Δοτικότητα

 «Να παίρνεις χωρίς έπαρση, να δίνεις χωρίς δισταγμό»

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ 

«Η ανιδιοτελής, άδολη αγάπη δεν είναι μια συνθήκη που αφήνει περιθώρια δεύτερης σκέψης. Είναι μια εσωτερική ανάγκη αλήθειας και δοτικότητας, χωρίς φραγμούς και σκοπούς. Είναι το ξεγύμνωμα της ψυχής από μανδύες και μικρότητες. Είναι το ύψιστο αγαθό της ανθρώπινης ύπαρξης που όταν το συναντήσεις, υποκλίνεσαι βαθιά και σιωπάς.» Διάβασα τυχαία αυτή την παράγραφο στην αθηνέα και μέσα μου χτύπησε κόκκινο. Έτσι είναι, φίλοι, η αγάπη. 

Ζούμε σε μια θυμωμένη κοινωνία, μια θυμωμένη εποχή. Τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί σημαντική αύξηση στα επίπεδα βίας. Καθημερινά ο θυμός είναι σε κοινή θέα παντού, στο δρόμο, στις ειδήσεις. Και αυτός ο θυμός εισέρχεται στις οικογένειες, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στα επαγγελματικά περιβάλλοντα. Παρεξηγήσεις, άνθρωποι χωρίς ικανότητα ουσιαστικής επικοινωνίας και εύρεσης λύσης. 

Φαίνεται ότι ξεχνάμε το πιο σημαντικό: πώς στο τέλος της ζωής μας ο σκοπός είναι να είμαστε ξεθεωμένοι από αγάπη, όχι μιζέρια και οργή. Ο ιδανικός τρόπος ζωής δεν πρέπει να διαποτίζεται από καχυποψία, αλλά από το δόσιμο με όλη την καρδιά. 

Οι άνθρωποι ενεργούμε λες και θα ζήσουμε για πάντα, λες και θα έχουμε τις άπειρες ευκαιρίες. Με αλαζονεία κάνουμε λάθη χωρίς αυτοκριτική, συγχώρεση, απομονωνόμαστε, κλεινόμαστε, γινόμαστε εγωιστές λες και είμαστε οι αλάνθαστοι, επιδεικνύοντας μια «συναισθηματική αναπηρία», διώχνοντας τη χαρά από τη ζωή, γεμίζοντας μιζέρια και υψώνοντας έναν τοίχο στην αγάπη. Οι άνθρωποι μπαίνουν σε σχέσεις όχι για να δώσουν, μη ξέροντας να αγαπούν, αλλά να πάρουν σαν αρπακτικά.

Αμοιβαία δοτικότητα

Να δίνεις χωρίς ζυγαριά. Να δέχεσαι με εκτίμηση και ευγνωμοσύνη. 

Η ζωή έχει νόημα μόνο όταν δίνεις από ανιδιοτελή καλοσύνη. Ποιος είναι αληθινά καλοσυνάτος; Εκείνος που φέρνει ζεστασιά και αξία στον άλλο χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα για την πράξη του. Και φυσικά αυτός θα πάρει, και θα αγαπηθεί. Κάθε λόγος και πράξη του φανερώνει αγαθή πρόθεση. Αυτοί οι σπάνιοι άνθρωποι που εάν τύχει να τους συναντήσεις, ξέρεις πόσο τυχερός είσαι. 

Χειριστική δοτικότητα

Η περίπτωση - εύχομαι αυτό να μην το ζήσεις - να δίνει κάποιος χειριστικά, με δόλο από σκοπιμότητα, κόμπλεξ και τάση εξουσίας, ώστε να έχει έλεγχο στη σχέση. 

Δεν είναι τα πάντα τα χρήματα. Μη φτάσεις στο σημείο να υποτιμήσεις, να δημιουργήσεις πάτημα και να προσβάλεις έναν άνθρωπο. Είναι από τα πιο αισχρά πράγματα. Αυτός ο άνθρωπος στο τέλος θα αποκαλυφθεί και θα ζητήσει τα ρέστα. Θα φανερωθεί η αλήθεια, θα καταρρεύσει το προσωπείο.  

Σκεφτείτε το λιγάκι. 

Να δίνεις όχι από αγάπη, αλλά από ανασφάλεια. Να δίνεις μα μέσα σου να καίγεσαι από τσιγκουνιά και από θυμό. Ειλικρινά αυτή η συμπεριφορά είναι αισχρή. 

Τι μπορεί να οδηγήσει κάποιον να λειτουργήσει έτσι; Αυτή η συμπεριφορά γεννιέται από την παιδική ηλικία και από την οικογένεια. Το πώς έχει μεγαλώσει ένας άνθρωπος, έχει μάθει ν' αγαπάει, να δίνει, ν' αγαπιέται. Το περιβάλλον καθορίζει σε μεγάλο βαθμό το αξιακό σύστημα τις πεποιθήσεις μας. Επηρεαζόμαστε ζωτικά από "στενά" πρόσωπα και κυρίως από τους γονείς. Πόση αγάπη έχει λάβει ή αντίθετα πόση καχυποψία ότι οι άλλοι θα τον εκμεταλλευτούν. Κάποιος του έχει διαποτίσει στην ψυχή το σπόρο. 

Αυτός που είναι αληθινά γενναιόδωρος θα προσφέρει όταν μπορεί, επειδή πραγματικά το θέλει και νιώθει χαρά και δε θα το χρησιμοποιήσει ποτέ για να σε πονέσει ή προσβάλλει. 

