Άλκη Ζέη, Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;, Μεταίχμιο

«Κοιτάζω την εφημερίδα. Δευτέρα 7 Αυγούστου 2017. Τρομάζω.

Πώς έφτασα ως εδώ. Είχα υποσχεθεί στα παιδιά δεκατρία χρόνια. Αν και μου φαινότανε πάρα πολλά... τότε. Ποιος μου χάρισε γενναιόδωρα άλλα τέσσερα κι ίσως απομένουν και κάποια ρέστα ακόμα;

(...) Τώρα πια τα εγγόνια μου είναι μεγάλα. Δεν ρωτάνε «πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;». Μόνο κάνουν σχέδια τι θα κάνουμε του χρόνου στην πανσέληνο.

Αν μου φαινότανε πολλά τα δεκατρία χρόνια, ο ένας χρόνος μοιάζει ακόμα πιο μακρινός.

Δεν λέω τίποτα, τους αγκαλιάζω και τους δυο και χαίρομαι τη στιγμή. Αποδώ και μπρος οι στιγμές μετράνε.»

Όποτε διαβάζω τις αυτοβιογραφικές αφηγήσεις της Άλκης Ζέη, 

νιώθω να αγαπώ περισσότερο την (πολύ, πολύ, πολύ) αγαπημένη μου Ζωρζ Σαρή

«Είναι η ώρα για τις ειδήσεις. Δεν θα τις δω. 

Βλέπω στον ΣΚΑΙ ένα ντοκιμαντέρ για τους θαλάσσιους ελέφαντες και πιγκουίνους. Όχι, θα κάτσω να σκάσω για το ΔΝΤ και τον έβδομο σπόνδυλο μου.»

Οικογενειακές στιγμές με τον Γιώργο Σεβαστίκογλου

Διαβάζοντας το "Πόσο θα ζήσεις ακόμη, γιαγιά;", έπιανα τον εαυτό μου πολλές φορές να σκέφτεται "Μα τι ζωή!". Το βιβλίο είναι μια συλλογή από αυτοβιογραφικές αφηγήσεις και από διηγήματα μυθοπλασίας. Πρόκειται για ιστορίες στις οποίες έχει προστεθεί η σημερινή αφήγηση της Άλκης Ζέη, η ματιά μιας ξεχωριστής δημιουργού, μιας μοναδικής προσωπικότητας που ουσιαστικά μας διηγείται στιγμές από ολόκληρη την ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα. Είναι χωρισμένο σε δύο ενότητες: Ιστορίες από τη ζωή μου (αυτοβιογραφικές αφηγήσεις) και Ιστορίες που έγραψα (διηγήματα μυθοπλασίας). Τα σχόλιά της, διαφοροποιούνται μέσα στο κείμενο με πλαγιογραφή, φωτίζοντας το παρελθόν καθώς το κοιτάζει από το σήμερα.

Στον γάμο της Διδώς Σωτηρίου, αριστερά η Άλκη Ζέη οκτώ χρονών, η Διδώ, η αδελφή της Άλκης η Λενούλα εννιάμισι χρονών, η Έλλη Παππά (αδελφή της Διδώς Σωτηρίου)

Σελίδες γεμάτες με ιστορίες από τη ζωή της με το σύντροφο της Γιώργο Σεβαστίκογλου, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, την αγάπη που τους έδινε δύναμη.  Ονομάζει δασκάλους της τον Άντον Τσέχωφ και τον Ανδρέα Φραγκιά, που «μέσα από ασήμαντες λεπτομέρειες ανασυνθέτουν χαρακτήρες, καταστάσεις εποχές».  Αναφορές για τους τόπους που έζησε: Σάμο, Χίο, Αθήνα, Πήλιο, Βέλγιο, Μόσχα, Παρίσι κ.α.  Για τον πόλεμο, την Κατοχή, τον Εμφύλιο, την εμπλοκή στους αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία, τους διωγμούς, τις συνεχείς ανατροπές.  Αλλά και σκέψεις για το σήμερα, με ένα γράμμα σε μια γιαγιά του μέλλοντος και προβληματισμό για τον έρωτα στην εποχή του ίντερνετ... 

