Βιβλία που διάβασα το 2023

 

Το 2023 τελειώνει, και όπως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, αυτή είναι η καλύτερη στιγμή να μοιραστούμε μια επιλογή με βιβλία που διάβασα αυτό το έτος που σε λίγο φεύγει. Η παρακάτω λίστα περιλαμβάνει φετινές εκδόσεις, αλλά και προηγούμενων ετών. Είναι ωραίες αυτές οι ανασκοπήσεις, κάθε βιβλίο συνδυάζεται με μια στιγμή, ένα ταξίδι, έναν άνθρωπο. Μαγικός είναι και ο τρόπος που καθένα φτάνει ως εσένα. Τα καλά βιβλία προσθέτουν, δίνουν ενέργεια και αλλάζουν τις στιγμές. Σαν να ρίχνουν άχνη ζάχαρης, να είναι το αλατοπίπερο στις δύσκολες μέρες. Πώς θα ήταν η ζωή μας δίχως αυτά;

Ακολουθούν κάποιες προτάσεις από βιβλία που διάβασα φέτος, με λίγα σχόλια για κάθε ένα. 

Προτάσεις βιβλίων, επιλογές, με λίγα σχόλια:

Claire Keegan, Μικρά πράγματα σαν αυτά, μτφ. Μ. Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο

Το πρώτο βιβλίο που διάβασα στις αρχές του 2023, ήταν μια νουβέλα, ύμνος στην καλοσύνη, στην ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Η Claire Keegan έγραψε μια ιστορία για την ανάληψη της ευθύνης, για τις πράξεις καλοσύνης που μπορούν να κάνουν διαφορά σε μια κοινότητα ακόμη και αν όλα είναι εναντίον μας. Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία με τη βαθύτερη σημασία, για το καλό μέσα στον απλό άνθρωπο, σαν μια σπίθα που αν κάποτε ανάψει ποτέ δε σβήνει. Προσεγμένη έκδοση, γραμμένο με απλότητα και εξαιρετικές περιγραφές, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Περισσότερα διαβάζετε πατώντας εδώ.

William Faulkner, Καθώς ψυχορραγώ, μτφ. Π. Κεχαγιάς, Gutenberg

Το «Καθώς Ψυχορραγώ» ("As I Lay Dying"), μυθιστόρημα του 1930 του Αμερικανού συγγραφέα William Faulkner, κατατάσσεται στα καλύτερα μυθιστορήματα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Επιτέλους κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση από τις εκδόσεις Gutenberg. Μια μαύρη κωμωδία, γραμμένη από διαφορετικές φωνές και διαφορετικές ματιές. Μυθιστόρημα για τον χρόνο, τη γλώσσα, το θάνατο και το πάθος για ζωή. Όσα χρόνια και αν περάσουν, τα ανθρώπινα πάθη θα μένουν πάντα ίδια. Γραμμένο με αφηγηματική δεξιοτεχνία, γεμάτο με συμβολισμούς, εικόνες και αλληγορίες. Σύμφωνα με έναν «μύθο» της λογοτεχνίας, ο Φώκνερ έγραψε το «Καθώς ψυχορραγώ» σε έξι μόλις εβδομάδες. Το 1949 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ζαν Γκρενιέ, Τα νησιά, Ολκός, πρόλογος: Αλμπέρ Καμύ, μτφ: Α. Μπενρουμπής, 1996 

«Τα νησιά» του Ζαν Γκρενιέ ήταν το αγαπημένο βιβλίο του Αλμπέρ Καμύ. Το αναζητούσα καιρό, δε μπορούσα να το βρω, πρόκειται για έκδοση εξαντλημένη. Κάποια στιγμή, είδα ότι πουλιόταν σε καλή κατάσταση στο metabook. Το αγόρασα, μόλις το έλαβα, η χαρά μου ήταν μεγάλη. Το τοποθέτησα στη βιβλιοθήκη, με σκοπό να διαβαστεί το καλοκαίρι, όπως θα του ταίριαζε. Έτσι έγινε. Μέσα από τις σελίδες του, το ταξίδι, το Αιγαίο, η επιστροφή στις ρίζες, στην παιδική μας ηλικία, στα «νησιά», εκεί που ο χρόνος για λίγο σταματά και είμαστε όλοι αθώοι, σαν αιωρούμενοι σε μια άλλη εποχή, κάπου μακριά.