Όποιος λαμβάνει πρέπει να εκτιμά, να ανταποδίδει. Με σωστή επικοινωνία και χωρίς αισθήματα κατωτερότητας και από τις δυο πλευρές.

Άνθρωπος χαμαιλέοντας

Αυτός ο άνθρωπος γίνεται σε κάθε σχέση ό,τι θέλει ο άλλος, είναι πολύ επικίνδυνος. Προσαρμόζει τις πράξεις του ανάλογα με τις περιστάσεις, για να εξυπηρετεί το συμφέρον του και να γίνει αποδεκτός. Πουλάει ένα σκάρτο προϊόν. Δεν έχει προσωπικότητα και υιοθετεί άλλη κάθε φορά για να πάρει την αποδοχή ανάλογα με την προσωπικότητα της σχέσης ή του στόχου. Αυτοί είναι συνήθως άνθρωποι με ναρκισσιστικές τάσεις ή πολλές ανασφάλειες. Δίνουν μεγάλη εξαπάτηση, καθώς υιοθετούν ψεύτικο προφίλ και σπαταλούν το χρόνο σου.

Δοσοληψία 

Η σημερινή μας κουλτούρα είναι τόσο χτισμένη πάνω στις συναλλαγές, ώστε τα πάντα στις μέρες μας κατάντησαν μια σκέτη δοσοληψία. Όταν η δοτικότητα, γίνεται δοσοληψία, τρέχα. Η αυτοπεποίθησή μετριέται όχι με βάση το ύψος του τραπεζικού λογαριασμού αλλά από τη αυθεντικότητα της αγάπης μας. 

Πώς πρέπει να δίνουμε; Απαντά ο Σενέκας: «Πρέπει να δίνουμε όπως θα λαμβάναμε – χαρούμενα, γρήγορα, χωρίς δισταγμό· διότι δεν έχει χάρη η ευεργεσία που έχει κολλήσει στα δάχτυλα».

Να δίνεις από την καρδιά σου.  Η ίδια αρχή ισχύει αν βοηθήσεις κάποιον να βρει δουλειά ή τον φροντίσεις όταν είναι άρρωστος. Η αρχή αυτή συνθλίβει τη δοσοληπτική φύση των σχέσεών μας με όλους τους ανθρώπους. Καθιστά και λιγότερο αγχωτικό το δόσιμο. 

Το μεγαλύτερο μυστικό ξέρετε ποιο είναι; Πώς όταν θα δώσεις, θα λάβεις. Η ζωή έχει νόημα όσο πιο πολύ βοηθάμε, μόνο τότε φεύγεις από το εσωτερικό προβολέα, το "εγώ" και ζεις με ανοικτή καρδιά.

«Η αγάπη δεν είναι μπακάλικο. Να μετράς τι έδωσες εσύ, τι εγώ. Τι ο άλλος. Ή δίνεις από την ψυχή σου και βγάζεις τον σκασμό, ή κάτσε στη γωνίτσα σου και μέτρα τι δεν πήρες»  – Αλκυόνη Παπαδάκη

Φροντίδα

Τα σημαντικότερα δεν αποτιμώνται με χρήματα. Μικρά δώρα, ελάχιστης αξίας, αποκτούν τεράστια αν είναι από την καρδιά. Ένα λουλούδι, ένα παγωτό σε ένα παιδί, ένα βιβλίο, ένας αληθινός λόγος, μια σφικτή αγκαλιά. Ένα μικρό σπίτι γίνεται φωτεινό αν λούζεται από πηγαία αγάπη, τρυφερότητα, αλληλοβοήθεια. Το νοιάξιμο, η «καλημέρα» και η «καληνύχτα» σου, το πραγματικό ενδιαφέρον για την υγεία του άλλου, αν δεν έχουν αυτά αξία, αν τα εκμηδενίζεις, τότε όσο και να ψάξεις κανένα μεγαλύτερο αμάξι ή σπίτι δε θα σε γεμίσουν. Ρομαντικά λόγια θα πείτε.  Τα σπίτια δεν τα κάνουν τα ντουβάρια αλλά οι ψυχές. Και φωτίζονται από το φως που έχεις μέσα σου, αλλιώς το μαύρο του άλλου θα μαυρίσει το δικό σου φως. 

Χαρά

Αυτή είναι η αληθινή μοναξιά: να μη μπορείς να δώσεις. Και η μοναξιά είναι η χειρότερη φτώχεια. Και η φτώχεια φέρνει πάντα γκρίνια. 

Αυτή είναι η αληθινή χαρά: να δίνεις από την καρδιά. Όταν δίνεις, παράπλευρη ωφέλεια, καταλήγεις να βοηθάς τον εαυτό σου, θα σου έρθει το καλό, θα σε κάνει αληθινά πλούσιο. 

Η ζωή δεν είναι εύκολη, έχουμε χιλιάδες δυσκολίες να αντιμετωπίσουμε. Κάθε σχέση, η γονεϊκότητα, δεν προορίζεται για να είναι εύκολη. Ζητάει κυρίως θυσίες από εσένα σε κάθε επίπεδο. Αλλά προορίζεται να έχει νόημα και το νόημα στη ζωή φέρνει ευτυχία.

