3 Δεκεμβρίου 2012

Η άνοδος της ασημαντότητας, Κορνήλιος Καστοριάδης

*στο άλσος Νέας Σμύρνης*

Το βιβλίο του Κορνήλιου Καστοριάδη «Η άνοδος της ασημαντότητας» εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1995 και αποτελεί μια συλλογή από κείμενα του, με το στοχασμό του για τη σύγχρονη πραγματικότητα, την κοινωνία και την πολιτική. Μονάχα κάποια από τα θέματα με τα οποία καταπιάνεται είναι η κρίση των δυτικών κοινωνιών, τα κινήματα της δεκαετίας του εξήντα, η αποσάθρωση της δύσης, η άνοδος της ασημαντότητας, το κενό της εποχής, η δημοκρατία ως διαδικασία και ως καθεστώς. 

Ζούμε σε μια εποχή που όλοι μας - ή τουλάχιστον θα έπρεπε όλοι - αναζητούμε απαντήσεις στα αδιέξοδα. Ο Καστοριάδης, αρκετά χρόνια πριν, ανέλυε τα σημερινά μας προβλήματα.  Το συγκεκριμένο βιβλίο περιλαμβάνει απίστευτα προφητικές και επίκαιρες αναλύσεις για όσα βιώνουμε. Είναι ένα βιβλίο που αξίζει να μελετηθεί, σας παροτρύνω να το αναζητήσετε...


Σας παραθέτω δύο από τα αποσπάσματα που ξεχώρισα : 

«Από εκεί και πέρα, αν εξετάσουμε τη σημερινή κατάσταση, κατάσταση αποσύνθεσης και όχι κρίσης, κατάσταση αποσάθρωσης των δυτικών κοινωνιών, διαπιστώνουμε μια αντινομία πρώτου μεγέθους: Το απαιτούμενο είναι κολοσσιαίο, πάει πολύ μακριά –και οι άνθρωποι, τέτοιοι που είναι και τέτοιοι που αναπαράγονται συνεχώς από τις δυτικές κοινωνίες μα και από τις άλλες, βρίσκονται σε κολοσσιαία απόσταση από αυτό. Τι είναι το απαιτούμενο; 

Με δεδομένη την οικολογική κρίση, την ακραία ανισότητα της κατανομής των πόρων μεταξύ πλουσίων και φτωχών χωρών, την απόλυτη σχεδόν αδυναμία να συνεχίσει το σύστημα τη σημερινή του πορεία, το απαιτούμενο είναι μια νέα φαντασιακή δημιουργία που η σημασία της δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτα ανάλογο στο παρελθόν, μια δημιουργία που θα έβαζε στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, που θα έθετε στόχους ζωής διαφορετικούς, για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον κόποΑυτό θα απαιτούσε φυσικά μια αποδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των σχέσεων εργασίας, των οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών σχέσεων. 

Αυτός όμως ο προσανατολισμός απέχει απίστευτα από τα όσα σκέφτονται, και ίσως από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα. Αυτή είναι η κολοσσιαία δυσκολία που πρέπει ν’αντιμετωπίσουμε. Θα έπρεπε να θέλουμε μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες θα έχουν πάψει να κατέχουν κεντρική (ή μοναδική) θέση, όπου η οικονομία θα έχει ξαναμπεί στη θέση της, δηλαδή θα έχει γίνει ένα απλό μέσο του ανθρώπινου βίου και όχι ύστατος σκοπός, στην οποία επομένως θα έχουμε παραιτηθεί από την τρελή κούρσα προς μια συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση. Αυτό δεν είναι απλώς αναγκαίο για να αποφύγουμε την τελεσίδικη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο κυρίως για να βγούμε από τη ψυχική και ηθική εξαθλίωση των σύγχρονων ανθρώπων. 

