Ο Μισάνθρωπος του Μολιέρου

αλσεστ: να μαστε θέλω ειλικρινείς, μ όρκο τιμής δεμένοι
λέξη να μην προφερουμε που απ' την καρδιά δεν βγαίνει

φιλεντ: αν έρθει κάποιος με χαρά και σ αγκαλιάσει αιφνίδια
πρέπει κι εσύ φαντάζομαι ν ανταποδώσεις τα ίδια

αλσεστ: οχι, οχι, η δουλοπρέπεια,που οι φίλοι σου οι μοντέρνοι
έχουνε κάνει σύστημα, αποστροφή μου φέρνει
εγώ απορρίπτω την καρδιά που θέλοντας ν' αρέσει
δεν ξεχωρίζει αξία καμιά και για όλους έχει θέση.
Θέλω να με διαλεγουνε. Δε θέλω να χω φίλο
το φίλο της ανθρώπινης φυλής.

φιλεντ: κάποιος του κόσμου σαν και μας πάντως δεν παραλείπει
συμβατικές αβρότητες, τις απαιτούν οι τύποι.

αλσεστ: οχι, είπα. να κολάζονται φρικτα μεχρις εσχατων
οι επαισχυντες αλλαγες ψευτικων αισθηματων
θελω αντρες να μαστε σωστοι. παντα παντου με παθος
καθε μας λογος της καρδιας αντανακλα το βαθος.

φιλεντ: πολλες φορες, αν λεγαμε την καθαρη αληθεια,
γελοιοι θα καταντουσαμε,θα ταν απρεπεια ηλιθια.

αλσεστ: μια μαύρη θλίψη, οργή βαθιά νιώθω, θυμό μεγάλο
σαν βλέπω οι άνθρωποι πως ζουν ο ενας με τον αλλο
οπου κοιταξω γυρω μου, ανανδρη κολακεια
δολος και απατη μοναχα, συμφερον, αδικια.
σκυλιαζω, δεν αντεχω πια κι ειμαι αποφασισμενος
ν ανοιξω πολεμο αγριο στ ανθρωπινο γενος.

ΑΛΚΗΣ

Ω! Καθόλου.

Δε συγχωρνάω κανένανε. Υποφέρω απ' όσα βλέπω.
Αυλή και πολιτεία μού δίνουνε στα νεύρα και χολιάζω.
Δαιμονίζομαι, γίνομαι άνω-κάτω,

όταν σας βλέπω να φερνόσαστε έτσι.

Βρίσκω σ' όλα ψευτιά κ' υποκρισία

συφέρο, προδοσία, αδικία κι απάτη.

Λύσσα με πιάνει, δε βαστώ και μάχομαι

ολάκερη τη φάρα των ανθρώπων.

ΦΙΛΩΤΑΣ

Αγρια πολύ 'ναι η φιλοσοφημένη

οργή σου και με κάνει να γελάω.

Και νομίζω πως παρασταίνει ο ένας

τον Ηράκλειτο κι ο άλλος τον Δημόκριτο.

ΑΛΚΗΣ

Σταμάτα τις σαχλές παραβολές σου.

ΦΙΛΩΤΑΣ

Σταμάτα πρώτα εσύ την τόση γκρίνια !

Εσύ τον κόσμο δε θα τον αλλάξεις.

Κι αφού τόσο αγαπάς την ειλικρίνεια,

κ' εγω θα σου μιλήσω έξω απ' τα δόντια !

Η αρρώστια σου σε κάνει κωμικό

τόση μανία ενάντια στις συνήθειες

του καιρού μας κινάει παντού τα γέλια.

ΑΛΚΗΣ

Α ! Πώς χαίρομαι! Αυτό κ' εγώ ζητάω.

Είναι καλό σημάδι που γελούνε.

Πολύ θα πειραζόμουν αν με παίρναν

για γνωστικόν οι άνθρωποι, που σιχαίνομαι.

ΦΙΛΩΤΑΣ

Έχεις πολλήν κακία για όλον τον κόσμο.

ΑΛΚΗΣ

Ναι, τον μισώ θανάσιμα, με πάθος.

ΦΙΛΩΤΑΣ

Έτσι όλους τους θνητούς αράδα, δίχως

καμιά μικρήν εξαίρεση ; Νομίζω,

πως ακόμα και σήμερα είναι κάποιοι...

ΑΛΚΗΣ

Κανείς ! Μισώ τους πάντες και τα πάντα. 

Αυτούς, γιατί 'ναι παλιανθρώποι, 

εκείνους γιατί τους παλιανθρώπους προσκυνάνε

και δεν έχουνε μέσα τους αντρίκεια

ψυχή, που το κακό να κατακρίνει.

Στην τωρινή μου δίκη βλέπεις όλοι

δείχνουνε στον κακούργο αντίδικο μου

αβρότητες γελοίες. Ωστόσο η μάσκα του

την ατιμία του δε βολεί να κρύψει.

Τον ξέρουν όλοι ως πού μπορεί να φτάσει.