1946. Μεταξύ άλλων, ο Μάνος Χατζιδάκις, η Αλέκα Παΐζη και ο Γιώργος Σεβαστίκογλου

Διάβαζα και σκεφτόμουν "Τι ζωή!" Και μετά "τι παρέες, τι προσωπικότητες!" Γιώργος Σεβαστίκογλου, Διδώ Σωτηρίου, Έλλη Παππά, Μάνος Χατζιδάκις, Μελίνα Μερκούρη, Ζώρζ Σαρή, Νίκος Γκάτσος κ.α. Μια γραφή γεμάτη αλήθεια, που δεν ψάχνει τις λέξεις για να εντυπωσιάσει.  Είναι ένα βιβλίο γεμάτο με συγκίνηση. Το διάβαζα στις διαδρομές μου στην πόλη και στιγμές τα μάτια μου γέμιζαν δάκρυα. Ακριβώς το ίδιο είχα πάθει και στο Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο. Η Άλκη Ζέη υπήρξε ένας άνθρωπος τόσο ενεργός, τόσο δραστήριος, τόσο μέσα στην "ιστορία". Ουσιαστικά η ζωή της, είναι μια διαδρομή στην ιστορία του τόπου μας. Το έργο της είναι η αποτύπωση, η νοσταλγία και η αφήγηση μιας ολόκληρης εποχής.

* Από τις 4 Νοεμβρίου και κάθε Σαββατοκύριακο στις 16:00 στον κινηματογράφο Δαναό (Λεωφ. Κηφισίας 109), προβάλλεται η ταινία της Μαργαρίτας Μαντά «Ο μεγάλος περίπατος της Άλκης». Πρόκειται για έναν κινηματογραφικό περίπατο στην πολυτάραχη ζωή και στο πλούσιο έργο της Άλκης Ζέη. Το τρέιλερ του ντοκιμαντέρ: 

Αλμπέρ Καμύ, Σημειωματάρια. Βιβλίο πρώτο (1935-1942)

Διαβάζοντας τα "Σημειωματάρια" του Αλμπέρ Καμύ 

μια φθινοπωρινή, μα ηλιόλουστη μέρα στον εθνικό κήπο

Καθώς διάβαζα τις σημειώσεις του Καμύ, γινόταν όλο και πιο εμφανής ο χαρακτήρας του ανθρώπου πίσω από τον "Ξένο", την "Πανούκλα", τον "Επαναστατημένο άνθρωπο". Σειρά σκέψεων που αποκαλύπτουν τη δημιουργική αγωνία του, την οπτική του προς τη ζωή. Ο Άλμπερ Καμύ καταγράφει μια βαθιά αισιόδοξη ματιά, με μια αγάπη προς το φως, τα ταξίδια, τη ζωή, τον έρωτα. Ενώ σε άλλες στιγμές γινόταν απαισιόδοξος, γεμάτος μοναξιά. Τα «Σημειωματάρια» είναι ένα βιβλίο, αληθινός θησαυρός με νουθεσίες προς τον εαυτό του, τις «πρώτες δοκιμές» του συγγραφέα, στοχασμούς, εξομολογήσεις, αποσπάσματα από έργα που διάβαζε, συγγραφείς που θαύμαζε. 

«Όταν κοιτάζω τη ζωή μου και το μυστικό της χρώμα, νιώθω μέσα μου να με συγκλονίζουν τα δάκρυα. Είμαι αυτά τα χείλη που φίλησα, όσο κι εκείνες οι νύχτες του «σπιτιού μπροστά στον κόσμο». Είμαι αυτό το φτωχό παιδί, όσο και τούτο το πάθος για ζωή και φιλοδοξία που με συνεπαίρνει κάποιες στιγμές.»

«Νέος ζητούσα από τους ανθρώπους περισσότερα απ’ όσα μπορούσαν να μου δώσουν: μια διαρκή φιλία, μια μόνιμη συγκίνηση. 

Ξέρω τώρα να τους ζητώ λιγότερα απ’ όσα μπορούν να μου δώσουν: μιαν απλή συντροφιά. Και οι συγκινήσεις τους, η φιλία τους, οι ευγενικές χειρονομίες τους διατηρούν, στα μάτια μου, ολόκληρη την αξία του θαύματος: μια τέλεια εντύπωση χάριτος»

«Πρέπει να έχουμε νιώσει ένα έρωτα – έναν μεγάλο έρωτα στη ζωή μας, γιατί αυτό αποτελεί άλλοθι για τις αδικαιολόγητες απελπισίες που μας καταβάλλουν».