Θα έπρεπε λοιπόν από εδώ και πέρα οι άνθρωποι (μιλάω τώρα για τις πλούσιες χώρες) να δεχτούν ένα αξιοπρεπές αλλά λιτό βιοτικό επίπεδο και να παραιτηθούν από την ιδέα ότι ο κεντρικός σκοπός της ζωής τους είναι να αυξάνεται η κατανάλωση τους κατά 2 με 3% το χρόνο. Για να το δεχθούν αυτό, θα έπρεπε κάτι άλλο να δίνει νόημα στη ζωή τους. Ξέρουμε, ξέρω ποιο είναι αυτό το κάτι άλλο – τι ωφελεί όμως, από τη στιγμή που η μεγάλη πλειονότητα του κόσμου δεν το δέχεται και δεν κάνει αυτό που πρέπει ώστε να γίνει πραγματικότητα; Αυτό το άλλο είναι η ανάπτυξη των ανθρώπων, αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροιόντων. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να πάψει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου. Άλλο πολιτικό σύστημα, μιαν αληθινή δημοκρατία που θα συνεπαγόταν τη συμμετοχή όλων στη λήψη των αποφάσεων. Μιαν άλλη οργάνωση της παιδείας, ώστε να διαπλάθονται πολίτες ικανοί να ασκούν και να άρχονται, σύμφωνα με τη θαυμάσια έκφραση του Αριστοτέλη- και ούτω καθ’ εξής. 

Εννοείται ότι όλα αυτά θέτουν θεμελιώδη προβλήματα: για παράδειγμα, με ποιον τρόπο θα μπορούσε να λειτουργήσει μια αληθινή, μια άμεση δημοκρατία, όχι πια με 30.000 πολίτες, όπως στην Αθήνα της κλασσικής εποχής, μα με 40 εκατομμύρια πολίτες, όπως στη Γαλλία, ή ακόμα και με πολλά δισεκατομμύρια άτομα στην κλίμακα του πλανήτη; Προβλήματα κολοσσιαίας δυσκολίας, που όμως κατά τη γνώμη μου μπορούν να λυθούν –με την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα των ανθρώπων και των ικανοτήτων τους θα κινητοποιηθεί για τη δημιουργία λύσεων, αντί να προβληματίζεται για το πότε θα μπορέσει να αποκτήσει τρισδιάστατη τηλεόραση.

Αυτά είναι τα καθήκοντα που έχουμε μπροστά μας – και η τραγωδία της εποχής μας είναι ότι η δυική ανθρωπότητα κάθε άλλο παρά νοιάζεται για αυτά. Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα; Μια καταστροφή οποιουδήποτε είδους – οικολογική, για παράδειγμα – θα προκαλέσει άραγε μια βίαιη αφύπνιση, ή μήπως την εμφάνιση αυταρχικών ή ολοκληρωτικών καθεστώτων; Κανείς δε μπορεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Εκείνο που μπορούμε να πούμε, είναι ότι όλοι όσοι έχουν συνείδηση του φοβερά σοβαρού χαρακτήρα των ζητημάτων πρέπει να προσπαθήσουν να μιλήσουν, να ασκήσουν κριτική σε αυτή την ξέφρενη πορεία προς την άβυσσο, να ξυπνήσουν την συνείδηση των συμπολιτών τους.»  (σελ. 128-131)


«(…) η αποσύνθεση γίνεται φανερή κυρίως μέσα από την εξαφάνιση των σημασιών και το σχεδόν απόλυτο ξεθώριασμα των αξιών. Και αυτό απειλεί μακροπρόθεσμα την επιβίωση του ίδιου του συστήματος. Όταν δηλώνεται ανοιχτά, όπως γίνεται τώρα στις δυτικές κοινωνίες, ότι η μοναδική αξία είναι το χρήμα, το κέρδος, ότι το υπέρτατο ιδεώδες του κοινωνικού βίου είναι το «πλουτίστε» (και η δόξα της δήλωσης αυτής ανήκει, σ’ ότι αφορά τη Γαλλία, στους σοσιαλιστές, οι οποίοι την έκαναν με έναν τρόπο που η Δεξιά δεν είχε τολμήσει να την κάνει), μπορεί να διερωτηθεί κανείς αν είναι ποτέ δυνατόν μια κοινωνία να συνεχίσει να λειτουργεί και να αναπαράγεται μονάχα σ’ αυτή τη βάση. 