Όταν κάνεις το καλό και το ρίξεις στο γιαλό, το καλό σε παίρνει και σε ταξιδεύει στη χαρά μαζί του. Ο πιο σίγουρος τρόπος να ευτυχήσεις είναι να συνδεθείς με τους ανθρώπους και με το καλό στη ζωή. Η προσφορά φέρνει περισσότερη πληρότητα απ' οτιδήποτε άλλο. 

Τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα για να επηρεάσουμε; Να έχουμε ενδιαφέρον, αγάπη. Είναι ο μόνος τρόπος να αγαπηθούμε, να χαρούμε τη ζωή, τον εαυτό μας και τους άλλους. Ας σπάσουμε τα όρια. Ας αφήσουμε το στίγμα μας με θετικό τρόπο ότι υπήρξαμε.

Η ζωή είναι μικρή, οπότε ας διαλύσουμε τους ανόητους εγωισμούς, ας δεχτούμε την ευλογία της αγάπης, της πραγματικής σύνδεσης, ν' αγκαλιάσουμε το διαφορετικό και να μην αφήνουμε τις μικρότητες και το κακό να φωλιάσει στην καρδιά μας.

Δεν υπάρχει τίποτα πιο ωραίο από το να συνδεόμαστε. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ωραίο από το να αγαπάει ο ένας τον άλλο και να το δείχνει. Δεν υπάρχει τίποτα πιο ωραίο από το να ξέρεις να αναγνωρίσεις την αγάπη όταν έρθει στη ζωή σου.

Τίποτα δε θα πάρουμε μαζί μας, κρίμα αυτούς τους μίζερους ανθρώπους που φυλάνε χρήματα και αισθήματα, σφιχτά κλειδαμπαρωμένα. Όταν έρθει η ώρα μας να φύγουμε ας είμαστε "γεμάτοι" από αγκαλιές, φιλιά, γέλια, αλισβερίσια πολύτιμα με και για τους ανθρώπους μας.

Τι είναι η αγάπη;

"- Μ' αγαπάς κάθε μέρα;

- Κάθε μέρα.

- Ακόμη και όταν κλαίω; Και όταν θυμώνω; 

- Ακόμα και τότε.

- Και αν δε σου πω ότι σ' αγαπάω;

- Και πάλι σε αγαπάω.

- Υπάρχει κάτι που θα μπορούσε να κάνει την αγάπη να τρομάξει και να φύγει;

- Όχι. Γιατί είναι δυνατή. Η αγάπη δεν φοβάται.

 - Τελειώνει η αγάπη;

- Η αγάπη δεν τελειώνει ποτέ. Όταν αγαπάς, αγαπάς για πάντα.

- Θα μ' αγαπάς και αύριο το ίδιο;

- Θα σ' αγαπάω μια μέρα περισσότερο.

Αύριο θα σ' αγαπάω μια μέρα περισσότερο."

("Τι είναι η αγάπη;" Μεταίχμιο)

Καστροπολιτεία Μονεμβασιάς: Το «πέτρινο καράβι» του Γιάννη Ρίτσου

Καστροπολιτεία Μονεμβασιάς 

«Κυρά Μονοβασιά μου, πέτρινο καράβι μου. 

Χιλιάδες οι φλόκοι σου και τα πανιά σου. 

Κι όλο ασάλευτη μένεις 

να με αρμενίζεις μες στην οικουμένη» 

έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος για τον τόπο του.

Ταξίδι στην Μονεμβασιά, μια από τις πιο καλοδιατηρημένες καστροπολιτείες στην Ελλάδα,  στην ανατολική Πελοπόννησο στη Λακωνία.

Μπροστά στην ομορφιά της, τα λόγια είναι περιττά. Περπατώντας θα σταθείς σε εκκλησίες, αυλές, πυργόσπιτα, αρχοντικά, στριφογυριστά καλντερίμια, δαιδαλώδη σοκάκια που σου μεταφέρουν την ατμόσφαιρα αυτού του οικισμού, ο οποίος από τα βυζαντινά χρόνια μέχρι το 19ο αιώνα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της περιοχής.

Απόκρημνα βράχια και τείχη όπου ο επισκέπτης δε χορταίνει να στέκεται και να ατενίζει προς την ανοικτή θάλασσα.

Γεμάτη με γάτες, καθόλου τυχαίο, αυτά τα πλάσματα ξέρουν πού να σταθούν.

Η περιήγηση στα στενά της βυζαντινής αυτής καστροπολιτείας είναι μια μοναδική εμπειρία, σαν να ζωντανεύουν εικόνες, καρτ ποσταλ μπροστά σου.

Επιζητάς να χαθείς στα δρομάκια αυτού του ιστορικού οικισμού που κάποτε «φιλοξενούσε» τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Σήμερα έχει δεκάδες πανέμορφα μαγαζάκια και καταλύματα που ικανοποιούν και τον πιο δύσκολο επισκέπτη. 

Στα στενά της Μονεμβασιάς δεν επιτρέπονται τα αυτοκίνητα, οπότε να είστε προετοιμασμένοι για αρκετό περπάτημα. 

Οικία Γιάννη Ρίτσου

Καθώς μπαίνεις στην είσοδο της καστροπολιτείας, αν θα στραφείς προς τα αριστερά θα οδηγηθείς στο σπίτι του Γιάννη Ρίτσου, το οποίο βρίσκεται σε εξαιρετικό σημείο με πανοραμική θέα προς το κάστρο και τη θάλασσα.