Αύγουστος ‘37

«Κάθε φορά που ακούω έναν πολιτικό λόγο ή διαβάζω αυτούς που μας διοικούν, εδώ και χρόνια αισθάνομαι τρόμο, γιατί δεν ακούω τίποτα που να ηχεί ανθρώπινα. Πάντα οι ίδιες λέξεις που λένε τα ίδια ψέματα. Και το ότι οι άνθρωποι προσαρμόζονται, το ότι η οργή του λαού δεν έχει ακόμα τσακίσει τα ανδρείκελα, βλέπω σ’ αυτό την απόδειξη πως οι άνθρωποι δεν δίνουν καθόλου σημασία στην κυβέρνηση τους και πως παίζουν, πραγματικά ναι, πως παίζουν κορόνα-γράμματα ένα μέρος της ζωής τους και των συμφερόντων τους, που είναι, υποτίθεται, ζωτικά» (64)

«Κάποια χρόνια που βιώθηκαν μέσα στην εξαθλίωση αρκούν για να δημιουργήσουν μια ευαισθησία»

«Χάνω όλη μέρα τον χρόνο μου, κι οι άλλοι λένε πως είμαι δραστήριος»

Φανατικός αναγνώστης, ένας λάτρης του θεάτρου, πειραματίζεται και μεταφέρει το πάθος και τις ιδέες του στα βιβλία του. Μέσα από τα ημερολόγια που κρατούσε από το 1935 ως το τέλος της ζωής του, μας αποκαλύπτεται ο άνθρωπος, ο φιλόσοφος, ο επαναστάτης Άλμπερ Καμύ. Η ζωή του ήταν το γράψιμο. Αν ζούσε στην εποχή μας ο Καμύ θα διατηρούσε ιστολόγιο, επιτρέψτε μου τούτη εδώ την σκέψη. Τα Σηµειωµατάρια µισανοίγουν την πόρτα της εσωτερικής ζωής του Καµύ, σε µια ατµόσφαιρα οικειότητας που φωτίζει το έργο του, ενώ αποτελούν, παράλληλα, µια µαρτυρία για τη σχέση του µε τον κόσµο. 

Η σημαντική αυτή έκδοση από τον Πατάκη, έρχεται να αντικαταστήσει και να συμπληρώσει τα εξαντλημένα Σημειωματάρια που είχαν κυκλοφορήσει στη σειρά της Σύγχρονης Κλασικής Βιβλιοθήκης του Εξάντα σε μετάφραση της Λήδας Παλαντίου. Σε εκείνη την έκδοση δημοσιευόταν επιλογή από τους δύο πρώτους τόμους των Σημειωματαρίων (Μάιος 1935 - Μάρτιος 1951). Σε τούτη τη νέα έκδοσή, περιλαμβάνεται το πλήρες κείμενο των τρίτομων Σημειωματαρίων, σε τρεις τόμους που θα κυκλοφορήσουν ανά εξάμηνο. Ένας αδιαμφισβήτητος θησαυρός για κάθε βιβλιοθήκη.

Μπορείτε να διαβάσετε αφιέρωμα που έχει δημοσιευθεί για τον Α. Καμύ εδώ:

Αλμπέρ Καμύ / Albert Camus

Aλμπέρ Kαμύ, Σημειωματάρια, Βιβλίο πρώτο, Μάιος 1935 - Φεβρουάριος 1942, Μτφρ.: Ν. Καρακίτσου-Dougé, Μ. Κασαμπαλόγλου-Roblin, Εκδόσεις Πατάκη, Σελ.: 264

10 χρόνια Roadartist...in Athens : Οι νικητές!

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ όλους για τις ευχές, τις συμμετοχές και την αγάπη που δείχνετε για αυτό το ταπεινό ιστό-τοπο. 

