότερη ηρεμία. 

Καλό υπόλοιπο του καλοκαιριού σε όλους. 

Να προσέχετε τους ανθρώπους και τους εαυτούς σας.

Υ.Γ. Διακοπή για ανάσες στο blog, μα κάποιες φωτογραφίες και μοιράσματα ίσως ν' ανεβαίνουν στη σελίδα του στο facebook. Συντονιστείτε και εκεί αν δεν το έχετε κάνει.

Terrapolis: Η Γαλλική Σχολή Αθηνών ανοίγει για πρώτη φορά τον κήπο της στο κοινό για μια ξεχωριστή έκθεση σύγχρονης τέχνης

Ο ΝΕΟΝ, σε συνεργασία με τη Whitechapel Gallery, ανοίγει για πρώτη φορά τον κήπο της Γαλλικής Σχολής Αθηνών σε διάλογο της σύγχρονης τέχνης με το ευρύ κοινό.

Η Γαλλική Σχολή Αθηνών (École Française d'Athènes (EfA)) ιδρύθηκε το 1846, δεν είναι μόνο το παλαιότερο ξένο ινστιτούτο που ιδρύθηκε στην Αθήνα, μα επίσης το πρώτο ακαδημαϊκό γαλλικό ινστιτούτο εκτός Γαλλίας. Η ίδρυσή του συνδέεται με το γαλλικό φιλελληνισμό, αλλά και με την πολιτική της Γαλλίας στην ανατολική μεσόγειο, την εποχή εκείνη.

Διευθύνει προγράμματα έρευνας σε όλους τους τομείς των Ελληνικών Σπουδών, αλλά κυρίως στην αρχαιολογία, στη μελέτη των επιγραφών και στις Κλασσικές Σπουδές. Το EfA έχει επίσης ένα εκτεταμένο πρόγραμμα υποτροφιών. Η βιβλιοθήκη του περιλαμβάνει 80.000 βιβλία, 550.000 φωτογραφίες και 35.000 χάρτες.

Για δεύτερη χρονιά μετά τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη πέρυσι (Μάιος – Ιούνιος 2014), ο ΝΕΟΝ και η Whitechapel Gallery ενεργοποιούν έναν ιστορικό χώρο στο κέντρο της Αθήνας, τον κήπο της Γαλλικής Σχολής, για να παρουσιάσουν έργα σύγχρονων καλλιτεχνών σε άμεσο διάλογο με τη δημόσια σφαίρα και το ευρύ κοινό. 

 Η Γαλλική Σχολή έχει μακρά ιστορία στη δημόσια ζωή της Αθήνας, από το 1846, αλλά είναι η πρώτη φορά που ο κήπος της ανοίγει με ελεύθερη πρόσβαση στους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης, μέσω της σύγχρονης τέχνης.

Η έκθεση Terrapolis εντάσσεται στη στρατηγική του ΝΕΟΝ να χρησιμοποιήσει τη σύγχρονη τέχνη ως εργαλείο ώστε να ευαισθητοποιήσει και να ενεργοποιήσει τους πολίτες να επισκεφθούν και να ξαναζωντανέψουν ιστορικούς δημόσιους, ιδιωτικούς κήπους και ανοιχτούς χώρους στην πόλη.

Η έκθεση Terrapolis έχει ως κεντρικό άξονα έργα σύγχρονης τέχνης 

που συνδέουν το ανθρώπινο με το ζωώδες. 

Απηχώντας τους Σάτυρους, τις Σφίγγες, τους Κένταυρους της αρχαιοελληνικής γλυπτικής, 37 Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες παρουσιάζουν γλυπτά, εγκαταστάσεις και φιλμ με στοιχεία από τη μυθολογία, το αρχαίο δράμα, το ζωικό βασίλειο, προτείνοντας μια «βιοηθική» για τον 21ο αιώνα

Η έκθεση θέτει ερωτήματα για τη σχέση της τέχνης με διεργασίες της φύσης, την απήχηση μυθικών αφηγήσεων στη σύγχρονη κοινωνία, τη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα. 