 Ο Ρίτσος πέρασε στην Μονεμβασιά όλα τα παιδικά του χρόνια. Τελείωσε το δημοτικό στη Μονεμβασιά, πήγε γυμνάσιο στο Γύθειο και το 1925 μετακόμισε στην Αθήνα. 

Σε αυτό το σπίτι ο Γιάννης Ρίτσος,

 έγραψε τα πρώτα του ποιήματα.

Στέκεσαι στο μπαλκονάκι του σπιτιού και αντικρίζεις από εκεί, όσα έβλεπε και εκείνος. 

Η θέα κόβει την ανάσα.

 Η παρουσία του ποιητή είναι έκδηλη σε όλο τον οικισμό. 

Είναι αλήθεια ότι του ταίριαζε αυτός ο τόπος, τον στιγμάτισε, τον καθόρισε. 

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, η οικία του Γιάννη Ρίτσου πρόκειται να μετατραπεί σε μουσείο. 

Τόπος με μοναδική αύρα, ανοίγει την ψυχή σου.

Πορτέλλο

Αν ακολουθήσεις ένα μικρό, κρυμμένο άνοιγμα στη νότια πλευρά των τειχών, θα οδηγηθείς στο Πορτέλλο, γραφικό λιμανάκι, παλιά λειτουργούσε ως σημείο ανεφοδιασμού του κάστρου.

Σήμερα προσφέρει την εμπειρία του να κολυμπά κανείς στη σκιά της Καστροπολιτείας της Μονεμβασίας.

Άνω Πόλη

Να περπατήσετε, να φτάσετε ψηλά στην Άνω Πόλη και να σταθείτε στη σκιά της υπέροχης ελιάς στο προαύλιο του ιστορικού Ναού της Αγίας Σοφίας.

Αγία Σοφία

Ο μεγαλοπρεπής Ναός κτίστηκε το 12 αιώνα (1149-1150). Σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές, ήταν αφιερωμένος στην Παναγία Οδηγήτρια. Μετά την επανάσταση του 1821 αφιερώθηκε στην Σοφία του Θεού, επειδή θεωρήθηκε πιστό αντίγραφο της Αγίας Σοφιάς στην Κωνσταντινούπολη. 

Η ανάβαση ίσως να φοβίζει κάποιους, καθώς σε κάποια σημεία το έδαφος είναι ολισθηρό, όμως αξίζει να την κάνετε με προσοχή και να φτάσετε στην κορυφή του βράχου. 

Η ομορφιά, τα κτίσματα, η θέα από ψηλά θα σας ανταμείψει με το παραπάνω.

Από εδώ η ματιά σας θα αγκαλιάσει όλη τη Μονεμβασιά. Η ψυχή θα ανασάνει.

Καράβια. Πανιά. Μια μαγευτική απλωσιά προς τη θάλασσα. 

Η Μονεμβασιά είναι γνωστή και ως το «Γιβραλτάρ της Ελλάδας». 

Καθώς λέγεται ότι σε σμίκρυνση είναι ίδια με το βράχο του Γιβραλτάρ. 

Ο βράχος όπου βρίσκεται σήμερα αποκολλήθηκε από τη στεριά από έναν σεισμό το 375 μ.Χ.

Καλντερίμια, στοές, πολεμίστρες,  

οι εποχές ζωντανεύουν, αλλάζεις μαζί και εσύ.

Αν αφήσεις ελεύθερη τη φαντασία σου, θα ταξιδέψει στο χρόνο.

Ο Φάρος της Μονεμβασιάς

Διαδρομή ως το Φάρο. 

Περιλαμβάνει την παλαιά πέτρινη κατοικία του φαροφύλακα, το φαρόσπιτο, τον πύργο του φάρου, μικρότερα βοηθητικά κτίσματα και παρακολουθήματα της κατοικίας όπως η στέρνα και πέτρινος φούρνος. 

Το μυαλό γεμίζει και εδώ με σκέψεις και γεννά ιστορίες...

Και δε σταματά να πλάθει καινούργιες.

Βιβλιοπωλείο Μικροί Γαλαξίες

Σε κάθε τόπο αγαπώ να επισκέπτομαι τα βιβλιοπωλεία.  Στη Μονεμβασιά επισκεφτήκαμε το εξαιρετικό νέο βιβλιοπωλείο "Μικροί Γαλαξίες" . Καλαίσθητο και ποιοτικό. Βρίσκεται εκτός των τειχών, σε κεντρικό σημείο. Αν βρεθείτε στην Μονεμβασιά αξίζει να το αναζητήσετε.

Όπου και αν ταξιδέψουμε, δεν σταματάμε να κουβαλάμε μαζί την αγάπη για τα βιβλία και να φροντίζουμε να την συνδυάζουμε με ανθρώπους, αφορμές να την ενδυναμώνουμε.

Βράδυ στην Πλατεία της Μονεμβασιάς

Η μαγεία της Μονεμβασιάς, το βράδυ...

Να καθίσεις να πιεις ένα κρασί, κάτω από το πιο έναστρο νυχτερινό ουρανό που έχεις δει. Συνειδητοποιώντας ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αληθινά ευτυχισμένος μόνο κοντά στο στοιχείο του, στη φύση και στην ηρεμία της. Εκεί μπορεί να γευτεί και να νιώσει διαφορετικά. Μπορεί να ερωτευτεί, να αφεθεί στα συναισθήματα και στον άλλο. 

Βράδυ στην κεντρική πλατεία. 

Συναυλία του Ross Daly.