Ακολουθούν τα ονόματα των νικητών των βιβλίων του επετειακού διαγωνισμού:

Εκδόσεις Gutenberg

John Williams, Στόουνερ : Johnny Savvakis

Hans Fallada, Και Τώρα Ανθρωπάκο; : Spiros Papadopoulos

Εκδόσεις Διόπτρα

Γ. Ξανθούλης, Η εποχή των καφέδων : Costoglou Clairi, Lena Bokogianni 

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Άλκη Ζέη, Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά; : Maria Keramida

Paul Auster, Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων : Νικος Καραμπατσος

Κνουτ Χάμσουν, Η ΠΕΙΝΑ : Maria Velvitsanou

Εκδόσεις Μίνωας

Γκιστάβ Φλομπέρ, Μαντάμ Μποβαρί : Ελισσάβετ Πιτσινή

Πιερ Λεμέτρ, Ανν : Marina Geronti

Ντόροθι Μπ. Χιουζ, Σ’ έναν έρημο τόπο : Τζωρτζίνα Κουτρουδίτσου

Εκδόσεις Οξύ

Welsh Irvine, Τέχνη της Λεπίδας : Hilda Papadimitriou, Dimitris Psomadellis

Εκδόσεις Πατάκη

Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ντεπό : Ιωάννα Κόλλια, Κωνσταντίνος Οικονόμου

Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Καινούργια πόλη : Aggeliki Xirou, Spiros Glykas

Μάιρα Παπαθανασίου, Η ιεραποστολική στάση : Ζαχαρούλα Μπουσμπουκίδου, Σοφία Γιαννακάκη

Οι τυχεροί ή θα παραλάβουν τα βιβλία από τους εκδοτικούς οίκους ή θα τους αποσταλούν ταχυδρομικά. Παρακαλώ επικοινωνήσετε μαζί μου με email στο maroadartist@gmail.com ή με μήνυμα στη σελίδα του blog στο facebook για περισσότερες λεπτομέρειες. 

Όσοι κέρδισαν βιβλίο που ήδη έχουν, είτε δεν μπορούν να παραλάβουν, είτε δε θέλουν, παρακαλώ να μου το πουν για να δοθεί σε κάποιον άλλο μετά από μια νέα κλήρωση. Είναι κρίμα τα βιβλία να μην φτάσουν στους αναγνώστες τους.

Σας ευχαριστώ όλους, δίνετε δύναμη να συνεχίζουμε & από εδώ! 
Καλή ανάγνωση στους νικητές! 

10 χρόνια Roadartist in Athens!!!

10 χρόνια Roadartist in Athens! Μια δεκαετία διαδικτυακής παρουσίας, γραφής, μοιρασμάτων, ταξιδιωτικών, βιβλιοφιλικών και γενικότερα πολιτιστικών αναρτήσεων. Στην εποχή της γρήγορης επικοινωνίας, το να συνεχίζεις σαν να έχουμε ακόμη 2007, έχει ενδιαφέρον και πλάκα. Το σημαντικότερο με εσάς ακόμη συνοδοιπόρους τόσο εδώ όσο στους λογαριασμούς στα social media.

Με αφορμή τα γενέθλια, μερικοί από τους πιο σημαντικούς ελληνικούς εκδοτικούς οίκους, δωρίζουν βιβλία στους αναγνώστες. Τους ευχαριστώ ολόψυχα για τη θερμή συμμετοχή, αλλά και για τη γενναιοδωρία τους να δωρίσουν βιβλία που ήταν κυρίως δικές μου επιλογές. 

Η διαδικασία είναι απλή. Δηλώνετε συμμετοχή κάνοντας like στη σελίδα και σε αυτή την ανάρτηση του blog στο Facebook, αν θέλετε αφήνοντας ευχές σας. Για επιπλέον συμμετοχές, μοιράσου (setting privacy–>public) στο Facebook αυτό το post. Οι τυχεροί, οι οποίοι θα αναδειχτούν από online tool random.org, θα πρέπει να είναι κάτοικοι Ελλάδας. Η διάρκεια του διαγωνισμού θα είναι μια εβδομάδα, οι νικητές θα ανακοινωθούν έπειτα από κλήρωση την Δευτέρα 6 Νοεμβρίου. 