Αυτό απηχεί και ο όρος Terrapolis 

–που εισήγαγε η Donna Haraway ειδική σε θέματα φιλοσοφίας των επιστημών- και προέρχεται από τη λατινική λέξη «terra» που σημαίνει γη και την ελληνική λέξη «πόλις».

Η έκθεση θέτει μια σειρά ερωτημάτων: Πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα ζώα ως πολίτες; 

Πώς συνδέεται η τέχνη με διαδικασίες της φύσης, όπως η μεταμόρφωση; 

Πώς αντηχούν οι μυθικές αφηγήσεις στη σύγχρονη κοινωνία; 

Μπορούμε να επανακαθορίσουμε τη σχέση μας με τα άλλα είδη;

Στην έκθεση συμμετέχουν έργα των: Caroline Achaintre, Allora & Calzadilla, Francis Alÿs, Αθανάσιος Αργιανάς, Joseph Beuys, Huma Bhabha, Reg Butler, Lynn Chadwick, Marcus Coates, William Cobbing, Enrico David, Charlotte Dumas, Angus Fairhurst, Studio Ghibli, Tue Greenfort, Asta Gröting, Henrik Håkansson, Anthea Hamilton & Nicholas Byrne, Joan Jonas, Ελένη Καμμά, Markus Karstieß, Διονύσης Καβαλλιεράτος, Yayoi Kusama, Oliver Laric, Richard Long, Sarah Lucas, Ruth Maclennan, Chris Marker, Marlie Mul, Katja Novitskova, Anatoly Osmolovsky, Αλίκη Παλάσκα, Norbert Prangenberg, Ugo Rondinone, Κώστας Σαχπάζης και Peter Wächtler.

TERRAPOLIS

Διάρκεια Έκθεσης: 27 Μαΐου – 26 Ιουλίου 2015

Γαλλική Σχολή Αθηνών

Διδότου 6, Αθήνα

Ωράριο Λειτουργίας

Δευτέρα Κλειστά

Τρίτη - Σάββατο: 10:00 – 21:00

Κυριακή: 12:00 – 18:00

Η έκθεση πλαισιώνεται από παράλληλες εκδηλώσεις με ελεύθερη συμμετοχή για το κοινό, ενώ οι ξεναγήσεις πραγματοποιούνται µε αυτόματες ηχογραφημένες πληροφορίες.

Αντιγόνη του Σοφοκλή

Βρέθηκα χτες στο Δημοτικό θέατρο της Ηλιούπολης, όπου παρακολούθησα την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Δε θα κρίνω εδώ την παράσταση. Θα μεταφέρω μονάχα προσωπικές σκέψεις που με συγκλόνισαν, καθώς άκουγα το κείμενο. 

Είναι απίστευτη η μαγεία και η μαεστρία που διαθέτουν οι αρχαίες τραγωδίες. Δε σου λέω κάτι το καινούργιο. Μα ακόμη μια φορά, καθώς παρακολουθούσα την παράσταση, συνειδητοποιούσα το ασύλληπτο ότι αυτά τα κείμενα γράφτηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια και είναι τόσο σημερινά. Εκστασιαζόμουν από τις ανατροπές, τις καινοτομίες, την ριζοσπαστικότητα τους και φυσικά τη διδαχή που με πολύ λεπτό και έξυπνο τρόπο διαπερνά αυτά τα έργα. Άλλωστε οι αρχαίοι τραγωδοί "δίδασκαν" και το θέατρο αποτελούσε ψυχαγωγία για όλους τους πολίτες. Αναγκαία. Ζωτική. 