Έχει δημοσιευθεί ανάρτηση στο blog αφιερωμένη στο βιβλίο, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.  

Οι Κυριακές του Ζαν Ντεζέρ, La Ville de Mirmont Jean de, Αντίποδες, 2023

Ένα μικρό, ευκολοδιάβαστο βιβλίο, μου έδινε την αίσθηση καθώς το διάβαζα ότι ήταν σαν να  έβλεπα γαλλική ταινία. 

Ο Ζαν ντε Λα Βιλ ντε Μιρμόντ γεννήθηκε το 1886. Το 1908 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως κατώτερος δημόσιος υπάλληλος. Τη ζωή αυτή αποτύπωσε στις Κυριακές του Ζαν Ντεζέρ, ένα μικρό έργο που δημοσιεύτηκε με σύντομο πρόλογο του Φρανσουά Μωριάκ το 1914, λίγους μόλις μήνες πριν από το ξέσπασμα του πολέμου. Τον Σεπτέμβριο του 1914, ο Ζαν ντε Λα Βιλ στέλνεται στο μέτωπο, όπου θα βρει το θάνατο στις 28 Νοεμβρίου, σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών.

Lana Bastasic, Πιάσε το λαγό, μτφ. Ι. Ραντούλοβιτς, Gutenberg, 2023

Τo «Πιάσε το λαγό» της Lana Bastasic είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα φέτος. Το απόλαυσα και σας παροτρύνω να το διαβάσετε.  Ένα οδοιπορικό στην Ευρώπη, ένα ταξίδι στην «καρδιά του σκότους» των Βαλκανίων. Η Bastasic γράφει μια ιστορία για τη φιλία, τα σύνορα, τις πόλεις, τις χώρες με μια λιτή γραφή, γεμάτη συμβολισμούς. Γέμισα σχεδόν κάθε σελίδα του και μια υπογράμμιση. 

Massimo Recalcati, «Τι απομένει από τον πατέρα;», εκδόσεις Κέλευθος

Ο Ιταλός ψυχαναλυτής Μάσιμο Ρεκαλκάτι στο βιβλίο του «Τι απομένει από τον πατέρα;» (εκδόσεις Κέλευθος) ξεδιπλώνει τη βασική προβληματική που διέπει την πορεία του έργου του. Την εποχή της κατάρρευσης του ιδεώδους του πατέρα σε τι συνίσταται, ακόμα, η πατρική λειτουργία; Τι καθιστά δυνατή τη μετάδοση της επιθυμίας την εποχή της δύσης του Οιδίποδα; Μέσα από τον Φρόιντ και τον Λακάν καθώς και εκπροσώπους της λογοτεχνίας (Φίλιπ Ροθ και Κόρμακ ΜακΚάρθυ) αλλά και του κινηματογράφου (Κλιντ Ίστγουντ) σκιαγραφούνται τα χαρακτηριστικά του πατέρα της πράξης και όχι αναγκαστικά της εξ αίματος προέλευσης.

Carol Shields, Πέτρινα ημερολόγια, μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, Gutemberg, 2023

Το βιβλίο που διάβασα τις τελευταίες μέρες του χρόνου. Σε εξαιρετική μετάφραση, ροή και υπέροχη γραφή, ένα page-turner. Μυθιστόρημα γεμάτο ευαισθησία που φωτίζει τη ζωή μιας γυναίκας, καταπιάνεται με τις θεματικές του έρωτα, της μητρότητας, του θανάτου, της απώλειας. Γάμοι, χηρεία, παιδιά, έρωτας, καριέρα, φτώχεια, η ζωή της ηρωίδας είναι γεμάτη ανατροπές τις οποίες δέχεται αδιαμαρτύρητα. Προσπαθώντας να κατανοήσει βαθύτερα τον ρόλο της στα γεγονότα που τη σημάδεψαν, αποφασίζει να γράψει την αυτοβιογραφία της: από τις τραγικές συνθήκες κατά τη γέννησή της το 1905 μέχρι το 1990.