Ακολουθούν οι συμμετέχοντες εκδοτικοί οίκοι με αλφαβητική σειρά:

Εκδόσεις Gutenberg

Από ένα αντίτυπο :

John Williams, Στόουνερ

Hans Fallada, Και Τώρα Ανθρωπάκο;  

Εκδόσεις Διόπτρα

Από δυο αντίτυπα :

Γ. Ξανθούλης, Η εποχή των καφέδων

Εκδόσεις Μεταίχμιο

Από ένα αντίτυπο :

Άλκη Ζέη, Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;

Paul Auster, Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων

Κνουτ Χάμσουν, Η ΠΕΙΝΑ 

Εκδόσεις Μίνωας

Από ένα αντίτυπο :

Γκιστάβ Φλομπέρ, Μαντάμ Μποβαρί 

Πιερ Λεμέτρ, Ανν  

Ντόροθι Μπ. Χιουζ, Σ’ έναν έρημο τόπο 

Εκδόσεις Οξύ

Από δύο αντίτυπα :

Welsh Irvine, Τέχνη της Λεπίδας

Εκδόσεις Πατάκη

Από δυο αντίτυπα :

Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Ντεπό

Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Καινούργια πόλη

Μάιρα Παπαθανασίου, Η ιεραποστολική στάση

****

Ευχαριστώ τους εκδοτικούς οίκους για τη θερμή ανταπόκριση. 

Καλή επιτυχία σε όλους!

Επίσης, όπως έχει καθιερωθεί από τα πρώτα γενέθλια του blog, θα δοθεί και φέτος το soundtrack με μουσικές εμπνευσμένες από φετινές αναρτήσεις. 

Πιθανόν αυτό το φετινό δέκατο Soundtrack να είναι το τελευταίο. 

Μπορείτε να κατεβάσετε το Roadartist’ s Soundtrack Volume 10 (free download) πατώντας εδώ ως συντροφιά για τις αναγνώσεις σας.

Τα τραγούδια του φετινού Soundtrack είναι τα παρακάτω, μαζί με τους λόγους που επιλέχτηκαν:

1. Awakenings (Soundtrack) - Time of the Season [από τον Oliver Sacks]

2. Willie Nelson - On The Road Again [από βόλτες στους δρόμους της Σερίφου]

3. Renato Carosone - Tu Vuò Fa' L'Americano [εμπνευσμένο από τη Φερράντε]

4. Φτηνά Τσιγάρα - Λευκό μου Γιασεμί [από τις βόλτες στην Αθήνα]

5. Air - Alone In Kyoto [από την Πατρίσια Χάισμιθ]

6. Biggi Hilmars - Ponds [...]
7. Into the Wild (Soundtrack) - Rise [ από το Αγκίστρι δες σχετικό ποστ]

8. Moonrise Kingdom (Soundtrack) - Conditions of The Universe  [ λαβ ]

9. Ludovico Einaudi - Experience [ γιατί είναι θεϊκό ]
10. Yann Tiersen - La Valse D'Amélie [γιατί...έτσι! ]

Καλή ακρόαση σε όλους. Όποιος επιθυμεί μπορεί να κατεβάσει και τις συλλογές των εννέα προηγούμενων ετών, βρίσκετε τα ενεργά links : πατώντας εδώ

Καλή επιτυχία σε όσους!

Και του χρόνου :)

Ευγνωμοσύνη / Oliver Sacks

O νευρολόγος και συγγραφέας Oliver Sacks (1933-2015), υπήρξε μια ξεχωριστή περίπτωση επιστήμονα. Τιμήθηκε με πολλές διεθνείς διακρίσεις, υπήρξε τακτικός συνεργάτης στα περιοδικά "The New Yorker" και "The New York Review of Books", καθώς και σε πολλά ιατρικά περιοδικά. Οι "New York Times" τον αποκάλεσαν "the poet laureate of medicine" ("ποιητή της ιατρικής"). Ως συγγραφέας εμπνεύστηκε μέσα από δύσκολα περιστατικά ασθενών, καταφέρνοντας να μεταδώσει αισιοδοξία σε άλλους ανθρώπους από τον αγώνα τους και την αγάπη τους για τη ζωή. 

