Νίκος Λύτρας, Εθνική Πινακοθήκη

Πρόσφατα επισκέφτηκα στην Εθνική Πινακοθήκη την έκθεση «Νίκος Λύτρας (1883-1927) - Χτίζοντας με το χρώμα και το φως». Είχα τη τύχη (γιατί 'τύχη' τελικά είναι αυτό) την στιγμή που επέλεξα να τη δω, να είχανε επισκεπτεί δασκάλες με τους μικρούς μαθητές τους την έκθεση.
Θαύμασα τις απορίες των παιδιών, τον τρόπο που αντιδρούσαν σε κάθε πίνακα, το πώς πρόσεχαν τη ξεναγό, τις πανέξυπνες παρατηρήσεις τους! Μακάρι όλοι οι εκπαιδευτικοί να έπαιρναν τη πρωτοβουλία να πήγαιναν σε εκθέσεις τους μαθητές τους!

Η έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη περιλαμβάνει 180 έργα-λάδια, παστέλ, υδατογραφίες, σχέδια, φωτογραφίες, γελοιογραφίες, κάρτες, επιστολές και ντοκουμέντα από τη ζωή και το έργο του Ν. Λύτρα, ενός από τους τολμηρότερους εκπροσώπους του πρώιμου ελληνικού μοντερνισμού.

Ο Νίκος Λύτρας (1883-1927), κατάγεται από την Τήνο και φοίτησε στην Ακαδημία του Μονάχου. Υπήρξε μαθητής του πατέρα του, επίσης διακεκριμένου ζωγράφου Νικηφόρου Λύτρα, και του Ιακωβίδη στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου δίδαξε και ο ίδιος από το 1923 ως το θάνατο του.
Στην Γερμανία υπήρχε μια έντονη καλλιτεχνική κίνηση, γεγονός που τον επηρέασε σημαντικά. Η φοίτησή του στη «συντηρητική» Ακαδημία του Μονάχου αντί να κατευνάσει τη δημιουργικότητά του, αντίθετα τον ώθησε να αναζητήσει με μεγαλύτερο πάθος το προσωπικό του ιδίωμα στη ζωγραφική.
Επηρεάζεται από τις εξπρεσιονιστικές ομάδες «Γέφυρα» (με πρωταγωνιστές τους ζωγράφους Kirchner, Heckel, Pechstein, Nolde) και «Γαλάζιος Καβαλάρης» (έκφραση του εξπρεσιονισμού, που οδηγεί στην αφαίρεση, με κύριους εκπροσώπους τους Kandinsky, Jawlensky, Macke, Klee).

Η έκθεση στην Εθνική Πινακοθήκη διοργανώνεται 80 χρόνια μετά την πρώτη αναδρομική έκθεση του ζωγράφου το 1929. Σε αυτήν περιλαμβάνονται πορτρέτα, εσωτερικοί χώροι, νεκρές φύσεις και τοπία, τόσο νησιωτικά, όσο και αττικά.

Στους πίνακες του Λύτρα σε κερδίζουν τα έντονα και ζωντανά χρώματα. Χρησιμοποιεί μία ιδιαίτερη τεχνοτροπία σε σχέση με το χρώμα. Ο Λύτρας εισήγαγε στην Ελλάδα τον εξπρεσιονισμό.

Αυτό που κυρίως εντυπωσιάζει στα έργα του είναι η πρωτοποριακή χρήση του χρωματικού υλικού του, το οποίο άπλωνε σε φαρδιές & παχιές στρώσεις.

Πίνακες όπως το «Ψάθινο καπέλο», ένα από τα πιο αγαπημένα έργα της νεοελληνικής τέχνης και από τα γνωστότερα του Ν. Λύτρα, φανερώνουν αυτή τη καλλιτεχνική του ιδιαιτερότητα.