Το μυθιστόρημα "Πέτρινα ημερολόγια" της Κάρολ Σίλντς τιμήθηκε με το Βραβείο Pulitzer το 1995 και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες.

Ρέιμοντ Κάρβερ, Ελέφαντας, Μεταίχμιο

Χαίρομαι απίστευτα που φέτος διάβασα αυτό το βιβλίο. Η σπουδαιότερη, ίσως, συλλογή διηγημάτων του Ρέιμοντ Κάρβερ με τον τίτλο «Ελέφαντας» κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο. Ένας από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους της Αμερικής. Υπέροχος. Υπέροχος. Υπέροχος. Αναζητήστε το!

Charlotte Perkins Gilman, Η κίτρινη ταπετσαρία, εκδόσεις Έρμα

Πολλές αναγνώσεις κι άλλες τόσες ερμηνείες έχουν γίνει γι' αυτή τη μικρή ιστορία της Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν από τη στιγμή που αντίκρισε το φως της δημοσιότητας το 1892. Το κίνημα του φεμινισμού τη θεωρεί ένα από τα πρώτα του "λογοτεχνικά μανιφέστα", μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στην πατριαρχία και την καταπίεση των γυναικών. Οι λάτρεις της γοτθικής λογοτεχνίας τη συγκαταλέγουν στα κλασικά κείμενα του είδους. Το έργο σίγουρα είναι πρωτοπόρο για το 1890, όταν γράφτηκε, και σημείο αναφοράς για το γυναικείο κίνημα. 

Βίκτορ Σκλοφσκι, Ζoo. Γράμματα όχι για την αγάπη, μτφ.N.Ζαμπούκα, Αντίποδες

"Η δυστυχία μου έρχεται και κάθεται μαζί μου στο τραπέζι. 

Μιλάω μαζί της.

Ο γιατρός λέει πως έχω φυσιολογική πίεση και οι ψευδαισθήσεις μου είναι καθαρά λογοτεχνικό φαινόμενο.

Με επισκέπτεται η στενοχώρια. Της μιλάω και από μέσα μου μετράω τις σελίδες.

Τις βγάζω μάλλον τρεις.

Πόσο σύντομη δυστυχία.

Θα έπρεπε να βρω μια άλλη, διεθνούς κλίμακας.

[...]

Έπρεπε να συντριβώ και βρήκα μια αγάπη να με συντρίψει"

Claire Keegan, Τα τρία φώτα, μτφ. Μ. Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο

Οι εκδόσεις Μεταίχμιο συστήνουν ξανά τη Claire Keegan στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο της "Τα τρία φώτα". Μικρό, μόλις 90 σελίδες, ευκολοδιαβαστο, με ζωντανές εικόνες & ωραία χρήση της γλώσσας. Μικρή διαφυγή.

Ερναν Ριβερα Λετελιερ, Η αφηγήτρια ταινιών, Αντίποδες

Άλλο ένα βιβλίο που ξεχώρισα και διαβάστηκε με μια ανάσα. Γραμμένο με πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Δυο αγάπες, ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία, συναντιούνται εδώ για να μας θυμίσουν ότι μόνο η τέχνη σώζει.