"Ευγνωμοσύνη". Διάβασα αυτό το βιβλίο των μόλις 60 σελίδων του Oliver Sacks μονορούφι μέσα σε μια μέρα. Αποτελείται από τέσσερα δοκίμια (Υδράργυρος - Η δική μου ζωή - Ο περιοδικός μου πίνακας - Σάββατο) γραμμένα στα δυο τελευταία χρόνια της ζωής του, όπου ο Όλιβερ Σακς πραγματεύεται το θάνατο, το γήρας και την αρρώστια. Γνωρίζοντας ότι η ζωή του σύντομα θα τελειώσει, ο συγγραφέας γράφει αυτά τα δοκίμια εκφράζοντας το αίσθημα ευγνωμοσύνης για τη γεμάτη ζωή που έζησε.

«Αυτοί που πεθαίνουν είναι αναντικατάστατοι. Αφήνουν πίσω τους κενά που δεν μπορούν να γεμίσουν, γιατί η μοίρα – η γενετική και η νευρωνική μοίρα – κάθε ανθρώπου είναι να είναι μοναδικός, να ακολουθεί το δικό του μονοπάτι, να βιώνει το δικό του θάνατο.

Δεν προσποιούμαι ότι δε φοβάμαι. Αλλά το κυρίαρχο συναίσθημα μέσα μου είναι η ευγνωμοσύνη. Αγάπησα και αγαπήθηκα. Μου έδωσαν πολλά κι έδωσα κάτι κι εγώ με τη σειρά μου. Διάβασα και ταξίδεψα και στοχάστηκα και έγραψα. Συνευρέθηκα με τον κόσμο, μέσα απ’ αυτή την ιδιαίτερη συνεύρεση μεταξύ συγγραφέων και αναγνωστών.

Μα, πάνω απ’ όλα, υπήρξα ένα συνειδητό ον, ένα σκεπτόμενο ον, σε τούτο τον όμορφο πλανήτη, κι αυτό από μόνο του αποτελεί τεράστιο προνόμιο και σπουδαία περιπέτεια.» 

Καθώς διάβαζα το βιβλίο, σκεφτόμουν πόσο σπουδαίο είναι να συναντάς ανθρώπους που να σου εμπνέουν εμπιστοσύνη και δύναμη. Πόσο σπάνιο να γουστάρει κάποιος εκείνο με το οποίο καταπιάνεται, τόσο που να τον γεμίζει εσωτερική ηρεμία, απαραίτητη προϋπόθεση για να αντέχει τις καθημερινές αντιξοότητες. Συνειδητοποιώντας την ουσία του να έχεις ζήσει μια γεμάτη ζωή, μα και το πόσο βαθιά αγνώμονες είμαστε τελικά οι άνθρωποι. Σπανίζουν όσοι θα σε εμπνεύσουν στις μέρες μας. Για αυτό και περιπτώσεις όπως αυτού εδώ του ξεχωριστού ανθρώπου, πρέπει να τις αποζητάμε.

«Λυπάμαι, βέβαια, που σπατάλησα (και εξακολουθώ να σπαταλώ) τόσο χρόνο. Λυπάμαι που είμαι ακόμη στα ογδόντα μου τόσο επώδυνα ντροπαλός όσο ήμουν και στα είκοσι. Λυπάμαι που δεν μιλάω άλλη γλώσσα πλην της μητρικής μου και που δεν έχω ταξιδέψει ή ζήσει σε όσο το δυνατόν περισσότερα μέρη και κουλτούρες, όπως θα έπρεπε να έχω κάνει.» 

Ο Oliver Sacks έχοντας ζήσει μια γεμάτη και επιτυχημένη ζωή, δηλώνει πως αισθάνεται χαρούμενος, μα «όμως τίποτε από αυτά δεν με έχει αγγίξει όσο εκείνος ο γεμάτος αστέρια νυχτερινός ουρανός.» Άραγε μπορούμε να παραδειγματιστούμε από τα λόγια του; Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος μας εμπνέει να ζήσουμε. 

