Salvador Dalí / Σαλβαδόρ Νταλί

Ο Σαλβαδόρ Νταλί (11 Μαΐου 1904 – 23 Ιανουαρίου 1989) αποτελεί έναν από τους πλέον γνωστούς ζωγράφους του 20^ου αίωνα και μια από τις πιο εκκεντρικές φυσιογνωμίες της σύγχρονης τέχνης.  Συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κίνημα  του υπερρεαλισμού. 

Ο Νταλί (πλήρες όνομα Salvador Felip Jacint Dalí Domènech)ασχολήθηκε εκτός από την ζωγραφική, με τον κινηματογράφο, τη γλυπτική, τη φωτογραφία και τη μόδα. 

Καταγόταν από ευκατάστατη οικογένεια. Το 1921 έχασε την μητέρα του από καρκίνο, ενώ μετά από το θάνατό της, ο πατέρας του παντρεύτηκε την αδελφή της, κάτι που ο Νταλί δεν αποδέχτηκε ποτέ. Ένα χρόνο αργότερα εγκαταθίσταται στη Μαδρίτη, όπου και ξεκινά τις σπουδές του.

Αυτή την περιόδο, ο Νταλί πειραματίζεται με τον κυβισμό. Επίσης, έρχεται σε επαφή με το κίνημα του ντανταϊσμού το οποίο θα επηρεάσει σημαντικά το έργο του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Συνδέεται παράλληλα φιλικά με τον ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και με τον σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ. Το 1926 αποβάλεται από την ακαδημία λίγο πριν τις τελικές του εξετάσεις, καθώς δηλώνει πως κανένας από τους καθηγητές του δεν είναι άξιος να τον κρίνει.

Την ίδια χρονιά, επισκέπτεται για πρώτη φορά το Παρίσι όπου συναντά τον Πικάσο, ο οποίος είχε ήδη κάποια γνώση γύρω από το έργο του Νταλί. Τα επόμενα χρόνια, στα έργα του Νταλί αποτυπώνονται ισχυρές επιδράσεις από το έργο του Πικάσο αλλά ταυτόχρονα αρχίζει να διαφαίνεται ένα προσωπικό στυλ.

Το 1929, ο Νταλί συνεργάζεται με τον Λουίς Μπουνιουέλ, για τη δημιουργία της ταινίας μικρού μήκους  Ανδαλουσιανός Σκύλος . 

Ο Νταλί βοηθά ουσιαστικά στο σενάριο της ταινίας, η οποία αποτελεί έως σήμερα την πιο καθαρή εφαρμογή του υπερρεαλισμού στον κινηματογράφο.

Παράλληλα, ο Νταλί γνωρίζει την μελλοντική σύζυγο του και μούσα του, γνωστή ως Γκαλά.

Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ο Νταλί δεν έπαψε να τονίζει την ευεργετική επίδραση που άσκησε επάνω του η Γκαλά, την οποία συμπεριλάμβανε συχνά στα έργα του, είτε ως πρωταγωνίστρια, είτε ως παρατηρήτρια των διαδραματιζομένων. Μάλιστα, δεν απέφυγε την υπερβολή, θεωρώντας την -κυριολεκτικά- αγία, και την απεικόνισε πολλές φορές ως ενσάρκωση μυθολογικών προσώπων της αρχαιότητας, ή ακόμα και ως Παναγία.

Την ίδια περίοδο, γίνεται και επίσημα μέλος του υπερρεαλιστικού κινήματος. Στις αρχές της δεκατίας του 1930, ο Νταλί επινοεί επιπλέον την Παρανοϊκο-κριτική μέθοδο, όπως ο ίδιος την αποκαλεί, που αποτελεί ένα είδος υπερρεαλιστικής τεχνικής με σκοπό την πρόσβαση στο ασυνείδητο προς όφελος της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Ο Νταλί στηρίζει την μέθοδο αυτή στην ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργεί συνειρμικά, συνδέοντας εικόνες ή αντικείμενα που δεν συνδέονται μεταξύ τους κατ' ανάγκη λογικά. Συνδέεται άμεσα με τον υπερρεαλιστικό αυτοματισμό και τις φροϋδικές θεωρίες γύρω από τα όνειρα.

Το ίδιο «δαιμόνιο» που τον οδήγησε στο κύκλο διανοουμένων του Υπερρεαλισμού το 1929, προκάλεσε συγκρούσεις λίγα χρόνια μετά, και την ρήξη των σχέσεών του με τους Υπερρεαλιστές το 1941.  