Αν τα πράγματα είχαν έτσι, τότε οι δημόσιοι υπάλληλοι θα πρέπει να ζητούν και να δέχονται μπαξίσια για να κάνουν τη δουλειά τους, οι δικαστές να βγάζουν τις δικαστικές αποφάσεις στη δημοπρασία, οι εκπαιδευτικοί να βάζουν καλούς βαθμούς στα παιδιά των οποίων οι γονείς του έδωσαν μια επιταγή κλπ. Πριν από δεκαπέντε σχεδόν χρόνια έγραφα πως ο μόνος φραγμός για τους ανθρώπους σήμερα είναι ο φόβος των ποινικών κυρώσεων. Κατά ποια λογική όμως αυτοί που εισβάλλουν τις κυρώσεις θα είναι οι ίδιοι αδιάφθοροι; Ποιος θα φυλάει τους φύλακες; Η γενικευμένοι διαφθορά που παρατηρούμε στο σύγχρονο πολιτικοοικονικό σύστημα δεν είναι περιφερειακό ή ανεκδοτολογικό φαινόμενο αλλά έχει γίνει δομικό χαρακτηριστικό, ενδογενές στο σύστημα της κοινωνίας στην οποία ζούμε. 

Αγγίζουμε έτσι εδώ έναν θεμελιώδη παράγοντα, γνωστό στους μεγάλους πολιτικούς στοχαστές του παρελθόντος και παντελώς άγνωστο στους σημερινούς δήθεν πολιτικούς φιλοσόφους, κακούς κοινωνιολόγους και άθλιους θεωρητικούς: τη στενή συνάφεια ανάμεσα σ’ ένα κοινωνικό καθεστώς και στον ανθρωπολογικό τύπο (ή το φάσμα τέτοιων τύπων) που είναι αναγκαίος για να λειτουργήσει αυτό το καθεστώς. Τους περισσότερους απ’ αυτούς τους ανθρωπολογικούς τύπους ο καπιταλισμός τους κληρονόμησε από τις προγενέστερους ιστορικές περιόδους: τον αδιάφθορο δικαστή, τον βεμπεριανό δημόσιο υπάλληλο, τον αφοσιωμένο στο καθήκον του εκπαιδευτικό, τον εργάτη για τον οποίον η δουλειά του ήταν, παρ’ όλες τις συνθήκες, πηγή περηφάνιας. Τέτοιου είδους πρόσωπα γίνονται αδιανόητα στη σύγχρονη εποχή: αναρωτιέται κανείς για ποιο λόγο θα αναπαράγονταν, ποιος θα τα αναπαρήγε, στο όνομα τίνος πράγματος θα λειτουργούσαν. Ακόμη και ο ανθρωπολογικός τύπος που αποτελεί δημιούργημα του ίδιου του καπιταλισμού, ο σουμπετερικός επιχειρηματίας –που συνδυάζει την τεχνική επινοητικότητα, την ικανότητα να συγκεντρώνει κεφάλαια, να οργανώνει μια επιχείρηση, να διερευνά, να διεισδύει, να δημιουργεί αγορές -, είναι υπό εξαφάνιση. Αντικαθίσταται από διευθυντικές γραφειοκρατίες και από κερδοσκόπους. 

Κι εδώ πάλι, όλοι οι παράγοντες συγκλίνουν σε αυτό το αποτέλεσμα. Γιατί να πασχίζει κανείς να παραγάγει και να πουλήσει, τη στιγμή που μια σωστή κίνηση με τα επιτόκια στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης ή αλλού μπορεί να αποφέρει μέσα σε μερικά λεπτά 500 εκατομμύρια δολάρια; Τα ποσά που διακυβεύονται στην κερδοσκοπία κάθε εβδομάδα είναι της τάξης του ετήσιου ΑΕΠ των ΗΠΑ. Το αποτέλεσμα είναι η διοχέτευση των πιο «επιχειρηματικών» στοιχείων προς αυτού του τύπου τις δραστηριότητες, οι οποίες είναι εντελώς παρασιτικές, από τη σκοπιά του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος. 