Ευγνωμοσύνη, Oliver Sacks, μετάφραση: Γιώργος Πάντσιος
Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη, 2017

John Williams, Ο ΣΤΟΟΥΝΕΡ, εκδ. Gutenberg

Ο Στόουνερ του John Williams είναι το ωραιότερο βιβλίο που διάβασα το φετινό καλοκαίρι. Ήταν εκείνο το βιβλίο που επέλεξα να πάρω μαζί μου στις διακοπές και μπορώ να πω ότι μπόρεσε να ανταποκριθεί απόλυτα στις προσδοκίες μου. Με συγκίνησε βαθιά με την αλήθεια και τα μηνύματα του.

Το μυθιστόρημα περιγράφει τη ζωή και τη σταδιοδρομία του Στόουνερ, ενός βοηθού καθηγητή της Αγγλικής Φιλολογίας. Προερχόμενος από ένα μικρό χωριό και μεγαλώνοντας στη σκληρή ζωή μιας αγροτικής οικογένειας, ο πρωταγωνιστής ακολούθησε το όνειρο του και τη βαθύτερη κλήση του. Γίνεται καθηγητής και υπηρετεί τη λογοτεχνία. Ο συγγραφέας στο βιβλίο μας περιγράφει τη διδασκαλία και τους ανταγωνισμούς της πανεπιστημιακής ζωής, τη σχέση με την οικογένεια του, την κόρη και τη σύζυγο του, την αποτυχία του γάμου του αλλά και τον έρωτά του για μια νεαρή καθηγήτρια. Αυτό που κυριαρχεί ως άποψη στο βιβλίο και εκείνο που επισημαίνει ο συγγραφέας είναι πως τελικά "η αγάπη για κάτι είναι αυτό που μετράει". Ο Στόουνερ αποπνέει μια βαθιά αγάπη για τη λογοτεχνία, τα βιβλία και τη δημιουργία.  Αυτό ήταν εκείνο που κράτησε τον πρωταγωνιστή δυνατό απέναντι στις δυσκολίες της ζωή του.

«Την αγάπη για τη λογοτεχνία, για τη γλώσσα, για το μυστήριο του νου και της καρδιάς, το πώς αποκαλύπτονται στους ασήμαντους, αλλόκοτους και απροσδόκητους συνδυασμούς γραμμάτων και λέξεων, τα τυπωμένα γράμματα, τόσο μαύρα, τόσο ψυχρά – την αγάπη που κρατούσε κρυμμένη σαν να ήταν παράνομη ή επικίνδυνη, άρχισε για να τη δείχνει, στην αρχή διστακτικά, μετά τολμηρά, στο τέλος υπερήφανα.» (σ. 173)

«Αφ ης στιγμής ερχόμαστε αντιμέτωποι με το μυστήριο αυτό που λέγεται λογοτεχνία και με την απαράμιλλη δύναμη της, είναι καθήκον μας να ανακαλύψουμε την πηγή αυτής της δύναμης και αυτού του μυστηρίου. Όμως, τελικά ποιο θα είναι το κέρδος μας; Πέπλο αδιαπέραστο απλώνει εμπρός μας το έργο της Λογοτεχνίας, εμποδίζοντάς μας να κατανοήσουμε το βάθος του. Ικέτες γινόμαστε ενώπιον του, έρμαια της εξουσίας του. Ποιος θα έχει την τόλμη να παραμερίσει το πέπλο τούτο, να εξιχνιάσει το ανεξιχνίαστο, να πλησιάσει το απλησίαστο; Οι πιο δυνατοί από εμάς δεν είναι παρά ασήμαντα ανθρωπάκια, χαλκός ήχων ή κύμβαλον αλαλάζον μπροστά στο αιώνιο μυστήριο.» (σ. 212)

Η πρώτη έκδοση του 1965. Είχε πουλήσει λίγα αντίτυπα και είχε αποσυρθεί από την αγορά. Δείτε τη σημερινή αξία ενός τότε αντίτυπου εδώ. 

Ο άνθρωπος πίσω από το έργο παραμένει ένα αίνιγμα, καθώς ο Williams δεν ήθελε να μιλάει για τον εαυτό του. Ακόμη και οι άνθρωποι που τον θεωρούσαν αγαπητό τους φίλο, δεν άκουγαν σχεδόν ποτέ κάτι για τις εμπειρίες του στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, κάτι που τον στοίχειωνε για χρόνια ή για την προσωπική του ζωή.  Η τέταρτη και τελευταία γυναίκα του, η Nancy Williams, η οποία έζησε μαζί του σχεδόν 35 χρόνια, τον περιγράφει ως έναν απλό άνθρωπο. "Μισούσε τον συναισθηματισμό, έβλεπε το γράψιμο ως εργασία δουλειάς. Συνήθιζε να λέει ότι αν δεν είχε γίνει συγγραφέας, ίσως να είχε γίνει ένας υδραυλικός". 