Τα μάτια τα γλυκά, η γλυκιά η φωνή του

δεν ξεγελούν κανένα στο Παρίσι.

Ξέρουν όλοι με πόσες ατιμίες

τα κατάφερ' έτσι ψηλά ν' ανέβει και λαμποκοπημένος
από δόξα κάνει την αρετή να κοκκινίζει

και την αληθινήν αξία να σκούζει.

Κι αν όλοι πίσωθέ του τονε βρίζουν,

μπροστά του ταπεινά τον κολακεύουν.

Κι αν τονε πεις άτιμο, αχρείον, κακούργο,

σύμφωνοι όλοι κι αντίρρηση δεν έχουν.

Μα η φάτσα του παντού καλοδεχούμενη

με χαμογέλια και πολλά τσακίσματα.

Κι αν είναι κάποιο αξίωμα, που το θέλουν

άξιοι πολλοί, το παίρνει αυτός ο φαύλος.

Η καρδιά μου πληγώνεται, σαν βλέπω

οι τιποτένιοι να τιμιούνται τόσο

και μου 'ρχεται απ' τη λύσσα μου να φύγω

σε μια ερημιά κι αλάργ' απ' τους ανθρώπους

ΦΙΛΩΤΑΣ

Για τ' άσκημα συνήθεια του καιρού μας

τόσο μεγάλη πίκρια παραγίνεται.

Την αδύναμη πλάση των ανθρώπων

και τα πλήθια ελαττώματα ας κοιτάμε

με λίγη καλοσύνη και συμπάθεια.

Ανάγκη να 'ναι η αρετή στην πράξη

και στον κόσμο λιγάκι ελαστική.

Και δε φελά η περίσσια φρονιμάδα.

Η τέλεια λογική αποφεύγει τ' άκρα

και το μέτρο ζητάει παντού και πάντα.

Η τραχιά των προγόνων αρετή

στα χρόνια μας δεν στέκεται καθόλου,

γιατί ζητάει να 'μαστε τέλειοι, ενώ

πρέπει να προσαρμόζεται ο καθένας

με τα συνήθεια του καιρού. Είναι τρέλα

να θέλουμε να ισιάξουμε τον κόσμο.

Κ' εμένα με πειράζουν τα όσα βλέπω

χίλια στραβά, που κάλλιο να μην ήταν,

κ' ενώ σε κάθε βήμα μου θυμώνω,

Όμως κανείς δε μ' είδε θυμωμένο

Γιατί παίρνω, όπως είναι, τους ανθρώπους.

Έξω στην πόλη, μέσα στο παλάτι

είναι τόσο η δικιά μου αταραξία,

όσο η χολή σου φιλοσοφημένη

Ο «Μισάνθρωπος» είναι από τις σημαντικότερες κωμωδίες ηθών ή χαρακτήρων που έγραψε ο Μολιέρος από το 1659 έως το 1672. Στην εν λόγω έμμετρη κωμωδία σε πέντε πράξεις, η μισανθρωπία του κεντρικού ήρωα ώθησε πολλούς να ταυτίσουν τον αντιφατικό ψυχισμό με το ψυχικό κόσμο του Μολιέρου, ερμηνεύοντας τον Μισάνθρωπο σαν ένα είδος ημερολογιακής γραφής έναντι του καθωσπρεπισμού...

O «Μισάνθρωπος» είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, είναι η ζωντανή διαμαρτυρία ενός ηθικού άντρα, που δυστυχής καταγράφει τις ατασθαλίες της κοινωνίας του. Ζώντας ο ίδιος το δράμα ενός κακού γάμου, ο Μολιέρος εμφανίζει από σκηνής την ευγενική και γενναία ψυχή του Παλαίμονα (Άλκη κατά τον Βάρναλη) να αντιπαλεύει προς την κουφότητα και την απιστία της αγαπημένης του, που ερωτοτροπεί με όσους άντρες την περιβάλλουν.

Ο «Μισάνθρωπος» κέρδισε εν τέλει τη συμπάθεια του κοινού, και καταχωρίσθηκε ως ένα από τα καλύτερα και διαχρονικότερα έργα του Μολιέρου.

O Μολιέρος εξέδωσε την κωμωδία Ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope), μία σάτιρα σχετικά με την υποκρινούμενη ευγένεια και την ανέντιμη κολακεία στην βασιλική αυλή αλλά και στα σαλόνια του Παρισιού. Η ασυνήθιστα έντονα αυτοβιογραφικώς αποτυπωμένη φιγούρα του Άλκεστου, του πρωταγωνιστή του Μισάνθρωπου,αντικατοπτρίζει την απέχθεια του Μολιέρου και την μη θέληση του να ενταχθεί στην ζωή της βασιλικής αυλής, όπου κυριαρχούσε το ψεύδος, η υποκρισία, οι ίντριγκες και η κολακεία.

Ο ΜΙΣΑΝΘΡΩΠΟΣ

Απόδοση στα Νεοελληνικά

και σχολιασμός

Κώστα Βάρναλη