Ρίλκε, Επιστολές για τον Σεζάν

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29, 

10 Οκτωβρίου 1907

Σήμερα πάλι ήμουν δυο ώρες μπροστά σε μεμονωμένους πίνακες. Νιώθω ότι κατά κάποιον τρόπο μου είναι ωφέλιμο αυτό. Θα ήταν άραγε και για σένα διαφωτιστικό; Δεν μπορώ να το πω έτσι μεμιάς. Στην πραγματικότητα, μπορεί κανείς σε δυο ή τρεις καλοδιαλεγμένους Σεζάν να δεις όλους τους πίνακες του, και θα μπορούσαμε ίσως και κάπου αλλού, στου Κάσσιρερ λόγου χάριν, να φτάσουμε σε τέτοιο επίπεδο επίγνωσης, όπως σ’ αυτό που βλέπω να φτάνω εγώ τώρα. Όμως χρειάζεται κανείς πολύ, πολύ χρόνο για τα πάντα. Θυμάμαι πόσο σαστισμένα και αβέβαια έβλεπα τα πρώτα έργα του, όταν μαζί με το πρωτάκουστο τότε όνομα βρέθηκαν μπροστά μου. Και έπειτα τίποτα για πολύ καιρό, ξαφνικά, όμως απέκτησα τα σωστά μάτια.

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29,

12 Οκτωβρίου 1907

…Η έξοδος από το σπίτι δεν είναι πια τόσο δύσκολη, όσο την προηγούμενη εβδομάδα. Πόσα μπορεί να κάνει ένα τόσο δα φεγγαράκι! Έχουν έρθει οι μέρες όπου τα πάντα σε περιβάλλουν, λαμπερά, ανάλαφρα, μόλις υποδηλωμένα στο φωτεινό αέρα, κι όμως σαφή. Ήδη το κοντινό έχει τους τόνους του μακρινού, μοιάζει να έχει απομακρυνθεί και δηλώνεται μόνο, δεν είναι στημένο όπως άλλοτε, ενώ ό, τι έχει σχέση με την απόσταση: το ποτάμι, οι γέφυρες, οι μεγάλοι δρόμοι και οι απλόχωρες πλατείες, όλα αυτά τα έχει πάρει η απλωσιά μέσα της και τα κρατάει, είναι ζωγραφισμένα πάνω της σαν σε μετάξι.

Παρίσι, 6ο, οδ. Κασέτ 29,

15 Οκτωβρίου 1907

…Αυτά που γνώριζα: όμως τα γνώριζα στ’ αλήθεια; Πόσα πράγματα μου φαίνονταν διαφορετικά από τότε – είναι ο Σεζάν; Είναι ο χρόνος; Ό, τι είχα γράψει γι’ αυτά πριν από δυο μήνες, υποχωρούσε, αγγίζοντας μόλις τα όρια της εγκυρότητας. Βέβαια, ως κάποιο σημείο ίσχυαν ακόμη. Αλλά, όπως πάντα, όταν υποκύπτω στο σφάλμα να γράψω για την τέχνη, ίσχυαν περισσότερο ως μια προσωρινή, προσωπική αντίληψη, παρά ως γεγονός που προκύπτει αντικειμενικά από την παρουσία των έργων.

Κάνουμε το Μεγαλειώδες πράξη της καρδιάς μας για να μη μας καταστρέψει.

Τα παραπάνω κείμενα είναι αποσπάσματα από τις Επιστολές για τον Σεζάν που έγραψε ο Ραινερ Μ. Ρίλκε, οι οποίες αποτελούν το ντοκουμέντο μιας πολύ δυνατής συνάντησης: του ποιητή Ράινερ Μαρία Ρίλκε με τη ζωγραφική του Πολ Σεζάν, μιας συνάντησης που θα αφήσει ανεξίτηλο το αποτύπωμά της στην ποιητική εξέλιξη του Ρίλκε. 

Ρίλκε, Επιστολές για τον Σεζάν

Σαμοθράκη. Τα μυστήρια των Μεγάλων Θεών @Μουσείο Ακρόπολης

Το Μουσείο Ακρόπολης ξεκίνησε από φέτος μια σειρά εκθέσεων με σημαντικά έργα του αρχαίου κόσμου από σπουδαίους τόπους της ελληνικής περιφέρειας. Στόχος του είναι να παρουσιάσει ασυνήθιστα θέματα που θα ενδιέφεραν το σύγχρονο επισκέπτη και παράλληλα να διεγείρει το ενδιαφέρον του να επισκεφθεί τους τόπους προέλευσης των εκθεμάτων.

Δε θα μπορούσε να επέλεγε καλύτερη αρχή από μια έκθεση για τα μυστήρια της Σαμοθράκης...