«Προχωρούσα κοιτάζοντας τον περήφανο βράχο και δεν τον χόρταινα. Μα, πόσο πιο άγριος, επιβλητικός και ολομόναχος είναι ο γρανίτης τούτος, το Γιβραλτάρ της Ελλάδας! Τη νύχτα μού φάνηκε σαν φοβερό θεριό που ενεδρεύει, σήμερα στο φως της αυγής έλαμπε σαν γιγάντιο αμόνι πάνω στα νερά. Οι άνθρωποι που κατοικούσαν τον βράχο τούτον στάθηκαν πάντα περήφανοι. Ο αέρας, η θάλασσα, η μοναξιά, η φτώχεια σφυροκοπούσαν μέρα-νύχτα την ψυχή τους», έγραψε κάποτε ο Νίκος Καζαντζάκης για τη θρυλική καστροπολιτεία της Μονεμβασιάς.

Οι εποχές αλλάζουν, η ιστορία σαν οδοστρωτήρας σκορπάει στιγμές, ζωές, αλλά και όμως σαν κάτι να μένει, αν σταθείς, θα αφουγκραστείς βήματα, αντίλαλους, σκιές.  

Η Μονεμβασιά είναι έρωτας. 

Είναι άνοιγμα. Σε σένα, στον άλλο.

Μονεμβασιά

Φάρος Μονεμβασιάς

Βιβλία που διάβασα το 2023

 

Το 2023 τελειώνει, και όπως κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, αυτή είναι η καλύτερη στιγμή να μοιραστούμε μια επιλογή με βιβλία που διάβασα αυτό το έτος που σε λίγο φεύγει. Η παρακάτω λίστα περιλαμβάνει φετινές εκδόσεις, αλλά και προηγούμενων ετών. Είναι ωραίες αυτές οι ανασκοπήσεις, κάθε βιβλίο συνδυάζεται με μια στιγμή, ένα ταξίδι, έναν άνθρωπο. Μαγικός είναι και ο τρόπος που καθένα φτάνει ως εσένα. Τα καλά βιβλία προσθέτουν, δίνουν ενέργεια και αλλάζουν τις στιγμές. Σαν να ρίχνουν άχνη ζάχαρης, να είναι το αλατοπίπερο στις δύσκολες μέρες. Πώς θα ήταν η ζωή μας δίχως αυτά;

Ακολουθούν κάποιες προτάσεις από βιβλία που διάβασα φέτος, με λίγα σχόλια για κάθε ένα. 

Προτάσεις βιβλίων, επιλογές, με λίγα σχόλια:

Claire Keegan, Μικρά πράγματα σαν αυτά, μτφ. Μ. Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο

Το πρώτο βιβλίο που διάβασα στις αρχές του 2023, ήταν μια νουβέλα, ύμνος στην καλοσύνη, στην ανθρωπιά και την αλληλεγγύη. Η Claire Keegan έγραψε μια ιστορία για την ανάληψη της ευθύνης, για τις πράξεις καλοσύνης που μπορούν να κάνουν διαφορά σε μια κοινότητα ακόμη και αν όλα είναι εναντίον μας. Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία με τη βαθύτερη σημασία, για το καλό μέσα στον απλό άνθρωπο, σαν μια σπίθα που αν κάποτε ανάψει ποτέ δε σβήνει. Προσεγμένη έκδοση, γραμμένο με απλότητα και εξαιρετικές περιγραφές, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Περισσότερα διαβάζετε πατώντας εδώ.

William Faulkner, Καθώς ψυχορραγώ, μτφ. Π. Κεχαγιάς, Gutenberg

Το «Καθώς Ψυχορραγώ» ("As I Lay Dying"), μυθιστόρημα του 1930 του Αμερικανού συγγραφέα William Faulkner, κατατάσσεται στα καλύτερα μυθιστορήματα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Επιτέλους κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση από τις εκδόσεις Gutenberg. Μια μαύρη κωμωδία, γραμμένη από διαφορετικές φωνές και διαφορετικές ματιές. Μυθιστόρημα για τον χρόνο, τη γλώσσα, το θάνατο και το πάθος για ζωή. Όσα χρόνια και αν περάσουν, τα ανθρώπινα πάθη θα μένουν πάντα ίδια. Γραμμένο με αφηγηματική δεξιοτεχνία, γεμάτο με συμβολισμούς, εικόνες και αλληγορίες. Σύμφωνα με έναν «μύθο» της λογοτεχνίας, ο Φώκνερ έγραψε το «Καθώς ψυχορραγώ» σε έξι μόλις εβδομάδες. Το 1949 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Ζαν Γκρενιέ, Τα νησιά, Ολκός, πρόλογος: Αλμπέρ Καμύ, μτφ: Α. Μπενρουμπής, 1996 

«Τα νησιά» του Ζαν Γκρενιέ ήταν το αγαπημένο βιβλίο του Αλμπέρ Καμύ. Το αναζητούσα καιρό, δε μπορούσα να το βρω, πρόκειται για έκδοση εξαντλημένη. Κάποια στιγμή, είδα ότι πουλιόταν σε καλή κατάσταση στο metabook. Το αγόρασα, μόλις το έλαβα, η χαρά μου ήταν μεγάλη. Το τοποθέτησα στη βιβλιοθήκη, με σκοπό να διαβαστεί το καλοκαίρι, όπως θα του ταίριαζε. Έτσι έγινε. Μέσα από τις σελίδες του, το ταξίδι, το Αιγαίο, η επιστροφή στις ρίζες, στην παιδική μας ηλικία, στα «νησιά», εκεί που ο χρόνος για λίγο σταματά και είμαστε όλοι αθώοι, σαν αιωρούμενοι σε μια άλλη εποχή, κάπου μακριά.