Αν αθροίσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες και λάβουμε επιπλέον υπόψη την ανεπανόρθωτη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος που επιφέρει αναγκαστικά η καπιταλιστική «μεγέθυνση» (αναγκαίος όρος, η ίδια, της «κοινωνικής ειρήνης»), μπορούμε και οφείλουμε να αναρωτηθούμε για πόσον καιρό ακόμα θα μπορεί να λειτουργεί το σύστημα». (σελ. 123-124)

Κ. Καστοριάδης, Η άνοδος της ασημαντότητας, μτφ Κ.Κουρεμένος, Υψιλον, 2000

36 σχόλια:

  1. Εκπληκτικό βιβλίο. Προστέθηκε ήδη και στα αγαπημένα μου στο προφίλ.
    Σημείωσα αρκετά αποσπάσματα από το βιβλίο, ξεκαθάρισα περισσότερο σκέψεις μου. Αξίζει να διαβάσετε τα αποσπάσματα που σας παρέθεσα - και ας είναι μεγάλα.
    Καλή εβδομάδα, καλό μήνα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ανώνυμος2:55 π.μ.

    Είσαι θησαυρός λέμε ....
    Φιλιά και όλα με το καλό !
    ΕΥΓΕΝΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα,
    Πολύ χάρηκα με αυτή την ανάρτηση. Και τη θετική σου υπόδειξη για το βιβλίο.
    Θυμάμαι πως σε μια -τελευταία στην χώρα μας διάλεξη του Κ.Κ στο Γαλλικό ινστιτούτο-αυτές τις φράσεις-σχεδόν όπως τις παρέθεσες.
    Αλλά που νούς τότε...
    ευχαριστώ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Τα πρώτα διάβασα, δεν προλαβαίνω ώρα που είναι, καλημέρα και καλή εβδομάδα!
    Πάντα όμως η οικονομία είχε κεντρική θέση στην εξουσία.. έτσι δεν είναι; Πως να αλλάξει αυτό ..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Afisa na to diabasw twra prwi me katharo myalo... Ontws katapliktika apospasmata.
    Ti na poume emeis gia ton Kastoriadi?
    Ligoi mporoun na ton katanoisoun apolita akomi kai simera, ma kai omws panta yperaspizotan ta autonohta.
    Sto kentro o anthrwpos, to kako tou kerdous. Simera eimaste sto simeio pou fobotan. Exairetiki epilogi, an einai na kathisteris na anebazeis posts giati diabazeis tetoia biblia, xalali.
    Kali ebdomada.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος8:54 π.μ.

    ...Εξαιρετικό για άλλη μια φορά, ευχαριστούμε!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Εξαιρετικά επίκαιρο και νομίζω γεμάτο εύστοχους προβληματισμούς το βιβλίο αυτό.

    Το είχα διαβάσει πριν αρκετό καιρό, θυμάμαι που είχα ξοδέψει όλα μου τα λεφτά σε μια έκθεση βιβλίου και κάποια στιγμή είχα κολλήσει κρατώντας το στα χέρια, είχα σκοπό να το πάρω αλλά μου ξέφυγε ο προϋπολογισμός! Ο πατέρας μου περίμενε να φύγουμε αλλά εγώ εκεί. Κάποια στιγμή, μάλλον κατάλαβε τι είχε γίνει, με ρωτάει: "Θες να σου κάνω ένα δώρο;", "Αυτό", του απάντησα μονολεκτικά δείχνοντάς του την Άνοδο της Ασημαντότητας του Καστοριάδη!

    Την καλημέρα μου και καλή εβδομάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλημέρα Roadartist,
    Kαλή εβδομάδα και καλό μήνα !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Ο Καστοριάδης είναι εκπληκτικός. Ειδικά το δεύτερο απόσπασμα είναι εξαιρετικά επίκαιρο και εύστοχο.
    Σαν να γράφτηκε χθες.
    Ευχαριστώ Roadartist τόσο για το κείμενο όσο και για το ότι μπορούμε να διαβάσουμε ολόκληρο το βιβλίο στο Scribd.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καίριος και κλασικός (δυστυχώς) ο Καστοριάδης με τούτο το έργο του. Να ΄ξερες πόσο πολύ ήθελα να το διαβάσω κι όλο το ανέβαλλα... Τώρα με το Scribd που ανέβασες δεν έχω άλλη δικαιολογία για αναβολή. :-)