Ο Υπερρεαλισμός ξεκίνησε κυρίως ως πολιτικο-ιδεολογικό κίνημα από τα συντρίμμια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Αίτημα των Υπερρεαλιστών ήταν η αλλαγή των παραδοσιακών κοινωνικών δομών μέσα από τη διανόηση και την τέχνη.

Και όμως ο Σαλβαντόρ Νταλί αδιαφορούσε προκλητικά για το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι σε μια χώρα που ταλανιζόταν από εμφύλιο πόλεμο και σε μια Ευρώπη που συντασσόταν ή ερχόταν αντιμέτωπη με το Ναζιστικό μηχανισμό.

Η προσήλωση στην προσωπική του πραγματικότητα τον οδήγησε στην «μέγιστη ύβρη», καθώς στην ερώτηση «Τι είναι υπερρεαλισμός;» απαντούσε «Ο Υπερρεαλισμός είμαι εγώ!». 

Τότε ο Μπρετόν επινόησε τον περίφημο αναγραμματισμό του ονόματος του Νταλί, ως Avida Dollars (σε ελεύθερη μετάφραση άπληστος για δολάρια) ασκώντας κριτική στο εμπορικό πνεύμα που κατά τη άποψη των υπερρεαλιστών είχε ο Νταλί.

Έτσι ο Σαλβαντόρ Νταλί διεκδίκησε και  κατέκτησε μαζί με την προσωπική επιτυχία του, την απόλυτη ανεξαρτησία από ομάδες και τάσεις, βασικό στοιχείο της δημιουργικής του μοναξιάς.

Ίσως ένα από τα πιο ιδιόμορφα στοιχεία για την προσωπικότητα του Νταλί ήταν οι πολιτικές του απόψεις και η προσωπική του ζωή. Αν και αναρχοκομμουνιστής στα νιάτα του, ο σουρεαλιστής δημιουργός έγινε ένας από τους λίγους ανθρώπους του πνεύματος που υποστήριξε το φασιστικό καθεστώς του Φράνκο.  Ο ίδιος ο Νταλί ζωγράφισε και ένα πορτραίτο της κόρης του Ισπανού δικτάτορα, ενώ δεν σταμάτησε να ισχυρίζεται ότι παράλληλα παραμένει κομμουνιστής...

Το απόφθεγμα του Όρσον Γουέλς είναι χαρακτηριστικό για τον χαρακτήρα του Νταλί: «Κάποιος πρέπει να συγκρατεί στο μυαλό του δύο πράγματα, ότι ο Νταλί ήταν συγχρόνως ένας πολύ καλός καλλιτέχνης και ένας σιχαμερός άνθρωπος».  

Με το ξέσπασμα του πολέμου στην Ευρώπη, ο Νταλί μαζί με την Γκαλά, εγκαθίσταται στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1940, όπου και θα ζήσει για τα επόμενα οκτώ χρόνια. To 1941 εργάζεται για την Walt Disney πάνω στη δημιουργία ενός κινούμενου σχεδίου (το Destino) αλλά μόνο ελάχιστα δευτερόλεπτα παρουσιάζονται ολοκληρωμένα πέντε χρόνια αργότερα. Το 1940 δημοσιεύεται και η αυτοβιογραφία του The Secret Life of Salvador Dali.

Destino (Disney/Dali)

Μετά την παραμονή του στην Αμερική, περνά το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Ισπανία. Ενώ την περίοδο 1960-1974 εργάστηκε σχεδόν αποκλειστικά για την δημιουργία του Θεάτρου-Μουσείου Γκαλά-Σαλβαντόρ Νταλί στο Φιγέρας.

Το 1982 ο βασιλιάς Χουάν Κάρλος της Ισπανίας του απονέμει τον τίτλο του μαρκήσιου. Την ίδια χρονιά, πεθαίνει η Γκαλά, γεγονός που του προκαλεί θλίψη και αποπειράται να αυτοκτονήσει.

Πεθαίνει στις 23 Ιανουαρίου του 1989 στην πόλη που γεννήθηκε.

Πατώντας ΕΔΩ κατεβάστε αρχείο με πίνακες του Νταλί.

Πηγή : Ζωή του Σαλβαδόρ Νταλί

Μια διαδικτυακή βόλτα σε έργα του: 

Ίδρυμα Gala - Salvador Dali

Salvador Dalí Art Gallery

Virtual Dali

alvadordalimuseum.org