Έχει δημοσιευθεί ανάρτηση στο blog αφιερωμένη στο βιβλίο, την οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.  

Οι Κυριακές του Ζαν Ντεζέρ, La Ville de Mirmont Jean de, Αντίποδες, 2023

Ένα μικρό, ευκολοδιάβαστο βιβλίο, μου έδινε την αίσθηση καθώς το διάβαζα ότι ήταν σαν να  έβλεπα γαλλική ταινία. 

Ο Ζαν ντε Λα Βιλ ντε Μιρμόντ γεννήθηκε το 1886. Το 1908 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου εργάστηκε ως κατώτερος δημόσιος υπάλληλος. Τη ζωή αυτή αποτύπωσε στις Κυριακές του Ζαν Ντεζέρ, ένα μικρό έργο που δημοσιεύτηκε με σύντομο πρόλογο του Φρανσουά Μωριάκ το 1914, λίγους μόλις μήνες πριν από το ξέσπασμα του πολέμου. Τον Σεπτέμβριο του 1914, ο Ζαν ντε Λα Βιλ στέλνεται στο μέτωπο, όπου θα βρει το θάνατο στις 28 Νοεμβρίου, σε ηλικία είκοσι οκτώ ετών.

Lana Bastasic, Πιάσε το λαγό, μτφ. Ι. Ραντούλοβιτς, Gutenberg, 2023

Τo «Πιάσε το λαγό» της Lana Bastasic είναι ένα από τα καλύτερα βιβλία που διάβασα φέτος. Το απόλαυσα και σας παροτρύνω να το διαβάσετε.  Ένα οδοιπορικό στην Ευρώπη, ένα ταξίδι στην «καρδιά του σκότους» των Βαλκανίων. Η Bastasic γράφει μια ιστορία για τη φιλία, τα σύνορα, τις πόλεις, τις χώρες με μια λιτή γραφή, γεμάτη συμβολισμούς. Γέμισα σχεδόν κάθε σελίδα του και μια υπογράμμιση. 

Massimo Recalcati, «Τι απομένει από τον πατέρα;», εκδόσεις Κέλευθος

Ο Ιταλός ψυχαναλυτής Μάσιμο Ρεκαλκάτι στο βιβλίο του «Τι απομένει από τον πατέρα;» (εκδόσεις Κέλευθος) ξεδιπλώνει τη βασική προβληματική που διέπει την πορεία του έργου του. Την εποχή της κατάρρευσης του ιδεώδους του πατέρα σε τι συνίσταται, ακόμα, η πατρική λειτουργία; Τι καθιστά δυνατή τη μετάδοση της επιθυμίας την εποχή της δύσης του Οιδίποδα; Μέσα από τον Φρόιντ και τον Λακάν καθώς και εκπροσώπους της λογοτεχνίας (Φίλιπ Ροθ και Κόρμακ ΜακΚάρθυ) αλλά και του κινηματογράφου (Κλιντ Ίστγουντ) σκιαγραφούνται τα χαρακτηριστικά του πατέρα της πράξης και όχι αναγκαστικά της εξ αίματος προέλευσης.

Carol Shields, Πέτρινα ημερολόγια, μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, Gutemberg, 2023

Το βιβλίο που διάβασα τις τελευταίες μέρες του χρόνου. Σε εξαιρετική μετάφραση, ροή και υπέροχη γραφή, ένα page-turner. Μυθιστόρημα γεμάτο ευαισθησία που φωτίζει τη ζωή μιας γυναίκας, καταπιάνεται με τις θεματικές του έρωτα, της μητρότητας, του θανάτου, της απώλειας. Γάμοι, χηρεία, παιδιά, έρωτας, καριέρα, φτώχεια, η ζωή της ηρωίδας είναι γεμάτη ανατροπές τις οποίες δέχεται αδιαμαρτύρητα. Προσπαθώντας να κατανοήσει βαθύτερα τον ρόλο της στα γεγονότα που τη σημάδεψαν, αποφασίζει να γράψει την αυτοβιογραφία της: από τις τραγικές συνθήκες κατά τη γέννησή της το 1905 μέχρι το 1990.

Το μυθιστόρημα "Πέτρινα ημερολόγια" της Κάρολ Σίλντς τιμήθηκε με το Βραβείο Pulitzer το 1995 και έκτοτε έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από τριάντα γλώσσες.

Ρέιμοντ Κάρβερ, Ελέφαντας, Μεταίχμιο

Χαίρομαι απίστευτα που φέτος διάβασα αυτό το βιβλίο. Η σπουδαιότερη, ίσως, συλλογή διηγημάτων του Ρέιμοντ Κάρβερ με τον τίτλο «Ελέφαντας» κυκλοφορεί από το Μεταίχμιο. Ένας από τους πιο σημαντικούς διηγηματογράφους της Αμερικής. Υπέροχος. Υπέροχος. Υπέροχος. Αναζητήστε το!