Ο Στόουνερ  έχει κατηγοριοποιηθεί στο είδος του ακαδημαϊκού μυθιστορήματος (ή campus novel). Εκδόθηκε πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1965 και πώλησε λιγότερα από 2.000 αντίτυπα. Πήρε καλές κριτικές, όμως αποσύρθηκε από την κυκλοφορία την επόμενη χρονιά. Στη συνέχεια επανεκδόθηκε το 2003 από το Vintage και το 2006 από την New York Review Books Classics, μα ξανά πούλησε ελάχιστα αντίτυπα. Μέχρι που το 2011, ενθουσίασε τη Γαλλίδα μυθιστοριογράφο Anna Gavalda, η οποία μετέφρασε τον Stoner και το διέδωσε ευρύτερα. Έγινε το βιβλίο Waterstones της χρονιάς στη Βρετανία το 2012. Το 2013,  σχεδόν δύο δεκαετίες μετά από το θάνατο του συγγραφέα του, οι πωλήσεις του τριπλασιάστηκαν. Το βιβλίο του John Williams ξαναβρίσκει το δρόμο του προς το αναγνωστικό κοινό και αυτή τη φορά πουλάει χιλιάδες αντίτυπα σε 21 χώρες. 

Η εξαιρετική μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου συντελεί στην αναγνωστική απόλαυση. Επίσης η έκδοση στολίζεται από ένα εξαιρετικό επίμετρο από τον Άρη Μπερλή, ο οποίος επισημαίνει σχετικά: «Η κεντρική ιδέα του βιβλίου δεν είναι ο έρωτας αλλά η αναπόδραστη τραγικότητα της ζωής, η τραγικότητα της ζωής του κύριου ήρωα του αλλά και όλων των άλλων χαρακτήρων. Το βιβλίο αφήνει μια πικρή αίσθηση και μια θλίψη, όχι μόνο στο τέλος αλλά και σε κάθε του σελίδα. Ακόμη και στις πιο θερμές, εξαιρετικές περιγραφές της ερωτικής σχέσης του Στόουνερ με την Κάθριν. Το μόνο αντίδοτο σε αυτή την επίμονη μελαγχολία που διαποτίζει όλο το μυθιστόρημα είναι, πολύ απλά, η χαρά της ανάγνωσης, η απόλαυση της αφήγησης, η ηδονή της λογοτεχνίας. Ακριβώς το ίδιο που συμβαίνει όταν διαβάζουμε τον Βασιλιά Ληρ (το τραγικότερο και θλιβερότερο ίσως κείμενο στην παγκόσμια λογοτεχνία) ή άλλες, αναρίθμητες, τραγωδίες, σε στίχο ή σε πεζό. Γιατί υπάρχει αυτό το παράδοξο με τη λογοτεχνία: Ενώ προωθεί και καλλιεργεί τη συναισθηματική ταύτιση (empathy) του αναγνώστη, ενώ μας προτρέπει «να μπούμε στη θέση του άλλου», ταυτόχρονα προσφέρει με την έντεχνη διεκτραγώδηση δεινών αισθητική ευχαρίστηση – σαν να εκμεταλλεύεται πάθη και ανθρώπινη δυστυχία χάριν των δικών της καθαρά καλλιτεχνικών σκοπών. Από αυτή την αισθητοποίηση της τραγικής μοίρας των ανθρώπων επωφελούμαστε κι εμείς ως αναγνώστες.» (σ. 402) Αναμφισβήτητα ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί και θα αγαπήσει κάθε βιβλιόφιλος. 

John Williams, O Στόουνερ
Μεταφραστής: Αθηνά Δημητριάδου 
Εκδόσεις: Gutenberg

Sixteen years after his death, not-so-famous novelist John Williams is finding his audience