Joseph Roth, Ο θρίαμβος της ομορφιάς. Η προτομή του αυτοκράτορα, Άγρα

Ανάμεσα στα ωραιότερα έργα του Joseph Roth περιλαμβάνονται οι νουβέλες "Ο θρίαμβος της ομορφιάς", μια κυνική ιστορία για τον έρωτα και την απιστία, γραμμένη με αδιάλειπτη πικρή ειρωνεία και "Η προτομή του αυτοκράτορα", μια ελεγειακή ιστορία για τη μεταπολεμική απώλεια της πατρίδας και του κόσμου της. Υπέροχη γραφή. Πάντα υπέροχος Joseph Roth. 

Χρήστος Οικονόμου, Πες της, Πόλις, 2023

«Πες της»• το τελευταίο βιβλίο του Χρήστου Οικονόμου, αγαπημένος μου, ένας από τους καλύτερους διηγηματογράφους της εποχής μας. Εδώ μια νουβέλα, όπου κυρίως στάθηκα στις αντιθέσεις, στα μηνύματα πίσω από τις λέξεις της.

Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Θάνατος Επί Σκηνής, Μίνωας, 2023

Έχω συνδυάσει τα τελευταία χρόνια, να διαβάζω τα βιβλία του Χρήστου Μαρκογιαννάκη στη θάλασσα. Έτσι, αν και έλαβα το βιβλίο όταν κυκλοφόρησε αρχές Μαΐου, περίμενα καρτερικά τη στιγμή να βρεθώ στη θάλασσα για να το διαβάσω. Και δεν το μετάνιωσα.

Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης ζει στο Παρίσι από το 2012. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με τη γραφή. Φαντάζομαι πόσο τυχερός αισθάνεται που η Γαλλία του προσφέρει αυτή τη δυνατότητα. Είναι μια χώρα που δίνει ευκαιρίες, υποστηρίζει, αγαπά τα βιβλία, με προγράμματα φιλαναγνωσίας, δεκάδες φεστιβάλ βιβλίου, με την προώθηση της λογοτεχνίας ν' αποτελεί σημαντικό κομμάτι της πολιτικής και της καθημερινότητας.

Ο Μαρκογιαννάκης στο "Θάνατος επί σκηνής" καταπιάνεται μ' ένα ακόμα whodunit-φόρο τιμής στην Άγκαθα Κρίστι. Μετά από σαράντα χρόνια καριέρας, η αποχαιρετιστήρια συναυλία της μεγαλύτερης Ελληνίδας σταρ μετατρέπεται σε πύρινο εφιάλτη. Ο αστυνόμος Χριστόφορος Μάρκου καλείται να ανακαλύψει ποιος κρύβεται πίσω από τις απειλές, τα παρ’ ολίγον μοιραία ατυχήματα και τον τραγικό θάνατο επί σκηνής της τραγουδίστριας Νένης Βαντά στην παραλία της Βουλιαγμένης.

Ένα page-turner που σε απορροφά, με ανατροπές και ωραίες περιγραφές της ψυχολογίας των ηρώων. Αν αγαπάτε τα αστυνομικά μυθιστορήματα, να το αναζητήσετε.

Σίδερης Ντιούδης, Η σελίδα έξι κι άλλες μικρές ιστορίες, Αιώρα

Ωραίες μικρές ιστορίες, εμπνευσμένες από την αγάπη για τα βιβλία. Ευκολοδιάβαστο και τι υπέροχο εξώφυλλο! Νέες δημιουργικές φωνές, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιώρα.

Γεωργία Συλλαίου, Ο δικός της καθρέπτης, Πόλις

«Ο δικός της καθρέφτης», το τρίτο βιβλίο της Γεωργίας Συλλαίου, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, ένα προσεγμένο ψυχογράφημα. Ένα μυθιστόρημα για την κακοποίηση και την ενδοοικογενειακή βία, και για τις διαφορετικές πλευρές της αλήθειας. 

Νίκος Βεργέτης, Χόλι Μάουντεν, Κέλευθος

Διαβάζεται μονορούφι. Παραληρηματική γραφή. Η νουβέλα του Νίκου Βεργέτη ανέβηκε και ως θεατρική παράσταση και έφτασε ως τα χέρια μου. Νομίζω θα είχε ενδιαφέρον να διαβάζαμε περισσότερα κείμενα νέων συγγραφέων από τις εκδόσεις Κέλευθος.