Στην αρχαία Ελλάδα οι πολίτες έβρισκαν μέσα στο θέατρο την ταυτότητα τους.  Είναι λύτρωση να ακούς τέτοια κείμενα. Σε μια εποχή που το χρήμα είναι πλέον ο θεός, που κάποιοι ονομάζουν πατρίδα ένα νόμισμα, ενώ άλλοι ταυτίζουν την ταυτότητα τους με μια πιστωτική κάρτα. Μέσα από αυτά τα κείμενα αντικατοπτρίζεται μια κοινωνία με αξιοθαύμαστη πίστη, δικαιοσύνη, ηθική, θεσμούς. Πως φτάσαμε στο άλλο άκρο σήμερα;

Ο άνθρωπος μέσα από τις χιλιετίες, αντιμετωπίζει πάντα τις ίδιες προκλήσεις, τους ίδιους κατατρεγμούς. Ίδια πράγματα τον βασανίζουν, στο ίδιο σημείο θα βρει την ουσία ξανά.

Τέλος βλέποντας αυτές τις παραστάσεις αισθάνεσαι πολύ μικρός.  Αναρωτιέσαι ενδόμυχα πώς τολμάς να πιάνεις το μολύβι, να πατάς τα πλήκτρα και να σκαρώνεις διαλόγους. Όταν έχουνε γραφτεί αυτά τα αριστουργήματα - μη έχοντας μάλιστα κάποιο προγενέστερο δείγμα... Τέτοια αναρωτιέσαι μπροστά σε τούτα τα ιερά κείμενα...

***

Νικηφόρος Λύτρας, Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη (1865)

Ἔρως ἀνίκατε μάχαν, Ἔρως, ὃς ἐν κτήμασι πίπτεις,

ὃς ἐν μαλακαῖς παρειαῖς νεάνιδος ἐννυχεύεις,

φοιτᾷς δ᾽ ὑπερπόντιος ἔν τ᾽ ἀγρονόμοις αὐλαῖς·

καί σ᾽ οὔτ᾽ ἀθανάτων φύξιμος οὐδεῖς

οὔθ᾽ ἁμερίων σέ γι᾽ ἀνθρώπων. ὁ δ᾽ ἔχων μέμηνεν.

σὺ καὶ δικαίων ἀδίκους φρένας παρασπᾷς ἐπὶ λώβᾳ 

(στ. 781-792)

Του κόσμου από τα θάματα

δεν είναι τίποτ’ άλλο,

που νάναι σαν τον άνθρωπο

περήφανο, μεγάλο.

Σε φουσκωμένα κύματα,

σε θάλασσα αφρισμένη,

αυτός ξέρει και μπαίνει

και φύσαγε, νοτιά!

Και τη θεά την υπέρτατη,

τη Γη, τη φαρδειοπλάτα,

π’ ακούραστα τα χαίρεται

τ’ αθάνατά της νιάτα,

ζέβει στ’ αλέτρι τ’ άλογα

και την περικυκλώνει,

βαθιά τήνε πληγώνει

και την καταπονεί.

Πιάνει πουλιά γοργόφτερα,

βουνίσια αγρίμια πιάνει,

τα ψάρια από τη θάλασσαν

αυτός με δίχτυα βγάνει.

Αυτός τον ταύρο, τ’ άλογο

ξέρει να μεταπείσει,

τη λευτεριά ν’ αφήσει

και στο ζυγό να μπει.

Αυτός και γλώσσαν έμαθε,

και σπίτια να σκεπάζει

και κόσμους εστερέωσε,

και φρόνημα σπουδάζει.

Με χίλιους τρόπους έρχεται

και χίλιους τρόπους ξέρει

και μόνο δε θα φέρει

θανάτου αποφυγή!

Αυτός το κάθε ανέλπιστο

με τέχνη μηχανεύει.

Πότε κακόν ορέγεται,

πότε καλό γυρεύει!

Και κείνος όπου χαίρεται

ψηλά την εξουσία

των νόμων την ουσία

συχνά παρεξηγά.

Μα πολιτείας ανάξιος

εκείνος που τολμάει

γιατί έτσι το φαντάστηκε,

τ’ άδικο ν’ αγαπάει.

Και δεν τον θέλω σύμμαχο,

φίλο μου δεν τον πιάνω,

στο σπίτι δεν τον βάνω,

όπου τα κάνει αυτά!

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ «ΑΝΤΙΓΟΝΗ»

Μετάφραση: Κωνσταντίνος Μάνος

***