Βλέπετε όταν δε μπορείς να πας στη Σαμοθράκη, είσαι τυχερός να έρχονται ολόκληρα τα μυστήρια των Μεγάλων Θεών της στη γειτονιά σου.

Μόλις μπαίνεις στη διαμορφωμένη αίθουσα του Μουσείου Ακρόπολης, αντικρίζεις σε μια τεράστια οθόνη τα φυσικά κάλλη αυτού του ξεχωριστού νησιού, με τα νερά του τεράστιου καταρράκτη που καταλήγουν στο πέλαγο. Κλείνεις τα μάτια, ακούς το νερό καθώς πέφτει ορμητικά στη θάλασσα και εύχεσαι να ήσουν εκεί...

 

Έπειτα μεθάς με την ιστορία και τα μυστήρια του τόπου.
Βέβαια τίποτα δε μπορεί να συγκριθεί με την αίσθηση του να περπατάς ο ίδιος σε αυτά τα χώματα, είναι σίγουρο ότι ενισχύεται η δίψα να επισκεφτείς το νησί. 

Να μυηθείς στα μυστικά και στην αύρα του.

Η επίσημη σχέση των αρχαίων Ελλήνων με τους θεούς είχε δημόσιο χαρακτήρα. Παράλληλα όμως από νωρίς άρχισαν να γεννιούνται μυστηριακές λατρείες προσιτές μόνο σε εκείνους που είχαν γίνει αποδεκτοί στις τελετουργίες μετά από συγκεκριμένες δοκιμασίες. 

Η αυστηρή επιταγή προς τους μυημένους να τηρήσουν απόλυτη μυστικότητα για το περιεχόμενο των μυστηρίων δεν άφησε περιθώριο για αποκάλυψη πολλών πληροφοριών για αυτά τα αρχαία μυστήρια. Οι ανασκαφές όμως στο ιερό της Σαμοθράκης έφεραν στο φως τελετουργικά κτήρια και σκεύη που μας επιτρέπουν να σχηματίσουμε μια καλή εικόνα.

Συνολικά 252 εκθέματα (αρχιτεκτονικά μέλη, γλυπτά, αγγεία, ειδώλια, επιγραφές, μικροτεχνία), συγκροτήθηκαν σε ομάδες με κριτήριο τη σχέση τους με τα κτίσματα του ιερού. 

Τα ίδια τα αντικείμενα, κατασκευασμένα τόσους αιώνες πριν,

είναι σαν να μεταδίδουν ακόμη ζωή.

Ο έρωτας...

από τότε έως σήμερα. 

Τμήμα ανάγλυφης ζωφόρου με αρχαϊστικές χορεύτριες από το Κτήριο του Τελετουργικού Χορού.

Αντικείμενα γεμάτα με πλούτο, όχι μόνο υλικό μα και συμβολικό.

Όταν η Τέχνη αναγεννά και μεθά τη ζωή.

Η έκθεση έχει οργανωθεί εξαιρετικά από το Μουσείο Ακρόπολης σε συνεργασία με τις εφορείες αρχαιοτήτων Ροδόπης και Έβρου. Στην πραγματοποίησή της συνέβαλε ουσιαστικά η μακρόχρονη εμπειρία του Δημήτρη Μάτσα, ο οποίος αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της αρχαιολογικής του σταδιοδρομίας στη Σαμοθράκη.

Διάρκεια έκθεσης: έως 10 Ιανουαρίου 2016 (στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων, ισόγειο Μουσείου Ακρόπολης)

Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα: 8:00 π.μ. - 4:00 μ.μ. / Τρίτη έως Κυριακή: 8:00 π.μ. - 8:00 μ.μ. / Παρασκευή: 8:00 π.μ - 10:00 μ.μ.

Η είσοδος στην περιοδική έκθεση είναι ελεύθερη. Μη τη χάσετε.

«Η Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη στο Μικρό Γκλόρια

«Πού καιρός 

και πού κεφάλι να στοχαστούνε, 

να βρούνε τη φύτρα 

και τη ρίζα τού κακού.

Όλοι φρενιασμένοι τρέχανε…»

Η παραπάνω φράση προέρχεται από τη «Μαζώχτρα», ένα σπουδαίο διήγημα της νεοελληνικής λογοτεχνίας, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά επί σκηνής. Μια φράση που μπορεί να περιγράψει αλληγορικά και τη σημερινή μας κατάσταση.  Έτσι δεν αντιδρούμε πλέον; Πού καιρός για σκέψη, για στοχασμό, για αυτοκριτική και αναζήτηση της ρίζας του κακού. Όλοι φρενιασμένοι τρέχουμε...