Τον Λύτρα δεν τον ενδιέφερε τόσο να ζωγραφίσει αρχαία μνημεία.. Το παρακάτω είναι ένα απο τα λίγα έργα, τέτοιας θεματολογίας, όπου απεικονίζει την Ακρόπολη..

«Ακρόπολις» (Άποψη της Ακρόπολης το ηλιοβασίλεμα) Λάδι σε μουσαμά
Αντίθετα είχε αδυναμία στις προσωπογραφίες..

«Προσωπογραφία Δος Μ. Χορς», (1916-1917) Λάδι σε μουσαμά «Προσωπογραφία του μικρού Κ.Μ.» (Κ. Μοντεσάντος), 1914 Λάδι σε μουσαμά

"Ο κ. Λύτρας έχει τη δύναμη να χαρακτηρίζει. Αυτή είναι η ουσία.. Ο κ. Λύτρας δίνει κίνηση στα πρόσωπα του. Μεσ'τις σκληρές, τεκτονικές γραμμές του είναι χωμένη η ζωή"

(Λέων Κουκούλιας, περ. Νουμάς, 1915)«Προσωπογραφία Κου Γ.Δ.» (Γ. Διαμαντόπουλος), πριν το 1915 Λάδι σε μουσαμά
"Ο κ.Ν.Λύτρας εισάγει καινά δαιμόνια εις την ευγενικήν ελληνικήν τέχνη με τεχνοτροπίας εξεζητημένας και εκβιαστικάς. Αι προσωπογραφίαι του είναι αντιπαθητικαί." (περ. Πινακοθήκη, 1915)

Aρκετοί είναι οι πίνακες με αττικά τοπία (Γαλάτσι, Φάληρο, Υμηττό, Μέγαρα), όπου μπορούμε να θαυμάσουμε …μια αλλιώτικη ...Αττική.

«Σούνιον»(;), πριν το 1920, Λάδι σε μουσαμά

"Δεν με ενδιαφέρουν μόνο οι προσωπογραφίες. Καταπιάνομαι και με θέματα της υπαίθρου, με συνθέσεις μέσα στο φως και τον ήλιο."

(Ν. Λύτρας, 1925)

«Άγιος Μάρκος Τήνου», (1923) Λάδι σε μουσαμά
Η κορύφωση της τοπογραφίας του Λύτρα, είναι οι απεικονίσεις από τη Τήνο, όπου κυριαρχούν ο ήλιος, το μπλε της θάλασσας και οι καταπληκτικές αποχρώσεις του γαλάζιου..

Θαλασσογραφία (Τοπίο της Τήνου), 1923-1926 Λάδι σε μουσαμά
"Όλα είναι διαυγή και ζουν και χαίρονται"
Eίναι μια μοναδική ευκαιρία να θαυμάσετε έργα του..

Σημείωστε οτι κάθε Τετάρτη απόγευμα στις 18,30 και Σαββάτο στις 11,00 γίνεται ξενάγηση απο την Ιστορικό Τέχνης & επιμελήτρια της έκθεσης Αφροδίτη Κούρια.

Διάρκεια έκθεσης: 19/3 έως 2/6 2008

Ημέρες & ώρες Λειτουργίας: Δευτ.-Σάβ. 9 π.μ.-3 μ.μ. Κυρ. 10 π.μ.-2 μ.μ. Τρ. κλειστά.

Τόπος: Εθνική Πινακοθήκη - Βασ. Κωνσταντίνου 50, 2107235937-8.
Εισιτήρια: €6,50, φοιτητικό €3

Πηγή φωτογραφιών: photo gallery e-tipos

Τη Κυριακή 18 Μαΐου, τα Mουσεία όλου του κόσμου γιορτάζουν. Oργανωμένες ξεναγήσεις, μουσικές και άλλες εκδηλώσεις θα γίνουν σε μουσεία και ιδρύματα σε όλη την Ελλάδα με δωρεάν είσοδο. Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το Μουσείο που θα θελήσετε να παραβρεθείτε, τηλέφωνα ΕΔΩ.