ο Ναός της Αφαίας, στην Αίγινα

Φτάσαμε στην Αίγινα, πρωί του Σαββάτου.  

Κατεβήκαμε στο λιμάνι και πρώτος προορισμός μας ήταν ο Ναός της Αφαίας. 

Πρόκειται για ένα όνειρο για τους λάτρεις της κλασσικής παιδείας και του αρχαιοελληνικού πολιτισμού το να τον επισκεφτούν. Υπάρχουν άνθρωποι που έρχονται από τα πέρατα του κόσμου για να θαυμάσουν αυτά τα αρχιτεκτονικά οικοδομήματα και να αφουγκραστούν τα μηνύματα που ακόμη έχουν να δώσουν προς τον κόσμο. 

Περιδιαβαίνοντας τον Ναό σκεφτόμουν πόσοι από τους νεοέλληνες έχουν τη λαχτάρα να τον επισκεφτούν. Πόσοι τον έχουν ως "στόχο" στη λίστα των ταξιδιών τους, ή πόσοι συνδυάζουν τα ταξίδια τους με κάποιο αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Φοβάμαι πως η απάντηση δε θα μας εκπλήσσει. 

Υπάρχει όντως κάτι το ιερό σε αυτούς τους χώρους, κάτι που είναι πέρα από θρησκείες, θεότητες και φανατισμούς. Έχει να κάνει με τη πίστη στο θαύμα του ανθρώπινου πνεύματος, του μυαλού, της φαντασίας και της ανάτασης του ατόμου. Ό,τι λείπει και τείνει να εκλείψει από την εποχή μας.

Περπατήσαμε περιμετρικά του ναού, διαβάζοντας την ιστορία του. 

Οι μύθοι αναφέρουν ότι η Αφαία, που ταυτίζεται με τη Βριτόμαρτι, κόρη του Δία και της Κάρμης, για να γλυτώσει από τον Μίνωα που την είχε ερωτευθεί, έπεσε στη θάλασσα και βγήκε στην Αίγινα, όπου έγινε άφαντη (=Αφαία) σε ένα δάσος.  Εκεί κρύφτηκε σε μια σπηλιά, πιθανώς σε εκείνη που υπάρχει στη ΒΑ γωνία του αρχαϊκού περιβόλου και στην οποία βρέθηκαν πολλά πήλινα ειδώλια και άλλα αντικείμενα μυκηναϊκών χρόνων.

Το ιερό της Αφαίας στην Αίγινα βρίσκεται πάνω στον κάβο της Αγίας Μαρίνας, σε έναν λόφο με πανοραμική θέα προς τη θάλασσα.  

Πρόκειται για ένα από τα πιο εντυπωσιακά κτίσματα της υστεροαρχαικής εποχής. Τον ίδρυσαν οι Αιγινίτες για να τιμήσουν την Μινωίτικη θεότητα Αφαία. 

Ο ναός της Αφαίας είναι δωρικού ρυθμού και από πολλούς θεωρείται το πρότυπο που είχαν στο μυαλό τους οι αρχιτέκτονες του Παρθενώνα. Ο ναός έχει 12 κίονες στις μακριές πλευρές και 6 στις στενές και όλοι είναι μονόλιθοι με 20 ραβδώσεις εκτός από 3 που αποτελούνται από σπονδύλους. 

Η είσοδος στον ναό γινόταν από ένα επικλινές επίπεδο στην ανατολική πλευρά. Τα γλυπτά των αετωμάτων ήταν από παριανό μάρμαρο.

Μέσα στο αρχαιολογικό χώρο υπάρχει ένα μικρό μουσείο. Δυστυχώς όχι σε τόσο καλή κατάσταση. Εκεί υπάρχουν κάποια εκθέματα... Εδώ αξίζει να αναφερθεί ότι ξένοι άρπαγες ακρωτηρίασαν τον Ναό και έδειξαν ιδιαίτερη αδυναμία στα γλυπτά των αετωμάτων. Τα περισσότερα βρίσκονται τώρα μακριά από την Αίγινα, στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου, όπου αποτελούν το κυριότερο έκθεμα του. 

Η ιστορία ξεκινάει το 1811, όταν ο αρχιτέκτονας Ch. R. Cockerell και ο φίλος του βαρώνος von Hallerstein, επισκέφθηκαν την Αίγινα και λεηλάτησαν το Ναό Αφαίας. Με αδιαφανείς διαδικασίες και δωροδοκία των ντόπιων προεστών, κρυφά μετέφεραν 17 αγάλματα και πολλά άλλα κομμάτια από τα αετώματα του Ναού. Περισσότερα διάβασε στις παραπομπές στο τέλος της ανάρτησης...

Το θέμα και των δύο αετωμάτων του ναού της Αφαίας είναι οι μυθικές εκστρατείες στην Τροία. 

Η θεά Αθηνά είναι παρούσα σε όλες τις παραστάσεις, έτσι δεν είναι τυχαίο που πολλές φορές ο ναός ονομάζεται της Αφαίας Αθηνάς. Άλλωστε για μεγάλο διάστημα πίστευαν ότι ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά. 

Λέγεται πως όταν έχει καθαρή ατμόσφαιρα μπορείς να δεις το Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο και την Ακρόπολη των Αθηνών.   Επίσης εικάζεται ότι οι τρεις ναοί σχηματίζουν ένα ισοσκελές τρίγωνο

(το λεγόμενο ιερό τρίγωνο της αρχαιότητας). 

Έχω συνδυάσει το Ναό της Αφαίας με διάφορες αναγνώσεις μου. Κυρίως με τη λατρεία που είχε για τον τόπο ο Νίκος Καζαντζάκης. Είναι γνωστό ότι ο Καζαντζάκης είχε αγαπήσει πολύ την Αίγινα, όπου είχε κτίσει σπίτι και διέμενε αρκετούς μήνες. 

Κοίταζα τους κίονες και ήταν σαν να έβλεπα κάπου εκεί ανάμεσα, τον πολυταξιδεμένο Νίκο Καζαντζάκη να ξαποσταίνει στα μάρμαρα τους. 

Ο Νίκος Καζαντζάκης στον ναό της Αφαίας στην Αίγινα. Φθινόπωρο 1927

Θα ξαναεπιστρέψω στην Αίγινα, κυρίως για το Ναό της Αφαίας.

Σχετικές παραπομπές:
Ναός της Αφαίας, Υπ. Πολιτισμού

Γλυπτά του Ναού Αφαίας στην Αίγινα ή αλλιώς «Αιγινήτες»: Η επιβλητικότητα, η αρπαγή και η βέβηλη δημοπρασία της Ιστορίας

Ιστορική Αίγινα
133 χρόνια από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη – Η ζωή του στην Αίγινα