Μαρία Ευθυμίου, Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία. Σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά. Εκδόσεις Πατάκη

Γνώρισα και  εκτίμησα την Μαρία Ευθυμίου, όταν πριν από χρόνια, παρακολούθησα τα σεμινάρια της Παγκόσμιας Ιστορίας, τα οποία άφησαν εποχή. Θυμάμαι ότι η αίθουσα γέμιζε ασφυκτικά, τρέχαμε να βρούμε θέση -αρκετοί στέκονταν όρθιοι- όλοι κρατούσαν σημειώσεις. Σπάνια Δασκάλα, με μια τρομερή μεταδοτικότητα. Νομίζω ότι πλέον υπάρχουν online αυτά τα σεμινάρια. Αναζητήστε τα.  

Στο συγκεκριμένο βιβλίο, θα ταξιδέψετε στην ιστορία και θα γνωρίσετε καλύτερα την ίδια την Μαρία Ευθυμίου ως άνθρωπο. Η διαδρομή που διανύει ξεκινάει από τους προϊστορικούς χρόνους και φτάνει μέχρι σήμερα. Στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου μεγάλο διάστημα... Μόνο λίγα χιλιόμετρα...

Χρήστος Οικονόμου, Οι Κόρες του Ηφαιστείου, Πόλις

Η τρίτη συλλογή διηγημάτων από τον Χρήστο Οικονόμου -η μόνη που δεν είχα διαβάσει- ήρθε η σειρά της να διαβαστεί φέτος, λίγο πριν την κυκλοφορία του «Πες της». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

[Κάτι θα γίνει, θα δεις: δημοσίευση για τη συλλογή διηγημάτων του που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος]

[Το καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα, Πόλις]

Δημήτρης Καταλειφός, Επί κλίνης κρεμάμενος, Πατάκης

Πάλι

Κάθε πρωί χτυπάει το καταραμένο το κουδούνι και την ξυπνά. Μισό αιώνα πριν. Για σκέψου, κι αυτός υπήρξε κάποτε δεκαοχτώ χρονών! Είναι η θεία Έλλη. Έρχεται να πιει καφέ με τη μαμά. Κάθε πρωί το κουδούνισμα. Κελαηδάνε κοινοτοπίες. «Τι θα μαγειρέψεις σήμερα;» Αυτός στριφογυρίζει στο κρεβάτι. Πότε θα αποκτήσει επιτέλους ένα δικό του σπίτι, όπου δεν θα τον ξυπνάει κανείς; Οι δυο γυναίκες έχουν πεθάνει. Μόνο αυτός ζει. Στο δικό του σπίτι πια. Εύχεται καμιά φορά, καθώς στριφογυρίζει και πάλι, να χτυπούσε, λέει, το κουδούνι η θεία Έλλη, και ας ήταν και χαράματα. 

Πολύ αγαπημένος ηθοποιός ο Δημήτρης Καταλειφός. Κάποια από τα ποιήματα του μίλησαν μέσα μου.  Διαβάστηκαν στην Πλατεία Προσκόπων, ένα μεσημέρι Σαββάτου, με ωραίο καφέ και γλυκό. 

*-*

Ευχές για μια καλή νέα χρονιά γεμάτη υγεία, αγάπη, δημιουργία, ωραία διαβάσματα, τύχη και αληθινούς ανθρώπους κοντά μας! 

Υγ. Αξίζει να διαβάσετε και λίστες με προτάσεις αναγνώσεων προηγούμενων ετών:

Εδώ η περσινή αντίστοιχη λίστα (2022), 

εδώ η προπέρσινη (2021) και πάει λέγοντας... :)

Λίστα ανάγνωσης I, λίστα ΙΙ, λίστα ΙΙΙ, λίστα IV.