Η ομάδα που είχε ανεβάσει πολύ πετυχημένα τους «Χαλασοχώρηδες» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη - μια παράσταση που αγαπήσαμε πολύ και σε αυτό το blog -  επιστρέφει και επιλέγει να ανεβάσει ένα ακόμη σπουδαίο διήγημα, τη «Μαζώχτρα» του Αργύρη Εφταλιώτη. Καταδεικνύοντας πώς μπορεί ένα διήγημα να μεταφερθεί στο θέατρο χωρίς τη χρήση αφηγητή και χωρίς το κείμενο να υποστεί διασκευή.

Ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου σχολιάζει σχετικά: 

«Στην πρώτη μου σκηνοθεσία, τους «Χαλασοχώρηδες» του Παπαδιαμάντη, με ενδιέφερε η λογοτεχνία ως φορέας της Ιστορίας, καθώς το συγκεκριμένο διήγημα εκτός από ένα σπουδαίο έργο, αποτελεί και ένα υπέροχο μάθημα πολιτικής ιστορίας. 

Στη «Μαζώχτρα», ένα ολόκληρο χωριό φτάνει στην καταστροφή γιατί κανείς, όταν ξέσπασε το κακό, δεν κάθισε να σκεφτεί τις πραγματικές αιτίες.» 

Ας δούμε όμως συνοπτικά την υπόθεση του έργου:

Όλα διαδραματίζονται σ’ένα χωριό της Κρήτης, την «Παραμυθιά». Εκεί ζούσε η Ασήμω, όμορφη και φτωχή κοπέλα που μάζευε ελιές στα χτήματα των άλλων. Στην «Παραμυθιά» ζούσε κι ένα όμορφο παλικάρι που ήταν αρχοντόπουλο, ο Πανάγος. Οι δύο νέοι ερωτεύονται και ανταλλάσσουν όρκους αγάπης. Μα ένα αρχοντόπουλο δεν μπορεί να παντρευτεί μια μαζώχτρα. Ο Πανάγος αθετεί το λόγο του και η προδομένη Ασήμω αντιμετωπίζει τον χλευασμό του χωριού. Εκείνος πρέπει να υπερασπιστεί την κοινωνική του ανωτερότητα. Τότε εκείνη αποφασίζει να τον εκδικηθεί. Διαδίδει ένα ψέμα σαν φήμη στο χωριό. Οι πάντες ευκολόπιστα, επιπόλαια και άκριτα το πιστεύουν. Δεν ψάχνουν να βρουν την αλήθεια και τότε ξεσπά η συμφορά. Αλλεπάλληλα φονικά ξεκινούν ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους Παραμυθιώτες… 

Τρία πράγματα με κέρδισαν στην παράσταση. Πρώτον, οι ερμηνείες των ταλαντούχων ηθοποιών - του Θοδωρή Θεοδωρίδη, της Αγγελικής Μαρίνου και του Δημοσθένη Ξυλαρδιστού. Καταφέρνουν να σε μεταφέρουν στην εποχή του κειμένου, μεταδίδοντας τις εικόνες με εξαιρετικό τρόπο. Δεύτερον, το ίδιο το κείμενο· η ποιητική ντοπιολαλιά και η ουσία του. Τρίτον, η σκηνοθετική ματιά και η φαντασία του Κώστα Παπακωνσταντίνου. Καταφέρνει με ελάχιστα μέσα και έξυπνα ευρήματα να κρατήσει ζωντανό το ενδιαφέρον του θεατή σε ένα δύσκολο εγχείρημα. 

Αξίζει να την παρακολουθήσετε. 
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Μικρό Γκλόρια.

Η ταυτότητα της παράστασης:

Κείμενο: Αργύρης Εφταλιώτης
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Δήμητρα Μητροπούλου, Χρήστος Χριστόπουλος
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα
Σκηνικά-Κοστούμια: Ζωή Αρβανίτη
Μουσική: Βασίλης Κουτσιλιέρης
Φωτισμοί: Γιώργος Αγιαννίτης
Φωτογραφίες: Νίκος Βαρδακαστάνης

Ερμηνεύουν: Θοδωρής Θεοδωρίδης,  Αγγελική Μαρίνου,  Δημοσθένης Ξυλαρδιστός

«Μαζώχτρα», του Αργύρη Εφταλιώτη, Θέατρο Μικρό Γκλόρια, Ιπποκράτους 7, Στάση Μετρό Πανεπιστήμιο, Αθήνα, τηλ. 2103600832. 
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη, 21:15, 
από 26 Οκτωβρίου έως 25 Ιανουαρίου. Τιμές εισιτηρίων: 12 € (γενική είσοδος), 8 € (μειωμένο για φοιτητές, μαθητές, άνω των 65, κατόχους κάρτας ΟΑΕΔ). 
Περισσότερες Πληροφορίες: https://www.facebook.com/hmazoxtra.

Δημήτρης Μητρόπουλος, μια μουσική ιδιοφυΐα...

"Το γράμμα σου το τόσο αισιόδοξο, το τόσο ωραία γεμάτα σχέδια κατέληξε στο να δώσει τη χαριστική βολή στη ψυχή μου, τη βασανισμένη με τα διάφορα προβλήματα και διλήμματα που μου έχουν παρουσιαστεί τον τελευταίο καιρό. Ακριβώς τη στιγμή που ζητούσα πληροφορίες περί της δυνατότητας να γίνω αμερικανός resident ή πολίτης. Το φαντάζεσαι; Ένα είναι βέβαιο αγαπητό μου παιδί ότι είτε εδώ είτε κάτω στον τόπο μας θα είμαι πάντα δυστυχισμένος. Αλλά εδώ τουλάχιστον θα είμαι λιγότερο δυστυχισμένος. Εδώ παρ' όλο που υποφέρω ηθικά, είμαι ηθικά αγνός. Δε θα ήταν αλίμονο το ίδιο στην Αθήνα. Το γνωρίζω πολύ καλά. Στην Αθήνα χτυπιέμαι ηθικά από δυο μεριές. Εδώ επιτέλους υποφέρω από τα δικά μου βάσανα που θα υπάρχουν για μένα σε όλες τις γωνιές της γης. Η Αθήνα όμως θα σημαίνει την απόλυτη πανωλεθρία, αν ξαναγυρίσω για πολύ. Εδώ επιτέλους αισθάνομαι εξαγνισμένος. Βοηθημένος να μετουσιώσω τις αδυναμίες μου. Επειδή εδώ οι άνθρωποι είναι αθώοι και γεμάτοι θρησκευτικά αισθήματα. Στον τόπο μας ή στην Ευρώπη, ο κόσμος είναι φιλύποπτος και σε κάνει να αηδιάσεις και τις πιο αγνές σου διαθέσεις. Σε λερώνουν. Με τον τρόπο αυτό χάνει κανείς το θάρρος του."

"Αυτόν τον άνθρωπο τον σταύρωσαν πολλές φορές. Και σαν να μην αρκούσε μόνο αυτό, τον κορόιδευαν από πάνω ανοικτά. Μολονότι με κάποιο διεστραμμένο τρόπο τον αγαπούσαν παράλληλα και τον σέβονταν. Αυτό που υπήρξε ο Μητρόπουλος δε το χωρούσε ο νους των συγκαιρινών, ούτε των Ελλήνων, ούτε των Αμερικανών.  Κανείς από τους συκοφάντες δεν αμφισβήτησε όμως τις ικανότητες του. Γι' αυτό άρχισαν να τον ροκανίζουν, υπονομευτικά. Όχι από κακία. Απλώς για να δουν αν θα αντέξει. Αν θα άντεχε ίσως να πίστευαν και αυτοί, μετά.  Άρχισαν να χτυπάνε αλύπητα τη σκληρή απόφαση του, να είναι διαφορετικός. Όσοι δεν μπόρεσαν. Σε μια εποχή όπου το "άγιος" και το "δειλός" μπερδεύονταν όπως και η ηθική με τους αναποφάσιστους έμοιαζαν ένα. Η ουσία είναι πως ο Μητρόπουλος τους έκανε να αισθανθούν άβολα. Γιατί αυτοί διάλεξαν το εύκολο. Και εκείνος το ανέφικτο. Την πιο ψηλή κορυφή. Και αυτό τους φόβιζε. " 

Τα παραπάνω αποσπάσματα προέρχονται από το παρακάτω εξαιρετικό αφιέρωμα για τον Δημήτρη Μητρόπουλο, στην εκπομπή "Που πάει η εκπομπή όταν δεν την ακούμε πια;" του Μενέλαου Καραμαγγιώλη. Αξίζει να την ακούσετε ολόκληρη, στο παρακάτω βίντεο:

Ο Δημήτρης Μητρόπουλος (Αθήνα, 1 Μαρτίου 1896 - Μιλάνο 2 Νοεμβρίου 1960) ήταν Έλληνας μαέστρος, πιανίστας και συνθέτης που έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όσα είπε για την Ελλάδα του Εμφυλίου τότε, μόνο σήμερα μπορούμε να τα εκτιμήσουμε. Οι συκοφάντες και εδώ και εκεί επέμειναν. Παρ' όλα αυτά ο Μητρόπουλος πέτυχε το όνειρο του. Έγινε καλλιτεχνικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης. 

Ιστοσελίδα για τον Μητρόπουλο από τον Έλληνα βιογράφο του, Απόστολο Κώστιο εδώ:

http://www.dimitrimitropoulos.gr/