Charlotte Perkins Gilman, Η κίτρινη ταπετσαρία, εκδόσεις Έρμα

Πολλές αναγνώσεις κι άλλες τόσες ερμηνείες έχουν γίνει γι' αυτή τη μικρή ιστορία της Σάρλοτ Πέρκινς Γκίλμαν από τη στιγμή που αντίκρισε το φως της δημοσιότητας το 1892. Το κίνημα του φεμινισμού τη θεωρεί ένα από τα πρώτα του "λογοτεχνικά μανιφέστα", μια κραυγή διαμαρτυρίας ενάντια στην πατριαρχία και την καταπίεση των γυναικών. Οι λάτρεις της γοτθικής λογοτεχνίας τη συγκαταλέγουν στα κλασικά κείμενα του είδους. Το έργο σίγουρα είναι πρωτοπόρο για το 1890, όταν γράφτηκε, και σημείο αναφοράς για το γυναικείο κίνημα. 

Βίκτορ Σκλοφσκι, Ζoo. Γράμματα όχι για την αγάπη, μτφ.N.Ζαμπούκα, Αντίποδες

"Η δυστυχία μου έρχεται και κάθεται μαζί μου στο τραπέζι. 

Μιλάω μαζί της.

Ο γιατρός λέει πως έχω φυσιολογική πίεση και οι ψευδαισθήσεις μου είναι καθαρά λογοτεχνικό φαινόμενο.

Με επισκέπτεται η στενοχώρια. Της μιλάω και από μέσα μου μετράω τις σελίδες.

Τις βγάζω μάλλον τρεις.

Πόσο σύντομη δυστυχία.

Θα έπρεπε να βρω μια άλλη, διεθνούς κλίμακας.

[...]

Έπρεπε να συντριβώ και βρήκα μια αγάπη να με συντρίψει"

Claire Keegan, Τα τρία φώτα, μτφ. Μ. Ασκητοπούλου, Μεταίχμιο

Οι εκδόσεις Μεταίχμιο συστήνουν ξανά τη Claire Keegan στο ελληνικό κοινό με το βιβλίο της "Τα τρία φώτα". Μικρό, μόλις 90 σελίδες, ευκολοδιαβαστο, με ζωντανές εικόνες & ωραία χρήση της γλώσσας. Μικρή διαφυγή.

Ερναν Ριβερα Λετελιερ, Η αφηγήτρια ταινιών, Αντίποδες

Άλλο ένα βιβλίο που ξεχώρισα και διαβάστηκε με μια ανάσα. Γραμμένο με πρωτοπρόσωπη αφήγηση. Δυο αγάπες, ο κινηματογράφος και η λογοτεχνία, συναντιούνται εδώ για να μας θυμίσουν ότι μόνο η τέχνη σώζει.

Joseph Roth, Ο θρίαμβος της ομορφιάς. Η προτομή του αυτοκράτορα, Άγρα

Ανάμεσα στα ωραιότερα έργα του Joseph Roth περιλαμβάνονται οι νουβέλες "Ο θρίαμβος της ομορφιάς", μια κυνική ιστορία για τον έρωτα και την απιστία, γραμμένη με αδιάλειπτη πικρή ειρωνεία και "Η προτομή του αυτοκράτορα", μια ελεγειακή ιστορία για τη μεταπολεμική απώλεια της πατρίδας και του κόσμου της. Υπέροχη γραφή. Πάντα υπέροχος Joseph Roth. 

Χρήστος Οικονόμου, Πες της, Πόλις, 2023

«Πες της»• το τελευταίο βιβλίο του Χρήστου Οικονόμου, αγαπημένος μου, ένας από τους καλύτερους διηγηματογράφους της εποχής μας. Εδώ μια νουβέλα, όπου κυρίως στάθηκα στις αντιθέσεις, στα μηνύματα πίσω από τις λέξεις της.

Χρήστος Μαρκογιαννάκης, Θάνατος Επί Σκηνής, Μίνωας, 2023

Έχω συνδυάσει τα τελευταία χρόνια, να διαβάζω τα βιβλία του Χρήστου Μαρκογιαννάκη στη θάλασσα. Έτσι, αν και έλαβα το βιβλίο όταν κυκλοφόρησε αρχές Μαΐου, περίμενα καρτερικά τη στιγμή να βρεθώ στη θάλασσα για να το διαβάσω. Και δεν το μετάνιωσα.

Ο Χρήστος Μαρκογιαννάκης ζει στο Παρίσι από το 2012. Τα τελευταία χρόνια ασχολείται αποκλειστικά με τη γραφή. Φαντάζομαι πόσο τυχερός αισθάνεται που η Γαλλία του προσφέρει αυτή τη δυνατότητα. Είναι μια χώρα που δίνει ευκαιρίες, υποστηρίζει, αγαπά τα βιβλία, με προγράμματα φιλαναγνωσίας, δεκάδες φεστιβάλ βιβλίου, με την προώθηση της λογοτεχνίας ν' αποτελεί σημαντικό κομμάτι της πολιτικής και της καθημερινότητας.

Ο Μαρκογιαννάκης στο "Θάνατος επί σκηνής" καταπιάνεται μ' ένα ακόμα whodunit-φόρο τιμής στην Άγκαθα Κρίστι. Μετά από σαράντα χρόνια καριέρας, η αποχαιρετιστήρια συναυλία της μεγαλύτερης Ελληνίδας σταρ μετατρέπεται σε πύρινο εφιάλτη. Ο αστυνόμος Χριστόφορος Μάρκου καλείται να ανακαλύψει ποιος κρύβεται πίσω από τις απειλές, τα παρ’ ολίγον μοιραία ατυχήματα και τον τραγικό θάνατο επί σκηνής της τραγουδίστριας Νένης Βαντά στην παραλία της Βουλιαγμένης.