    Πάντως, εάν η νέα φαντασιακή δημιουργία που προτείνει ο Καστοριάδης απαιτεί "φυσικά μια αποδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των σχέσεων εργασίας, των οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών σχέσεων" βρισκόμαστε σε καλό δρόμο. Πολύ καλό θα έλεγα... :-(

    Καλό απόγευμα, Roadartist.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Να είσαι καλά Ευγενία, σε ευχαριστώ πολύ, καλό σου μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. @ e-Apenanti : Ίσως τα συγκεκριμένα αποσπάσματα να συμπυκνώνουν την άποψη του Καστοριάδη για το σύστημα, βέβαια φυσικά και έχει μιλήσει για αρκετά θέματα με πολύ ουσιαστικό τρόπο, όπως για την έννοια της Ελευθερίας, της Αυτονομίας, για τα κόμματα, την Ιστορία, ήταν ένας μεγάλος στοχαστής. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) ήμουν τότε σε μικρότερη ηλικία και δεν πρόλαβα να τον ακούσω. Τον μελετώ όμως σήμερα. Συμπληρώνω "αλλά που νους τώρα..." δυστυχώς... που μάλλον είναι πλέον κάπως αργά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. @ Hfaistiwnas : Δεν είναι για όλες τις ώρες, έχεις δίκιο. Όταν θα έχεις περισσότερο χρόνο κ την κατάλληλη διάθεση, κάνε μια ακόμη προσπάθεια. Αξίζουν γιατί δίνουν απαντήσεις για όσα ζούμε σήμερα. Υπήρξαν και πιο ανθρωποκεντρικές εποχές. Δεν ήταν τα πάντα το χρήμα όπως συμβαίνει τα τελευταία χρόνια και όπως δυστυχώς σήμερα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. @ theatre : Έχω κάπως αλλάξει τη συχνότητα των αναρτήσεων όντως. Ευθύνεται κυρίως το ότι αφιερώνω περισσότερο χρόνο σε αναγνώσεις βιβλίων, θεατρικές παραστάσεις κλπ. Όμως θέλω να επανορθώσω, θα το προσπαθήσω, ευχαριστώ.



    @ Ανώνυμος : να είστε καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. @ teleytaios : Τι καλός ο πατέρας σου, όμως! Αξίζει να το ξαναδιαβάσεις σήμερα, με όλα όσα ζούμε, θα έχουν διαφορετική βαρύτητα για σένα αυτές οι σκέψεις του. Καταπληκτικό βιβλίο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. @ ART-TRAVELLER : Ευχαριστώ ταξιδευτή της τέχνης, επίσης καλή εβδομάδα, καλό μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. @ Θωμάς : Αυτή την στιγμή διαβάζω ένα ακόμη πολύ καλό βιβλίο με αποσπάσματα από συνεντεύξεις του, το "Είμαστε υπεύθυνοι για την Ιστορία μας".
    Ίσως ανεβάσω σχετική ανάρτηση. Σε βοηθάει η σκέψη του να κατανοήσεις καλύτερα τα λάθη... και δυστυχώς βλέπεις ότι τα γεγονότα τον επιβραβεύουν...
    Όποιος θέλει μπορεί να το διαβάσει και online (ή να το κατεβάσει), εγώ το διάβασα σε έντυπη μορφή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Χάρη σε σένα, γι' άλλη μιά φορά, αλλάζω θέμα στην σημερινή εκπομπή.
    Αυτές οι φωνές είναι που λείπουν σήμερα.
    Ας την ακούσουμε λοιπόν την φωνή του Κορνήλιου Καστοριάδη και ραδιοφωνικά για όσους δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.
    Ας τις ξαναφέρουμε στην επιφάνεια, μήπως και βρούμε λύσεις.
    Να είσαι καλά Road...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. @ Sue : Και όμως Sue νομίζω πλέον πως βρισκόμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο, και πως (όπως το είχε θέσει) μόνο μια "νέα φαντασιακή δημιουργία" μπορεί να μας σώσει. Πως όμως θα το καταφέρουμε; Ζούμε σε αυτό ακριβώς το σημείο της αποδιοργάνωσης. Καλώς ή κακώς, κανείς δε μπορεί να ξέρει που ακριβώς θα μας οδηγήσουν όσα συμβαίνουν. Αξίζει να το διαβάσεις!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. @ epikuros : Ελπίζω η σύνδεση να μου κάνει αυτή τη φορά τη χάρη και να σε ακούσω! Θα χαρώ πολύ.


    ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ,
    ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΑΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ.

    Μια φίλη στο facebook, μου άφησε το παρακάτω σχόλιο, η παραπομπή ίσως σας ενδιαφέρει :

    "Ευχαριστούμε Road Artist!
    Αν κάποιος θέλει να διαβάσει περισσότερα,αρκετοί τίτλοι υπάρχουν κι εδώ http://mavros-gatos.blogspot.gr/p/blog-page.html "

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Οσα διαβασα τα βλεπουμε να γινονται. Αυτο που με εντυπωσιαζει ειναι ποσα εργα που εχουν γραφτει δεκαετιες πριν απο φωτισμενα μυαλα μας ειχαν προειδοποιησει για ολα αυτα, ομως εμεις οχι μονο κωφευσαμε τοτε, αλλα ουτε και τωρα που βλεπουμε πραγματα γραμμενα τοσο παλια να ειναι πιο επικαιρα απο ποτε δεν αντιλαμβανομαστε σαν κοινωνια το τελμα, δεν θορυβουμαστε, δεν φοβομαστε, δεν ξυπναμε!
    Καλη εβδομαδα Αρτιστακι!Και Καλο Δεκεμβρη!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. @ BUTTERFLY : Ναι, και όσα λέει δυστυχώς απευθύνονται σε όλο το δυτικό κόσμο. Είναι δομικά προβλήματα του συστήματος, όχι μόνο ελληνικά. Δε μπορέσαμε να ακούσουμε τέτοιες φωνές όχι μόνο στην Ελλάδα, δυστυχώς γενικότερα. Ούτε ακούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. αν οι άνθρωποι ήταν άγγελοι...
    Ξενικός

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  24. Ο τίτλος του βιβλίου αφοπλιστικός.

    Καλησπέρα αρτιστάκι, ευχές για καλό μήνα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  25. @ Ξενικός : Ας ήταν απλώς σκεπτόμενοι και πολίτες...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  26. @ η κοπέλα με το καναρινί φόρεμα : Το περιεχόμενο του να δεις φιλενάδα. Όταν θα έχεις λίγο χρόνο και καθαρό μυαλό, διάβασε τα αποσπάσματα που παρέθεσα... είναι ενδεικτικά για όσα ζούμε.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  27. Συμπτωματικά, διάβαζα πριν λίγο καιρό το "Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα"
    του ίδιου. Πολύ δυνατό μυαλό και οπωσδήποτε με εξαιρετικά πολύπλευρη γνώση.
    Τα λόγια του που παρέθεσες, με πολλές αλήθειες αλλά και υποθέσεις, ή προϋποθέσεις για να πραγματοποιηθούν. Και μένει πάντα το ερώτημα: μπορεί αλήθεια κάτι να γίνει ακόμα;