Ένα page-turner που σε απορροφά, με ανατροπές και ωραίες περιγραφές της ψυχολογίας των ηρώων. Αν αγαπάτε τα αστυνομικά μυθιστορήματα, να το αναζητήσετε.

Σίδερης Ντιούδης, Η σελίδα έξι κι άλλες μικρές ιστορίες, Αιώρα

Ωραίες μικρές ιστορίες, εμπνευσμένες από την αγάπη για τα βιβλία. Ευκολοδιάβαστο και τι υπέροχο εξώφυλλο! Νέες δημιουργικές φωνές, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αιώρα.

Γεωργία Συλλαίου, Ο δικός της καθρέπτης, Πόλις

«Ο δικός της καθρέφτης», το τρίτο βιβλίο της Γεωργίας Συλλαίου, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις, ένα προσεγμένο ψυχογράφημα. Ένα μυθιστόρημα για την κακοποίηση και την ενδοοικογενειακή βία, και για τις διαφορετικές πλευρές της αλήθειας. 

Νίκος Βεργέτης, Χόλι Μάουντεν, Κέλευθος

Διαβάζεται μονορούφι. Παραληρηματική γραφή. Η νουβέλα του Νίκου Βεργέτη ανέβηκε και ως θεατρική παράσταση και έφτασε ως τα χέρια μου. Νομίζω θα είχε ενδιαφέρον να διαβάζαμε περισσότερα κείμενα νέων συγγραφέων από τις εκδόσεις Κέλευθος.

Μαρία Ευθυμίου, Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την Ιστορία. Σε συνεργασία με τον Μάκη Προβατά. Εκδόσεις Πατάκη

Γνώρισα και  εκτίμησα την Μαρία Ευθυμίου, όταν πριν από χρόνια, παρακολούθησα τα σεμινάρια της Παγκόσμιας Ιστορίας, τα οποία άφησαν εποχή. Θυμάμαι ότι η αίθουσα γέμιζε ασφυκτικά, τρέχαμε να βρούμε θέση -αρκετοί στέκονταν όρθιοι- όλοι κρατούσαν σημειώσεις. Σπάνια Δασκάλα, με μια τρομερή μεταδοτικότητα. Νομίζω ότι πλέον υπάρχουν online αυτά τα σεμινάρια. Αναζητήστε τα.  

Στο συγκεκριμένο βιβλίο, θα ταξιδέψετε στην ιστορία και θα γνωρίσετε καλύτερα την ίδια την Μαρία Ευθυμίου ως άνθρωπο. Η διαδρομή που διανύει ξεκινάει από τους προϊστορικούς χρόνους και φτάνει μέχρι σήμερα. Στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου μεγάλο διάστημα... Μόνο λίγα χιλιόμετρα...

Χρήστος Οικονόμου, Οι Κόρες του Ηφαιστείου, Πόλις

Η τρίτη συλλογή διηγημάτων από τον Χρήστο Οικονόμου -η μόνη που δεν είχα διαβάσει- ήρθε η σειρά της να διαβαστεί φέτος, λίγο πριν την κυκλοφορία του «Πες της». Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.

[Κάτι θα γίνει, θα δεις: δημοσίευση για τη συλλογή διηγημάτων του που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος]

[Το καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα, Πόλις]

Δημήτρης Καταλειφός, Επί κλίνης κρεμάμενος, Πατάκης

Πάλι

Κάθε πρωί χτυπάει το καταραμένο το κουδούνι και την ξυπνά. Μισό αιώνα πριν. Για σκέψου, κι αυτός υπήρξε κάποτε δεκαοχτώ χρονών! Είναι η θεία Έλλη. Έρχεται να πιει καφέ με τη μαμά. Κάθε πρωί το κουδούνισμα. Κελαηδάνε κοινοτοπίες. «Τι θα μαγειρέψεις σήμερα;» Αυτός στριφογυρίζει στο κρεβάτι. Πότε θα αποκτήσει επιτέλους ένα δικό του σπίτι, όπου δεν θα τον ξυπνάει κανείς; Οι δυο γυναίκες έχουν πεθάνει. Μόνο αυτός ζει. Στο δικό του σπίτι πια. Εύχεται καμιά φορά, καθώς στριφογυρίζει και πάλι, να χτυπούσε, λέει, το κουδούνι η θεία Έλλη, και ας ήταν και χαράματα. 

Πολύ αγαπημένος ηθοποιός ο Δημήτρης Καταλειφός. Κάποια από τα ποιήματα του μίλησαν μέσα μου.  Διαβάστηκαν στην Πλατεία Προσκόπων, ένα μεσημέρι Σαββάτου, με ωραίο καφέ και γλυκό. 

*-*

Ευχές για μια καλή νέα χρονιά γεμάτη υγεία, αγάπη, δημιουργία, ωραία διαβάσματα, τύχη και αληθινούς ανθρώπους κοντά μας! 

Υγ. Αξίζει να διαβάσετε και λίστες με προτάσεις αναγνώσεων προηγούμενων ετών:

Εδώ η περσινή αντίστοιχη λίστα (2022), 

εδώ η προπέρσινη (2021) και πάει λέγοντας... :)

Λίστα ανάγνωσης I, λίστα ΙΙ, λίστα ΙΙΙ, λίστα IV.