    Όπως πάντα μια εξαιρετική επιλογή

    Σε φιλώ πολύ
    Καλό βράδυ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  28. @ Άστρια : δεν έχω διαβάσει αυτό το βιβλίο του. Νομίζω πως φαίνεται ότι είμαστε ακριβώς σε αυτό το σημείο που ο ίδιος δεν το έζησε, μα περίμενε να έρθει. Πολύ επίκαιρα, όλα συγκλίνουν και μας υπενθυμίζουν τους άμεσους κινδύνους... γιατί όμως όσοι έχουν τη δύναμη δεν ακούν;... Φοβάμαι πως δεν μπορεί. Όσο απαισιόδοξο κ αν είναι αυτό. Μακάρι όμως να διαψευσθώ. Χαίρομαι όποτε βλέπω σχόλιο σου, καληνύχτα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  29. Πάντα ονειρευόμουν (και θα εξακολουθώ) να ανοίξω ένα βιβλιοπωλείο που θα έχει μόνο τέτοια καλά και ωραία βιβλία. Αν τα καταφέρω σίγουρα τα μπλογκς θα είναι ένας καλός σύμβουλος.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  30. @ librarian : Το ίδιο όνειρο έχουμε τελικά φίλη librarian! Ωραία θα ήταν να το ανοίγαμε κάπως μαζί :)
    Σε ευχαριστώ, καλό βράδυ, να'σαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  31. Να ήξερες τι παράξενο που είνα όταν είσαι εκεί έξω, και συναντάς ανθρώπους (συνεργάτες) από Αργεντινή, Κολομβία, Αυστραλία, Κίνα και εκτός από τους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους, τον μόνο άλλο έλληνα που γνωρίζουν κι έχουν διδαχθεί κάπου (σχολείο ή πανεπιστήμιο) είναι τον Καστοριάδη... και πόσο παράξενο είναι αυτό, που είναι σχεδόν αποκλεισμένος από τη δική μας επίσημη παιδεία... έστω και σαν ονομαστική αναφορά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  32. @ nikiplos : όχι μόνο αυτό αγαπητέ Νικιπλέ, το τραγελαφικό είναι ότι αρκετοί δεν "αισθάνονται" όμορφα όταν ακούν τα λόγια του Καστοριάδη, ακριβώς επειδή αυτός ο άνθρωπος δεν χάιδευε αυτιά. Μίλησε για τα κόμματα, για τις ιδεολογίες που αρχικά υποστήριζε και έπειτα τράβηξε τις γραμμές του.
    Μακάρι να διδασκόταν στα σχολεία, ίσως έτσι να τον διάβαζαν και οι καθηγητές. (Πίκρα έβγαλε το σχόλιο μου... αλλά οκ!)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  33. Δάσκαλος! Γιατί δεν ήταν ξεροκέφαλος, ούτε κολλημένος. Γιατί άλλαζε όσο εξελισσόταν ως άνθρωπος και δεν άφησε τις ταμπέλες να καθορίζουν τη σκέψη του. Και γιατί έδρασε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  34. @ ξύστρα : Ακριβώς αυτό ήταν που τον έκανε να ξεχωρίζει, η ανοικτή ανεξάρτητη σκέψη του! Θέλω να ανεβάσω αποσπάσματα κ από ένα ακόμη βιβλίο του, ίσως μετά τις γιορτές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  35. Ὁ Κορνήλιος Καστοριάδης, ἕνας φιλόσοφος ποὺ ἔφυγε κυνηγημένος, γιατὶ δὲν ἄρεσαν οἱ ἀλήθειες του, οὔτε κἂν στὸ ΚΚΕ διότι ἦταν ἀγκυλωμένο στὶς σταλινικὲς θέσεις του. Σ᾽αὐτὸ τὸ βιβλίο του, ὅπως καὶ ἐσὺ πολὺ εὔστοχα ἀναφέρεις, λέει γιὰ τὰ ἀδιέξοδα τοῦ δυτικοῦ τρόπου ζωῆς. Ἡ αὔξηση τοῦ κέρδους μὲ ὁποιοδήποτε κόστος δὲν μπορεῖ νὰ λειτουργεῖ ἐπ᾽ ἄπειρον. Εἶναι φυσικὸ νὰ φέρει ἀδιέξοδα. Προφητικὸ βιβλίο. Συγχαρητήρια γιὰ τὶς ἀναρτήσεις σας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  36. @ Σπυρίδων Αθανασιάδης : Ακριβώς έτσι. Μακάρι να μπορούσαμε να αποδεσμευτούμε από τέτοιες νοοτροπίες που κρατάνε τη χώρα πάντα χαμηλά. Μακάρι να υπήρχε αξιοκρατία και να υπήρχε χώρος για ανθρώπους που έχουν να προσφέρουν. Προφητικό βιβλίο πραγματικά. Αγαπημένος ο Καστοριάδης. Σας ευχαριστώ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή